Đau bụng kinh: phân tích triệu chứng

2023-03-31 09:26 PM

Đau bụng kinh có thể được định nghĩa là cơn đau quặn thắt tái phát trong hoặc ngay trước khi hành kinh. Đây là triệu chứng phụ khoa phổ biến nhất được ghi nhận bởi phụ nữ.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Nguyên nhân

Đau bụng kinh có thể chia làm 2 loại lớn là nguyên phát và thứ phát. Đau bụng kinh nguyên phát là dạng phổ biến nhất gặp ở phụ nữ không có bệnh lý vùng chậu xác định. Nó thường được gây ra bởi hoạt động của nội mạc tử cung được tăng cường bởi prostaglandin dẫn đến thiếu máu cục bộ tử cung gây đau.

Tỷ lệ đau bụng kinh nguyên phát cao nhất ở phụ nữ trẻ, ảnh hưởng đến 90% phụ nữ tại một thời điểm nào đó trong đời. Các yếu tố rủi ro bao gồm có kinh sớm, lượng kinh nguyệt nhiều, hiếm muộn, hút thuốc lá, phá vỡ các mối quan hệ thân thiết, trầm cảm, lo lắng, béo phì và tiền sử gia đình nghiện rượu. Có tranh cãi về mối liên quan của đau bụng kinh với béo phì, rượu, hoạt động thể chất, tiền sử mang thai và các yếu tố chế độ ăn uống.

Ít gặp hơn là đau bụng kinh thứ phát. Theo định nghĩa, đau bụng kinh thứ phát có liên quan đến một số dạng bệnh lý vùng chậu.

Các nguyên nhân phổ biến của đau bụng kinh thứ phát bao gồm lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung, bệnh viêm vùng chậu mãn tính, dính vùng chậu và dị tật tắc nghẽn đường sinh dục. Một khối vùng chậu đôi khi có thể xuất hiện cùng với đau bụng kinh thứ phát.

Đánh giá đặc điểm

Chẩn đoán đau bụng kinh nguyên phát được thực hiện trên lâm sàng, trong khi đau bụng kinh thứ phát nên được xem xét trong chẩn đoán phân biệt nếu các triệu chứng không điển hình hoặc khó chịu tăng dần xuất hiện sau vài năm có các triệu chứng kinh nguyệt ổn định.

Đau bụng kinh nguyên phát thường bắt đầu khi bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt rụng trứng, có thể vài năm sau khi hành kinh. Các triệu chứng thường là đau quặn bụng dưới bắt đầu ngay trước, vào thời điểm đó hoặc vài giờ sau khi bắt đầu chảy máu. Cơn đau tái phát vào mỗi kỳ kinh nguyệt. Nó có thể liên quan đến tiêu chảy, buồn nôn và nôn, mệt mỏi, chóng mặt hoặc lâng lâng.

Bất cứ khi nào bệnh nhân có biểu hiện đau bụng kinh, nên thu thập tiền sử kinh nguyệt chi tiết. Tiền sử kinh nguyệt nên tập trung vào thời điểm bắt đầu có kinh, thời gian từ khi có kinh đến khi xuất hiện các triệu chứng, sự tái phát của các triệu chứng, thời gian và số lượng chảy máu, đặc điểm của cơn đau, bao gồm cả bức xạ, mức độ khuyết tật và bất kỳ triệu chứng liên quan nào khác.

Ngoài ra, nên tìm kiếm tiền sử mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, giao hợp đau, tránh thai, vô sinh, phẫu thuật vùng chậu, tiền sử gia đình mắc bệnh lạc nội mạc tử cung, các loại liệu pháp đã thử và sự hiện diện của các tình trạng bệnh lý hoặc tâm thần khác.

Tiền sử không điển hình, bao gồm đau vùng chậu bắt đầu khi có kinh, kiểu không điển hình hoặc cơn đau ngày càng trầm trọng hơn, hoặc tiền sử nhiễm trùng vùng chậu nên cảnh báo bác sĩ về khả năng đau bụng kinh thứ phát.

Ở phụ nữ trẻ, đau bụng kinh thứ phát đủ nghiêm trọng để ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày hoặc các mối quan hệ gợi ý lạc nội mạc tử cung. Tình trạng này ảnh hưởng đến 19% phụ nữ. Giao hợp đau và đau vùng xương cùng khi hành kinh là những triệu chứng phổ biến. Cảm giác mót rặn hoặc tiêu chảy trước kỳ kinh có liên quan đến lạc nội mạc tử cung ở vùng trực tràng sigma, trong khi tiểu máu hoặc tiểu khó theo chu kỳ có thể chỉ ra lạc nội mạc tử cung ở bàng quang.

