Nhân tuyến giáp: phân tích triệu chứng

2023-04-19 09:36 AM

Tiếp xúc với bức xạ ion hóa hoặc xạ trị chùm tia bên ngoài (đặc biệt là trước 20 tuổi) làm tăng tỷ lệ mắc các nhân tuyến giáp lành tính và ác tính với tỷ lệ 2% mỗi năm và đạt đỉnh 15–20 năm sau khi tiếp xúc.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Nhân tuyến giáp là nhân có thể sờ thấy ở một tuyến giáp khác bình thường. Chỉ khoảng 5–10% nhân tuyến giáp là ung thư. Loại nhân tuyến giáp phổ biến nhất là nhân tuyến giáp keo, không liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư.

Nguyên nhân

Tiếp xúc với bức xạ ion hóa hoặc xạ trị chùm tia bên ngoài (đặc biệt là trước 20 tuổi) làm tăng tỷ lệ mắc các nhân tuyến giáp lành tính và ác tính với tỷ lệ 2% mỗi năm và đạt đỉnh 15–20 năm sau khi tiếp xúc. Thiếu iốt dẫn đến tăng nồng độ hormone kích thích tuyến giáp (TSH), tăng sao chép tế bào tuyến giáp và tăng tỷ lệ nhân tuyến giáp sần.

Các nhân tuyến giáp sờ thấy có ở 4–7% người lớn. Các nhân tuyến giáp phát hiện tình cờ trên siêu âm được ước tính xảy ra với tần suất 19–67%.

Tuổi dưới 20 hoặc trên 65 tuổi, giới tính nam, tiếp xúc với bức xạ và tiền sử ung thư tuyến giáp là những yếu tố nguy cơ gây ung thư tuyến giáp. Các nhân tuyến giáp lành tính xuất hiện thường xuyên hơn ở phụ nữ từ 4 đến 5 lần, nhưng có nhiều khả năng trở thành ung thư ở nam giới.

Đánh giá đặc điểm

Việc đánh giá bệnh nhân tuyến giáp tập trung vào tình trạng chức năng của tuyến và phát hiện ung thư tuyến giáp. Suy giáp hoặc cường giáp có thể được gợi ý qua tiền sử và khám thực thể.

Nhân tuyến giáp phát triển nhanh hoặc các triệu chứng xâm lấn tại chỗ (khàn giọng, đau cổ, khó nuốt, thở rít hoặc khó thở) làm tăng nghi ngờ ung thư. Đột ngột xuất hiện sưng, đau hoặc nhạy cảm cục bộ gợi ý xuất huyết thành một nhân hoặc nang có từ trước.

Cổ được kiểm tra bên dưới sụn giáp từ phía trước và bên cạnh, sử dụng ánh sáng chéo để làm nổi bật bóng và khối.

Mở rộng hoàn toàn cổ giúp tăng khả năng hiển thị của tuyến. Bệnh nhân được tiếp cận từ phía trước hoặc phía sau trong quá trình sờ nắn, được thực hiện bằng các ngón tay hoặc ngón cái. Để bệnh nhân nuốt trong cả quá trình kiểm tra và sờ nắn làm cho tuyến giáp di chuyển và hỗ trợ phát triển ấn tượng ba chiều về tuyến. Vị trí, kích thước, tính nhất quán, tính di động và độ mềm của tất cả các nhân tuyến giáp sần phải được ghi lại. Nhân tuyến giáp cứng, không đều, không mềm, > 4 cm, cố định với các cấu trúc xung quanh, kết hợp với hạch to tại chỗ hoặc bất động dây thanh gợi ý bệnh ác tính.

TSH huyết thanh nên được đánh giá ở mọi bệnh nhân. Đây là xét nghiệm sàng lọc tốt nhất cho cả bệnh suy giáp (TSH tăng) và nhiễm độc giáp (TSH bị ức chế). Tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư tuyến giáp thể tủy hoặc đa u nội tiết loại II cần đảm bảo dùng calcitonin cơ bản trong huyết thanh.

