Ngứa da: phân tích triệu chứng

2023-04-11 09:17 PM

Nhiều bệnh ngoài da có biểu hiện ngứa cục bộ hoặc toàn thân, bao gồm viêm da tiếp xúc, viêm da dạng herpes, viêm da dị ứng, bệnh móng chân, pemphigoid bọng nước, nấm mycosis và bệnh vẩy nến.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Ngứa hoặc ngứa da là một cảm giác kích thích mong muốn gãi. Ngứa được truyền qua các tế bào thần kinh đa hình C không myelin dẫn truyền chậm và có thể là các tế bào thần kinh cảm giác đau delta loại A với các đầu dây thần kinh tự do nằm gần ngã ba biểu bì hoặc trong biểu bì.

Nguyên nhân

Nhiều bệnh ngoài da có biểu hiện ngứa cục bộ hoặc toàn thân.

Chúng bao gồm viêm da tiếp xúc, viêm da dạng herpes, viêm da dị ứng, bệnh móng chân, pemphigoid bọng nước, nấm mycosis và bệnh vẩy nến. Ngoài các bệnh da liễu nguyên phát, nhiều rối loạn hệ thống, chẳng hạn như suy thận, viêm gan và suy giáp, có thể gây ngứa.

Các nguyên nhân gây ngứa toàn thân phổ biến hơn ở những người lớn tuổi, đặc biệt là những người có bệnh đi kèm khác. Mặt khác, tỷ lệ phổ biến của tình trạng da liễu cụ thể sẽ thay đổi theo nhóm tuổi và môi trường.

Đánh giá đặc điểm

Hỏi bệnh sử kỹ lưỡng và khám thực thể thường sẽ phân biệt giữa các biểu hiện liên quan đến bệnh da liễu hoặc bệnh hệ thống và sẽ định hướng thêm cho việc khám thực thể và chỉ ra nhu cầu đánh giá trong phòng thí nghiệm. Tiền sử khởi phát ngứa toàn thân ngấm ngầm phù hợp hơn với rối loạn hệ thống. Một tiền sử dùng thuốc chi tiết sẽ giúp loại trừ ngứa do thuốc. Tiền sử lạm dụng rượu có thể chỉ ra bệnh gan mãn tính. Việc xem xét các căng thẳng cảm xúc tiềm ẩn và tiền sử sức khỏe tâm thần có thể gợi ý nguyên nhân tâm thần.

Khám thực thể giúp phân biệt giữa các nguyên nhân ngứa toàn thân và các bệnh lý da liễu nguyên phát. Trong trường hợp bệnh toàn thân, bệnh nhân có thể có biểu hiện da bình thường hoặc tổn thương thứ phát, chẳng hạn như trầy xước, lichen hóa, nốt ngứa hoặc dấu hiệu nhiễm trùng thứ cấp. Vàng da, cường giáp hoặc xuất hiện nhiều có thể chỉ ra một tình trạng hệ thống cụ thể. Ngoài ra, các tổn thương da đặc trưng trong một vùng phân bố cụ thể có thể là đặc trưng cho một tình trạng da liễu cụ thể.

Trong trường hợp nghi ngờ nguyên nhân da liễu nguyên phát gây ngứa, có thể cần phải điều tra và sinh thiết da để đưa ra chẩn đoán cụ thể.

Trong trường hợp nghi ngờ nhiễm trùng da liễu, vết xước trên da hoặc mẫu tóc thường cho thấy sự hiện diện của sợi nấm hoặc bào tử khi xét nghiệm kali hydroxit (KOH) bằng cách kiểm tra bằng kính hiển vi.

Trong trường hợp ngứa do nguyên nhân toàn thân, các xét nghiệm phù hợp với tình trạng bệnh được chỉ định. Ví dụ bao gồm những điều sau đây:

1. Xét nghiệm chức năng gan trong ngứa do ứ mật.

2. Xét nghiệm chức năng thận trong suy thận mạn.

3. Xét nghiệm chức năng tuyến giáp trong bệnh lý tuyến giáp.

4. Nghiên cứu về sắt trong thiếu máu thiếu sắt.

5. Hình thái máu trong thiếu máu thiếu sắt, đa hồng cầu nguyên phát và ngứa cận ung thư.

6. Tải lượng vi rút, xét nghiệm huyết thanh học và số lượng CD4 khi nghi ngờ nhiễm vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người.

Một số tình trạng gây ngứa, chẳng hạn như viêm da dị ứng, có thể do di truyền và thường có tiền sử gia đình tích cực.

Chẩn đoán phân biệt

Điều quan trọng là phải phân biệt xem nguyên nhân gây ngứa là nguyên phát hay toàn thân. Đánh giá thêm tiến hành từ thời điểm này. Trong các bệnh da liễu nguyên phát, các tổn thương da nguyên phát đặc trưng hoặc sự phân bố đặc trưng của các tổn thương thường xuất hiện.

