Tiếng cọ màng ngoài tim: phân tích triệu chứng

2023-02-10 01:25 PM

Viêm màng ngoài tim cấp nói chung là một tình trạng lành tính, tự giới hạn và dễ điều trị, viêm có thể tạo ra phản ứng huyết thanh, sợi huyết hoặc mủ.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Màng ngoài tim là một cấu trúc dạng túi bao gồm lớp thành ngoài và lớp tạng bên trong bao bọc tim và gốc của các mạch máu lớn. Có khoảng 5–50 mL huyết tương siêu lọc giữa hai lớp. Nó được chi phối bởi dây thần kinh cơ hoành. Nó chủ yếu chảy vào khoang màng phổi bên phải qua ống lồng ngực. Tiếng cọ xát xuất hiện trong 85% các trường hợp viêm màng ngoài tim và về cơ bản là chẩn đoán viêm màng ngoài tim. Bệnh nhân thường có biểu hiện đau ngực cấp tính và những thay đổi đặc trưng trên điện tâm đồ.

Nguyên nhân

Viêm màng ngoài tim cấp tính (AP) nói chung là một tình trạng lành tính, tự giới hạn và dễ điều trị. Viêm giữa hai lớp có thể tạo ra phản ứng huyết thanh, sợi huyết hoặc mủ. Tràn dịch màng ngoài tim không nhất thiết phải có mặt. Cùng với nhau, căn nguyên vô căn và virus (virus coxsackie, echovirus, virus Epstein-Barr, virus cúm, virus gây suy giảm miễn dịch ở người, virus viêm gan, thủy đậu, sởi và quai bị) chiếm 80–90% các trường hợp. Các khối u ác tính là nguyên nhân hàng đầu thứ ba ở mức 5%. Một nguyên nhân cụ thể được xác định chỉ trong khoảng 7% trường hợp.

Các căn nguyên khác bao gồm vi khuẩn (lao, Staphylococcus, Haemophilus, Pneumococcus, Salmonella, Meningococcus và giang mai), nấm (histoplasmosis, blastomycosis, coccidioidomycosis và aspergillosis), ký sinh trùng (echinococcosis, amip, Rickettsia, và Toxoplasma), viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, bệnh gút, xơ cứng bì (lên đến 85%), sốt thấp khớp, bệnh sacoit, các tình trạng viêm khác (hội chứng Sjögren, bệnh mô liên kết hỗn hợp, hội chứng Reiter, bệnh Whipple, sốt Địa Trung Hải gia đình và bệnh huyết thanh), nhiễm độc niệu, lọc máu, suy giáp, viêm màng ngoài tim do cholesterol, 1–4 ngày sau nhồi máu cơ tim, 1–3 ngày sau phẫu thuật mở màng ngoài tim, di căn (vú, phổi, u lympho, u ác tính và bệnh bạch cầu), chiếu xạ, thuốc (penicillin, cromolyn natri, doxorubicin, cyclophosphamide, procainamide, phenytoin và minoxidil), bóc tách động mạch chủ, chấn thương tim, sau khi đặt ống thông tim hoặc đặt máy tạo nhịp tim, và xuất huyết. Viêm màng ngoài tim liên quan đến nhồi máu đã giảm đáng kể với sự ra đời của các can thiệp tái tưới máu. Hội chứng Dressler xảy ra vài tuần đến vài tháng sau khi đến khoa và phổ biến hơn ở nam giới và người lớn từ 20–50 tuổi. Có tới 15% bệnh nhân có thể bị tái phát các triệu chứng trong vòng vài tháng và 25% cuối cùng sẽ bị tái phát.

Đánh giá đặc điểm lâm sàng

1. Hầu hết bệnh nhân bị đau nhói cấp tính, đau nhói ở xương ức hoặc trước ngực trái. Tuy nhiên, họ có thể bị đau âm ỉ, nhức nhối, bỏng rát hoặc kiểu áp lực. Cơn đau đặc trưng liên quan đến sườn hình thang, tồi tệ hơn khi hít vào, nằm xuống, nuốt hoặc cử động cơ thể và giảm bớt khi ngồi thẳng hoặc nghiêng người về phía trước. Nó cũng có thể tỏa ra cổ, hàm hoặc cánh tay và thường không thuyên giảm khi dùng nitroglycerine.

