Phòng ngừa khi dùng thuốc ở người cao tuổi

2014-12-26 06:26 PM

Bệnh nhân, hoặc người chăm sóc, mang tất cả thuốc men, mỗi khi khám lại, có thể giúp các nhà cung cấp sức khỏe củng cố lý do cho sử dụng thuốc

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Có nhiều lý do cho thấy tỷ lệ lớn hơn của các phản ứng thuốc do điều trị ở người cao tuổi, quan trọng nhất trong số đó là số lượng lớn các loại thuốc được dùng bởi những người lớn tuổi, đặc biệt là những người có nhiều bệnh đi kèm. Trao đổi thuốc thường bị suy giảm trong nhóm này do giảm độ lọc của gan, cũng như giảm độ thanh thải cầu thận. Sau đó là do hoạt động của các enzym microsome giảm và quá trình lão hóa giảm tưới máu gan. Thể tích phân bố của thuốc cũng bị ảnh hưởng. Kể từ khi những người lớn tuổi có sự suy giảm tổng lượng nước trong cơ thể và sự gia tăng tương đối trong chất béo cơ thể, thuốc tan trong nước trở thành thuốc tập trung và tan trong chất béo hơn.

Người lớn tuổi thường có những phản ứng khác nhau với một mức độ thuốc trong huyết thanh nhất định. Vì vậy, nhạy cảm hơn với một số loại thuốc và ít nhạy cảm với những người khác.

Can thiệp không dược lý thường có thể là một lựa chọn đầu tiên rồi mới đến thuốc (ví dụ như chế độ ăn uống cho tăng huyết áp nhẹ hoặc bệnh tiểu đường tuýp 2).

Điều trị được bắt đầu với ít hơn liều người lớn thông thường và liều lượng tăng dần, phù hợp với dược động học của nó ở những bệnh nhân lớn tuổi. Tuy nhiên, những thay đổi liên quan đến tuổi trong phân phối và giải phóng thuốc là biến thiên giữa các cá nhân, và một số người yêu cầu liều đầy đủ. Sau khi xác định các biện pháp có thể chấp nhận thành công và độc tính, liều được tăng lên cho đến khi đạt yêu cầu.

Mặc dù tầm quan trọng của một loại thuốc mới bắt đầu, cũng cân nhắc về độ dài và liều trước khi ngưng thuốc.

Một số biện pháp can thiệp đơn giản có thể giúp cải thiện việc tuân thủ quy định phác đồ y tế. Khi có thể, các nhà cung cấp nên giữ lịch trình dùng thuốc đơn giản, số lượng thuốc thấp, thay đổi thuốc như thường xuyên càng tốt, và khuyến khích bệnh nhân sử dụng một thuốc duy nhất.

Bệnh nhân hoặc người chăm sóc mang tất cả thuốc men mỗi khi khám lại có thể giúp các nhà cung cấp sức khỏe củng cố lý do cho sử dụng thuốc, liều lượng, tần số và tác dụng phụ có thể.

Mặc dù nồng độ thuốc trong huyết thanh có thể hữu ích để theo dõi một số loại thuốc với cửa sổ điều trị hẹp (ví dụ, digoxin), độc tính vẫn có thể xảy ra ngay cả với nồng độ điều trị "bình thường" của nhiều loại thuốc. Nguy cơ ngộ độc tăng lên với số lượng thuốc theo quy định. Một số kết hợp của các loại thuốc (ví dụ như warfarin và nhiều loại thuốc kháng sinh, digoxin và clarithromycin, thuốc ức chế men chuyển và NSAIDs) đặc biệt có khả năng gây tương tác thuốc, và cần được theo dõi cẩn thận.

Thử nghiệm ngưng thuốc cần được xem xét (bao gồm cả thuốc an thần, thuốc ngủ, thuốc chống loạn thần, digoxin, các thuốc ức chế bơm proton, NSAIDs) khi các dấu hiệu ban đầu không rõ ràng, các mục tiêu của chăm sóc đã thay đổi, hoặc bệnh nhân có thể gặp tác dụng phụ.