Chẩn đoán phân biệt ngứa rất rộng.

Các nguyên nhân da liễu phổ biến gây ngứa ở cơ sở chăm sóc ban đầu bao gồm khô da, hoặc khô da quá mức, chàm hoặc viêm da tiếp xúc, bệnh vẩy nến và mề đay, cũng như nhiễm trùng da liễu. Da khô có xu hướng xuất hiện ở những bệnh nhân lớn tuổi, trong mùa đông, ở những nơi có độ ẩm xung quanh thấp và thường xuyên tắm rửa. Viêm da dạng chàm có xu hướng xảy ra trên bề mặt uốn cong của cánh tay và chân và bề mặt nếp gấp của cổ tay và cổ, đặc biệt là ở trẻ em. Ở trẻ nhỏ, má hoặc trán và các bề mặt bên của tứ chi thường bị ảnh hưởng. Bệnh vẩy nến thường liên quan đến phát ban có vảy đặc trưng và nổi mề đay được đặc trưng bởi sự hiện diện của các mảng và ban đỏ. Nhiễm trùng nấm da thường xuất hiện với các tổn thương da đặc trưng hoặc bộc lộ tác nhân gây bệnh trên các vết trầy xước trên da. Một cách tiếp cận cẩn thận, từng bước đối với bệnh nhân bị ngứa sẽ thưởng cho bác sĩ chăm sóc chính và bệnh nhân với chẩn đoán chính xác trong hầu hết các trường hợp.

Bài viết cùng chuyên mục

Đau đầu gối: phân tích triệu chứng

Đau đầu gối có nhiều nguyên nhân như chấn thương cấp tính, lạm dụng, viêm hoặc thoái hóa khớp, nhiễm trùng và các vấn đề khác. Đau quy chiếu từ hông hoặc lưng dưới cũng có thể dẫn đến đau đầu gối.

Đau thắt lưng: phân tích triệu chứng

Nguyên nhân của cơn đau là không đặc hiệu ở phần lớn những người bị đau thắt lưng cấp tính; vấn đề nghiêm trọng là rất hiếm, thường tự giới hạn, nhưng chẩn đoán phải loại trừ các nguyên nhân hiếm gặp.

Giảm bạch cầu trung tính: phân tích triệu chứng

Ba quá trình cơ bản dẫn đến giảm bạch cầu trung tính mắc phải bao gồm giảm sản xuất, tăng cường phá hủy ngoại vi và tổng hợp bạch cầu trung tính trong nội mạc mạch máu hoặc mô.

Đau bụng kinh: phân tích triệu chứng

Đau bụng kinh có thể được định nghĩa là cơn đau quặn thắt tái phát trong hoặc ngay trước khi hành kinh. Đây là triệu chứng phụ khoa phổ biến nhất được ghi nhận bởi phụ nữ.

Tràn dịch màng phổi: phân tích triệu chứng

Tràn dịch màng phổi do tăng áp suất thủy tĩnh trong tuần hoàn vi mạch, giảm áp suất keo trong tuần hoàn vi mạch như giảm albumin máu và tăng áp suất âm trong khoang màng phổi.

Tiêu chảy tái phát (mãn tính): phân tích đặc điểm lâm sàng

Tiến hành khám xét đại trực tràng để loại trừ ung thư/bệnh lý ruột viêm nếu bệnh nhân bị tiêu chảy kéo dài kèm theo với bất kỳ dấu hiệu: chảy máu khi thăm khám trực tràng, khối sờ thấy vùng bụng/trực tràng, sụt cân, thiếu máu thiếu sắt.

Tiêu chuẩn Duke cải tiến để chẩn đoán viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn

Cấy máu dương tính với các sinh vật gây viêm nội tâm mạc nhiễm trùng điển hình, từ 2 mẫu cấy máu riêng biệt hoặc 2 mẫu cấy dương tính từ các mẫu lấy cách nhau > 12 giờ, hoặc 3 hoặc phần lớn 4 lần cấy máu riêng biệt.

Bệnh học chứng khó tiêu

Điêu trị chứng khó tiêu hướng về nguyên nhân cơ bản, ở những bệnh nhân khó tiêu không do loét, cần xem xét:

Điểm mù thị giác: phân tích triệu chứng

Điểm mù thị giác có thể được phân loại theo vị trí của nó trong trường thị giác, điểm mù thị giác trung tâm và điểm mù thị giác ngoại vi.

