Giảm tiểu cầu: phân tích triệu chứng

2023-04-26 02:52 PM

Giảm tiểu cầu xảy ra thông qua một hoặc nhiều cơ chế sau: giảm sản xuất tiểu cầu bởi tủy xương, tăng phá hủy tiểu cầu, kẹt lách, hiệu ứng pha loãng và lỗi xét nghiệm.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Giảm tiểu cầu được định nghĩa là sự giảm bệnh lý về số lượng tiểu cầu. Nó được xác định điển hình là phát hiện trong xét nghiệm về số lượng tiểu cầu dưới 150.000 tế bào/L, nhưng nó thường không được phát hiện trên lâm sàng cho đến khi số lượng tiểu cầu giảm xuống dưới 100.000/L. Xu hướng chảy máu có thể xảy ra, nhưng chảy máu tự phát thường không xảy ra cho đến khi số lượng tiểu cầu dưới 20.000 tế bào/L trừ khi xảy ra các tình trạng sẵn có khác sẽ khuyến khích nguy cơ chảy máu.

Giảm tiểu cầu xảy ra thông qua một hoặc nhiều cơ chế sau: giảm sản xuất tiểu cầu bởi tủy xương, tăng phá hủy tiểu cầu, kẹt lách, hiệu ứng pha loãng và lỗi xét nghiệm.

Đánh giá đặc điểm

Phải có được một lịch sử tỉ mỉ, đặc biệt tập trung vào những điều sau:

Nhiễm trùng gần đây.

Xem xét kỹ lưỡng tất cả các loại thuốc hiện đang dùng và ngày kê đơn.

Tiền sử kinh nguyệt và thai nghén.

Xuất hiện những dấu hiệu sau: chảy máu cam và chảy máu nướu răng, da đổi màu đỏ hoặc tím, bầm tím quá nhiều, tiểu ra máu và phân đen hoặc đại tiện ra máu.

Chế độ ăn uống, sử dụng rượu bia.

Tiền sử bệnh án cá nhân.

Tiền sử gia đình.

Kiểm tra thể chất kỹ lưỡng được đảm bảo với sự nhấn mạnh đặc biệt vào những điều sau đây:

Khám da tìm đốm xuất huyết, ban xuất huyết và bầm máu.

Khám bụng đánh giá lách to, gan to.

Khám thần kinh để xác định xem có xuất huyết hay không, mặc dù hiếm gặp.

Công thức máu toàn bộ với phết tế bào vi phân và ngoại vi.

Sinh thiết tủy xương có lợi ở bệnh nhân lách to và ở những người theo một liệu trình không đặc trưng.

Chẩn đoán hình ảnh hiếm khi được chỉ định.

Chẩn đoán phân biệt

Giảm sản xuất tiểu cầu của tủy xương

Nhiễm virus.

Hóa trị/xạ trị.

Bất thường tủy xương bẩm sinh.

Độc tính của rượu.

Thiếu vitamin B12 / folate.

Tăng hủy tiểu cầu

Ban xuất huyết giảm tiểu cầu vô căn (ITP). ITP là một bệnh giảm tiểu cầu tự miễn tương đối phổ biến xảy ra trong môi trường cấp tính và mãn tính với tỷ lệ mắc bệnh là 1 trên 10.000 người. ITP cấp tính chỉ gặp ở trẻ em 2-9 tuổi, với tỷ lệ mắc cao nhất ở trẻ 3-5 tuổi. Nó ảnh hưởng đến con trai và con gái như nhau. ITP cấp tính thường xảy ra sau một hội chứng virus cấp tính và có một quá trình tự giới hạn. Ngược lại, ITP mãn tính ảnh hưởng đến người lớn từ 20–50 tuổi, tỷ lệ nữ giới chiếm ưu thế là 3:1 và hiếm khi dẫn đến thuyên giảm tự phát.

Do thuốc. Giảm tiểu cầu do thuốc có thể được gây ra bởi rất nhiều loại thuốc. Thủ phạm thường gặp nhất, đặc biệt ở bệnh nhân nhập viện, là heparin. Mặc dù giảm tiểu cầu do thuốc cũng là một hội chứng qua trung gian kháng thể, nhưng nó chỉ thoáng qua, thường tự khỏi khi ngừng sử dụng thuốc.

Hủy diệt miễn dịch.