Ở những bệnh nhân bình giáp có nhân tuyến giáp sần, nên thực hiện sinh thiết chọc hút bằng kim nhỏ (FNAB). FNAB đã chứng minh độ nhạy 68–98% và độ đặc hiệu 72–100%.

Sau khi gây tê cục bộ, kim 25-G, được hướng dẫn bằng cách sờ nắn (hoặc siêu âm nếu nhân tuyến giáp nhỏ hơn 1 cm) được sử dụng để lấy từ hai đến năm mẫu bệnh phẩm. Ngay cả ở những người có kinh nghiệm, sinh thiết thường không đạt yêu cầu và cần phải được lặp lại. Phẫu thuật cắt thùy tuyến giáp với phân tích phần đông lạnh có thể được yêu cầu nếu FNAB liên tục không được chẩn đoán và xác suất ung thư trước xét nghiệm lâm sàng cao.

Siêu âm không thể phân biệt một cách đáng tin cậy các nhân tuyến giáp lành tính và ác tính, mặc dù các đặc điểm như vi vôi hóa và bờ không đều gợi ý ung thư. Mặc dù ít được sử dụng hơn, quét đồng vị phóng xạ bằng iốt phóng xạ có thể phân biệt giữa các nhân tuyến giáp hoạt động (“nhân tuyến giáp nóng”) và nhân tuyến giáp không hoạt động (“lạnh”). Khoảng 5% các nhân tuyến giáp đang hoạt động và ít có khả năng ác tính. Tương tự như vậy, chụp cắt lớp vi tính và chụp cộng hưởng từ có giá trị hạn chế trong quá trình chẩn đoán ban đầu ngoại trừ các trường hợp chèn ép cục bộ.

Sự hiện diện của một số đột biến gen nhất định có liên quan đến ung thư tuyến giáp, được chứng minh là hữu ích về mặt lâm sàng khi FNAB không xác định được. Những đột biến này xảy ra trong gen của thụ thể tyrosine kinase (RET/PTC, NTRK), protein nhân (PAX-8-PPARγ) và protein tín hiệu (RAS, BRAF). Những thay đổi sau này cùng với đột biến RET/PTC thường gặp ở ung thư biểu mô nhú trong khi ung thư nang mang gen gây ung thư RAS và khiếm khuyết PAX-8-PPARγ. Những dấu hiệu di truyền này dự kiến sẽ được tích hợp vào các thuật toán chẩn đoán khi có nhiều dữ liệu được tích lũy hơn và các xét nghiệm trở nên phổ biến hơn.

Khoảng 4–8% các trường hợp ung thư nhú là có tính chất gia đình, và tỷ lệ mắc bệnh cao đã được báo cáo ở những bệnh nhân mắc bệnh đa polyp tuyến (hội chứng Gardner) và nhiều hội chứng hamartoma (bệnh Cowden).

Ung thư tủy, thường là một phần của đa u nội tiết loại II, thường xảy ra theo kiểu di truyền.

Chẩn đoán phân biệt

Nếu kết quả của FNAB cho thấy bệnh ác tính hoặc đáng ngờ, không xác định hoặc liên tục không đạt yêu cầu, thì việc giới thiệu phẫu thuật ngay lập tức được đảm bảo. Đôi khi, quét hạt nhân phóng xạ được sử dụng để đánh giá kết quả sinh thiết đáng ngờ và các nhân tuyến giáp tăng chức năng được quan sát thay vì loại bỏ. Nếu sinh thiết rõ ràng là lành tính, nên kiểm tra cẩn thận nhân tuyến giáp sần và các cấu trúc xung quanh, siêu âm và đo TSH mỗi 12 tháng. Trong khi các nhân tuyến giáp sần hơn 4 cm có 19% nguy cơ ung thư, quyết định phẫu thuật không nên chỉ dựa trên kích thước nhân tuyến giáp sần.

Sự hiện diện của cường giáp hoặc suy giáp làm giảm nghi ngờ ung thư nhưng không loại trừ nó. Bất kỳ nhân tuyến giáp nào to ra hoặc trở nên nghi ngờ về mặt lâm sàng đều nên được làm lại sinh thiết.

