- Trang chủ
- Thông tin
- Chẩn đoán và điều trị theo y học hiện đại
- Điều trị đau không dùng thuốc và diễn biến cuối đời
Điều trị đau không dùng thuốc và diễn biến cuối đời
Biên tập viên: Trần Tiến Phong
Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương
Phương pháp điều trị không dùng thuốc có giá trị trong điều trị đau. Áp nóng hoặc lạnh, massage và vật lý trị liệu có thể giúp ích cho bệnh đau cơ xương. Tương tự như vậy, phản hồi sinh học, châm cứu, nắn khớp xương, thiền định, âm nhạc trị liệu, liệu pháp nhận thức hành vi, hình ảnh hướng dẫn có thể giúp đỡ trong điều trị đau. Bởi vì tâm trạng và các vấn đề tâm lý đóng một vai trò quan trọng trong nhận thức của bệnh nhân và phản ứng với cơn đau, liệu pháp tâm lý, các nhóm hỗ trợ, cầu nguyện và tư vấn mục vụ cũng có thể giúp đỡ trong việc quản lý đau. Trầm cảm nặng, trong đó có thể được khởi phát bởi cơn đau mãn tính hoặc có thể thay đổi các phản ứng với cơn đau, nên được điều trị tích cực.
Bệnh nhân cần được nhập viện vì đợt cấp nặng của nỗi đau không đáp ứng ổn định với opioid uống trước đó.
Những bệnh nhân đau nặng đến mức họ không thể chăm sóc tại nhà nên phải nhập viện.
Tác dụng phụ của thuốc phiện không kiểm soát được bao gồm buồn nôn, ói mửa, và tâm trạng thay đổi, nên nhập viện.
Khó thở
Khó thở là trải nghiệm chủ quan và có thể được đặc trưng bởi bệnh như đau thắt ngực, suy hô hấp, hoặc cảm thấy nghẹt thở. Lên đến 50% bệnh nhân bị bệnh nan y có thể trải nghiệm khó thở nặng.
Điều trị khó thở thường đầu tiên hướng vào nguyên nhân. Vào cuối đời, khó thở thường được điều trị đặc hiệu với thuốc phiện. Ngay lập tức, dùng morphine đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch xử lý có hiệu quả khó thở thường ở liều lượng thấp hơn sẽ là cần thiết để làm giảm các cơn đau vừa phải. Oxy bổ sung có thể có ích cho các bệnh nhân khó thở. Tuy nhiên, ống thông mũi và mặt nạ đôi khi không dung nạp tốt, và không khí trong lành từ một cửa sổ hoặc quạt có thể cung cấp cứu trợ. Sử dụng đúng kỹ thuật thư giãn như thiền không dược lý và hướng dẫn hình ảnh có thể có ích cho một số bệnh nhân. Các thuốc benzodiazepin có thể hữu ích cho những lo lắng liên quan đến khó thở nhưng không có vẻ hoạt động trực tiếp để giảm khó thở.
Buồn nôn và nôn
Buồn nôn và ói mửa và đau là triệu chứng phổ biến. Như với đau, sự quản lý buồn nôn có thể được tối ưu hóa nhờ dùng thuốc thường xuyên. Sự hiểu biết của bốn yếu tố chủ yếu đến trung tâm nôn có thể giúp điều trị trực tiếp.
Ói mửa liên kết với một opioid cụ thể có thể được thuyên giảm bằng cách thay thế với một liều equianalgesic của một opioid hoặc một công thức ổn định. Ngoài các thuốc chống nôn chất đối kháng thụ thể dopamine khác chặn vùng kích hoạt, haloperidol (0,5 - 2 mg uống mỗi 4 - 6 giờ) thường được sử dụng.
Nôn mửa có thể là do sự kích thích của dây thần kinh hướng tâm ngoại vi từ đường ruột. Cung cấp cho bệnh nhân một lượng nhỏ thức ăn duy nhất khi họ đang đói có thể ngăn ngừa buồn nôn và ói mửa. Hút dạ dày có thể nhanh chóng cứu trợ ngắn hạn khi ói mửa liên quan với táo bón, liệt dạ dày, với việc bổ sung các thuốc nhuận trường, thuốc prokinetic như metoclopramide (10 - 20 mg đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch bốn lần một ngày), scopolamine (patch 1.5 mg mỗi 3 ngày), và corticosteroids liều cao như điều trị dứt khoát hơn. Buồn nôn thường đòi hỏi phải điều trị với nhiều hơn một thuốc; khi nó trơ với phương pháp điều trị khác hoặc do tăng áp lực nội sọ, nó có thể đáp ứng với corticoid liều cao (ví dụ, dexamethasone, 20 mg đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch mỗi ngày chia làm nhiều lần).
