Phòng ngừa khi dùng thuốc ở người cao tuổi

2014-12-26 06:26 PM

Bệnh nhân, hoặc người chăm sóc, mang tất cả thuốc men, mỗi khi khám lại, có thể giúp các nhà cung cấp sức khỏe củng cố lý do cho sử dụng thuốc

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Có nhiều lý do cho thấy tỷ lệ lớn hơn của các phản ứng thuốc do điều trị ở người cao tuổi, quan trọng nhất trong số đó là số lượng lớn các loại thuốc được dùng bởi những người lớn tuổi, đặc biệt là những người có nhiều bệnh đi kèm. Trao đổi thuốc thường bị suy giảm trong nhóm này do giảm độ lọc của gan, cũng như giảm độ thanh thải cầu thận. Sau đó là do hoạt động của các enzym microsome giảm và quá trình lão hóa giảm tưới máu gan. Thể tích phân bố của thuốc cũng bị ảnh hưởng. Kể từ khi những người lớn tuổi có sự suy giảm tổng lượng nước trong cơ thể và sự gia tăng tương đối trong chất béo cơ thể, thuốc tan trong nước trở thành thuốc tập trung và tan trong chất béo hơn.

Người lớn tuổi thường có những phản ứng khác nhau với một mức độ thuốc trong huyết thanh nhất định. Vì vậy, nhạy cảm hơn với một số loại thuốc và ít nhạy cảm với những người khác.

Can thiệp không dược lý thường có thể là một lựa chọn đầu tiên rồi mới đến thuốc (ví dụ như chế độ ăn uống cho tăng huyết áp nhẹ hoặc bệnh tiểu đường tuýp 2).

Điều trị được bắt đầu với ít hơn liều người lớn thông thường và liều lượng tăng dần, phù hợp với dược động học của nó ở những bệnh nhân lớn tuổi. Tuy nhiên, những thay đổi liên quan đến tuổi trong phân phối và giải phóng thuốc là biến thiên giữa các cá nhân, và một số người yêu cầu liều đầy đủ. Sau khi xác định các biện pháp có thể chấp nhận thành công và độc tính, liều được tăng lên cho đến khi đạt yêu cầu.

Mặc dù tầm quan trọng của một loại thuốc mới bắt đầu, cũng cân nhắc về độ dài và liều trước khi ngưng thuốc.

Một số biện pháp can thiệp đơn giản có thể giúp cải thiện việc tuân thủ quy định phác đồ y tế. Khi có thể, các nhà cung cấp nên giữ lịch trình dùng thuốc đơn giản, số lượng thuốc thấp, thay đổi thuốc như thường xuyên càng tốt, và khuyến khích bệnh nhân sử dụng một thuốc duy nhất.

Bệnh nhân hoặc người chăm sóc mang tất cả thuốc men mỗi khi khám lại có thể giúp các nhà cung cấp sức khỏe củng cố lý do cho sử dụng thuốc, liều lượng, tần số và tác dụng phụ có thể.

Mặc dù nồng độ thuốc trong huyết thanh có thể hữu ích để theo dõi một số loại thuốc với cửa sổ điều trị hẹp (ví dụ, digoxin), độc tính vẫn có thể xảy ra ngay cả với nồng độ điều trị "bình thường" của nhiều loại thuốc. Nguy cơ ngộ độc tăng lên với số lượng thuốc theo quy định. Một số kết hợp của các loại thuốc (ví dụ như warfarin và nhiều loại thuốc kháng sinh, digoxin và clarithromycin, thuốc ức chế men chuyển và NSAIDs) đặc biệt có khả năng gây tương tác thuốc, và cần được theo dõi cẩn thận.

Thử nghiệm ngưng thuốc cần được xem xét (bao gồm cả thuốc an thần, thuốc ngủ, thuốc chống loạn thần, digoxin, các thuốc ức chế bơm proton, NSAIDs) khi các dấu hiệu ban đầu không rõ ràng, các mục tiêu của chăm sóc đã thay đổi, hoặc bệnh nhân có thể gặp tác dụng phụ.

