Buồn nôn và ói mửa: phân tích triệu chứng để chẩn đoán và điều trị

2022-12-10 11:01 AM

Buồn nôn là triệu chứng gặp phải trong nhiều rối loạn cũng gây nôn, nôn là một phản ứng nhằm bảo vệ khỏi việc nuốt phải các chất có hại hoặc độc hại.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Buồn nôn là cảm giác khó chịu khó chịu ở bụng tạo ra cảm giác người ta có thể nôn mửa. Nôn là một phản ứng tự chủ dẫn đến việc tống xuất các chất chứa trong dạ dày một cách tích cực và mạnh mẽ. Buồn nôn có thể có hoặc không kèm theo nôn mửa tích cực.

Nguyên nhân

Buồn nôn là một triệu chứng chủ quan gặp phải trong nhiều rối loạn cũng gây nôn. Nôn mửa là một phản ứng tự chủ nhằm bảo vệ con người khỏi việc nuốt phải các chất có hại hoặc độc hại. Một số bất thường về thần kinh có thể kích hoạt hệ thống tự chủ và dẫn đến nôn mửa.

Buồn nôn và nôn cấp tính là những triệu chứng phổ biến và thường thấy ở bệnh nhân ngoại trú, nội trú và cấp cứu. Buồn nôn và nôn mãn tính ít phổ biến hơn nhưng có thể dẫn đến bệnh tật nghiêm trọng.

Đánh giá đặc điểm

Hỏi bệnh sử kỹ lưỡng nên thảo luận về thời gian và tần suất nôn mửa, các triệu chứng của các thành viên khác trong gia đình, tiếp xúc với các chất độc hại và mối quan hệ của buồn nôn và nôn với các bữa ăn hoặc loại thực phẩm.

Đánh giá toàn diện về hệ thống nên giải quyết cụ thể tiền sử sốt, đặc điểm của đau bụng, các triệu chứng thần kinh và các dấu hiệu và triệu chứng mất nước.

Khám bụng toàn diện trước tiên nên cố gắng loại trừ các vấn đề nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng cấp tính như tắc ruột, viêm tụy và nhồi máu cơ tim cấp. Khám thần kinh có thể giúp xác định nôn do bất thường hệ thần kinh trung ương hoặc vấn đề tiền đình. Khám cũng nên đánh giá các biến chứng do nôn kéo dài, bao gồm mất nước và rối loạn điện giải.

Việc đánh giá buồn nôn và nôn nên được định hướng theo mức độ nghiêm trọng, khởi phát và mô tả các triệu chứng cũng như bất kỳ phát hiện bất thường nào khi khám thực thể. X quang bụng nằm và thẳng đứng hoặc CT bụng rất hữu ích trong việc đánh giá buồn nôn hoặc nôn cấp tính và nghiêm trọng. Các nghiên cứu tiếp theo như nghiên cứu về barium, loạt GI trên, CT/MRI nội sọ và siêu âm bụng có thể được đảm bảo dựa trên chẩn đoán phân biệt. Các xét nghiệm bao gồm sinh hóa máu, xét nghiệm mang thai, phân tích nước tiểu, xét nghiệm chức năng gan, lipase và sàng lọc độc tính nên được chỉ định dựa trên đánh giá lâm sàng và nên được sử dụng để đánh giá nguyên nhân cơ bản và các biến chứng tiếp theo do buồn nôn và nôn.

Chẩn đoán buồn nôn và nôn thường có thể được thực hiện dựa trên tiền sử lâm sàng và khám thực thể mà không cần đánh giá thêm

Các triệu chứng mãn tính hoặc nghiêm trọng có thể khó chẩn đoán hơn và có thể yêu cầu xét nghiệm chẩn đoán và xét nghiệm rộng rãi hơn.