Nôn do rối loạn của bộ máy tiền đình có thể được điều trị bằng kháng cholinergic và thuốc chống dị ứng (bao gồm diphenhydramine, 25 mg, uống hoặc tiêm tĩnh mạch mỗi 8 giờ, hoặc scopolamine 1,5 mg mỗi 3 ngày).
Benzodiazepines có thể có hiệu quả trong việc ngăn ngừa buồn nôn kết hợp với hóa trị liệu, nếu không chống chỉ định cho buồn nôn và ói mửa. Cuối cùng, nhiều bệnh nhân cần có cần sa y tế hoặc dronabinol (2,5 - 20 mg uống mỗi 4 - 6 giờ) hữu ích trong việc quản lý chứng buồn nôn và nôn mửa.
Táo bón
Với việc sử dụng thường xuyên của các opioid, chế độ ăn uống kém, và ít vận động, táo bón là một vấn đề phổ biến trong số những người hấp hối. Các bác sĩ phải tìm hiểu về bất kỳ khó khăn với phân cứng hoặc đi ngoài không thường xuyên. Táo bón là một nguyên nhân dễ dàng có thể ngăn ngừa và chữa trị các khó chịu, đau và buồn nôn và nôn mửa.
Táo bón có thể được ngăn chặn hoặc thuyên giảm nếu bệnh nhân có thể làm tăng hoạt động của họ và ăn chất xơ và chất lỏng. Cân nhắc đơn giản như sự riêng tư, thời gian đi vệ sinh không bị xáo trộn.
Đối với những bệnh nhân dùng thuốc phiện, dự đoán và ngăn ngừa táo bón là rất quan trọng. Một chế độ dự phòng bằng thuốc nhuận tràng kích thích (bisacodyl hoặc senna) nên được bắt đầu khi điều trị opioid được bắt đầu. Docusate làm mềm phân, thêm chút senna ở những bệnh nhân nhập viện, có một tác dụng xấu kéo dài có thể ngăn chặn sự thèm ăn, và do đó không còn được khuyến cáo như là một thuốc đầu tiên. Methylnaltrexone, một loại thuốc dưới da, là thuốc đối kháng thụ thể mu-peripherally và có sẵn cho opioid gây ra táo bón nghiêm trọng, không dịu bớt,.
Mê sảng và kích động
Nhiều bệnh nhân bị bệnh nan y chết trong tình trạng mê sảng, rối loạn ý thức và một sự thay đổi nhận thức mà phát triển trong một thời gian ngắn và được thể hiện bằng cách giải thích sai, ảo tưởng, ảo giác, rối loạn chu kỳ ngủ - thức, rối loạn tâm thần (ví dụ, thờ ơ, bồn chồn), và rối loạn tâm lý (ví dụ, sợ hãi, lo lắng).
Cẩn thận chú ý đến an toàn bệnh nhân và chiến lược không dùng thuốc để giúp đỡ các bệnh nhân vẫn theo định hướng có thể là đủ để ngăn chặn hoặc quản lý sảng nhẹ. Một số bệnh nhân có thể bị mê sảng "bối rối", và một quyết định của gia đình bệnh nhân và các bác sĩ lâm sàng không điều trị cơn mê sảng có thể được biện minh.
Thông thường hơn, tuy nhiên, mê sảng vào cuối của cuộc đời là đau khổ cho bệnh nhân và gia đình và cần phải điều trị. Mê sảng có thể cản trở khả năng của gia đình để cảm thấy an ủi cho bệnh nhân và có thể ngăn khả năng nhận ra và báo cáo các triệu chứng quan trọng.
Trong khi có rất nhiều nguyên nhân có thể đảo ngược mê sảng, xác định và sửa chữa các nguyên nhân cơ bản ở phần cuối của cuộc sống thường chỉ đơn giản là một câu hỏi của sự chú ý với sự lựa chọn và liều dùng của các thuốc hướng thần.
