- Trang chủ
- Thông tin
- Chẩn đoán và điều trị theo y học hiện đại
- Thở khò khè: phân tích triệu chứng
Thở khò khè: phân tích triệu chứng
Nguyên nhân gây thở khò khè phổ biến nhất ở mọi lứa tuổi là bệnh hen, và cần cố gắng loại trừ các nguyên nhân gây thở khò khè khác, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh.
Biên tập viên: Trần Tiến Phong
Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương
Thở khò khè là một trong những triệu chứng về đường hô hấp phổ biến nhất mà các bác sĩ gặp phải.
Thở khò khè khi thở ra là âm thanh nghe được khi không khí đi nhanh chóng qua các đường thở nhỏ hơn, hẹp hơn.
Trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh có đường thở nhỏ hơn người lớn và do đó có các triệu chứng thở khò khè thường xuyên hơn.
Thở khò khè ở trẻ sơ sinh
Nguyên nhân phổ biến nhất gây ra chứng thở khò khè ở nhóm tuổi này là các bệnh truyền nhiễm đường hô hấp dưới, ví dụ như virus hợp bào hô hấp và coronavirus. Phù nề ở đường thở nhỏ hơn do nhiễm trùng dẫn đến co thắt đường thở, sau đó có thể dẫn đến xẹp đường thở nhỏ và kẹt khí. Nếu quá trình này dẫn đến thở khò khè ở trẻ dưới 2 tuổi, nó được gọi là viêm tiểu phế quản. Một nguyên nhân phổ biến khác gây thở khò khè ở trẻ sơ sinh là bệnh hen suyễn. Nhiều trẻ sơ sinh bị thở khò khè và bệnh đường hô hấp dưới tái phát rất có khả năng bị hen suyễn, ngay cả khi không có bằng chứng của bệnh khác và mặc dù trẻ còn nhỏ. Một số yếu tố rủi ro phổ biến đối với bệnh hen suyễn là tiếp xúc với khói thuốc thụ động, giới tính nam và điều kiện sống không sạch sẽ. Nguyên nhân phổ biến thứ ba (nhưng thường không được nhận ra) của chứng thở khò khè tái phát ở trẻ sơ sinh là do hít/hít phải thức ăn và chất dịch, thường liên quan đến bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Một triệu chứng cổ điển có liên quan là ho khi cho ăn; tuy nhiên, điều này có thể mất đi do phản xạ ho bị giảm đi do kích thích thanh quản lặp đi lặp lại bởi các chất lạ. Một số nguyên nhân gây thở khò khè ít gặp và hiếm gặp hơn ở trẻ sơ sinh.
Thở khò khè ở trẻ em
Nguyên nhân phổ biến nhất của chứng thở khò khè tái phát ở trẻ em là bệnh hen suyễn và tỷ lệ hiện mắc có liên quan nhiều đến nồng độ globulin miễn dịch E (IgE) trong huyết thanh tăng cao. Cũng như trẻ sơ sinh, trẻ bị hen suyễn có chức năng phổi giảm so với những trẻ không bị hen suyễn, và việc tiếp xúc với khói thuốc thụ động làm tăng nguy cơ phát triển chứng thở khò khè.
Tương tự như vậy, một nguyên nhân phổ biến khác của chứng thở khò khè tái phát là do hít phải nhiều lần thức ăn và chất dịch liên quan đến GERD. Một đợt khò khè khu trú đột ngột, đơn độc ở trẻ em có thể là do hít phải dị vật. Phổ biến hơn so với hít phải, dị vật nuốt phải, nếu mắc kẹt trong thực quản, có thể gây ra tiếng thở khò khè do khí quản bị chèn ép. Các đợt thở khò khè đơn lẻ ở trẻ em cũng có thể do nhiễm trùng, với vi-rút là tác nhân gây bệnh phổ biến nhất (ví dụ: vi-rút hợp bào hô hấp và vi-rút á cúm). Nguyên nhân thở khò khè theo nhóm tuổi:
Trẻ sơ sinh và trẻ em
Ho gà và bệnh lao.
Loạn sản phế quản phổi.
Bệnh xơ nang.
Suy tim sung huyết.
Dị tật mạch máu bẩm sinh.
Khối trung thất.
Viêm tiểu phế quản tắc nghẽn.
Người lớn
Thuyên tắc phổi.
Các khối u lành tính và ác tính gây tắc nghẽn.
Suy phổi tăng bạch cầu ái toan.
Rối loạn dây thanh âm.
Suy giảm miễn dịch.
Dị thường khí phế quản.