Bài viết cùng chuyên mục

Lập luận chẩn đoán từ các dấu hiệu và triệu chứng

Dấu hiệu và triệu chứng thu tương tự như các xét nghiệm, thông tin và kết quả thu được được đánh giá theo cùng một cách và tuân theo các quy tắc và tiêu chuẩn bằng chứng giống nhau.

Co giật: phân tích triệu chứng

Nguyên nhân gây co giật bao gồm rối loạn chức năng hệ thống thần kinh trung ương nguyên phát cũng như rối loạn chuyển hóa hoặc bệnh hệ thống.

Chảy máu trực tràng: đánh giá tình trạng lâm sàng

Chẩn đoán xuất huyết tiêu hóa thấp ở bệnh nhân không có rối loạn huyết động tuy nhiên cần phải nghi ngờ xuất huyết tiêu hóa cao nếu có các đặc điểm của shock giảm thể tích.

Đau bụng cấp: bệnh nhân rất nặng với chỉ số hình ảnh và xét nghiệm

Nếu xquang ngực không chứng minh có khí tự do hoặc tương đương nhưng nghi ngờ trên lâm sàng cao như đau bụng dữ dội khởi phát đột ngột với tăng cảm giác đau, đề kháng vùng thượng vị, cho chụp CT nhưng trước tiên cho làm amylase và ECG.

Tiếng thổi tâm trương: phân tích triệu chứng khi nghe tim

Tiếng thổi tâm trương thường do hẹp van hai lá hoặc van ba lá hoặc hở van động mạch chủ hoặc van động mạch phổi, tiếng thổi tâm trương thường không được coi là bệnh lý.

Khối u vú: đặc điểm ác tính và lành tính

Siêu âm là phương thức chấn đoán hình ảnh được lựa chọn cho phụ nữ dưới 35 tuổi do mô u có mật độ cao. Đánh giá bệnh học được thực hiện bằng chấn đoán tế bào học bằng chọc hút kim nhỏ hoặc sinh thiết lõi hoặc đôi khi là xẻ sinh thiết.

Bệnh tiểu đường: phân tích triệu chứng

Phân loại lâm sàng của bệnh tiểu đường  là týp 1, týp 2, thai kỳ và các týp cụ thể khác thứ phát do nhiều nguyên nhân.

Mất ý thức thoáng qua: phân tích bệnh cảnh lâm sàng

Trước khi cho bệnh nhân xuất viện, thông báo về các quy định luật lái xe và khuyên họ tránh các hoạt động nơi mà mất ý thức thoáng qua có thể gây nguy hiểm như bơi, vận hành máy móc nặng, đi xe đạp.

Viêm gan: phân tích triệu chứng

Viêm gan A phổ biến nhất đối với viêm gan cấp tính và viêm gan B và viêm gan C hầu hết dẫn đến nhiễm trùng mãn tính. Vi-rút viêm gan D có thể đồng nhiễm hoặc bội nhiễm. Viêm gan E ở các quốc gia kém phát triển.

Thăm khám chẩn đoán bệnh nhân nặng

Nếu hệ thống thần kinh trung ương hoạt động tốt, khả năng đáp ứng các câu hỏi một cách thích hợp, thì các chức năng quan trọng không chắc đã bị rối loạn đến mức cần phải can thiệp ngay lập tức. 

Khó nuốt thực quản (cấu trúc): các nguyên nhân thường gặp

Cả bệnh cấu trúc và rối loạn vận động đều có thể gây khó nuốt. Nguyên nhân cấu trúc thường gây khó nuốt với thức ăn rắn; rối loạn vận động có thể gây khó nuốt với cả thức ăn rắn và chất lỏng.

Điện tâm đồ trong viêm màng ngoài tim cấp

Không giống như nhồi máu cơ tim với ST chênh lên, ST chênh lên điển hình kéo dài trong vài ngày. Sóng T cao cùng với thay đổi ST, sau đó đảo ngược.