Bài viết cùng chuyên mục

Ho: phân tích triệu chứng

Ho được kích hoạt thông qua kích hoạt cảm giác của các sợi hướng tâm trong dây thần kinh phế vị, phản xạ nội tạng này có thể được kiểm soát bởi các trung tâm vỏ não cao hơn.

Tiêu chảy tái phát (mãn tính): phân tích đặc điểm lâm sàng

Tiến hành khám xét đại trực tràng để loại trừ ung thư/bệnh lý ruột viêm nếu bệnh nhân bị tiêu chảy kéo dài kèm theo với bất kỳ dấu hiệu: chảy máu khi thăm khám trực tràng, khối sờ thấy vùng bụng/trực tràng, sụt cân, thiếu máu thiếu sắt.

Khối u trung thất: phân tích triệu chứng

Khi nghi ngờ hoặc phát hiện khối trung thất, kiến thức về ranh giới của các ngăn trung thất riêng lẻ và nội dung của chúng tạo điều kiện cho việc đưa ra chẩn đoán phân biệt.

Chóng mặt choáng váng: phân tích đặc điểm khởi phát

Bệnh nhân choáng váng liên tục qua vài tuần hoặc choáng váng không cải thiện nếu đang tiếp tục điều trị thì không chắc bệnh nhân có chóng mặt thật sự. Do đó cần hướng đến bác sỹ tai mũi họng để đánh giá thêm.

Chứng hôi miệng: phân tích triệu chứng

Chứng hôi miệng đã bị kỳ thị, bệnh nhân hiếm khi tìm kiếm sự giúp đỡ và thường không nhận thức được vấn đề, mặc dù nó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến quan hệ và sự tự tin.

Cổ trướng: phân tích triệu chứng

Cổ trướng là do giãn động mạch ngoại vi ở bệnh nhân xơ gan, tăng áp tĩnh mạch cửa gây ra tăng áp lực xoang, gây ra sự giãn động mạch nội tạng và ngoại biên qua trung gian oxit nitric.

Giao hợp đau: phân tích triệu chứng

Giao hợp đau, thuật ngữ này thường được sử dụng liên quan đến rối loạn chức năng tình dục nữ, một tỷ lệ nhỏ nam giới cũng bị chứng đau khi giao hợp.

Đau đầu gối: phân tích triệu chứng

Đau đầu gối có nhiều nguyên nhân như chấn thương cấp tính, lạm dụng, viêm hoặc thoái hóa khớp, nhiễm trùng và các vấn đề khác. Đau quy chiếu từ hông hoặc lưng dưới cũng có thể dẫn đến đau đầu gối.

Đau bụng cấp: có thai và các bệnh có vị trí điểm đau đặc trưng

Yêu cầu thăm khám phụ khoa để đánh giá biến chứng liên quan đến có thai ở bất kì phụ nữa nào mà đã biết có thai trong tử cung và đau bụng dưới cấp, cần xem xét chẩn đoán khác bao gồm viêm ruột thừa cấp.

Đau đầu: đánh giá các nguyên nhân thường gặp

Đau đầu là triệu chứng rất thường gặp và thường lành tính. Điều thách thức là phải nhận ra số ít bệnh nhân có bệnh lý nghiêm trọng hoặc cần điều trị đặc hiệu.

Thăm khám bệnh nhân suy dinh dưỡng

Trên cơ sở bệnh sử và kết quả khám sức khỏe, bệnh nhân được xếp theo 3 loại là dinh dưỡng tốt, suy dinh dưỡng trung bình hoặc nghi ngờ và suy dinh dưỡng nặng.

Trầm cảm ở người cao tuổi

Nói chung, fluoxetine được tránh vì thời gian hoạt động dài của nó và thuốc chống trầm cảm ba vòng cũng được tránh vì tác dụng phụ kháng cholinergic cao

Hôn mê: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Hôn mê là tình trạng bất tỉnh một khoảng thời gian kéo dài được phân biệt với giấc ngủ bởi không có khả năng đánh thức bệnh nhân.

