Bài giảng giải phẫu bệnh

• Giải phẫu bệnh hạch lympho

  Bệnh Hodgkin được mô tả lần đầu tiên do Thomas Hodgkin, bởi sự quan sát đại thể hạch lymphô; Thuật ngữ bệnh Hodgkin được Wilks áp dụng (vào năm 1865).

• Giải phẫu bệnh khớp xương

  Thường do sự lan rộng của lao xương. Bệnh xảy ra chủ yếu ở trẻ em, hay gặp nhất ở khớp háng. Màng khớp rất dày với mô hạt viêm lao. Mặt khớp bị ăn mòn.

• Giải phẫu bệnh ung thư phần mềm

  Thực tế, mô u không có vỏ bao và luôn luôn xâm nhập vào mô lân cận, mặt cắt u đặc, trắng xám hay hồng, có vân sợi.

• Giải phẫu bệnh u lành phần mềm

  Hình ảnh vi thể đặc hiệu là có rất nhiều thực bào với không bào lớn chứa các chất dạng mỡ, ngoài ra còn có các tế bào hình thoi tạo sợi và đôi khi có đại bào đa nhân.

• Giải phẫu bệnh tổn thương dạng u phần mềm

  Bệnh sợi phát triển trong cơ ức đòn chũm của trẻ sơ sinh và trẻ lớn, lúc đầu là một khối nhỏ nếu không được cắt bỏ về sau sẽ gây chứng vẹo cổ.

• Giải phẫu bệnh phẩn mềm

  Việc chẩn đoán các u hiếm cần rất thận trọng và được hội chẩn liên khoa giải phẫu bệnh-lâm sàng-hình ảnh học y khoa.

• Giải phẫu bệnh ruột non

  Lớp thượng mô lót bởi các hốc khác với lớp thượng mô của nhung mao. Có 4 loại tế bào thượng mô của hốc: tế bào Paneth, tế bào không biệt hoá, tế bào đài và tế bào nội tiết.

• Giải phẫu bệnh tuyến tiền liệt

  Tổn thương viêm cấp có thể chỉ là các ổ áp xe nhỏ, nhiều chỗ, có thể là vùng hoại tử do khu trú, hoặc là tình trạng hoá mủ, sung huyết

• Giải phẫu bệnh tinh hoàn

  Tinh hoàn có các nang lao hoặc có phản ứng tế bào với thấm nhập bạch cầu đa nhân, tương bào, tế bào thượng mô tróc, tế bào đơn nhân, đại bào nhiều nhân và vi trùng lao.

• Giải phẫu bệnh dương vật

  U có dạng sùi như quả dâu hay như bông cải, thường nằm ở rãnh vòng đầu dương vật, có dạng một hay nhiều nhú. U mềm, màu hồng và có nhiều mạch máu.

• Giải phẫu bệnh tụy tạng

  Tụy nội tiết gồm các tiểu đảo Langerhans, là các tế bào hợp thành dây đám trên nền mô đệm sợi thưa rất giàu mạch máu

• Giải phẫu bệnh tuyến giáp

  U giả, được hình thành do sự tồn tại của mô ống giáp-lưỡi, tiến triển rất chậm, 1/3 trường hợp có từ lúc mới sinh, 2/3 trường hợp chỉ xuất hiện khi bệnh nhân lớn.

• Giải phẫu bệnh Carcinom vú

  Phụ nữ có tiền căn ung thư vú, ung thư buồng trứng hoặc ung thư nội mạc tử cung (ở phụ nữ có tiền căn ung thư cổ tử cung thì xuất độ ung thư vú ít hơn).

• Giải phẫu bệnh u lành tuyến vú

  Các đám tuyến tròn hoặc bầu dục, được lót bởi một hay nhiều lớp tế bào hình trụ hoặc đa diện. Màng đáy còn nguyên và rõ

• Giải phẫu bệnh của tuyến vú

  Trong lúc có thai, thay đổi sớm nhất là tuyến vú cứng chắc thêm, nẩy nở các tĩnh mạch dưới da, kèm theo hiện tượng tăng sắc tố ở quầng vú và núm vú.

