Phân tích triệu chứng chóng mặt để chẩn đoán và điều trị

2022-12-02 10:58 AM

Triệu chứng chóng mặt có thể bao gồm ngất xỉu, choáng váng, lâng lâng hoặc đứng không vững, chóng mặt thực sự, cảm giác chuyển động bất thường hoặc quay cuồng.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Chóng mặt là một thuật ngữ khá không chính xác thường được bệnh nhân sử dụng để mô tả bất kỳ triệu chứng chủ quan đặc biệt nào. Những triệu chứng này có thể bao gồm ngất xỉu, choáng váng, lâng lâng hoặc đứng không vững. Chóng mặt thực sự, cảm giác chuyển động bất thường hoặc quay cuồng, cũng bao gồm trong vấn đề chóng mặt của bệnh nhân. Chóng mặt thể hiện sự xáo trộn trong cảm giác chủ quan của bệnh nhân về không gian quan hệ.

Nguyên nhân

Nguyên nhân của chóng mặt là rất nhiều. Sẽ rất hữu ích cho nhà chẩn đoán khi nghĩ về các loại nguyên nhân chung khi tìm kiếm nguyên nhân.

Chóng mặt là triệu chứng của khoảng 7 triệu lượt khám lâm sàng tại Hoa Kỳ mỗi năm. Đây là một trong những lý do thường gặp nhất tại phòng khám thần kinh và tai mũi họng. Có rất nhiều lý do khiến tình trạng thường lành tính này được khám thường xuyên. Có thể khó loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng tiềm ẩn, bao gồm cả những nguyên nhân có nguồn gốc từ tim và thần kinh. Ngoài ra, thực tế là không có phương pháp điều trị cụ thể cho nhiều nguyên nhân gây chóng mặt dẫn đến sự thất vọng cho cả bệnh nhân và bác sĩ.

Phân tích dữ liệu

Điều cực kỳ quan trọng và có thể rất khó là khiến bệnh nhân mô tả chính xác ý nghĩa của họ khi mô tả về chóng mặt. Mô tả về các cơn, bối cảnh, độ dài, thời lượng và tần suất là rất quan trọng.

Bất kỳ yếu tố kết hợp nên được khám phá. Các triệu chứng đồng thời như buồn nôn, nhức đầu, hồi hộp hoặc ù tai có thể giúp bác sĩ lâm sàng tìm ra nguyên nhân. Bất kỳ loại thuốc mới hoặc thay đổi thuốc nên được hỏi.

Việc kiểm tra thể chất, mặc dù kỹ lưỡng, thường tập trung vào một hệ thống cụ thể dựa trên bệnh sử. Bản thân hiếm khi được chẩn đoán nhưng thường được xác nhận hơn.

1. Các dấu hiệu sinh tồn bao gồm huyết áp tư thế đứng bắt đầu khám.

2. Phải hoàn thành khám thần kinh.

3. Cần hoàn thành kiểm tra tim mạch bao gồm tiếng thổi tìm hoặc rối loạn nhịp tim và nghe động mạch cảnh.

4. Nội soi tai để đánh giá tình trạng nhiễm trùng và khám rung giật nhãn cầu bao gồm nhìn chằm chằm, thao tác Dix-Hallpike và lắc đầu là rất quan trọng.

5. Quan sát dáng đi để đánh giá chức năng tiểu não cũng là một phần của kiểm tra.

Rõ ràng là không có xét nghiệm hoặc nghiên cứu hình ảnh nào liên quan trực tiếp đến chóng mặt. Thay vào đó, các loại nghiên cứu này được quyết định bởi nguyên nhân mà bác sĩ lâm sàng cảm thấy có khả năng xảy ra nhất. Họ muốn xác nhận chẩn đoán hơn là thực sự đưa ra chẩn đoán.

1. Các xét nghiệm có thể bao gồm công thức máu toàn bộ, chất điện giải, nồng độ thuốc thích hợp và nồng độ hormon tuyến giáp.

2. Các nghiên cứu hình ảnh như chụp cộng hưởng từ có thể được chỉ định nếu lo ngại về khối u cao.

3. Kiểm tra thính giác cũng như các thao tác được thực hiện trên ghế nghiêng để kiểm tra chức năng của mê cung có thể có giá trị.

Dường như không có bất kỳ khuynh hướng di truyền nào đối với chứng chóng mặt.