Phết tế bào cổ tử cung bất thường: phân tích triệu chứng

Hầu hết bệnh nhân mắc chứng loạn sản cổ tử cung đều không có triệu chứng. Cũng có thể xuất hiện bằng chứng khi xem bên ngoài bao cao su, tiết dịch âm đạo hoặc thậm chí chảy máu âm đạo.

Vàng da: đánh giá cận lâm sàng theo bệnh cảnh lâm sàng

Cân nhắc huyết tán ở những bệnh nhân vàng da mà không có đặc điểm bệnh gan kèm theo và có các bằng chứng của tăng phá vỡ hồng cầu, bất thường về hình ảnh hồng cầu (mảnh vỡ hồng cầu), có thể có bằng chứng tăng sản xuất hồng cầu.

Tăng bạch cầu ái toan: phân tích triệu chứng

Bạch cầu ái toan phát triển từ tiền chất myeloid trong tủy xương thông qua hoạt động của ít nhất ba cytokine tạo máu. Interleukin-5 (IL-5) đặc hiệu cho quá trình biệt hóa bạch cầu ái toan.

Hạch to khu trú: phân tích triệu chứng

Hạch cổ 2 bên thường do viêm họng, ở cổ phía sau cơ ức đòn chũm là một phát hiện đáng ngại hơn và cần được đánh giá thêm. Sờ hạch thượng đòn bên trái dẫn lưu các vùng trong ổ bụng và bên phải dẫn lưu phổi, trung thất và thực quản.

Yếu chi một bên: đánh giá đặc điểm khởi phát lâm sàng

Trong tất cả các trường hợp, tham khảo lời khuyên của các chuyên gia thần kinh và tìm hiểu thêm bằng cách tiến hành chọc dịch não tủy ± MRI nếu CT không tìm ra nguyên nhân.

Phân tích tình trạng té ngã để chẩn đoán và điều trị

Hầu hết xét nghiệm máu đều có giá trị thấp và nên được thực hiện để xác nhận nghi ngờ, điện tâm đồ rất hữu ích ở người cao tuổi để loại trừ bệnh tim.

Tiếng thổi tâm thu: phân tích triệu chứng khi nghe tim

Tiếng thổi tâm thu xảy ra trong giai đoạn co bóp của tim (tâm thu) xảy ra giữa S1, đóng van hai lá và van ba lá, và S2, đóng van động mạch chủ và động mạch phổi.

Khàn tiếng: phân tích triệu chứng

Hầu hết các trường hợp khàn tiếng đều tự cải thiện, cần phải xem xét các nguyên nhân bệnh lý quan trọng, đặc biệt là trong những trường hợp kéo dài hơn một vài tuần.

Đau ngực, chẩn đoán và điều trị

Thiếu máu cơ tim thường được mô tả là tức nặng, đau cảm giác áp lực, thắt chặt, ép, chứ không phải là nhói sắc nét hoặc co thắt

Phì đại tuyến vú ở nam giới: phân tích triệu chứng

Vú nam bao gồm một lượng tối thiểu các mô mỡ và tuyến. Tỷ lệ estrogen-testosterone bị thay đổi ở nam giới có thể dẫn đến chứng vú to ở nam giới, hoặc sự tăng sinh của mô tuyến vú.

Bệnh Raynaud: phân tích triệu chứng

Căng thẳng và lạnh là nguyên nhân lớn nhất gây ra các cơn co thắt, các cơn co thắt có thể kéo dài vài phút đến vài giờ, có ba giai đoạn thay đổi màu sắc.

Điều trị theo triệu chứng: điều trị trước khi chẩn đoán xác định

Trong nhiều bệnh nhân có thay đổi ý thức hay rối loạn chức năng thần kinh cấp mà không xác định được nguyên nhân rõ ràng, thì hai tình trạng cần được loại trừ và điều trị ngay.

Đau ngực cấp: phân tích đặc điểm điện tâm đồ và các triệu chứng lâm sàng

Nếu có ST chênh lên nhưng không phù hợp những tiêu chuẩn, làm lại điện tâm đồ thường xuyên và xử trí như bệnh nhân nhồi máu cơ tim không ST chênh lên/ đau thắt ngực không ổn định.

Đột quỵ: phân tích triệu chứng

Đột quỵ được định nghĩa là tình trạng thiếu hụt thần kinh cấp tính kéo dài hơn 24 giờ. Các vấn đề kéo dài dưới 24 giờ được gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua.

Đau ngực: phân tích triệu chứng

Nguyên nhân của đau ngực thường lành tính và không do tim, cách tiếp cận tiêu chuẩn là cần thiết, do bỏ sót một tình trạng đe dọa đến tính mạng.

Rối loạn lưỡng cực: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Nguyên nhân chính xác của rối loạn lưỡng cực vẫn chưa được biết, nhưng các yếu tố sinh học, tâm lý và xã hội đều đóng một vai trò quan trọng.