Khám dinh dưỡng bệnh nhân cao tuổi

2022-10-25 12:17 PM

Các yếu tố được đưa vào danh sách kiểm tra yếu tố nguy cơ với từ viết tắt Determine, xác định một số dấu hiệu cảnh báo cho nguy cơ bị tình trạng dinh dưỡng kém.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Người cao tuổi đại diện cho một nhóm đa dạng có nguy cơ cụ thể đối với nhiều vấn đề dinh dưỡng khác nhau. Những vấn đề này là do sự kết hợp của các yếu tố môi trường, xã hội và kinh tế và được kết hợp bởi nhiều thay đổi sinh lý xảy ra với tốc độ khác nhau khi các cá nhân già đi. Sáng kiến Sàng lọc Dinh dưỡng, một nỗ lực đa ngành nhằm thúc đẩy sàng lọc dinh dưỡng và chăm sóc dinh dưỡng tốt hơn trong hệ thống chăm sóc sức khỏe của Hoa Kỳ, đã xác định các yếu tố nguy cơ sau liên quan đến tình trạng dinh dưỡng kém ở người Mỹ lớn tuổi: ăn uống không phù hợp, nghèo đói, cô lập xã hội, phụ thuộc hoặc khuyết tật , các bệnh hoặc tình trạng cấp tính hoặc mãn tính và việc sử dụng thuốc mãn tính.

Các yếu tố này đã được đưa vào danh sách kiểm tra yếu tố nguy cơ với từ viết tắt DETERMINE, xác định một số dấu hiệu cảnh báo cho những người có nguy cơ bị tình trạng dinh dưỡng kém:

Bệnh tật (Disease): Bệnh nào cũng có thể khiến người bệnh thay đổi cách ăn uống hoặc khó ăn uống, nấu nướng, mua sắm. Lú lẫn hoặc mất trí nhớ có thể khiến mọi người khó nhớ ăn gì hoặc ăn như thế nào. Trầm cảm có thể dẫn đến thay đổi cảm giác thèm ăn, mức năng lượng và cân nặng.

Ăn kém (Eating poorly): Điều này có thể liên quan đến việc ăn quá ít hoặc quá nhiều, uống quá nhiều rượu, hoặc không ăn các loại thực phẩm cần thiết cho sức khỏe mỗi ngày. Giảm vị giác và khứu giác có thể làm giảm sự thèm ăn và ảnh hưởng đến việc lựa chọn thực phẩm. Nhiều người cao tuổi bị giảm khả năng nếm muối, dẫn đến việc nêm muối tự do cho thực phẩm. Khứu giác giảm có thể khiến người cao tuổi khó phát hiện thực phẩm đã hư hỏng hay chưa. Bệnh nhân cao tuổi nên đọc tất cả các ngày đóng trên sản phẩm thực phẩm.

Rụng răng hoặc đau miệng (Tooth loss or mouth pain): Một số người ăn không ngon miệng vì bị mất răng hoặc có vấn đề về miệng, răng hoặc nướu.

Khó khăn về kinh tế (Economic hardship): Khi một bệnh nhân có rất ít tiền để chi tiêu cho thực phẩm, họ có thể không ăn đủ hoặc có thể ăn những thực phẩm không có đủ vitamin, khoáng chất hoặc calo để giữ sức khỏe. Cá nhân có thể mua thực phẩm đóng gói sẵn hoặc thực phẩm tiện lợi thường có nhiều natri, kali và đường.

Giảm tiếp xúc với xã hội (Reduced social contact): Việc nấu nướng và ăn uống một mình rất khó. Một số người sống một mình không cảm thấy muốn mua sắm hoặc chuẩn bị thức ăn họ cần. Mất vợ / chồng, nghỉ hưu hoặc cách ly xã hội có thể dẫn đến cô đơn, trầm cảm và thiếu động lực để ăn.

Dùng nhiều thuốc hoặc nhiều loại thuốc (Multiple medications or drugs): Thuốc và các loại thuốc khác có thể làm giảm cảm giác thèm ăn và làm thay đổi sự hấp thụ và bài tiết chất dinh dưỡng. Thuốc có thể làm thay đổi vị giác và khứu giác, thay đổi bài tiết nước bọt, kích thích dạ dày và gây buồn nôn. Một số loại thuốc có thể góp phần trực tiếp vào sự thiếu hụt trong chế độ ăn uống; ví dụ, thuốc kháng axit hấp thụ axit folic và canxi, thuốc nhuận tràng hấp thụ vitamin tan trong chất béo, và aspirin làm tăng bài tiết axit folic.