• Giải phẫu bệnh của tuyến nước bọt

  Nhiều túi tuyến bị phá hủy, thay bằng mô sợi, kèm thấm nhập limphô bào, tương bào. Các ống và các túi tuyến còn lại thường bị dãn.

• Giải phẫu bệnh u đường mật ngoài gan

  Một số các tác nhân được xem như có liên quan đến sự hình thành loại ung thư này. Quan trọng nhất là sỏi mật và viêm, có trong 75-90% các carcinom túi mật.

• Giải phẫu bệnh ung thư gan

  Ngày nay người ta thấy có sự liên quan rõ ràng giữa ung thư này với bệnh xơ gan, với sự nhiễm virus viêm gan siêu vi B.

• Giải phẫu bệnh u lành gan và đường mật

  U tuyến tế bào gan tương đối quan trọng trên lâm sàng vì: u có thể gây chẩn đoán nhầm với carcinom tế bào gan, u có thể bể

• Giải phẫu bệnh của đường mật

  Bệnh sỏi túi mật hay kèm với viêm túi mật mạn. Tuy vậy chỉ có 20% bệnh nhân sỏi mật có triệu chứng lâm sàng khi sỏi to, gây vàng da tắc mật.

• Giải phẫu bệnh của gan

  Các enzym SGOT (serum glutamic oxaloacetic transferase) và SGPT (serum glutamic pyruvic transferase) do gan tổng hợp

• Giải phẫu bệnh u phúc mạc

  Đó là những khối dạng bọc, to hoặc nhỏ, ở mạc treo ruột hoặc dính vào phúc mạc dọc theo thành bụng. Có thể chẩn đoán nhầm với các u khác trong bụng.

• Giải phẫu bệnh u và giả u ruột

  Thay vì gây viêm ruột thừa thì lại làm cho các chất nhầy tiết ra bị ứ đọng lại trong lòng ruột tạo nên bọc nhầy.

• Giải phẫu bệnh u đại tràng

  Bệnh có ở mọi tuổi, nhưng thường được chẩn đoán ở bệnh nhân 60 đến 70 tuổi, nhân lúc bệnh nhân được khám bằng soi đại tràng sigma

• Giải phẫu bệnh của ruột thừa

  Bệnh có thể có ở mọi tuổi nhưng xuất độ bệnh cao nhất xảy ra ở thanh niên và người trẻ. Nam giới có xuất độ bệnh cao gấp 5 lần nữ giới.

• Giải phẫu bệnh viêm đại tràng

  Như đã đề cập trong phần bệnh Crohn của bài trước, bệnh viêm loét đại tràng vô căn có một số đặc điểm chung với bệnh Crohn

• Giải phẫu bệnh một số tổn thương đại tràng

  Bệnh trĩ là bệnh dãn tĩnh mạch thành túi của mạng tĩnh mạch hậu môn và quanh hậu môn

• Giải phẫu bệnh dị tật bẩm sinh đại tràng

  Chẩn đoán dựa vào sự không có các tế bào hạch thần kinh giữa 2 lớp cơ trơn của đoạn hẹp trên các mẫu sinh thiết trực tràng.

• Giải phẫu bệnh đại tràng

  Trên thực tế lâm sàng, bệnh của đại tràng chiếm tỷ lệ khá cao trong các bệnh được phẫu trị. Ung thư đại tràng là nguyên nhân đứng hàng thứ 2 gây tử vong ở người lớn.

• Giải phẫu bệnh ung thư dạ dày

  Ở những vùng có nguy cơ mắc bệnh thấp, tuổi có xuất độ bệnh cao là từ 50-60 tuổi, chỉ có 5% bệnh nhân ở tuổi dưới 40.

• Giải phẫu bệnh u lành tính dạ dày

  Dù chỉ có xuất độ 0,5% các trường hợp tử thiết, pôlíp cũng là loại u lành thường thấy nhất của dạ dày. Có 2 loại: pôlíp tăng sản và u tuyến dạng pôlíp.