Bài viết cùng chuyên mục

Mất thị lực: phân tích triệu chứng

Mất thị lực có thể đột ngột hoặc dần dần, một mắt hoặc hai mắt, một phần hoặc toàn bộ và có thể là một triệu chứng đơn độc hoặc một phần của hội chứng phức tạp.

Vàng da: đánh giá cận lâm sàng theo bệnh cảnh lâm sàng

Cân nhắc huyết tán ở những bệnh nhân vàng da mà không có đặc điểm bệnh gan kèm theo và có các bằng chứng của tăng phá vỡ hồng cầu, bất thường về hình ảnh hồng cầu (mảnh vỡ hồng cầu), có thể có bằng chứng tăng sản xuất hồng cầu.

Mất ý thức thoáng qua: ngất và co giật

Chẩn đoán mất ý thức thoáng qua thường dựa vào sự tái diễn, và sự phân tầng nguy cơ là điều thiết yếu để xác định những người cần phải nhập viện, và những người được lượng giá an toàn như bệnh nhân ngoại trú.

Phosphatase kiềm tăng cao: phân tích triệu chứng

ALP huyết thanh chỉ nên được chỉ định nếu nghi ngờ có bệnh về xương hoặc gan. Kết quả ALP nên được so sánh với phạm vi bình thường phù hợp trên cơ sở tuổi tác và tiền sử lâm sàng.

Đổ mồ hôi đêm: phân tích triệu chứng để chẩn đoán và điều trị

Đổ mồ hôi ban đêm có thể là một phản ứng tự chủ, đại diện cho một triệu chứng khá không đặc hiệu khiến bác sĩ lâm sàng phải tìm kiếm nguyên nhân cụ thể.

Tăng Creatinin: phân tích triệu chứng

Creatinine tăng cao là do suy thận và có thể được chia thành ba nhóm, trước thận, bệnh thận nội tại và sau thận. Chúng cũng có thể được chia thành các nguyên nhân cấp tính (vài ngày đến vài tuần) và mãn tính.

Sức khoẻ và phòng ngừa dịch bệnh

Tại Hoa Kỳ, tiêm chủng trẻ em đã dẫn đến loại bỏ gần hết bệnh sởi, quai bị, rubella, bệnh bại liệt, bạch hầu, ho gà và uốn ván

Tiêu chảy: đánh giá độ nặng và phân tích nguyên nhân

Giảm thể tích máu có thể dẫn đến tổn thương thận cấp trước thận, đặc biệt là nếu như kết hợp thêm thuốc hạ huyết áp hoặc các thuốc độc cho thận như lợi tiểu, ức chế men chuyển, NSAIDS.

Đau thắt lưng: phân tích triệu chứng

Nguyên nhân của cơn đau là không đặc hiệu ở phần lớn những người bị đau thắt lưng cấp tính; vấn đề nghiêm trọng là rất hiếm, thường tự giới hạn, nhưng chẩn đoán phải loại trừ các nguyên nhân hiếm gặp.

Chảy máu cam: phân tích triệu chứng

Chảy máu cam là kết quả của sự tương tác của các yếu tố gây tổn thương lớp niêm mạc và thành mạch, một số là cục bộ, một số là hệ thống và một số là sự kết hợp của cả hai.

Ngã và rối loạn dáng đi ở người cao tuổi

Những thay đổi này, người lớn tuổi dễ mắc ngã khi bị thách thức bởi một sự vi phạm bổ sung cho bất kỳ hệ thống này

Ngứa da: phân tích triệu chứng

Nhiều bệnh ngoài da có biểu hiện ngứa cục bộ hoặc toàn thân, bao gồm viêm da tiếp xúc, viêm da dạng herpes, viêm da dị ứng, bệnh móng chân, pemphigoid bọng nước, nấm mycosis và bệnh vẩy nến.

Khám lâm sàng tình trạng dinh dưỡng

Tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân dựa trên chiều cao và cân nặng được diễn giải bằng chỉ số khối cơ thể, là một chỉ số đáng tin cậy hơn về tình trạng béo phì so với các bảng chiều cao cân nặng.