Giảm hoặc tăng cân không chủ ý (Involuntary weight loss or gain).

Cần hỗ trợ với việc chăm sóc bản thân (Need for assistance with self-care).

Người cao tuổi (Elderly years): trên 80 tuổi.

Các can thiệp dinh dưỡng cụ thể là thành phần quan trọng của hệ thống cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho bệnh nhân cao tuổi. Người cao tuổi có thể ăn quá nhiều như một cách đối phó với cảm giác cô đơn. Tuy nhiên, một số người trong số những người này có thể thừa cân nhưng bị suy dinh dưỡng; chế độ ăn của họ bao gồm bánh và kẹo, có nhiều calo nhưng ít chất dinh dưỡng. Viện Quốc gia về Lão hóa gợi ý rằng chế độ ăn uống hàng ngày cho người già bao gồm những điều sau đây:

Hai phần sữa hoặc các sản phẩm từ sữa ít lactose (3 ly mỗi ngày).

Hai phần thực phẩm giàu protein (5-5: 2 ounce mỗi ngày).

Bốn phần trái cây và rau, bao gồm trái cây họ cam quýt và rau lá xanh đậm (2-2: 1 cốc mỗi ngày).

Bốn phần bánh mì hoặc các sản phẩm ngũ cốc (3 ounce mỗi ngày).

Bài viết cùng chuyên mục

Ngã và rối loạn dáng đi ở người cao tuổi

Những thay đổi này, người lớn tuổi dễ mắc ngã khi bị thách thức bởi một sự vi phạm bổ sung cho bất kỳ hệ thống này

Nôn ra máu: đánh giá nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa trên

Với phần lớn các trường hợp chảy máu ở đường tiêu hóa trên, cấp cứu cứu sống bệnh nhân song song với lượng giá tình trạng bệnh là ưu tiên hàng đầu. Sau đó vấn đề chẩn đoán mới được đặt ra.

Mất điều hòa cơ thể: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Mất điều hòa bao gồm tay vụng về, dáng đi bất thường hoặc không ổn định và rối loạn vận ngôn, nhiều bất thường vận động được thấy trong rối loạn chức năng tiểu não.

Chóng mặt choáng váng: triệu chứng nghiêm trọng tiền ngất

Xem xét các cơn váng đầu có xuất hiện trong khi bệnh nhân đang đứng và có yếu tố khởi phát rõ ràng không, ví dụ như xúc cảm mạnh, tiêm tĩnh mạch, đứng lâu và/hoặc kèm theo các triệu chứng phó giao cảm như nôn, vã mồ hôi, rối loạn thị giác.

Đau ngực, chẩn đoán và điều trị

Thiếu máu cơ tim thường được mô tả là tức nặng, đau cảm giác áp lực, thắt chặt, ép, chứ không phải là nhói sắc nét hoặc co thắt

Khiếm thính ở người cao tuổi

Khuếch đại nghe phù hợp có thể là một thách thức vì sự kỳ thị liên quan đến hỗ trợ nghe cũng như chi phí của các thiết bị như vậy

Rối loạn sắc tố da (nốt ruồi, bớt, tàn nhang) lành tính

Tàn nhang và nốt ruồi son là các đốm nâu phẳng. Tàn nhang đầu tiên xuất hiện ở trẻ nhỏ, khi tiếp xúc với tia cực tím, và mờ dần với sự chấm dứt của ánh nắng mặt trời

Định hướng chẩn đoán mệt mỏi

Mệt mỏi là tình trạng kiệt quệ về thể chất và hoặc tinh thần, điều này rất phổ biến và không đặc hiệu, do vậy mà việc xác định tình trạng bệnh nền gặp nhiều khó khăn.

Đau một khớp: phân tích triệu chứng

Đau khớp một bên có nhiều nguyên nhân. Đau một khớp cấp tính thường gặp nhất là do chấn thương, nhiễm trùng, viêm xương khớp hoặc các tình trạng do tinh thể gây ra.

Định hướng chẩn đoán đau ngực cấp

Mục đích chủ yếu là để nhận diện hội chứng vành cấp và những nguyên nhân đe dọa mạng sống khác như bóc tách động mạch chủ và thuyên tắc phổi.

Rung giật nhãn cầu: phân tích triệu chứng

Rung giật nhãn cầu có thể liên quan đến những bất thường của hệ thần kinh trung ương hoặc ngoại biên, mặc dù trong nhiều trường hợp, nguyên nhân chính xác có thể không được xác định.