Thở khò khè ở người lớn
Hen suyễn là một trong những nguyên nhân gây thở khò khè phổ biến nhất ở người lớn, với tỷ lệ mắc bệnh là 10-12% ở các nước phát triển. Trong khi phần lớn người lớn bị hen suyễn được chẩn đoán khi còn nhỏ, bệnh hen suyễn có thể phát triển ở tuổi trưởng thành mà không có tiền sử khò khè tái phát ở thời thơ ấu.
Tỷ lệ hen suyễn ở người lớn cũng có liên quan chặt chẽ với nồng độ IgE huyết thanh cao. Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) là một nguyên nhân khác gây thở khò khè tái phát ở người lớn thường có tiền sử hút thuốc nhiều. Những bệnh nhân này thường sẽ có các triệu chứng khác liên quan đến thở khò khè, chẳng hạn như ho, khó thở khi gắng sức và sản xuất đờm.
Thở khò khè từng đợt ở người lớn cũng có thể là thứ phát sau suy tim sung huyết (CHF) và thuyên tắc phổi.
Đánh giá đặc điểm
Cho rằng hen suyễn là nguyên nhân phổ biến gây thở khò khè ở mọi lứa tuổi, việc đánh giá ban đầu một bệnh nhân thở khò khè nên nhằm mục đích loại trừ các chẩn đoán khác có thể gây ra thở khò khè.
Nếu trong vài tuần đầu sau sinh, hãy xem xét nguyên nhân bẩm sinh của thở khò khè. Nếu nó bắt đầu đột ngột, có thể có nhiều khả năng là hít phải dị vật.
Nếu thở khò khè từng đợt và tái phát, có thể có khả năng mắc bệnh hen suyễn cao hơn. Nếu thở khò khè xảy ra vào một thời điểm nhất định trong năm, thì nguyên nhân nhiễm trùng hoặc hen suyễn do một số chất gây dị ứng trong môi trường gây ra có thể có nhiều khả năng hơn.
Nếu có ho và khạc đờm, sốt và các triệu chứng đường hô hấp trên, thì cần nghĩ đến nguyên nhân nhiễm trùng và COPD. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, ho trong khi bú có thể liên quan đến hít và trào ngược. Nếu trẻ em hoặc trẻ sơ sinh tăng cân kém, hãy xem xét GERD và xơ nang (CF).
Nếu có tiền sử gia đình mắc bộ ba dị ứng, hen suyễn, chàm và dị ứng với môi trường, thì bệnh hen suyễn có thể dễ xảy ra hơn. Nếu bệnh nhân có tiền sử hút thuốc nhiều, hoặc cha mẹ hút thuốc, hãy nghĩ đến hen và COPD. Mặc dù hầu hết bệnh nhân mắc xơ nang không có tiền sử gia đình mắc bệnh, nhưng nhiễm trùng tái phát gây thở khò khè có thể là thứ phát sau xơ nang.
Kiểm tra trẻ sơ sinh xem có bị tím tái kéo dài không, vì điều này có thể liên quan đến dị tật bẩm sinh. Kiểm tra người lớn và trẻ em xem có bị dùi trống trong bối cảnh các đợt thở khò khè tái diễn không, vì điều này có thể liên quan đến xơ nang. Sờ nắn lồng ngực của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ xem có rung cục bộ phù hợp với tiếng thở khò khè trong trường hợp hít dị vật hay không.
Gõ đục có thể phù hợp với tình trạng đông đặc do nhiễm trùng nghiêm trọng. Có thể nghe thấy tiếng khò khè khi nghe tim thai và vị trí của chúng cần được lưu ý vì tiếng khò khè cục bộ phù hợp hơn với việc hút dị vật. Các âm thanh hơi thở khác cũng cần được lưu ý: tiếng ran nổ có thể xuất hiện trong nhiễm trùng hoặc CHF, và có thể nghe thấy tiếng thở khò khè trong nhiễm vi-rút cũng ảnh hưởng đến đường hô hấp trên.
Quyết định chỉ định xét nghiệm sẽ phụ thuộc vào chẩn đoán phân biệt được xem xét sau khi tiến hành hỏi bệnh sử và thể chất cẩn thận. Đối với trường hợp nghi ngờ hen suyễn hoặc COPD, nên thực hiện phép đo phế dung. Nói chung, bệnh nhân trên 5 tuổi sẽ có thể làm theo các bước cần thiết để thực hiện phép đo phế dung. Trẻ sơ sinh có thể được kiểm tra phản ứng của chúng đối với việc điều trị bằng chất chủ vận beta dạng hít. Kết quả chụp X-quang ngực có thể hỗ trợ các nguyên nhân gây thở khò khè do nhiễm trùng hoặc các nguyên nhân hiếm gặp như khối u hoặc dị tật bẩm sinh. Nghiên cứu về nuốt có thể giúp xác định bệnh nhân thường xuyên hít phải hoặc trào ngược dạ dày thực quản, nuốt phải dị vật hoặc bất thường về giải phẫu.