Chảy máu trực tràng: đánh giá tình trạng lâm sàng

Chẩn đoán xuất huyết tiêu hóa thấp ở bệnh nhân không có rối loạn huyết động tuy nhiên cần phải nghi ngờ xuất huyết tiêu hóa cao nếu có các đặc điểm của shock giảm thể tích.

Khó nuốt miệng hầu: các nguyên nhân thường gặp

Tổn thương neuron vận động trên của dây thần kinh sọ IX-XII hai bên dẫn đến cơ lưỡi và hầu nhỏ, co rút và cử động chậm với giật cằm nhanh. Điều này có thể liên quan với rối loạn giọng nói và cảm xúc không ổn định.

Phân tích triệu chứng phù nề để chẩn đoán và điều trị

Phù là do sự bất thường trong trao đổi dịch ảnh hưởng đến huyết động mao mạch, trao đổi natri và nước ở thận, hoặc cả hai, phù nề là một triệu chứng phổ biến trong nhiều tình trạng bệnh lý khác nhau.

Mất ý thức thoáng qua: đánh giá các vấn đề tuần hoàn hô hấp

Bằng chứng trên điện tâm đồ của thiếu máu cơ tim cấp gợi ý rối loạn nhịp thứ phát do thiếu máu; ví dụ nhịp nhanh thất, ngất liên quan đến thiếu máu cơ tim. Thảo luận ngay với bác sĩ tim mạch nếu bất kỳ đặc điểm nào ở trên hiện diện.

Vô kinh: phân tích triệu chứng

Vô kinh là một thuật ngữ lâm sàng dùng để mô tả tình trạng không có kinh nguyệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Nó có nhiều nguyên nhân tiềm ẩn.

Giảm vận động ở người cao tuổi

Tránh, hạn chế và ngưng các thiết bị xâm lấn, đường tĩnh mạch, ống thông tiểu) có thể làm tăng triển vọng bệnh nhân cao tuổi cho chuyển động sớm

Tiết dịch âm đạo (khí hư): phân tích triệu chứng

Tiết dịch âm đạo có thể là sinh lý hoặc bệnh lý. Khi giải phẫu bệnh, người ta báo cáo rằng 90% phụ nữ bị ảnh hưởng mắc bệnh viêm âm đạo do vi khuẩn, bệnh nấm candida âm hộ-âm đạo hoặc bệnh trichomonas.

Định hướng chẩn đoán khó thở

Khi đánh giá bệnh nhân bị khó thở, nhớ rằng mức độ nặng của chúng có tính chủ quan cao, có thể không cảm thấy có chút khó thở nào mặc dù có sự rối loạn trao đổi khí nặng.

Phân tích triệu chứng sốt để chẩn đoán và điều trị

Sốt được định nghĩa là sự gia tăng nhiệt độ trung tâm của cơ thể trên mức bình thường hàng ngày đối với một cá nhân.

Điện tâm đồ trong bóc tách động mạch chủ

Điện tâm đồ có thể bình thường hoặc có những bất thường không đặc hiệu. nếu bóc tách đến lỗ động mạch vành có thể có thay đổi điện tâm đồ như nhồi máu cơ tim có ST chênh lên.

Phát ban toàn thân cấp: đánh giá các triệu chứng lâm sàng

Nhập viện cho bất kỳ các bệnh nhân có tình trạng đỏ da nhiều, đánh giá và cần tiến hành hội chẩn da liễu ngay. Điều trị sau đó dựa vào chấn đoán chính xác và được hướng dẫn bởi đánh giá của chuyên gia da liễu.

Đau vùng chậu mãn tính: phân tích triệu chứng

Bất kỳ cấu trúc giải phẫu nào ở bụng hoặc xương chậu đều có thể góp phần gây ra đau vùng chậu mãn tính, sẽ rất hữu ích nếu cố gắng phân loại cơn đau là do phụ khoa hay không.