Đông máu rải rác nội mạch.

Ban xuất huyết giảm tiểu cầu/hội chứng urê huyết tán huyết.

Hội chứng kháng phospholipid.

Hội chứng tan máu, tăng men gan, hội chứng tiểu cầu thấp (HELLP).

Nhiễm virus.

Phá hủy tiểu cầu cơ học.

Chèn ép lách: có thể gặp trong xơ gan, xơ tủy, bệnh Gaucher.

Tác dụng pha loãng: thay thế lượng máu lớn có quá ít tiểu cầu.

Lỗi phòng xét nghiệm: bệnh phẩm đông, sai người bệnh, lỗi kỹ thuật/thiết bị.

Bài viết cùng chuyên mục

Shock: phân tích các bệnh cảnh lâm sàng

Nhiều biểu hiện có thể có biến chứng shock nhưng ở đây, shock được coi như là biểu hiện được phát hiện đầu tiên trong theo dõi thường ngày hoặc thăm khám có trọng tâm ở những bệnh nhân nặng hoặc không rõ ràng.

Đau đầu: chọc dịch não tủy và phân tích dịch não tủy đánh giá

Viêm màng nào do vi khuẩn sớm có thể nhầm lẫn với viêm màng não do virus bởi tăng bạch cầu lympho là chủ yếu trong dịch não tủy. Nếu có bất kỳ khả năng nào của viêm màng não do vi khuẩn, điều trị kháng sinh trong lúc đợi xét nghiệm bổ sung.

Khàn tiếng: phân tích triệu chứng

Hầu hết các trường hợp khàn tiếng đều tự cải thiện, cần phải xem xét các nguyên nhân bệnh lý quan trọng, đặc biệt là trong những trường hợp kéo dài hơn một vài tuần.

Hôn mê: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Hôn mê là tình trạng bất tỉnh một khoảng thời gian kéo dài được phân biệt với giấc ngủ bởi không có khả năng đánh thức bệnh nhân.

Đau đầu: đánh giá bệnh cảnh lâm sàng

Loại trừ xuất huyết dưới nhện ở bất kỳ bệnh nhân nào có đau đầu dữ dội lần đầu tiên hay là đau đầu nặng nhất họ từng trải qua mà đạt đỉnh trong 5 phút từ lúc khới phát và dai dẳng hơn 1 giờ.

Đau ngực từng cơn: đặc điểm đau do tim và các nguyên nhân khác

Đau ngực do tim thường được mô tả điển hình là cảm giác bị siết chặt, đè nặng nhưng nhiều trường hợp khác có thể mô tả là bỏng rát. Nhiều bệnh nhân không cảm thấy đau mà chỉ là cảm giác khó chịu nếu chỉ hỏi về đau, có thể bỏ sót chẩn đoán.

Di chuyển khó khăn: các nguyên nhân gây té ngã

Các vấn đề di chuyển có thể tự thúc đẩy như là tình trạng giảm hoạt động dẫn đến mất chức năng và độ chắc của khối cơ. Cách tiếp cận có hệ thống một cách toàn diện là điều cần thiết.

Bệnh tiêu chảy: đánh giá đặc điểm

Tiêu chảy có thể đi kèm với sốt, đau quặn bụng, đại tiện đau, phân nhầy và/hoặc phân có máu, ngoài ra, thời gian tiêu chảy có tầm quan trọng lâm sàng đáng kể.

Hồng ban đa dạng: phân tích triệu chứng

Hồng ban đa dạng thường bao gồm các hội chứng hồng ban đa dạng nhỏ (EM), hồng ban đa dạng lớn (EMM), hội chứng Stevens-Johnson (SJS) và hoại tử biểu bì nhiễm độc (TEN).

Shock: phân tích các đặc điểm triệu chứng lâm sàng

Một số bệnh nhân có thể duy trì huyết áp trong giới hạn bình thường mặc dù có rối loạn chức năng cơ quan, cân nhắc bệnh lý khu trú nếu chỉ có một cơ quan bị rối loạn, chẳng hạn thiểu niệu mà không có bằng chứng rõ ràng của rối loạn huyết động.

Thiếu máu trong bệnh mạn tính

Tình trạng giảm erythropoietin ít khi là nguyên nhân quan trọng gây sản xuất hồng cầu dưới mức từ trong suy thận, khi đó erythropoietin giảm là một quy luật.

