- Trang chủ
- Thông tin
- Chẩn đoán và điều trị theo y học hiện đại
- Nhân tuyến giáp: phân tích triệu chứng
Nhân tuyến giáp: phân tích triệu chứng
Tiếp xúc với bức xạ ion hóa hoặc xạ trị chùm tia bên ngoài (đặc biệt là trước 20 tuổi) làm tăng tỷ lệ mắc các nhân tuyến giáp lành tính và ác tính với tỷ lệ 2% mỗi năm và đạt đỉnh 15–20 năm sau khi tiếp xúc.
Biên tập viên: Trần Tiến Phong
Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương
Nhân tuyến giáp là nhân có thể sờ thấy ở một tuyến giáp khác bình thường. Chỉ khoảng 5–10% nhân tuyến giáp là ung thư. Loại nhân tuyến giáp phổ biến nhất là nhân tuyến giáp keo, không liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư.
Nguyên nhân
Tiếp xúc với bức xạ ion hóa hoặc xạ trị chùm tia bên ngoài (đặc biệt là trước 20 tuổi) làm tăng tỷ lệ mắc các nhân tuyến giáp lành tính và ác tính với tỷ lệ 2% mỗi năm và đạt đỉnh 15–20 năm sau khi tiếp xúc. Thiếu iốt dẫn đến tăng nồng độ hormone kích thích tuyến giáp (TSH), tăng sao chép tế bào tuyến giáp và tăng tỷ lệ nhân tuyến giáp sần.
Các nhân tuyến giáp sờ thấy có ở 4–7% người lớn. Các nhân tuyến giáp phát hiện tình cờ trên siêu âm được ước tính xảy ra với tần suất 19–67%.
Tuổi dưới 20 hoặc trên 65 tuổi, giới tính nam, tiếp xúc với bức xạ và tiền sử ung thư tuyến giáp là những yếu tố nguy cơ gây ung thư tuyến giáp. Các nhân tuyến giáp lành tính xuất hiện thường xuyên hơn ở phụ nữ từ 4 đến 5 lần, nhưng có nhiều khả năng trở thành ung thư ở nam giới.
Đánh giá đặc điểm
Việc đánh giá bệnh nhân tuyến giáp tập trung vào tình trạng chức năng của tuyến và phát hiện ung thư tuyến giáp. Suy giáp hoặc cường giáp có thể được gợi ý qua tiền sử và khám thực thể.
Nhân tuyến giáp phát triển nhanh hoặc các triệu chứng xâm lấn tại chỗ (khàn giọng, đau cổ, khó nuốt, thở rít hoặc khó thở) làm tăng nghi ngờ ung thư. Đột ngột xuất hiện sưng, đau hoặc nhạy cảm cục bộ gợi ý xuất huyết thành một nhân hoặc nang có từ trước.
Cổ được kiểm tra bên dưới sụn giáp từ phía trước và bên cạnh, sử dụng ánh sáng chéo để làm nổi bật bóng và khối.
Mở rộng hoàn toàn cổ giúp tăng khả năng hiển thị của tuyến. Bệnh nhân được tiếp cận từ phía trước hoặc phía sau trong quá trình sờ nắn, được thực hiện bằng các ngón tay hoặc ngón cái. Để bệnh nhân nuốt trong cả quá trình kiểm tra và sờ nắn làm cho tuyến giáp di chuyển và hỗ trợ phát triển ấn tượng ba chiều về tuyến. Vị trí, kích thước, tính nhất quán, tính di động và độ mềm của tất cả các nhân tuyến giáp sần phải được ghi lại. Nhân tuyến giáp cứng, không đều, không mềm, > 4 cm, cố định với các cấu trúc xung quanh, kết hợp với hạch to tại chỗ hoặc bất động dây thanh gợi ý bệnh ác tính.
TSH huyết thanh nên được đánh giá ở mọi bệnh nhân. Đây là xét nghiệm sàng lọc tốt nhất cho cả bệnh suy giáp (TSH tăng) và nhiễm độc giáp (TSH bị ức chế). Tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư tuyến giáp thể tủy hoặc đa u nội tiết loại II cần đảm bảo dùng calcitonin cơ bản trong huyết thanh.