Nhiều bệnh nhân bị buồn nôn và/hoặc nôn đơn độc hoặc tự giới hạn sẽ không tìm kiếm sự điều trị; tuy nhiên, các triệu chứng của họ có thể dẫn đến những hạn chế chức năng tạm thời và bỏ lỡ công việc hoặc học tập. Bệnh nhân bị buồn nôn và nôn kéo dài hoặc nghiêm trọng có thể bị sụt cân đáng kể, hạ kali máu, rối loạn điện giải, mất nước, nhiễm kiềm chuyển hóa, sâu răng và bất thường thực quản, đồng thời có thể bị cô lập với xã hội và bỏ lỡ công việc hoặc học tập.

Bài viết cùng chuyên mục

Sốt phát ban: phân tích triệu chứng

Tiếp cận chẩn đoán phân biệt là phân biệt giữa các thực thể khác nhau gây sốt và bệnh tật bằng các loại phát ban mà chúng thường gây ra.

Các xét nghiệm ghi hình và sinh thiết thận

Khi kích thước thận có chiều dài lớn hơn 9 cm thì chỉ ra bệnh thận không hồi phục, Trong bệnh thận một bên có thể có sự chênh lệch kích thước thận đến 1,5 cm

Đột quỵ: phân tích triệu chứng

Đột quỵ được định nghĩa là tình trạng thiếu hụt thần kinh cấp tính kéo dài hơn 24 giờ. Các vấn đề kéo dài dưới 24 giờ được gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua.

Khám lão khoa: tiếp cận bệnh nhân già yếu suy kiệt

Thách thức trong việc đánh giá lão khoa cấp tính thường phức tạp do các quan niệm sai lầm mà quá trình luôn có sự khó chịu và mệt mỏi trong đó.

Đau ngực từng cơn: đặc điểm đau do tim và các nguyên nhân khác

Đau ngực do tim thường được mô tả điển hình là cảm giác bị siết chặt, đè nặng nhưng nhiều trường hợp khác có thể mô tả là bỏng rát. Nhiều bệnh nhân không cảm thấy đau mà chỉ là cảm giác khó chịu nếu chỉ hỏi về đau, có thể bỏ sót chẩn đoán.

Rối loạn thăng bằng: các nguyên nhân cảm giác mất thăng bằng

Sự cân bằng đòi hỏi tín hiệu vào từ nhiều bộ phận cảm thụ cảm giác (thị giác, tiền đình, xúc giác, cảm giác bản thể). Giảm chức năng nhi ều hơn một trong các bộ phận này, dù rất nhỏ cũng có thể gây mất thăng bằng.

Yếu chi: đánh giá triệu chứng trên bệnh cảnh lâm sàng

Yếu chi một bên có thể do nhiều nguyên nhân không đột quỵ gây ra và không nên vội vàng lờ đi các nguyên nhân này để có thể kiểm soát thích hợp.

Định hướng chẩn đoán đau bụng mạn tính

Đau bụng mạn tính rất phổ biến, hầu hết bệnh nhân trẻ sẽ có rối loạn chức năng, bệnh nhân lớn tuổi với đau bụng mới, dai dẳng, ưu tiên là loại trừ bệnh lý ác tính.

Trầm cảm ở người cao tuổi

Nói chung, fluoxetine được tránh vì thời gian hoạt động dài của nó và thuốc chống trầm cảm ba vòng cũng được tránh vì tác dụng phụ kháng cholinergic cao

Mất trí nhớ ở người cao tuổi

Mặc dù không có sự đồng thuận hiện nay vào việc bệnh nhân lớn tuổi nên được kiểm tra bệnh mất trí nhớ, lợi ích của việc phát hiện sớm bao gồm xác định các nguyên nhân.

Phân tích triệu chứng sốt để chẩn đoán và điều trị

Sốt được định nghĩa là sự gia tăng nhiệt độ trung tâm của cơ thể trên mức bình thường hàng ngày đối với một cá nhân.

Đau vùng chậu mãn tính: phân tích triệu chứng

Bất kỳ cấu trúc giải phẫu nào ở bụng hoặc xương chậu đều có thể góp phần gây ra đau vùng chậu mãn tính, sẽ rất hữu ích nếu cố gắng phân loại cơn đau là do phụ khoa hay không.