Định hướng chẩn đoán tiêu chảy

Tiêu chảy cấp dưới hai tuần thường do nhiễm trùng gây ra, đôi khi có liên quan đến việc sử dụng thuốc hoặc bệnh cảnh đầu tiên của bệnh lý ruột viêm, tiêu chảy mạn tính có thể là biểu hiện của bệnh lý ruột viêm, ung thư đại trực tràng.

Rong kinh: phân tích triệu chứng

Rong kinh được định nghĩa là lượng máu kinh nguyệt bị mất nhiều hơn 80 ml, xảy ra đều đặn hoặc kéo dài ≥7 ngày. việc đánh giá lượng máu mất có tiện ích hạn chế.

Các xét nghiệm cơ bản: chỉ định khi thăm khám bệnh

Các xét nghiệm được khuyến cáo cho những bối cảnh lâm sàng khác được trình bày ở các bệnh tương ứng. Trong một số bệnh cũng cung cấp thêm những hướng dẫn chi tiết cách tiếp cận kết quả xét nghiệm.

Giảm sút cân không chủ đích

Giảm cân không tự nguyện được coi là có ý nghĩa về mặt lâm sàng khi nó vượt quá 5 phần trăm hoặc hơn trọng lượng cơ thể bình thường trong khoảng thời gian từ 6 đến 12 tháng

Ho ra máu: phân tích triệu chứng

Bất kể tỷ lệ là bao nhiêu, bước đầu tiên trong đánh giá là phân biệt xem bệnh nhân có ho ra máu thực sự hay chảy máu từ nguồn khác, ví dụ: nôn ra máu hoặc ho giả ra máu.

Tâm trạng lo lắng: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Nhiều yếu tố góp phần vào sự lo lắng, bao gồm di truyền, tiền sử gia đình, các yếu tố gây căng thẳng, các nguồn đối phó, các bệnh kèm theo.

Hạch to khu trú: phân tích triệu chứng

Hạch cổ 2 bên thường do viêm họng, ở cổ phía sau cơ ức đòn chũm là một phát hiện đáng ngại hơn và cần được đánh giá thêm. Sờ hạch thượng đòn bên trái dẫn lưu các vùng trong ổ bụng và bên phải dẫn lưu phổi, trung thất và thực quản.

Hồng ban đa dạng: phân tích triệu chứng

Hồng ban đa dạng thường bao gồm các hội chứng hồng ban đa dạng nhỏ (EM), hồng ban đa dạng lớn (EMM), hội chứng Stevens-Johnson (SJS) và hoại tử biểu bì nhiễm độc (TEN).

Khối u ở vú: phân tích triệu chứng

Đánh giá khối u ở vú nên bắt đầu bằng việc hỏi bệnh sử đầy đủ và khám thực thể. Điều quan trọng là phải xác định nguy cơ mắc bệnh ung thư vú của bệnh nhân.

Chứng khó nuốt: phân tích triệu chứng

Rối loạn chuyển thức ăn qua cơ vòng thực quản trên gây các triệu chứng ở hầu họng, và rối loạn nhu động hoặc cản trở dòng thức ăn qua thực quản gây khó nuốt ở thực quản.

Đau bìu: phân tích triệu chứng

Hầu hết các nguyên nhân phổ biến của đau bìu là do các tình trạng lành tính như viêm mào tinh hoàn, giãn tĩnh mạch thừng tinh, tràn dịch tinh mạc, tinh trùng, viêm nút quanh động mạch và u nang mào tinh hoàn hoặc tinh hoàn.

Giai đoạn cuối đời của bệnh nhân

Trải nghiệm của bệnh nhân vào cuối của cuộc sống bị ảnh hưởng bởi những kỳ vọng của họ về cách họ sẽ chết và ý nghĩa của cái chết.

Đau bụng: phân tích triệu chứng

Nguyên nhân đau bụng có thể khá đa dạng do bệnh lý ngoài ổ bụng hoặc các nguồn trong ổ bụng, các phát hiện vật lý có thể thay đổi, tình trạng đe dọa đến tính mạng có thể phát triển.

Khối u vú: đặc điểm khi thăm khám lâm sàng

Đối với bất kỳ bệnh nhân sau mãn kinh có tổn thương dạng nốt khu trú cần chuyển bệnh nhân làm bộ 3 đánh giá ngay. Đối với bệnh nhân tiền mãn kinh, thăm khám lại sau kỳ kinh tiếp theo và chuyển làm 3 đánh giá nếu vẫn còn những tổn thương dạng nốt khu trú đó.