• Một số tổn thương giải phẫu bệnh dạ dày

  Môn vị có thể bị nghẽn và tổn thương thực thể, có thể do mất trương lực của dạ dày và ruột trên bệnh nhân bị viêm phúc mạc làm liệt ruột.

• Giải phẫu bệnh loét mạn tính dạ dày

  Yếu tố di truyền dự phần quan trọng trong loét tá tràng nhưng không có vai trò quan trọng trong loét dạ dày.

• Giải phẫu bệnh viêm dạ dày

  Trong thể bệnh nhẹ, thượng mô bề mặt còn nguyên và lớp dưới có thấm nhập rải rác bạch cầu đa nhân.

• Giải phẫu bệnh dị tật bẩm sinh dạ dày

  Khi thăm khám bụng bệnh nhi, có thể thấy được các co thắt nhu động, có khi dưới dạng một khối tròn.

• Giải phẫu bệnh dạ dày

  Từ thân đến cơ vòng môn vị. Đôi khi đoạn hẹp dài 2-5 cm của hang vị nằm gần môn vị được gọi là ống tiền môn vị

• Giải phẫu bệnh ung thư buồng trứng do di căn

  U có thể có các bọc lót bởi tế bào chế tiết nhầy, có chứa mô hoại tử và chất nhầy nhiều hơn carcinom tuyến bọc dịch nhầy của buồng trứng.

• Giải phẫu bệnh u mầm bào buồng trứng

  U có đường kính 17cm, có vỏ bao, mặt trơn láng, mặt cắt mềm, trắng xám hay trắng vàng, không đồng nhất

• Giải phẫu bệnh u mô đệm dây giới bào (u mô đệm dục) buồng trứng

  Kích thước u cũng quan trọng, theo Fox, u có đường kính dưới 5cm sống 100% sau 10 năm, nếu u từ 6-15cm, tỷ lệ sống thêm 10 năm là 37%

• Giải phẫu bệnh u thượng mô thông thường buồng trứng

  Thượng mô nẩy chồi là hậu quả sự tăng sản thượng mô nhiều so với tăng sản mô đệm, thượng mô xếp dạng nhú, dạng chồi.

• Giải phẫu bệnh bệnh buồng trứng

  Bệnh lý viêm rất hiếm gặp. U có thể sinh ra từ những mô phức tạp của buồng trứng trưởng thành hay của vết tích mô phôi của buồng trứng.

• Giải phẫu bệnh u ác tính cổ tử cung

  Tăng sản thượng mô với tế bào tương đối non, mất cực tính. Các tế bào dạng đáy hay dạng cận đáy chiếm từ 1/3 đến hầu hết bề dày lớp thượng mô.

• Giải phẫu bệnh u lành cổ tử cung

  Các khe tuyến tăng sản nhiều, sâu và đều, có nơi dãn nở thành nang, mô đệm tăng sản dạng pôlíp.

• Giải phẫu bệnh tổn thương giả u cổ tử cung

  Tổn thương thường gặp ở phụ nữ dùng viên thuốc ngừa thai, hay ở phụ nữ có thai hay sau sanh.

• Giải phẫu bệnh viêm cổ tử cung

  Viêm do vi khuẩn quan trọng vì có thể đi kèm với nhiễm khuẩn lên nội mạc tử cung, vòi trứng và phúc mạc chậu, hoặc lây qua nhau và thai hay bé sơ sinh.

• Giải phẫu học cổ tử cung trong giải phẫu bệnh

  Cổ tử cung được bao phủ bởi hai lớp thượng mô: thượng mô gai cổ ngoài và thượng mô trụ cổ trong.

