Ngứa da: phân tích triệu chứng

2023-04-11 09:17 PM

Nhiều bệnh ngoài da có biểu hiện ngứa cục bộ hoặc toàn thân, bao gồm viêm da tiếp xúc, viêm da dạng herpes, viêm da dị ứng, bệnh móng chân, pemphigoid bọng nước, nấm mycosis và bệnh vẩy nến.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Ngứa hoặc ngứa da là một cảm giác kích thích mong muốn gãi. Ngứa được truyền qua các tế bào thần kinh đa hình C không myelin dẫn truyền chậm và có thể là các tế bào thần kinh cảm giác đau delta loại A với các đầu dây thần kinh tự do nằm gần ngã ba biểu bì hoặc trong biểu bì.

Nguyên nhân

Nhiều bệnh ngoài da có biểu hiện ngứa cục bộ hoặc toàn thân.

Chúng bao gồm viêm da tiếp xúc, viêm da dạng herpes, viêm da dị ứng, bệnh móng chân, pemphigoid bọng nước, nấm mycosis và bệnh vẩy nến. Ngoài các bệnh da liễu nguyên phát, nhiều rối loạn hệ thống, chẳng hạn như suy thận, viêm gan và suy giáp, có thể gây ngứa.

Các nguyên nhân gây ngứa toàn thân phổ biến hơn ở những người lớn tuổi, đặc biệt là những người có bệnh đi kèm khác. Mặt khác, tỷ lệ phổ biến của tình trạng da liễu cụ thể sẽ thay đổi theo nhóm tuổi và môi trường.

Đánh giá đặc điểm

Hỏi bệnh sử kỹ lưỡng và khám thực thể thường sẽ phân biệt giữa các biểu hiện liên quan đến bệnh da liễu hoặc bệnh hệ thống và sẽ định hướng thêm cho việc khám thực thể và chỉ ra nhu cầu đánh giá trong phòng thí nghiệm. Tiền sử khởi phát ngứa toàn thân ngấm ngầm phù hợp hơn với rối loạn hệ thống. Một tiền sử dùng thuốc chi tiết sẽ giúp loại trừ ngứa do thuốc. Tiền sử lạm dụng rượu có thể chỉ ra bệnh gan mãn tính. Việc xem xét các căng thẳng cảm xúc tiềm ẩn và tiền sử sức khỏe tâm thần có thể gợi ý nguyên nhân tâm thần.

Khám thực thể giúp phân biệt giữa các nguyên nhân ngứa toàn thân và các bệnh lý da liễu nguyên phát. Trong trường hợp bệnh toàn thân, bệnh nhân có thể có biểu hiện da bình thường hoặc tổn thương thứ phát, chẳng hạn như trầy xước, lichen hóa, nốt ngứa hoặc dấu hiệu nhiễm trùng thứ cấp. Vàng da, cường giáp hoặc xuất hiện nhiều có thể chỉ ra một tình trạng hệ thống cụ thể. Ngoài ra, các tổn thương da đặc trưng trong một vùng phân bố cụ thể có thể là đặc trưng cho một tình trạng da liễu cụ thể.

Trong trường hợp nghi ngờ nguyên nhân da liễu nguyên phát gây ngứa, có thể cần phải điều tra và sinh thiết da để đưa ra chẩn đoán cụ thể.

Trong trường hợp nghi ngờ nhiễm trùng da liễu, vết xước trên da hoặc mẫu tóc thường cho thấy sự hiện diện của sợi nấm hoặc bào tử khi xét nghiệm kali hydroxit (KOH) bằng cách kiểm tra bằng kính hiển vi.

Trong trường hợp ngứa do nguyên nhân toàn thân, các xét nghiệm phù hợp với tình trạng bệnh được chỉ định. Ví dụ bao gồm những điều sau đây:

1. Xét nghiệm chức năng gan trong ngứa do ứ mật.

2. Xét nghiệm chức năng thận trong suy thận mạn.

3. Xét nghiệm chức năng tuyến giáp trong bệnh lý tuyến giáp.

4. Nghiên cứu về sắt trong thiếu máu thiếu sắt.

5. Hình thái máu trong thiếu máu thiếu sắt, đa hồng cầu nguyên phát và ngứa cận ung thư.

6. Tải lượng vi rút, xét nghiệm huyết thanh học và số lượng CD4 khi nghi ngờ nhiễm vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người.

Một số tình trạng gây ngứa, chẳng hạn như viêm da dị ứng, có thể do di truyền và thường có tiền sử gia đình tích cực.

Chẩn đoán phân biệt

Điều quan trọng là phải phân biệt xem nguyên nhân gây ngứa là nguyên phát hay toàn thân. Đánh giá thêm tiến hành từ thời điểm này. Trong các bệnh da liễu nguyên phát, các tổn thương da nguyên phát đặc trưng hoặc sự phân bố đặc trưng của các tổn thương thường xuất hiện.