Khi nguyên nhân của mê sảng không thể được đủ xác định, xử lý, hoặc sửa chữa nhanh chóng, có thể điều trị triệu chứng mê sảng với thuốc an thần kinh, chẳng hạn như haloperidol (1 - 10 mg đường uống, tiêm dưới da, tiêm bắp, tiêm tĩnh mạch hai lần hoặc ba lần một ngày) hoặc risperidone (1 - 3 mg, uống hai lần một ngày). Những lợi ích của thuốc an thần trong điều trị kích động phải được cân nhắc cẩn thận chống lại tác hại tiềm năng, dựa trên dữ liệu cho thấy mối liên quan giữa thuốc chống loạn thần và tử vong tăng lên cho người lớn tuổi bị sa sút trí tuệ. Khi cơn mê sảng ứng với điều trị và vẫn không thể chịu đựng, an thần có thể được yêu cầu để cung cấp cứu trợ và có thể đạt được nhanh chóng với midazolam (0,5 - 5 mg / giờ dưới da hoặc tiêm tĩnh mạch) hoặc thuốc an thần.
Bài viết cùng chuyên mục
Phân tích triệu chứng chán ăn để chẩn đoán và điều trị
Chán ăn là tình trạng chán ăn kéo dài, đây là một triệu chứng phổ biến của nhiều vấn đề y tế và cần được phân biệt với bệnh chán ăn tâm thần.
Tiết dịch núm vú ở phụ nữ không mang thai: phân tích triệu chứng
Nguyên nhân phổ biến gây tiết dịch núm vú sinh lý bao gồm căng thẳng, kích thích núm vú, cũng như chấn thương hoặc tổn thương ở ngực như herpes zoster, có thể làm tăng nồng độ prolactin tuần hoàn.
Điện tâm đồ trong nhồi máu cơ tim có ST chênh lên
ST chênh lên ở các chuyển đạo V2-V5 có thể là dấu hiệu bình thường của tái cực sớm lành tính (‘high take-off’) và, nếu không có điện tâm đồ trước đó có thể gây ra chẩn đoán nhầm.
Định hướng chẩn đoán nôn ra máu
Nôn ra máu đỏ tươi hoặc máu cục là dấu hiệu của máu đang tiếp tục chảy và là một cấp cứu nội khoa, nếu máu màu đen, có hình hạt café là gợi ý của chảy máu đã cầm hoặc chảy máu tương đối nhẹ.
Mất ý thức thoáng qua: ngất và co giật
Chẩn đoán mất ý thức thoáng qua thường dựa vào sự tái diễn, và sự phân tầng nguy cơ là điều thiết yếu để xác định những người cần phải nhập viện, và những người được lượng giá an toàn như bệnh nhân ngoại trú.
Giảm sút cân không chủ đích
Giảm cân không tự nguyện được coi là có ý nghĩa về mặt lâm sàng khi nó vượt quá 5 phần trăm hoặc hơn trọng lượng cơ thể bình thường trong khoảng thời gian từ 6 đến 12 tháng
Suy giảm trí nhớ: phân tích triệu chứng
Trí nhớ là một quá trình nhận thức phức tạp, bao gồm cả hai khía cạnh có ý thức và vô thức của sự hồi tưởng, có thể được chia thành bốn loại.
Sưng bìu: phân tích các bệnh cảnh lâm sàng
Phần lớn các nguyên nhân gây sưng bìu đều lành tính, nhưng các khối u tế bào mầm có thể là nguyên nhân hàng đầu của bệnh lý ác tính gặp ở người trẻ.
Men gan tăng cao: phân tích triệu chứng
Các men gan (aminotransferase) là các enzym tế bào được tìm thấy trong tế bào gan; chúng được giải phóng vào huyết thanh do tổn thương tế bào gan, do đó làm tăng nồng độ trong huyết thanh từ mức cơ bản thấp.
Đau thắt lưng: khám cột sống thắt lưng
Việc khám nên bắt đầu khi gặp bệnh nhân lần đầu và tiếp tục theo dõi, quan sát dáng đi và tư thế, không nhất quán giữa chức năng và hoạt động có thể phân biệt giữa nguyên nhân thực thể và chức năng đối với các triệu chứng.
Yếu chi trong đột quỵ: đánh giá dấu hiệu lâm sàng và cận lâm sàng
Chụp hình ảnh thần kinh để phân biệt đột quỵ xuất huyết não với đột quỵ nhồi máu não và để loại trừ các bệnh lý không đột quỵ, ví dụ tổn thương choán chỗ.