• Giải phẫu bệnh bệnh hệ thần kinh

  Tổn thương là viêm não có mủ hoặc áp xe não. Vị trí thường thấy nhất là thùy thái dương và bán cầu tiểu não

• Giải phẫu bệnh bệnh của tế bào nuôi

  Về hoá mô miễn dịch, các tế bào nuôi không tiết ra nội tiết tố, các nội tiết tố như HCG và HPL

• Giải phẫu bệnh u hỗn hợp trung bì tử cung

  U Muller hỗn hợp là loại sarcom tử cung thường gặp nhất dù chỉ chiếm 1,5% u ác tử cung và là u có độ ác tính cao

• Giải phẫu bệnh u mô đệm nội mạc tử cung

  Đôi khi u hoá bọc, nhưng ít hoại tử xuất huyết. U thường nằm trong lớp cơ hay dưới thanh mạc nhưng không xâm nhập.

• Sarcom cơ trơn tử cung

  Hầu hết sarcom cơ trơn nằm trong lớp cơ, dưới dạng một khối đơn độc, đường kính trung bình là 9cm, bờ không rõ rệt, mềm hay chắc

• Giải phẫu bệnh u cơ trơn tử cung

  Tế bào u tròn hay đa diện, xếp thành cụm hay thành giải. Nhân tròn, lớn, ở giữa tế bào. Bào tương ưa eosin trong u nguyên bào cơ trơn

• Giải phẫu bệnh Carcinom nội mạc tử cung

  Các tuyến tập trung lại với nhau quá một nửa quang trường nhỏ, thành dạng sàng, không có mô đệm xen kẽ giữa các ống tuyến.

• Giải phẫu bệnh nội mạc tử cung và chuyển sản

  Buehl và Vellios dùng từ này để chỉ các tuyến tăng sản mạnh, chromatin nhân đậm, chất nhiễm sắc kết cục, màng nhân không đều

• Giải phẫu bệnh hội chứng Asherman

  Mô nạo có ít mô nội mạc. Các vùng dính trong buồng tử cung là tổ chức sợi hay cơ trơn, với phản ứng viêm nhẹ.

• Giải phẫu bệnh nội mạc tử cung và vòng tránh thai

  Vòng có chất đồng ít gây ra viêm hơn. Bạch cầu thường chỉ tập trung trong lòng các ống tuyến, có xuất tiết ở bề mặt nội mạc tử cung còn mô đệm nội mạc bình thường.

• Giải phẫu bệnh nội mạc tử cung và thuốc

  Xuất huyết bất thường, và có tác dụng cộng hưởng với progesterone, giúp hạ liều progestin trong viên thuốc ngừa thai.

• Giải phẫu bệnh u lành tử cung

  Pôlíp teo đét: có lớp tuyến teo đét, tế bào tuyến vuông hay trụ thấp. Các tuyến dãn nở, lớn hơn bình thường

• Giải phẫu bệnh vô sinh do tử cung

  Ở tử cung, vô sinh có thể do viêm nội mạc mạn tính, u cơ trơn, dị tật bẩm sinh, và các giải dính trong lòng tử cung.

• Giải phẫu bệnh rối loạn chức năng tử cung

  Rối loạn chức năng phổ biến nhất là dứt estrogen trong các chu kỳ kinh nguyệt không phóng noãn

• Giải phẫu bệnh viêm tử cung

  Ổ lao nguyên phát ở phổi hay ở ống tiêu hoá. Bệnh thường gặp ở tuổi sinh đẻ và thường kèm vô sinh.

• Giải phẫu bệnh dị tật bẩm sinh tử cung

  Nếu teo đét ở một ống Mller, sẽ chỉ có loa vòi và một khối cơ ở thành chậu bên, hoặc có dạng tử cung hai sừng một cổ với một sừng thô sơ.

• Phôi thai mô học và sinh lý học tử cung

  Sau rụng trứng, các tuyến có hoạt động chế tiết ở đầu giai đoạn này, các tế bào tuyến có nhiều không bào chứa glycogen, và đội nhân hơi cao.