Ở những bệnh nhân bình giáp có nhân tuyến giáp sần, nên thực hiện sinh thiết chọc hút bằng kim nhỏ (FNAB). FNAB đã chứng minh độ nhạy 68–98% và độ đặc hiệu 72–100%.
Sau khi gây tê cục bộ, kim 25-G, được hướng dẫn bằng cách sờ nắn (hoặc siêu âm nếu nhân tuyến giáp nhỏ hơn 1 cm) được sử dụng để lấy từ hai đến năm mẫu bệnh phẩm. Ngay cả ở những người có kinh nghiệm, sinh thiết thường không đạt yêu cầu và cần phải được lặp lại. Phẫu thuật cắt thùy tuyến giáp với phân tích phần đông lạnh có thể được yêu cầu nếu FNAB liên tục không được chẩn đoán và xác suất ung thư trước xét nghiệm lâm sàng cao.
Siêu âm không thể phân biệt một cách đáng tin cậy các nhân tuyến giáp lành tính và ác tính, mặc dù các đặc điểm như vi vôi hóa và bờ không đều gợi ý ung thư. Mặc dù ít được sử dụng hơn, quét đồng vị phóng xạ bằng iốt phóng xạ có thể phân biệt giữa các nhân tuyến giáp hoạt động (“nhân tuyến giáp nóng”) và nhân tuyến giáp không hoạt động (“lạnh”). Khoảng 5% các nhân tuyến giáp đang hoạt động và ít có khả năng ác tính. Tương tự như vậy, chụp cắt lớp vi tính và chụp cộng hưởng từ có giá trị hạn chế trong quá trình chẩn đoán ban đầu ngoại trừ các trường hợp chèn ép cục bộ.
Sự hiện diện của một số đột biến gen nhất định có liên quan đến ung thư tuyến giáp, được chứng minh là hữu ích về mặt lâm sàng khi FNAB không xác định được. Những đột biến này xảy ra trong gen của thụ thể tyrosine kinase (RET/PTC, NTRK), protein nhân (PAX-8-PPARγ) và protein tín hiệu (RAS, BRAF). Những thay đổi sau này cùng với đột biến RET/PTC thường gặp ở ung thư biểu mô nhú trong khi ung thư nang mang gen gây ung thư RAS và khiếm khuyết PAX-8-PPARγ. Những dấu hiệu di truyền này dự kiến sẽ được tích hợp vào các thuật toán chẩn đoán khi có nhiều dữ liệu được tích lũy hơn và các xét nghiệm trở nên phổ biến hơn.
Khoảng 4–8% các trường hợp ung thư nhú là có tính chất gia đình, và tỷ lệ mắc bệnh cao đã được báo cáo ở những bệnh nhân mắc bệnh đa polyp tuyến (hội chứng
Ung thư tủy, thường là một phần của đa u nội tiết loại II, thường xảy ra theo kiểu di truyền.
Chẩn đoán phân biệt
Nếu kết quả của FNAB cho thấy bệnh ác tính hoặc đáng ngờ, không xác định hoặc liên tục không đạt yêu cầu, thì việc giới thiệu phẫu thuật ngay lập tức được đảm bảo. Đôi khi, quét hạt nhân phóng xạ được sử dụng để đánh giá kết quả sinh thiết đáng ngờ và các nhân tuyến giáp tăng chức năng được quan sát thay vì loại bỏ. Nếu sinh thiết rõ ràng là lành tính, nên kiểm tra cẩn thận nhân tuyến giáp sần và các cấu trúc xung quanh, siêu âm và đo TSH mỗi 12 tháng. Trong khi các nhân tuyến giáp sần hơn 4 cm có 19% nguy cơ ung thư, quyết định phẫu thuật không nên chỉ dựa trên kích thước nhân tuyến giáp sần.