Sưng khớp: đánh giá bệnh cảnh lâm sàng
Nếu nguyên nhân tại khớp thường gây sưng, nóng, đau nhiều hơn và giới hạn vận động khớp cả các động tác chủ động và thụ động. Viêm bao hoạt dịch là nguyên nhân thường gặp nhất gây ra bởi các hoạt động lặp đi lặp lại.
Ngất: phân tích triệu chứng để chẩn đoán và điều trị
Ngất có thể được phân loại bằng cách sử dụng các hệ thống khác nhau từ các tình trạng ác tính và lành tính đến các tình trạng do tim và không do tim.
Chảy máu trực tràng: đánh giá tình trạng lâm sàng
Chẩn đoán xuất huyết tiêu hóa thấp ở bệnh nhân không có rối loạn huyết động tuy nhiên cần phải nghi ngờ xuất huyết tiêu hóa cao nếu có các đặc điểm của shock giảm thể tích.
Đau màng phổi: phân tích triệu chứng
Màng phổi thành là nguồn gốc chính của cơn đau do hô hấp, bề mặt trên của cơ hoành và ranh giới bên của trung thất, nó được chi phối bởi các dây thần kinh liên sườn.
Mất thính lực: phân tích triệu chứng
Mất thính lực có thể được chia thành ba loại nguyên nhân: mất thính lực dẫn truyền, mất thính lực thần kinh tiếp nhận và mất thính lực hỗn hợp.
Tiếp cận bệnh nhân, Tuân thủ điều trị
Phỏng vấn thu thập thông tin hỗ trợ chẩn đoán, hướng dẫn tuân thủ điều trị thuốc, hướng dẫn chế độ sinh hoạt của bệnh nhân và nguyên tắc đạo đức giữa bác sỹ và bệnh nhân
Phù khu trú: đánh giá các nguyên nhân gây lên bệnh cảnh lâm sàng
Phù một bên chân thường gợi ý những bệnh lý khu trú như tắc nghẽn tĩnh mạch hoặc bạch mạch; Phù cả hai bên có thể do bởi những nguyên nhân tại chỗ nhưng thường kèm với sự quá tải dịch toàn thân.
Rung giật nhãn cầu: phân tích triệu chứng
Rung giật nhãn cầu có thể liên quan đến những bất thường của hệ thần kinh trung ương hoặc ngoại biên, mặc dù trong nhiều trường hợp, nguyên nhân chính xác có thể không được xác định.
Vàng da: đánh giá cận lâm sàng theo bệnh cảnh lâm sàng
Cân nhắc huyết tán ở những bệnh nhân vàng da mà không có đặc điểm bệnh gan kèm theo và có các bằng chứng của tăng phá vỡ hồng cầu, bất thường về hình ảnh hồng cầu (mảnh vỡ hồng cầu), có thể có bằng chứng tăng sản xuất hồng cầu.
Chóng mặt choáng váng: phân tích đặc điểm khởi phát
Bệnh nhân choáng váng liên tục qua vài tuần hoặc choáng váng không cải thiện nếu đang tiếp tục điều trị thì không chắc bệnh nhân có chóng mặt thật sự. Do đó cần hướng đến bác sỹ tai mũi họng để đánh giá thêm.
Khó thở cấp ở những bệnh nhân bị COPD: những đánh giá bổ sung
Nếu như khò khè là chủ yếu và không có đặc điểm của nhiễm trùng, chẩn đoán có khả năng là đợt cấp COPD không do nhiễm trùng. Tìm kiếm yếu tố khởi phát, ví dụ chẹn beta, không dung nạp với khí dung/bầu hít, yếu tố khởi phát từ môi trường.
Insulin tiêm dưới da cho bệnh nhân nằm viện: phác đồ và mục tiêu điều trị
Có khoảng ba mươi phần trăm, bệnh nhân nhập viện bị tăng đường huyết, nhiều bệnh nhân trong số này có tiền sử đái tháo đường trước đó
Viêm da dị ứng (Eczema)
Sần sùi, mảng màu đỏ thường là không dày và phân định ranh giới riêng biệt của bệnh vẩy nến ảnh hưởng đến khuôn mặt, cổ và thân trên
Đau
Thuốc dạng thuốc phiện được chỉ định cho đau nặng mà các tác nhân kém hiệu lực hơn không thể làm giảm nhẹ đau.