Kiểm tra thể chất kỹ lưỡng là điều cần thiết để loại trừ bất kỳ bệnh lý vùng chậu nào. Kiểm tra vùng chậu chi tiết, chú ý đến các khu vực đau, đầy đặn, nốt sần hoặc bất thường là rất quan trọng. Ngoài ra, việc đánh giá cột sống, bụng và bàng quang là rất quan trọng. Đối với những bệnh nhân vị thành niên có biểu hiện đau bụng kinh nhưng chưa bao giờ quan hệ tình dục, hiếm khi cần khám vùng chậu. Tuy nhiên, việc kiểm tra cơ quan sinh dục ngoài để loại trừ những bất thường ở đầu ra là rất quan trọng.

Chẩn đoán

Đau bụng kinh nguyên phát chủ yếu là một chẩn đoán lâm sàng, và thường không cần xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh thông thường. Tuy nhiên, thử thai ướt, nuôi cấy cổ tử cung, thử thai, phân tích nước tiểu và siêu âm qua ổ bụng hoặc qua âm đạo có thể rất hữu ích trong môi trường thích hợp để loại trừ bệnh lý khác. Chụp cộng hưởng từ có thể hữu ích trong việc chẩn đoán bệnh lạc nội mạc tử cung.

Chẩn đoán xác định lạc nội mạc tử cung có thể được thực hiện bằng nội soi ổ bụng trong khi kiểm tra qua soi tử cung có thể giúp chẩn đoán polyp nội mạc tử cung và u cơ trơn dưới niêm mạc có thể góp phần gây ra các triệu chứng.

Bài viết cùng chuyên mục

Phosphatase kiềm tăng cao: phân tích triệu chứng

ALP huyết thanh chỉ nên được chỉ định nếu nghi ngờ có bệnh về xương hoặc gan. Kết quả ALP nên được so sánh với phạm vi bình thường phù hợp trên cơ sở tuổi tác và tiền sử lâm sàng.

Sưng bìu: phân tích các bệnh cảnh lâm sàng

Phần lớn các nguyên nhân gây sưng bìu đều lành tính, nhưng các khối u tế bào mầm có thể là nguyên nhân hàng đầu của bệnh lý ác tính gặp ở người trẻ.

Khối u vú: đặc điểm khi thăm khám lâm sàng

Đối với bất kỳ bệnh nhân sau mãn kinh có tổn thương dạng nốt khu trú cần chuyển bệnh nhân làm bộ 3 đánh giá ngay. Đối với bệnh nhân tiền mãn kinh, thăm khám lại sau kỳ kinh tiếp theo và chuyển làm 3 đánh giá nếu vẫn còn những tổn thương dạng nốt khu trú đó.

Khó thở cấp: đánh giá lâm sàng và chỉ định can thiệp

Đánh giá hô hấp gắng sức bởi quan sát lặp lại các yếu tố lâm sàng tần số, biên độ và dạng hô hấp; tìm kiếm dấu hiệu sử dụng cơ hô hấp phụ và những đặc điểm của suy kiệt hô hấp.

Tiểu máu: phân tích triệu chứng

Tiểu máu đại thể với sự đổi màu đỏ rõ ràng, lớn hơn 50 tế bào hồng cầu/trường năng lượng cao hoặc tiểu máu vi thể được phát hiện bằng que nhúng sau đó kiểm tra bằng kính hiển vi.

Sốt và tăng thân nhiệt

Sốt là một triệu chứng cung cấp thông tin quan trọng về sự hiện diện của bệnh, đặc biệt là nhiễm trùng và những thay đổi trong tình trạng lâm sàng của bệnh nhân

Chẩn đoán bệnh lý: chẩn đoán xác định và chẩn đoán phân biệt

Trong phần lớn các trường hợp, việc xây dựng chẩn đoán phân biệt là bước nền tảng để đi đến chẩn đoán xác định. Đây là một chuỗi các chẩn đoán thường được sắp xếp theo thứ tự khả năng tùy theo bệnh cảnh lâm sàng.

Mê sảng ở người cao tuổi

Mặc dù các bệnh nhân lớn tuổi bị kích động sâu sắc thường nói đến cái tâm khi xem xét tình trạng mê sảng, nhiều cơn mê sảng tinh tế hơn.

Chóng mặt và choáng váng: các nguyên nhân

Thỉnh thoảng, thay đổi ý thức thoáng qua hay khiếm khuyết thần kinh khu trú được mô tả như là choáng váng. Tuy nhiên hầu hết bệnh nhân với choáng váng có chóng mặt, đau đầu nhẹ, muốn xỉu/ cảm giác mất thăng bằng.

Nhịp tim nhanh: phân tích triệu chứng

Triệu chứng nhịp tim nhanh gồm khó chịu ở ngực, khó thở, mệt mỏi, choáng váng, tiền ngất, ngất và đánh trống ngực, cần tìm kiếm trong tiền sử bệnh lý.