• Giải phẫu bệnh bệnh thực quản

  Vòng thực quản đoạn trên có dạng một vòng xiết ở đoạn trên cung động mạch chủ. Bệnh thường gặp ở phụ nữ trên 40 tuổi

• Giải phẫu bệnh u và tổn thương dạng u xương

  Nhiều loại u có tính chất lành hay ác khó xác định nhưng xâm lấn phần mềm, có khả năng tái phát và di căn

• Giải phẫu bệnh viêm xương

  Bệnh viêm mủ xương-tủy có thể chia làm 3 giai đoạn diễn tiến liên tục và chuyển đổi từ từ không có ranh giới rõ rệt: cấp, bán cấp và mạn tính.

• Đại cương giải phẫu bệnh bệnh xương

  Xương xốp hay xương bè hoặc xương tủy giúp cho chức năng chuyển hóa chất khoáng. Xương xốp ở đầu xương còn có nhiệm vụ truyền lực đến vỏ thân xương.

• Giải phẫu bệnh bệnh hốc miệng

  Tác nhân gây bệnh được truyền từ người này sang người khác, thường do hôn nhau. Hơn ba phần tư dân số bị nhiễm, trong khoảng nữa cuộc đời.

• Giải phẫu bệnh bệnh của miệng và xương hàm

  Một loại không thường gặp là u nguyên bào cơ có hạt ở lưỡi, có hình thái giống u cùng tên ở nơi khác, gồm những tế bào to với bào tương có hạt

• Giải phẫu bệnh bệnh hô hấp

  Carcinôm tế bào nhỏ vào thời điểm được chẩn đoán, thường đã di căn. Ngoài ra, còn có một số loại ung thư khác hiếm gặp như u trung mạc

• Giải phẫu bệnh bệnh tim và mạch máu

  Cuối tháng thứ 2 của thai kỳ, buồng tim đã có 4 ngăn với đầy đủ van tim và nối với hệ mạch máu bằng các thân động mạch và tĩnh mạch lớn.

• Giải phẫu bệnh ung thư di căn đến não

  Riêng ung thư da mặt (carcinôm tế bào đáy) có thể ăn lan vào hốc mắt, xâm nhập vào não.

• Giải phẫu bệnh u hệ thần kinh

  Hoại tử và tân sinh vi mạch, là đặc điểm quan trọng trong u nguyên bào đệm đa dạng (GBM); tế bào u xếp song song quanh ổ hoại tử.

• Giải phẫu bệnh viêm não màng não

  Ở trẻ em, Haemophilus influenzae là vi khuẩn thường gặp nhất gây viêm màng não; sự phát triển của vắc xin, làm giảm tỷ lệ viêm màng não rất nhiều.

• Giải phẫu bệnh ung thư

  Có những khối u liên quan đến gia đình, cụ thể đột biến di truyền; Hầu hết các u gia đình không có đột biến di truyền giống nhau.

• Giải phẫu bệnh khối u

  Đặc điểm mô học đặc trưng biểu thị cho ung thư rất đáng tin cậy ở nhiều cơ quan, mặc dù vậy, các điểm đặc trưng của mô học

• Giải phẫu bệnh viêm phong (cùi, hủi)

  Việc gây bệnh phong thực nghiệm ở súc vật cũng được chú ý. Năm 1960 Shepard đã tiêm truyền gây bệnh trên gan bàn chân chuột T 900R

• Giải phẫu bệnh sốc

  Có hoại tử cấp các ống thận, rách vỡ màng đáy, phù mô kẽ, các tế bào thượng mô phồng to, nứt vỡ các ty thể, lưới nội bào bị phồng to

• Giải phẫu bệnh đông máu nội mạch lan tỏa

  Nhiễm khuẩn gây tổn thương lan tỏa nội mạc mạchh máu (do virút, vi khuẩn Gram âm, Rickettsia, Aspergillosis, Histoplasmosis, ký sinh trùng sốt rét v.v....).

• Giải phẫu bệnh tổn thương hoại tử máu

  Khởi đầu, trong một thời gian ngắn, mô bị hoàn toàn thiếu máu, màu nhạt và khô. Rồi đột ngột sung huyết mạnh và tràn ngập máu kèm hoại tử.