Chẩn đoán phân biệt

Chẩn đoán phân biệt chóng mặt bao gồm tất cả các tình trạng đã được đề cập gây ra chóng mặt thực sự. Nó cũng bao gồm nhiều tình trạng khác khiến bệnh nhân cảm thấy bất thường theo một cách mơ hồ nào đó, khiến họ kêu chóng mặt. Các tình trạng tâm lý như lo lắng, trầm cảm, rối loạn hoảng sợ hoặc cơ thể hóa đều có thể khiến bệnh nhân phàn nàn về chóng mặt. Rối loạn nhịp tim, thiếu máu cục bộ hoặc bệnh van tim, thiếu máu vasovagal, hoặc hạ huyết áp tư thế là một số tình trạng dẫn đến giảm tưới máu não.

2. Những thay đổi thoái hóa ở người cao tuổi có thể ảnh hưởng đến bộ máy tiền đình, thị lực hoặc khả năng nhận thức, tất cả đều có thể được hiểu là chóng mặt.

Cuối cùng, bệnh thần kinh ngoại vi hoặc bệnh tiểu não cũng có thể bị nhầm lẫn với chóng mặt.

Các biểu hiện lâm sàng của chóng mặt cũng đa dạng như những thực thể có trong cả phần chẩn đoán nguyên nhân và chẩn đoán phân biệt. Thực tế là chóng mặt thường là triệu chứng của một số tình trạng khác hơn là chẩn đoán riêng biệt dẫn đến nhiều biểu hiện khác nhau mà các bác sĩ lâm sàng phải phân tích.

Bài viết cùng chuyên mục

Lú lẫn: mê sảng và mất trí

Chẩn đoán phân biệt mê sảng thường rộng và gặp trong bệnh nhân có não dễ bị tổn thương, bao gồm hầu hết các bệnh lý cơ thể cấp tính, sang chấn tinh thần hay các chấn thương do môi trường bên ngoài gây ra.

Đau bắp chân: phân tích triệu chứng

Thông tin thích hợp bao gồm vị trí chính xác của cơn đau, cũng như chất lượng, mức độ nghiêm trọng, thời gian kéo dài và các yếu tố làm trầm trọng thêm hoặc giảm nhẹ.

Định hướng chẩn đoán mệt mỏi

Mệt mỏi là tình trạng kiệt quệ về thể chất và hoặc tinh thần, điều này rất phổ biến và không đặc hiệu, do vậy mà việc xác định tình trạng bệnh nền gặp nhiều khó khăn.

Dáng đi bất thường: phân tích triệu chứng bệnh lý

Sự tầm soát dáng đi nhạy cho việc phát hiện những bất thường về thần kinh vận động, cảm giác và hệ cơ xương ở chi dưới bởi vì bước đi là một hoạt động phối hợp phức tạp so với các test chức năng thần kinh.

Thăm khám chẩn đoán bệnh nhân nặng

Nếu hệ thống thần kinh trung ương hoạt động tốt, khả năng đáp ứng các câu hỏi một cách thích hợp, thì các chức năng quan trọng không chắc đã bị rối loạn đến mức cần phải can thiệp ngay lập tức. 

Sốt: mở rộng tầm soát nhiễm trùng ở từng nhóm bệnh nhân

Nếu sốt đi kèm tiêu chảy, cách ly bệnh nhân, chú ý tiền sử đi du lịch gần đây và tiến hành lấy mẫu phân xét nghiệm. Nhanh chóng hội chẩn với khoa vi sinh và truyền nhiễm nếu có nghi ngờ bệnh tả, ví dụ ở người làm việc ở khu vực có nguy cơ cao.

Ho: phân tích triệu chứng

Ho được kích hoạt thông qua kích hoạt cảm giác của các sợi hướng tâm trong dây thần kinh phế vị, phản xạ nội tạng này có thể được kiểm soát bởi các trung tâm vỏ não cao hơn.

Trầm cảm: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Để được chẩn đoán mắc bệnh trầm cảm, bệnh nhân phải trải qua năm triệu chứng trở lên và phải có tâm trạng chán nản và hoặc giảm hứng thú trong 2 tuần.

Rong kinh: phân tích triệu chứng

Rong kinh được định nghĩa là lượng máu kinh nguyệt bị mất nhiều hơn 80 ml, xảy ra đều đặn hoặc kéo dài ≥7 ngày. việc đánh giá lượng máu mất có tiện ích hạn chế.

Cường giáp/Nhiễm độc giáp: phân tích triệu chứng

Trong cường giáp nặng, lo lắng, khả năng cảm xúc, suy nhược, không dung nạp nhiệt, giảm cân và tăng tiết mồ hôi là phổ biến.