Chẩn đoán phân biệt ngứa rất rộng.

Các nguyên nhân da liễu phổ biến gây ngứa ở cơ sở chăm sóc ban đầu bao gồm khô da, hoặc khô da quá mức, chàm hoặc viêm da tiếp xúc, bệnh vẩy nến và mề đay, cũng như nhiễm trùng da liễu. Da khô có xu hướng xuất hiện ở những bệnh nhân lớn tuổi, trong mùa đông, ở những nơi có độ ẩm xung quanh thấp và thường xuyên tắm rửa. Viêm da dạng chàm có xu hướng xảy ra trên bề mặt uốn cong của cánh tay và chân và bề mặt nếp gấp của cổ tay và cổ, đặc biệt là ở trẻ em. Ở trẻ nhỏ, má hoặc trán và các bề mặt bên của tứ chi thường bị ảnh hưởng. Bệnh vẩy nến thường liên quan đến phát ban có vảy đặc trưng và nổi mề đay được đặc trưng bởi sự hiện diện của các mảng và ban đỏ. Nhiễm trùng nấm da thường xuất hiện với các tổn thương da đặc trưng hoặc bộc lộ tác nhân gây bệnh trên các vết trầy xước trên da. Một cách tiếp cận cẩn thận, từng bước đối với bệnh nhân bị ngứa sẽ thưởng cho bác sĩ chăm sóc chính và bệnh nhân với chẩn đoán chính xác trong hầu hết các trường hợp.

Bài viết cùng chuyên mục

Rối loạn lưỡng cực: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Nguyên nhân chính xác của rối loạn lưỡng cực vẫn chưa được biết, nhưng các yếu tố sinh học, tâm lý và xã hội đều đóng một vai trò quan trọng.

Phát ban toàn thân cấp: đánh giá các triệu chứng lâm sàng

Nhập viện cho bất kỳ các bệnh nhân có tình trạng đỏ da nhiều, đánh giá và cần tiến hành hội chẩn da liễu ngay. Điều trị sau đó dựa vào chấn đoán chính xác và được hướng dẫn bởi đánh giá của chuyên gia da liễu.

Cường giáp/Nhiễm độc giáp: phân tích triệu chứng

Trong cường giáp nặng, lo lắng, khả năng cảm xúc, suy nhược, không dung nạp nhiệt, giảm cân và tăng tiết mồ hôi là phổ biến.

Đau ngực từng cơn: những lưu ý lâm sàng trong chẩn đoán

Phải loại trừ thuyên tắc phổi ở bất kỳ bệnh nhân nào có đau kiểu màng phổi cấp tính và không có nguyên nhân nào khác rõ ràng. D-dimer âm tính cùng Wells score < 4 (đủ khả năng loại trừ chẩn đoán này).

Giảm vận động ở người cao tuổi

Tránh, hạn chế và ngưng các thiết bị xâm lấn, đường tĩnh mạch, ống thông tiểu) có thể làm tăng triển vọng bệnh nhân cao tuổi cho chuyển động sớm

Khối u vú: đặc điểm ác tính và lành tính

Siêu âm là phương thức chấn đoán hình ảnh được lựa chọn cho phụ nữ dưới 35 tuổi do mô u có mật độ cao. Đánh giá bệnh học được thực hiện bằng chấn đoán tế bào học bằng chọc hút kim nhỏ hoặc sinh thiết lõi hoặc đôi khi là xẻ sinh thiết.

Vàng da: đánh giá cận lâm sàng theo bệnh cảnh lâm sàng

Cân nhắc huyết tán ở những bệnh nhân vàng da mà không có đặc điểm bệnh gan kèm theo và có các bằng chứng của tăng phá vỡ hồng cầu, bất thường về hình ảnh hồng cầu (mảnh vỡ hồng cầu), có thể có bằng chứng tăng sản xuất hồng cầu.

Tim to: phân tích triệu chứng

Tim to là do quá tải áp lực và phì đại cơ của một hoặc nhiều buồng tim, quá tải thể tích với sự giãn nở của các buồng tim hoặc bệnh cơ tim.

Tiểu khó: phân tích triệu chứng

Chẩn đoán phổ biến nhất cho bệnh nhân mắc chứng khó tiểu là nhiễm trùng đường tiết niệu, mặc dù là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các triệu chứng khó tiểu, nhưng nhiều nguyên nhân khác cần được chẩn đoán chính xác.

Đau đầu gối: phân tích triệu chứng

Đau đầu gối có nhiều nguyên nhân như chấn thương cấp tính, lạm dụng, viêm hoặc thoái hóa khớp, nhiễm trùng và các vấn đề khác. Đau quy chiếu từ hông hoặc lưng dưới cũng có thể dẫn đến đau đầu gối.