Nội soi phế quản nên được xem xét nếu các xét nghiệm khác không giúp thu hẹp chẩn đoán phân biệt. Nếu cân nhắc đến xơ nang, nên tiến hành xét nghiệm di truyền và clorua mồ hôi. Khi bệnh ho gà hoặc bệnh lao được xem xét, nên tiến hành xét nghiệm tìm kháng thể ho gà và xét nghiệm lao.
Chẩn đoán phân biệt sẽ được tạo ra sau khi thu thập tiền sử cẩn thận và sẽ được hỗ trợ bởi các kết quả khám sức khoẻ và xét nghiệm. Một trong những nguyên nhân gây thở khò khè phổ biến nhất ở mọi lứa tuổi là bệnh hen suyễn, và cần cố gắng loại trừ các nguyên nhân gây thở khò khè khác, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh, trong đó nhiều bệnh lý khác (một số bệnh hiếm gặp) có thể tạo ra các triệu chứng tương tự như bệnh hen suyễn.
Bài viết cùng chuyên mục
Khó nuốt: đánh giá các triệu chứng lâm sàng
Nếu không có nguyên nhân nào được xác định trên nội soi tiêu hóa trên, hội chẩn với chuyên gia tiêu hóa để đánh giá bổ sung cho rối loạn vận động, như nuốt barium hoặc đo áp lực thực quản có thể cần thiết.
Xuất huyết tiêu hóa trên: phân tích triệu chứng
Chảy máu từ đường tiêu hóa trên thường xảy ra khi sự gián đoạn xảy ra giữa hàng rào bảo vệ mạch máu và môi trường khắc nghiệt của đường tiêu hóa.
Điện tâm đồ trong nhồi máu phổi
Những bất thường đặc hiệu gợi ý nhồi máu phổi bao gồm trục lệch phải mới xuất hiện, dạng R ở V1, sóng T đảo ngược ở V1=V3 hoặc block nhánh phải.
Định hướng chẩn đoán tình trạng chóng mặt choáng váng
Đánh giá choáng váng nằm ở chỗ xác định bản chất chính xác các triệu chứng của bệnh nhân, thỉnh thoảng, thay đổi ý thức thoáng qua hay khiếm khuyết thần kinh khu trú được mô tả như là choáng váng.
Thăm khám bệnh nhân: đã có một chẩn đoán trước đó
Tự chẩn đoán cũng có thể làm chậm trễ trong tìm đến sự giúp đỡ về y tế bởi vì bệnh nhân không đánh giá đúng triệu chứng hay trong tiềm thức của họ không muốn nghĩ đến các bệnh nghiêm trọng.
Nhịp tim nhanh: phân tích triệu chứng
Triệu chứng nhịp tim nhanh gồm khó chịu ở ngực, khó thở, mệt mỏi, choáng váng, tiền ngất, ngất và đánh trống ngực, cần tìm kiếm trong tiền sử bệnh lý.
Thăm khám bệnh nhân suy dinh dưỡng
Trên cơ sở bệnh sử và kết quả khám sức khỏe, bệnh nhân được xếp theo 3 loại là dinh dưỡng tốt, suy dinh dưỡng trung bình hoặc nghi ngờ và suy dinh dưỡng nặng.
Gan to: phân tích triệu chứng
Gan trưởng thành bình thường có khoảng giữa xương đòn là 8–12 cm đối với nam và 6–10 cm đối với nữ, với hầu hết các nghiên cứu xác định gan to là khoảng gan lớn hơn 15 cm ở đường giữa đòn.
Tiêm vắc xin Covid-19: các tác dụng phụ có thể xảy ra sau khi tiêm
Nói chuyện với bác sĩ về việc dùng thuốc không kê đơn, chẳng hạn như ibuprofen, acetaminophen, aspirin hoặc thuốc kháng histamine, nếu gặp bất kỳ cơn đau và khó chịu nào sau khi chủng ngừa.
Khàn tiếng: phân tích triệu chứng
Hầu hết các trường hợp khàn tiếng đều tự cải thiện, cần phải xem xét các nguyên nhân bệnh lý quan trọng, đặc biệt là trong những trường hợp kéo dài hơn một vài tuần.