Giảm tiểu cầu: phân tích triệu chứng

Giảm tiểu cầu xảy ra thông qua một hoặc nhiều cơ chế sau: giảm sản xuất tiểu cầu bởi tủy xương, tăng phá hủy tiểu cầu, kẹt lách, hiệu ứng pha loãng và lỗi xét nghiệm.

Liệu pháp insulin trong điều trị đái tháo đường: tuýp 1 và tuýp 2

Liệu pháp insulin nền và liệu pháp insulin tích cực, cho bệnh nhân đái tháo đường không đạt mục tiêu đường huyết

U sắc tố (melanoma) ác tính

Trong khi bề mặt khối u ác tính lan truyền phần lớn là một bệnh của người da trắng, người thuộc các chủng tộc khác vẫn có nguy cơ này và các loại khác của các khối u ác tính.

Mất ý thức thoáng qua: phân tích triệu chứng lâm sàng

Xem như là mất ý thức thoáng qua nếu nhân chứng xác định có một khoảng thời gian không có đáp ứng, bệnh nhân mô tả thức dậy hoặc tỉnh lại trên mặt đất, đặc biệt không có ký ức về việc té ngã gì trước đó, hoặc có tổn thương mặt.

Giảm cân ngoài ý muốn: phân tích triệu chứng để chẩn đoán và điều trị

Các vấn đề gây ra giảm cân thông qua một hoặc nhiều cơ chế, lượng calo hấp thụ không đủ, nhu cầu trao đổi chất quá mức hoặc mất chất dinh dưỡng qua nước tiểu hoặc phân.

Phù hai chi dưới (chân)

Manh mối cho thấy DVT bao gồm tiền sử ung thư, cố định chi gần đây, hoặc giam ngủ ít nhất là 3 ngày sau phẫu thuật lớn, Tìm kiếm cho cách giải thích khác

Lách to: phân tích triệu chứng

Nhiều nguyên nhân gây lách to có thể được nhóm thành các loại sau: giải phẫu, huyết học, nhiễm trùng, miễn dịch, ung thư, thâm nhiễm và xung huyết.

Giai đoạn cuối đời của bệnh nhân

Trải nghiệm của bệnh nhân vào cuối của cuộc sống bị ảnh hưởng bởi những kỳ vọng của họ về cách họ sẽ chết và ý nghĩa của cái chết.

Tiêu chảy: đánh giá độ nặng và phân tích nguyên nhân

Giảm thể tích máu có thể dẫn đến tổn thương thận cấp trước thận, đặc biệt là nếu như kết hợp thêm thuốc hạ huyết áp hoặc các thuốc độc cho thận như lợi tiểu, ức chế men chuyển, NSAIDS.

Thăm khám bệnh nhân suy dinh dưỡng

Trên cơ sở bệnh sử và kết quả khám sức khỏe, bệnh nhân được xếp theo 3 loại là dinh dưỡng tốt, suy dinh dưỡng trung bình hoặc nghi ngờ và suy dinh dưỡng nặng.

Mệt mỏi: đánh giá bệnh cảnh lâm sàng

Một số bệnh nhân, khó để phân biệt giữa mệt mỏi và khó thở; nếu có một bệnh sử rõ ràng hoặc bằng chứng của giảm khả năng gắng sức. Cân nhắc tiếp cận tương tự đối với khó thở gắng sức mạn tính.

Sốt: đánh giá dấu hiệu triệu chứng và các yếu tố nguy cơ

Mở rộng tầm soát nhiễm trùng ở các bệnh nhân đặc biệt. Các chủng tác nhân hiện hành thường gặp như viêm phổi có thể khác nhau tùy theo dịch tễ từng vùng, do đó hội chấn với chuyên gia truyền nhiễm ngay ở giai đoạn ban đầu.

Đau màng phổi: phân tích triệu chứng

Màng phổi thành là nguồn gốc chính của cơn đau do hô hấp, bề mặt trên của cơ hoành và ranh giới bên của trung thất, nó được chi phối bởi các dây thần kinh liên sườn.