Phòng ngừa ung thư

Hút thuốc lá là nguyên nhân quan trọng nhất của ung thư, khám sức khỏe và khám phụ khoa phòng ngừa là một trong những lý do phổ biến nhất cho các chuyến thăm chăm sóc ngoại chẩn

Đau bụng cấp: có thai và các bệnh có vị trí điểm đau đặc trưng

Yêu cầu thăm khám phụ khoa để đánh giá biến chứng liên quan đến có thai ở bất kì phụ nữa nào mà đã biết có thai trong tử cung và đau bụng dưới cấp, cần xem xét chẩn đoán khác bao gồm viêm ruột thừa cấp.

Cổ trướng: phân tích triệu chứng

Cổ trướng là do giãn động mạch ngoại vi ở bệnh nhân xơ gan, tăng áp tĩnh mạch cửa gây ra tăng áp lực xoang, gây ra sự giãn động mạch nội tạng và ngoại biên qua trung gian oxit nitric.

Mệt mỏi: các biểu hiện phải phân biệt

Mệt mỏi hay thiếu năng lượng thường là lý do cho việc từ bỏ các hoạt động và đặt câu hỏi cẩn thận có thể cần thiết để phân biệt giữa giới hạn hoạt động thể lực và thiếu hứng thú, quyết tâm.

Chẩn đoán bệnh lý: chẩn đoán xác định và chẩn đoán phân biệt

Trong phần lớn các trường hợp, việc xây dựng chẩn đoán phân biệt là bước nền tảng để đi đến chẩn đoán xác định. Đây là một chuỗi các chẩn đoán thường được sắp xếp theo thứ tự khả năng tùy theo bệnh cảnh lâm sàng.

Đánh trống ngực: đánh giá bệnh cảnh khi thăm khám

Nhiều bệnh nhân với đánh trống ngực mô tả nhịp tim mạnh và rõ hơn là nhanh, chậm hay bất thường. Điều này phản ánh tình trạng tăng thể tích tống máu như hở chủ, thiếu máu, dãn mạch, hoặc chỉ là chú ý đến nhịp tim.

Khí máu động mạch: công cụ tiếp cận bệnh nhân khó thở cấp

Giảm PaCO2 gợi ý tình trạng tăng thông khí. Nếu PaO2 thấp hơn (hoặc chỉ trong giới hạn bình thường), sự tăng thông khí có thể là một đáp ứng thích hợp đối với sự giảm oxy máu.

Ho ra máu, chẩn đoán và điều trị

Các động mạch phế quản xuất phát từ động mạch chủ hoặc động mạch liên sườn và mang máu dưới áp lực của hệ thống vào đường hô hấp, mạch máu, rốn phổi, và màng phổi tạng

Đau bụng cấp: triệu chứng kèm các dấu hiệu cảnh báo

Xét nghiệm bổ sung thường được yêu cầu ở bệnh nhân > 45 tuổi có triệu chứng mới khởi phát, sụt cân, suy sụp hoặc xét nghiệm sàng lọc bất thường.

Các nguyên nhân thần kinh của ngất

Các bệnh rễ và dây thần kinh khác có hạ huyết áp tư thế gồm hội chứng Guillain Barre, thoái hóa dạng bột tiên phát, bệnh dây thần kinh do porphyrin niệu cấp, và trong ung thư biểu mô.

Lập luận chẩn đoán từ các dấu hiệu và triệu chứng

Dấu hiệu và triệu chứng thu tương tự như các xét nghiệm, thông tin và kết quả thu được được đánh giá theo cùng một cách và tuân theo các quy tắc và tiêu chuẩn bằng chứng giống nhau.

Khám lâm sàng: hướng dẫn thực hành thăm khám

Cần nâng cao sự ấn tượng về chức năng tâm thần cao hơn trong quá trình hỏi bệnh. Nếu phát hiện những bất thường liên quan khi thăm khám lâm sàng thường quy, tiến hành đánh giá chi tiết các hệ thống có liên quan.

Táo bón: phân tích triệu chứng

Những thay đổi về kết cấu của phân, chức năng nhu động hoặc đường kính trong của đại tràng, hoặc chức năng tống xuất của trực tràng và sàn chậu có thể dẫn đến táo bón.