• Giải phẫu bệnh tổn thương huyết tắc

  Huyết tắc mạch máu thường gây nhồi máu ở chi dưới (70% các trường hợp), não (10% ở mạc treo ruột, thận, lách), chi trên (8%).

• Giải phẫu bệnh tổn thương huyết khối

  Khi có tổn thương nội mạc, tiểu cầu có điều kiện tiếp cận với chất nền ngoài tế bào (ECM) ở vách mạch

• Giải phẫu bệnh tổn thương chảy máu

  Ơ giai đoạn đầu, máu ra khỏi mạch sẽ chảy theo bao mạch, thần kinh, các khoang giải phẫu, vào mô liên kết theo chiều dốc xuống

• Giải phẫu bệnh tổn thương lấp mạch

  Dù lấp kín hoặc lấp hẹp, tổn thương này luôn cản trở dòng máu về tim. Nguyên nhân do (a) huyết khối (b) chèn ép từ khối u

• Giải phẫu bệnh thiếu nước và sung huyết

  không đủ lượng nước đưa vào cơ thể do nhịn uống tự nguyện ở các tù nhân đấu tranh phản kháng

• Giải phẫu bệnh phù

  Phù hình thành do rối loạn những cơ chế điều hòa các quá trình trao đổi chất giữa dịch mô đệm kẽ và dịch trong mạch.

• Giải phẫu bệnh viêm lao

  Trực khuẩn lao không có ngoại độc tố hoặc nội độc tố nhưng thành phần hóa học cấu tạo vi khuẩn đã tác động gây bệnh trên cơ thể người.

• Giải phẫu bệnh viêm giang mai

  Xoắn khuẩn chưa hề được nuôi cấy trong môi trường nhân tạo và rất yếu, dễ bị hủy hoại do hóa chất, hoặc do sức nóng, khô hanh, nhưng chịu được lạnh.

• Lợi hại và phân loại viêm theo giải phẫu bệnh

  Do giãn mạch tạm thời (động và tĩnh mạch), có thể biểu hiện dưới dạng hồng ban do nắng, ngoại ban (exanthema), tổn thương do nhiễm khuẩn.

• Giải phẫu bệnh hoạt động đại thực bào

  Màng limphô bào chứa nhiều thể thụ tiếp nhận: (a) đối với những cấu trúc hồng cầu cừu, từ đó tạo nên các hình ảnh

• Giải phẫu bệnh nguyên nhân gây phù viêm

  Bạch cầu nhân múi giải phóng những enzym chứa sẵn trong thể tiêu (lysosom) đặc biệt rất nhiều hydrolaza (enzym thủy phân).

• Giải phẫu bệnh các yếu tố và giai đoạn của viêm

  Do tác động của viêm kéo dài, pH môi trường tiếp tục giảm thấp tới 5,3 làm các tế bào giải phóng lysosom

• Tổn thương cơ bản của tế bào và mô

  Các enzym này trong máu có thể đo lường và sử dụng trên lâm sàng để phát hiện bệnh và theo dõi điều trị, ví dụ trong nhồi máu cơ tim.

• Nội dung nghiên cứu và nhiệm vụ giải phẫu bệnh

  Tham gia vào các nghiên cứu với lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng khác. Kết hợp, đối chiếu kết quả để đưa ra kết luận cuối cùng

• Các kỹ thuật của giải phẫu bệnh

  Các bệnh lý đặc trưng, nhà giải phẫu bệnh có kinh nghiệm có thể diễn giải chẩn đoán một cách chính xác ngay từ cái nhìn đầu tiên

• Mối quan hệ giữa giải phẫu bệnh và lâm sàng

  Giải phẫu bệnh lâm sàng nghiên cứu mức độ bệnh, nguyên nhân sâu xa, loại tế bào bệnh và cơ chế sinh bệnh

• Lịch sử giải phẫu bệnh

  Sau Hippcrate có Galen, Galen là một thầy thuốc và nhà triết học nổi tiếng người La Mã gốc Hy Lạp, và có lẽ là nhà nghiên cứu y học tài ba nhất của thời La Mã.