Mệt mỏi và Hội chứng mệt mỏi mãn tính

Acyclovir, globulin miễn dịch tiêm tĩnh mạch, nystatin, và liều thấp hydrocortisone, fludrocortisone không cải thiện triệu chứng

Váng đầu và xỉu: các nguyên nhân gây lên rối loạn

Phản xạ giãn mạch và chậm nhịp tim xảy ra khi đáp ứng với một tác nhân như cảm xúc mạnh, các chất kích thích độc hại. Ví dụ, bệnh nhân giãn tĩnh mạch. Có tiền triệu nôn, vã mồ hôi, nhìn mờ/ mất nhìn ngoại biên.

Phù chân: đánh giá suy thận và chức năng thận

Xác định và điều trị những nguyên nhân, theo dõi chức năng thận và thảo luận với đội chuyên khoa thận nếu như có bất kỳ sự tụt giảm mức lọc cầu thận thêm nữa.

Bệnh nhân hen phế quản cấp: những đánh giá bổ sung khi thăm khám

Đặc điểm cần quan tâm, ví dụ hen gần tử vong trước đó, kém dung nạp điều trị. Nếu như những đặc điểm nặng vẫn tiếp tục, theo dõi ở môi trường chăm sóc tích cực với đánh giá lặp lại với các chỉ số SpO2, PEFR.

Sốt: đánh giá chuyên sâu ở bệnh nhân sốt dai dẳng không rõ nguyên nhân

Nếu nguyên nhân gây sốt vẫn không rõ ràng, tiếp tục làm các xét nghiệm chuyên sâu với chụp bạch cầu gắn nhãn, xạ hình xương, siêu âm Doppler và/hoặc sinh thiết gan, và cân nhắc các chẩn đoán loại trừ, ví dụ bệnh Behget's, sốt địa Trung Hải, sốt giả tạo.

Đau đầu: đánh giá bệnh cảnh lâm sàng

Loại trừ xuất huyết dưới nhện ở bất kỳ bệnh nhân nào có đau đầu dữ dội lần đầu tiên hay là đau đầu nặng nhất họ từng trải qua mà đạt đỉnh trong 5 phút từ lúc khới phát và dai dẳng hơn 1 giờ.

Sưng khớp: đánh giá bệnh cảnh lâm sàng

Nếu nguyên nhân tại khớp thường gây sưng, nóng, đau nhiều hơn và giới hạn vận động khớp cả các động tác chủ động và thụ động. Viêm bao hoạt dịch là nguyên nhân thường gặp nhất gây ra bởi các hoạt động lặp đi lặp lại.

Xét nghiệm Covid-19: hướng dẫn thu thập và xử lý bệnh phẩm

Đối với xét nghiệm chẩn đoán ban đầu với các trường hợp nhiễm SARS-CoV-2 hiện tại, khuyến nghị nên thu thập và xét nghiệm bệnh phẩm đường hô hấp trên.

Phòng ngừa ung thư

Hút thuốc lá là nguyên nhân quan trọng nhất của ung thư, khám sức khỏe và khám phụ khoa phòng ngừa là một trong những lý do phổ biến nhất cho các chuyến thăm chăm sóc ngoại chẩn

Triệu chứng và dấu hiệu bệnh tim

Các triệu chứng khó thở, đau ngực, hồi hộp, choáng và ngất, phù, các dấu hiệu tím, xanh tái, khó thở nhanh, ran hai đáy phổi, mạch đập vùng trước tim.

Tiếng thổi tâm thu: phân tích triệu chứng khi nghe tim

Tiếng thổi tâm thu xảy ra trong giai đoạn co bóp của tim (tâm thu) xảy ra giữa S1, đóng van hai lá và van ba lá, và S2, đóng van động mạch chủ và động mạch phổi.

Định hướng chẩn đoán mệt mỏi

Mệt mỏi là tình trạng kiệt quệ về thể chất và hoặc tinh thần, điều này rất phổ biến và không đặc hiệu, do vậy mà việc xác định tình trạng bệnh nền gặp nhiều khó khăn.

Phân tích triệu chứng ngủ nhiều để chẩn đoán và điều trị

Ngủ nhiều quá mức nên được phân biệt với mệt mỏi tổng quát và mệt mỏi không đặc hiệu, vì bệnh nhân thường sử dụng các thuật ngữ thay thế cho nhau.

Thực hành kiểm soát nhiễm trùng khi chăm sóc sức khỏe

Tất cả các nhân viên y tế cần tuân thủ thường xuyên các hướng dẫn này bất cứ khi nào có khả năng tiếp xúc với các vật liệu có khả năng lây nhiễm như máu hoặc các chất dịch cơ thể khác.

Hôn mê và rối loạn ý thức: đánh giá bằng thang điểm Glasgow

Những khuyết tật nhỏ như suy giảm trí nhớ, mất định hướng và sự hoạt động chậm của não, có thể không rõ ràng và khó nhận biết, đặc biệt nếu đồng tồn tại các vấn đề ngôn ngữ, nhìn và nói.