Thiểu niệu và vô niệu: phân tích triệu chứng

Thiểu niệu cấp tính nên được nhập viện do nguy cơ phát triển các biến chứng có thể gây tử vong như tăng kali máu, quá tải dịch, nhiễm toan chuyển hóa và viêm màng ngoài tim.

Chẩn đoán bệnh lý: chẩn đoán xác định và chẩn đoán phân biệt

Trong phần lớn các trường hợp, việc xây dựng chẩn đoán phân biệt là bước nền tảng để đi đến chẩn đoán xác định. Đây là một chuỗi các chẩn đoán thường được sắp xếp theo thứ tự khả năng tùy theo bệnh cảnh lâm sàng.

Định hướng chẩn đoán khó thở

Khi đánh giá bệnh nhân bị khó thở, nhớ rằng mức độ nặng của chúng có tính chủ quan cao, có thể không cảm thấy có chút khó thở nào mặc dù có sự rối loạn trao đổi khí nặng.

Suy giáp: phân tích triệu chứng

Nguyên nhân phổ biến nhất của suy giáp nguyên phát là viêm tuyến giáp tự miễn, hoặc bệnh Hashimoto, là kết quả của sự phá hủy dần dần tuyến giáp bởi các tế bào T.

Mề đay: phân tích triệu chứng

Mề đay được phân loại là miễn dịch, không miễn dịch hoặc vô căn. Globulin miễn dịch loại I hoặc loại III Các phản ứng qua trung gian E là nguyên nhân chính gây mày đay cấp tính.

Tiểu máu: phân tích triệu chứng

Tiểu máu đại thể với sự đổi màu đỏ rõ ràng, lớn hơn 50 tế bào hồng cầu/trường năng lượng cao hoặc tiểu máu vi thể được phát hiện bằng que nhúng sau đó kiểm tra bằng kính hiển vi.

Phân tích và quyết định trong chẩn đoán bệnh lý

Thông thường, cây quyết định được sử dụng để đại diện cho các lựa chọn thay thế khác nhau, với các xác suất được chỉ định cho các lựa chọn thay thế và tiện ích gắn liền với các kết quả có thể xảy ra.

Đau bụng cấp: bệnh nhân rất nặng với chỉ số hình ảnh và xét nghiệm

Nếu xquang ngực không chứng minh có khí tự do hoặc tương đương nhưng nghi ngờ trên lâm sàng cao như đau bụng dữ dội khởi phát đột ngột với tăng cảm giác đau, đề kháng vùng thượng vị, cho chụp CT nhưng trước tiên cho làm amylase và ECG.

Ho ra máu: đánh giá các nguyên nhân thường gặp

Phù phổi có thể gây khạc đàm bọt hồng nhưng khó thở hầu như luôn là triệu chứng chủ yếu. Các nguyên nhân khác bao gồm tăng áp phổi, rối loạn đông máu, hít phải dị vật, chấn thương ngực, u hạt Wegener và hội chứng Goodpasture.

Vàng da: đánh giá bệnh cảnh lâm sàng

Vàng da xảy ra khi có sự rối loạn vận chuyển bilirubin qua tế bào gan có thể tắc nghẽn của ống dẫn mật do viêm hoặc phù nề. Điển hình là sự tăng không tỉ lệ giữa ALT và AST liên quan với ALP và GGT.

Đau

Thuốc dạng thuốc phiện được chỉ định cho đau nặng mà các tác nhân kém hiệu lực hơn không thể làm giảm nhẹ đau.

Trầm cảm ở người cao tuổi

Nói chung, fluoxetine được tránh vì thời gian hoạt động dài của nó và thuốc chống trầm cảm ba vòng cũng được tránh vì tác dụng phụ kháng cholinergic cao

Giảm sút cân không chủ đích

Giảm cân không tự nguyện được coi là có ý nghĩa về mặt lâm sàng khi nó vượt quá 5 phần trăm hoặc hơn trọng lượng cơ thể bình thường trong khoảng thời gian từ 6 đến 12 tháng

Nhịp tim nhanh: phân tích triệu chứng

Triệu chứng nhịp tim nhanh gồm khó chịu ở ngực, khó thở, mệt mỏi, choáng váng, tiền ngất, ngất và đánh trống ngực, cần tìm kiếm trong tiền sử bệnh lý.