Sự hiện diện của cường giáp hoặc suy giáp làm giảm nghi ngờ ung thư nhưng không loại trừ nó. Bất kỳ nhân tuyến giáp nào to ra hoặc trở nên nghi ngờ về mặt lâm sàng đều nên được làm lại sinh thiết.
Bài viết cùng chuyên mục
Đánh trống ngực: nguyên nhân các loại rối loạn nhịp tim
Nguyên nhân gây nhịp nhanh, lo âu là nguyên nhân thường gặp nhất, với những bệnh nhân thường ghi nhận các đợt tim đập nhanh, đều, mạnh, bắt đầu và hồi phục trong vài phút.
Phòng chống thừa cân béo phì
Béo phì rõ ràng liên quan đến đái tháo đường type 2, cao huyết áp, tăng lipid máu, ung thư, viêm xương khớp, bệnh tim mạch, ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn và hen suyễn
Hỏi bệnh và thăm khám bệnh nhân béo phì
Thừa cân hoặc béo phì làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh và tử vong do tăng huyết áp, đái tháo đường týp 2, rối loạn lipid máu, bệnh động mạch vành, đột quỵ, sỏi mật, viêm xương khớp, các vấn đề về hô hấp.
Sốt: mở rộng tầm soát nhiễm trùng ở từng nhóm bệnh nhân
Nếu sốt đi kèm tiêu chảy, cách ly bệnh nhân, chú ý tiền sử đi du lịch gần đây và tiến hành lấy mẫu phân xét nghiệm. Nhanh chóng hội chẩn với khoa vi sinh và truyền nhiễm nếu có nghi ngờ bệnh tả, ví dụ ở người làm việc ở khu vực có nguy cơ cao.
Đau thắt ngực từng cơn: đánh giá triệu chứng đau ngực
Nhiều bệnh nhân không thể chẩn đoán chắc chắn. Đánh giá lại những bệnh nhân mà xét nghiệm không đi đến kết luận đau thắt ngực hoặc nguy cơ cao bệnh mạch vành nếu triệu chứng dai dẳng.
Điện tâm đồ trong viêm màng ngoài tim cấp
Không giống như nhồi máu cơ tim với ST chênh lên, ST chênh lên điển hình kéo dài trong vài ngày. Sóng T cao cùng với thay đổi ST, sau đó đảo ngược.
Hôn mê: phân tích để chẩn đoán và điều trị
Hôn mê là tình trạng bất tỉnh một khoảng thời gian kéo dài được phân biệt với giấc ngủ bởi không có khả năng đánh thức bệnh nhân.
Thăm khám lâm sàng vùng bìu: những điểm cần chú ý
Ở những bệnh nhân có khối sưng viêm/đau hoặc đau vùng bìu cấp tính thì hay kiểm tra phản xạ da bìu, bình thường tinh hoàn bên phía đó sẽ được cơ bìu nâng lên.
Mất điều hòa cơ thể: phân tích để chẩn đoán và điều trị
Mất điều hòa bao gồm tay vụng về, dáng đi bất thường hoặc không ổn định và rối loạn vận ngôn, nhiều bất thường vận động được thấy trong rối loạn chức năng tiểu não.
Tiếng cọ màng ngoài tim: phân tích triệu chứng
Viêm màng ngoài tim cấp nói chung là một tình trạng lành tính, tự giới hạn và dễ điều trị, viêm có thể tạo ra phản ứng huyết thanh, sợi huyết hoặc mủ.
Trầm cảm ở người cao tuổi
Nói chung, fluoxetine được tránh vì thời gian hoạt động dài của nó và thuốc chống trầm cảm ba vòng cũng được tránh vì tác dụng phụ kháng cholinergic cao
Xét nghiệm Covid-19: hướng dẫn thu thập và xử lý bệnh phẩm
Đối với xét nghiệm chẩn đoán ban đầu với các trường hợp nhiễm SARS-CoV-2 hiện tại, khuyến nghị nên thu thập và xét nghiệm bệnh phẩm đường hô hấp trên.