Đau bụng cấp: có thai và các bệnh có vị trí điểm đau đặc trưng

Yêu cầu thăm khám phụ khoa để đánh giá biến chứng liên quan đến có thai ở bất kì phụ nữa nào mà đã biết có thai trong tử cung và đau bụng dưới cấp, cần xem xét chẩn đoán khác bao gồm viêm ruột thừa cấp.

Tiếp cận chẩn đoán bệnh nhân bị bệnh nặng

Việc tiếp cận hầu hết, nếu không phải tất cả, bệnh nhân trong tình huống cấp tính, trước tiên phải xác định không bị ngừng tim phổi và không có xáo trộn lớn các dấu hiệu sinh tồn.

Tăng bạch cầu ái toan: phân tích triệu chứng

Bạch cầu ái toan phát triển từ tiền chất myeloid trong tủy xương thông qua hoạt động của ít nhất ba cytokine tạo máu. Interleukin-5 (IL-5) đặc hiệu cho quá trình biệt hóa bạch cầu ái toan.

Sốt: mở rộng tầm soát nhiễm trùng ở từng nhóm bệnh nhân

Nếu sốt đi kèm tiêu chảy, cách ly bệnh nhân, chú ý tiền sử đi du lịch gần đây và tiến hành lấy mẫu phân xét nghiệm. Nhanh chóng hội chẩn với khoa vi sinh và truyền nhiễm nếu có nghi ngờ bệnh tả, ví dụ ở người làm việc ở khu vực có nguy cơ cao.

Khó thở: phân tích triệu chứng

Khó thở có thể là biểu hiện nhiều tình trạng, nhưng đại đa số đều có một trong năm tình trạng mãn tính, hen, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, bệnh phổi kẽ, rối loạn chức năng cơ tim, béo phì và suy nhược cơ thể.

Cổ trướng: phân tích triệu chứng

Cổ trướng là do giãn động mạch ngoại vi ở bệnh nhân xơ gan, tăng áp tĩnh mạch cửa gây ra tăng áp lực xoang, gây ra sự giãn động mạch nội tạng và ngoại biên qua trung gian oxit nitric.

Sưng khớp: đánh giá bệnh cảnh lâm sàng

Nếu nguyên nhân tại khớp thường gây sưng, nóng, đau nhiều hơn và giới hạn vận động khớp cả các động tác chủ động và thụ động. Viêm bao hoạt dịch là nguyên nhân thường gặp nhất gây ra bởi các hoạt động lặp đi lặp lại.

Đánh trống ngực: đánh giá bệnh cảnh khi thăm khám

Nhiều bệnh nhân với đánh trống ngực mô tả nhịp tim mạnh và rõ hơn là nhanh, chậm hay bất thường. Điều này phản ánh tình trạng tăng thể tích tống máu như hở chủ, thiếu máu, dãn mạch, hoặc chỉ là chú ý đến nhịp tim.

Sưng bìu: phân tích các bệnh cảnh lâm sàng

Phần lớn các nguyên nhân gây sưng bìu đều lành tính, nhưng các khối u tế bào mầm có thể là nguyên nhân hàng đầu của bệnh lý ác tính gặp ở người trẻ.

Phù toàn thân: đánh giá các nguyên nhân gây lên bệnh cảnh lâm sàng

Phù thường do nhiều yếu tố gây nên, do đó tìm kiếm những nguyên nhân khác kể cả khi bạn đã xác định được tác nhân có khả năng. Phù cả hai bên thường kèm với sự quá tải dịch toàn thân và ảnh hưởng của trọng lực.

Khó thở cấp ở những bệnh nhân bị COPD: những đánh giá bổ sung

Nếu như khò khè là chủ yếu và không có đặc điểm của nhiễm trùng, chẩn đoán có khả năng là đợt cấp COPD không do nhiễm trùng. Tìm kiếm yếu tố khởi phát, ví dụ chẹn beta, không dung nạp với khí dung/bầu hít, yếu tố khởi phát từ môi trường.

Ho ra máu: phân tích triệu chứng

Bất kể tỷ lệ là bao nhiêu, bước đầu tiên trong đánh giá là phân biệt xem bệnh nhân có ho ra máu thực sự hay chảy máu từ nguồn khác, ví dụ: nôn ra máu hoặc ho giả ra máu.