2. Thường có tiền triệu sốt, khó chịu và đau cơ. Các triệu chứng liên quan có thể bao gồm khó thở (đặc biệt với chèn ép), sụt cân (bệnh ác tính), ho có đờm (với viêm phổi và viêm màng ngoài tim có mủ) hoặc ho ra máu (lao). Các triệu chứng không đặc hiệu bao gồm nấc cụt, ho, khàn giọng (dây thần kinh cơ hoành), đánh trống ngực, buồn nôn và nôn.

3. Tiền sử bệnh lý và phẫu thuật trước đây có thể gợi ý về nguyên nhân bệnh tật hoặc thủ thuật. Ví dụ như phẫu thuật cắt màng ngoài tim gần đây, suy thận, bệnh thấp khớp, chấn thương, bệnh ác tính hoặc sử dụng thuốc nghi ngờ.

Tiếng cọ xát màng ngoài tim là tiếng cót két hoặc tiếng cào có âm vực cao nghe rõ nhất với cơ hoành dọc theo bờ dưới xương ức bên trái với bệnh nhân nghiêng về phía trước khi thở ra. Thông thường nhất là ba pha (tâm nhĩ thu, tâm thất thu và tâm trương sớm tâm thất), nhưng nó có thể là hai pha hoặc một pha. Nó có thể không liên tục và do đó bị bỏ qua nếu không kiểm tra nối tiếp. Tam chứng Beck (tiếng tim bị bóp nghẹt, tĩnh mạch cảnh nổi (JVD), và hạ huyết áp) mạch nghịch thường hoặc dấu hiệu Kussmaul gợi ý chèn ép tim. Với sự tích tụ nhanh chóng, chèn ép có thể xảy ra với ít nhất là 200 mL dịch.

Đánh giá đặc điểm cận lâm sàng

1. Xét nghiệm cận lâm sàng. Hoàn cảnh lâm sàng sẽ chỉ ra các chi tiết cụ thể của xét nghiệm.

Công việc tối thiểu phải bao gồm công thức máu toàn bộ, tốc độ máu lắng, protein phản ứng C, nitơ urê máu, creatinine và men tim. Men tim tăng cao xảy ra trong 35–55% trường hợp do viêm cơ tim. Xét nghiệm thấp khớp cụ thể như yếu tố thấp khớp hoặc bảng kháng thể kháng nhân có thể được chỉ định. Đối với bệnh lao, xét nghiệm da và xét nghiệm adenosine deaminase trong dịch màng ngoài tim được chỉ định. Các xét nghiệm chức năng tuyến giáp, xét nghiệm kháng nguyên liên cầu, xét nghiệm tế bào học dịch màng ngoài tim, chuẩn độ kháng thể hoặc sinh thiết màng ngoài tim có thể được chỉ định.

2. Điện tâm đồ (ECG). Điện tâm đồ không thể thiếu trong chẩn đoán và quản lý tiếng cọ màng ngoài tim. Lúc đầu, những thay đổi tổn thương hiện tại của ST chênh lên lõm xuống và PR hạ xuống được nhìn thấy ở các chuyển đạo trước tim và các chi với những thay đổi tương hỗ ở các chuyển đạo V1 và aVR. Sóng T phẳng dần rồi đảo ngược. Đảo ngược sóng T dai dẳng sau 3 tuần cho thấy sự tích tụ dịch mãn tính và cần phải thử nghiệm thêm. Khác với nhồi máu cơ tim cấp, không có sóng Q hoặc thay đổi đối ứng.

Điện xoay chiều có thể được nhìn thấy với tràn dịch hoặc chèn ép. Điện xoay chiều với nhịp tim nhanh tương đối đặc trưng cho chèn ép tim.

3. Hình ảnh học. Siêu âm tim nên được thực hiện để hỗ trợ chẩn đoán, quản lý và hướng dẫn các can thiệp như chọc dò màng ngoài tim. Tim to hình bình cầu trên phim chụp X-quang ngực đòi hỏi ít nhất 200 mL tràn dịch.

Chẩn đoán phân biệt được mở rộng, tương tự như chẩn đoán đau ngực và được hướng dẫn bởi tình huống lâm sàng. Các tình trạng nổi bật cần xem xét bao gồm hội chứng mạch vành cấp tính, bóc tách động mạch chủ, vỡ thực quản, thuyên tắc phổi, nhồi máu phổi, tràn khí màng phổi, viêm thực quản, co thắt thực quản, viêm dạ dày cấp tính, viêm phổi, viêm túi mật và viêm sụn sườn.