Yếu chi: phân tích các đặc điểm lâm sàng
Nếu biểu hiện hiện tại của yếu chi chỉ giới hạn ở một bên của cơ thể thì đánh giá như yếu chi một bên. Mặt khác, tiếp tục theo các cách thức chẩn đoán hiện tại thậm chí nếu các triệu chứng không đối xứng rõ ràng.
Phù chân: đánh giá dựa trên kết quả lâm sàng và cận lâm sàng
Cân nhắc huyết khối tĩnh mạch sâu ở bất kỳ bệnh nhân nào có phù chân cả hai bên, kể cả khi các yếu tố nguy cơ hoặc những triệu chứng/ dấu chứng khác không rõ ràng.
Định hướng chẩn đoán trước một tình trạng sốt
Sốt thường xảy ra như một phần của đáp ứng pha cấp của do nhiễm trùng, nhiễm trùng gây ra đáp ứng viêm hệ thống có tỉ lệ tử vong đáng kể và cần phải được nhận diện và điều trị kịp thời.
Đau ngực, chẩn đoán và điều trị
Thiếu máu cơ tim thường được mô tả là tức nặng, đau cảm giác áp lực, thắt chặt, ép, chứ không phải là nhói sắc nét hoặc co thắt
Xuất huyết tiêu hóa trên: phân tích triệu chứng
Chảy máu từ đường tiêu hóa trên thường xảy ra khi sự gián đoạn xảy ra giữa hàng rào bảo vệ mạch máu và môi trường khắc nghiệt của đường tiêu hóa.
Nhiễm trùng đường hô hấp: những đánh giá bổ sung khi thăm khám
Ở những bệnh nhân khỏe mạnh trước đó mà không có dấu hiệu ngực khu trú hoặc bất thường trên XQ phổi, chẩn đoán nhiều khả năng là nhiễm trùng hô hấp không viêm phổi, ví dụ viêm phế quản cấp.
Đánh giá chức năng nhận thức: lú lẫn mê sảng và mất trí
Cần chắc chắn rằng sự suy giảm nhận thức rõ ràng không do các vấn đề giao tiếp hoặc một rối loạn riêng biệt về hiểu, khó tìm từ diễn đạt (mất ngôn ngữ diễn đạt), trí nhớ (hội chứng quên), hành vi và khí sắc.
Sốt: đánh giá dấu hiệu triệu chứng và các yếu tố nguy cơ
Mở rộng tầm soát nhiễm trùng ở các bệnh nhân đặc biệt. Các chủng tác nhân hiện hành thường gặp như viêm phổi có thể khác nhau tùy theo dịch tễ từng vùng, do đó hội chấn với chuyên gia truyền nhiễm ngay ở giai đoạn ban đầu.
Phân tích triệu chứng ngủ nhiều để chẩn đoán và điều trị
Ngủ nhiều quá mức nên được phân biệt với mệt mỏi tổng quát và mệt mỏi không đặc hiệu, vì bệnh nhân thường sử dụng các thuật ngữ thay thế cho nhau.
Đau nhiều cơ: phân tích triệu chứng
Một số tình trạng có thể dẫn đến đau đa cơ. Các nguyên nhân phổ biến nhất là đau đa cơ do thấp khớp và các tình trạng viêm. Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân chính xác là không rõ.
Biểu hiện toàn thân và đau trong thận tiết niệu
Đau là biểu hiện của căng tạng rỗng (niệu quản, ứ nước tiểu) hoặc căng bao cơ quan (viêm tuyến tiền liệt, viêm thận bể thận).
Đau thắt lưng: phân tích triệu chứng
Nguyên nhân của cơn đau là không đặc hiệu ở phần lớn những người bị đau thắt lưng cấp tính; vấn đề nghiêm trọng là rất hiếm, thường tự giới hạn, nhưng chẩn đoán phải loại trừ các nguyên nhân hiếm gặp.
Khối u trung thất: phân tích triệu chứng
Khi nghi ngờ hoặc phát hiện khối trung thất, kiến thức về ranh giới của các ngăn trung thất riêng lẻ và nội dung của chúng tạo điều kiện cho việc đưa ra chẩn đoán phân biệt.