Brain natriuretic peptide: phân tích triệu chứng
Brain natriuretic peptide cung cấp một cách để chẩn đoán và quản lý điều trị suy tim sung huyết và một loạt các bệnh khác có ảnh hưởng thứ phát đến tim.
Đồng tử không đều: phân tích triệu chứng
Ở hầu hết các bệnh nhân, đồng tử không đều được phát hiện tình cờ; các triệu chứng là tương đối hiếm gặp, cần hỏi về các triệu chứng ở mắt như đau, đỏ, chảy nước mắt, sợ ánh sáng.
Đau ngực cấp: phân tích đặc điểm điện tâm đồ và các triệu chứng lâm sàng
Nếu có ST chênh lên nhưng không phù hợp những tiêu chuẩn, làm lại điện tâm đồ thường xuyên và xử trí như bệnh nhân nhồi máu cơ tim không ST chênh lên/ đau thắt ngực không ổn định.
Nguy cơ tự tử: phân tích để chẩn đoán và điều trị
Tự tử thường được coi là một quyết định đạo đức mâu thuẫn với nhiều giá trị tôn giáo và xã hội, đối với nhiều cá nhân cố gắng hoặc tự tử, chất lượng cuộc sống đã trở nên cạn kiệt đến mức không còn lựa chọn nào khác.
Chuẩn bị cho việc khám lâm sàng
Việc khám sức khỏe thường bắt đầu sau khi bệnh sử đã được khai thác. Nên có một hộp đựng di động được thiết kế để chứa tất cả các thiết bị cần thiết.
Phân tích triệu chứng phù nề để chẩn đoán và điều trị
Phù là do sự bất thường trong trao đổi dịch ảnh hưởng đến huyết động mao mạch, trao đổi natri và nước ở thận, hoặc cả hai, phù nề là một triệu chứng phổ biến trong nhiều tình trạng bệnh lý khác nhau.
Đau đầu: đánh giá bệnh cảnh lâm sàng
Loại trừ xuất huyết dưới nhện ở bất kỳ bệnh nhân nào có đau đầu dữ dội lần đầu tiên hay là đau đầu nặng nhất họ từng trải qua mà đạt đỉnh trong 5 phút từ lúc khới phát và dai dẳng hơn 1 giờ.
Khó thở cấp: đánh giá lâm sàng và chỉ định can thiệp
Đánh giá hô hấp gắng sức bởi quan sát lặp lại các yếu tố lâm sàng tần số, biên độ và dạng hô hấp; tìm kiếm dấu hiệu sử dụng cơ hô hấp phụ và những đặc điểm của suy kiệt hô hấp.
Thăm khám chẩn đoán bệnh nhân nặng
Nếu hệ thống thần kinh trung ương hoạt động tốt, khả năng đáp ứng các câu hỏi một cách thích hợp, thì các chức năng quan trọng không chắc đã bị rối loạn đến mức cần phải can thiệp ngay lập tức.
Ho cấp tính, ho dai dẳng và mãn tính
Ở người lớn khỏe mạnh, chứng ho cấp tính hầu hết là do nhiễm trùng đường hô hấp do virus. Các tính năng khác của nhiễm trùng như sốt, nghẹt mũi, đau họng và giúp xác định chẩn đoán.
Tiếng cọ màng ngoài tim: phân tích triệu chứng
Viêm màng ngoài tim cấp nói chung là một tình trạng lành tính, tự giới hạn và dễ điều trị, viêm có thể tạo ra phản ứng huyết thanh, sợi huyết hoặc mủ.
Giai đoạn cuối đời của bệnh nhân
Trải nghiệm của bệnh nhân vào cuối của cuộc sống bị ảnh hưởng bởi những kỳ vọng của họ về cách họ sẽ chết và ý nghĩa của cái chết.
Phân mỡ: phân tích đặc điểm
Phân mỡ được định nghĩa một cách định lượng là có hơn 7g chất béo trong phân trong khoảng thời gian 24 giờ trong khi bệnh nhân đang ăn kiêng không quá 100 g chất béo mỗi ngày.
Đau thắt ngực: các bước đánh giá thêm nếu nghi ngờ
Mức độ đau thắt ngực không dựa trên mức đau mà dựa trên tần số triệu chứng, giới hạn khả năng gắng sức hoạt động chức năng. Bởi vì những thông tin này sẽ hướng dẫn điều trị và theo dõi đáp ứng, đánh giá triệu chứng chính xác.
Ù tai: phân tích triệu chứng
Bản thân ù tai không phải là bệnh mà là triệu chứng của một số quá trình đang diễn ra khác, bệnh lý hoặc lành tính, nhiều giả thuyết đã được đề xuất về cơ chế bệnh sinh.