Khối u ở vú: phân tích triệu chứng

Đánh giá khối u ở vú nên bắt đầu bằng việc hỏi bệnh sử đầy đủ và khám thực thể. Điều quan trọng là phải xác định nguy cơ mắc bệnh ung thư vú của bệnh nhân.

Hạch to khu trú: phân tích triệu chứng

Hạch cổ 2 bên thường do viêm họng, ở cổ phía sau cơ ức đòn chũm là một phát hiện đáng ngại hơn và cần được đánh giá thêm. Sờ hạch thượng đòn bên trái dẫn lưu các vùng trong ổ bụng và bên phải dẫn lưu phổi, trung thất và thực quản.

Chóng mặt choáng váng: phân tích đặc điểm khởi phát

Bệnh nhân choáng váng liên tục qua vài tuần hoặc choáng váng không cải thiện nếu đang tiếp tục điều trị thì không chắc bệnh nhân có chóng mặt thật sự. Do đó cần hướng đến bác sỹ tai mũi họng để đánh giá thêm.

Nhịp tim chậm: phân tích triệu chứng

Các tình trạng có thể nhịp tim chậm bao gồm phơi nhiễm, mất cân bằng điện giải, nhiễm trùng, hạ đường huyết, suy giáp/cường giáp, thiếu máu cơ tim.

Phân tích triệu chứng mất ngủ để chẩn đoán và điều trị

Mất ngủ nguyên phát không phổ biến và là do rối loạn nội tại của chu kỳ ngủ thức, chứng mất ngủ thứ phát phổ biến hơn nhiều.

Phát ban toàn thân cấp: phân biệt các bệnh cảnh lâm sàng

Bài viết này nhằm cung cấp một cách tiếp cận từng bước để xác định được những trường hợp ban da toàn thân cấp là những cấp cứu trong da liễu cần được hỏi ý kiến chuyên khoa da liễu và điều trị ngay.

Ho cấp tính, ho dai dẳng và mãn tính

Ở người lớn khỏe mạnh, chứng ho cấp tính hầu hết là do nhiễm trùng đường hô hấp do virus. Các tính năng khác của nhiễm trùng như sốt, nghẹt mũi, đau họng và giúp xác định chẩn đoán.

Lập luận chẩn đoán từ nhiều dấu hiệu và triệu chứng không độc lập

Trong thực tế, nhiều dấu hiệu, triệu chứng và kết quả xét nghiệm thường không độc lập, bởi vì sự hiện diện của một phát hiện làm tăng xác suất xuất hiện của một phát hiện khác.

Đau khớp hông: phân tích triệu chứng

Khớp hông là một trong những khớp lớn nhất trong toàn bộ cơ thể. Nó được bao quanh bởi 17 cơ và 3 dây chằng cực kỳ chắc chắn, cung cấp cho hông rất nhiều lực và phạm vi chuyển động.

Tràn khí màng phổi: phân tích triệu chứng

Tràn khí màng phổi có hai loại chính, tự phát và không tự phát, tự phát phân thành nguyên phát hoặc thứ phát, tràn khí không tự phát là do chấn thương, do điều trị.

Mất thị lực: phân tích triệu chứng

Mất thị lực có thể đột ngột hoặc dần dần, một mắt hoặc hai mắt, một phần hoặc toàn bộ và có thể là một triệu chứng đơn độc hoặc một phần của hội chứng phức tạp.

Khó thở mạn tính: thang điểm khó thở và nguyên nhân thường gặp

Khó thở mạn tính được định nghĩa khi tình trạng khó thở kéo dài hơn 2 tuần. Sử dụng thang điểm khó thở MRC (hội đồng nghiên cứu y tế - Medical Research Council) để đánh giá độ nặng của khó thở.

Đau đầu: đánh giá triệu chứng lâm sàng biểu hiện màng não

Nhận diện bệnh nhân viêm màng não do vi khuẩn là ưu tiên hàng đầu cho phép điều trị kháng sinh nhanh chóng để cứu sống bệnh nhân. Bệnh nhân có thể thiếu các biểu hiện kinh điển nhưng hầu hết các trường hợp sẽ có ít nhất một biểu hiện.

Thở khò khè: phân tích triệu chứng

Nguyên nhân gây thở khò khè phổ biến nhất ở mọi lứa tuổi là bệnh hen, và cần cố gắng loại trừ các nguyên nhân gây thở khò khè khác, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh.

Viêm thận bể thận trong chẩn đoán và điều trị

Beta lactam tĩnh mạch và một thuốc nhóm Aminoglycosid là lực chọn ban đầu khi chưa có kháng sinh đồ, Ở cơ sở ngoại trú có thể điều trị bằng Trimethoprim sulfamethoxazol