Chứng khó nuốt: phân tích triệu chứng

Rối loạn chuyển thức ăn qua cơ vòng thực quản trên gây các triệu chứng ở hầu họng, và rối loạn nhu động hoặc cản trở dòng thức ăn qua thực quản gây khó nuốt ở thực quản.

Phòng chống thương tích và bạo lực

Giết người và tai nạn xe cơ giới là một nguyên nhân chính gây tử vong liên quan đến thương tích ở người trưởng thành trẻ tuổi

Mệt mỏi: các biểu hiện phải phân biệt

Mệt mỏi hay thiếu năng lượng thường là lý do cho việc từ bỏ các hoạt động và đặt câu hỏi cẩn thận có thể cần thiết để phân biệt giữa giới hạn hoạt động thể lực và thiếu hứng thú, quyết tâm.

Định hướng chẩn đoán đau ngực cấp

Mục đích chủ yếu là để nhận diện hội chứng vành cấp và những nguyên nhân đe dọa mạng sống khác như bóc tách động mạch chủ và thuyên tắc phổi.

Phân tích triệu chứng phù nề để chẩn đoán và điều trị

Phù là do sự bất thường trong trao đổi dịch ảnh hưởng đến huyết động mao mạch, trao đổi natri và nước ở thận, hoặc cả hai, phù nề là một triệu chứng phổ biến trong nhiều tình trạng bệnh lý khác nhau.

Chóng mặt choáng váng: phân tích đặc điểm khởi phát

Bệnh nhân choáng váng liên tục qua vài tuần hoặc choáng váng không cải thiện nếu đang tiếp tục điều trị thì không chắc bệnh nhân có chóng mặt thật sự. Do đó cần hướng đến bác sỹ tai mũi họng để đánh giá thêm.

Biểu hiện toàn thân và đau trong thận tiết niệu

Đau là biểu hiện của căng tạng rỗng (niệu quản, ứ nước tiểu) hoặc căng bao cơ quan (viêm tuyến tiền liệt, viêm thận bể thận).

Sưng khớp: đánh giá các triệu chứng và nguyên nhân

Ở bệnh nhân trẻ tuổi không có tiền sử chấn thương, đã loại trừ được viêm khớp nhiễm khuẩn, sự xuất hiện của bất cứ triệu chứng nào sau đây là dấu hiệu gợi ý cao của viêm khớp phản ứng.

Tiểu máu: phân tích triệu chứng

Tiểu máu đại thể với sự đổi màu đỏ rõ ràng, lớn hơn 50 tế bào hồng cầu/trường năng lượng cao hoặc tiểu máu vi thể được phát hiện bằng que nhúng sau đó kiểm tra bằng kính hiển vi.

Nôn ra máu: đánh giá nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa trên

Với phần lớn các trường hợp chảy máu ở đường tiêu hóa trên, cấp cứu cứu sống bệnh nhân song song với lượng giá tình trạng bệnh là ưu tiên hàng đầu. Sau đó vấn đề chẩn đoán mới được đặt ra.

Khám dinh dưỡng bệnh nhân cao tuổi

Các yếu tố được đưa vào danh sách kiểm tra yếu tố nguy cơ với từ viết tắt Determine, xác định một số dấu hiệu cảnh báo cho nguy cơ bị tình trạng dinh dưỡng kém.

Chóng mặt và choáng váng: các nguyên nhân

Thỉnh thoảng, thay đổi ý thức thoáng qua hay khiếm khuyết thần kinh khu trú được mô tả như là choáng váng. Tuy nhiên hầu hết bệnh nhân với choáng váng có chóng mặt, đau đầu nhẹ, muốn xỉu/ cảm giác mất thăng bằng.

Đồng tử không đều: phân tích triệu chứng

Ở hầu hết các bệnh nhân, đồng tử không đều được phát hiện tình cờ; các triệu chứng là tương đối hiếm gặp, cần hỏi về các triệu chứng ở mắt như đau, đỏ, chảy nước mắt, sợ ánh sáng.

Phòng chống thừa cân béo phì

Béo phì rõ ràng liên quan đến đái tháo đường type 2, cao huyết áp, tăng lipid máu, ung thư, viêm xương khớp, bệnh tim mạch, ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn và hen suyễn

Sốt: tầm soát nhiễm trùng bằng cận lâm sàng

Sự phối hợp lâm sàng với phân tích cận lâm sàng có thể phát hiện được các nguyên nhân không nhiễm trùng của sốt. Các bước tầm soát đầy đủ có thể là không cần thiết ở tất cả bệnh nhân, đặc biệt là với những bệnh nhân đã có tiêu điểm nhiễm trùng rõ ràng.