Bài viết cùng chuyên mục

Đau ngực từng cơn: đặc điểm đau do tim và các nguyên nhân khác

Đau ngực do tim thường được mô tả điển hình là cảm giác bị siết chặt, đè nặng nhưng nhiều trường hợp khác có thể mô tả là bỏng rát. Nhiều bệnh nhân không cảm thấy đau mà chỉ là cảm giác khó chịu nếu chỉ hỏi về đau, có thể bỏ sót chẩn đoán.

Nguyên tắc của trị liệu da liễu

Chất làm mềm da có hiệu quả nhất khi được áp dụng khi làm da ướt, Nếu da quá nhờn sau khi sử dụng, lau khô bằng khăn ẩm

Nôn ra máu: đánh giá tình trạng lâm sàng

Mọi bệnh nhân nôn ra máu có các dấu hiệu của shock hoặc có bằng chứng bệnh nhân vẫn đang chảy máu, nên tiến hành nội soi cấp cứu sau khi đã hồi sức đầy đủ cho bệnh nhân.

Sốt: tầm soát nhiễm trùng bằng cận lâm sàng

Sự phối hợp lâm sàng với phân tích cận lâm sàng có thể phát hiện được các nguyên nhân không nhiễm trùng của sốt. Các bước tầm soát đầy đủ có thể là không cần thiết ở tất cả bệnh nhân, đặc biệt là với những bệnh nhân đã có tiêu điểm nhiễm trùng rõ ràng.

Đau thượng vị: phân tích triệu chứng

Các triệu chứng phổ biến là đầy hơi và nhanh no, tuy nhiên, các triệu chứng chồng chéo khiến chẩn đoán trở nên khó khăn và nguyên nhân xác định không được thiết lập.

Sốt không xác định được nguồn gốc (FUO)

Các thuật toán tiêu chuẩn cho sốt không xác định được nguồn gốc rất khó để suy luận cho bệnh nhân, Tuy nhiên, kết quả của lịch sử, khám lâm sàng, xét nghiệm thường quy

Khám lâm sàng tình trạng dinh dưỡng

Tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân dựa trên chiều cao và cân nặng được diễn giải bằng chỉ số khối cơ thể, là một chỉ số đáng tin cậy hơn về tình trạng béo phì so với các bảng chiều cao cân nặng.

Lú lẫn: mê sảng và mất trí

Chẩn đoán phân biệt mê sảng thường rộng và gặp trong bệnh nhân có não dễ bị tổn thương, bao gồm hầu hết các bệnh lý cơ thể cấp tính, sang chấn tinh thần hay các chấn thương do môi trường bên ngoài gây ra.

Khám dinh dưỡng bệnh nhân cao tuổi

Các yếu tố được đưa vào danh sách kiểm tra yếu tố nguy cơ với từ viết tắt Determine, xác định một số dấu hiệu cảnh báo cho nguy cơ bị tình trạng dinh dưỡng kém.

Rung giật nhãn cầu: phân tích triệu chứng

Rung giật nhãn cầu có thể liên quan đến những bất thường của hệ thần kinh trung ương hoặc ngoại biên, mặc dù trong nhiều trường hợp, nguyên nhân chính xác có thể không được xác định.

Đau màng phổi: phân tích triệu chứng

Màng phổi thành là nguồn gốc chính của cơn đau do hô hấp, bề mặt trên của cơ hoành và ranh giới bên của trung thất, nó được chi phối bởi các dây thần kinh liên sườn.

Giảm bạch cầu trung tính: phân tích triệu chứng

Ba quá trình cơ bản dẫn đến giảm bạch cầu trung tính mắc phải bao gồm giảm sản xuất, tăng cường phá hủy ngoại vi và tổng hợp bạch cầu trung tính trong nội mạc mạch máu hoặc mô.

Chẩn đoán bệnh lý: những xác suất và nguy cơ

Chẩn đoán khi xác suất xuất hiện được cho là đủ cao, và loại trừ chẩn đoán khi xác suất đủ thấp. Mức độ chắc chắn đòi hỏi phải dựa vào các yếu tố như hậu quả của sự bỏ sót các chẩn đoán đặc biệt, tác dụng phụ của điều trị và các nguy cơ của test chuyên sâu.

Đánh giá nhồi máu cơ tim không có ST chênh/ đau thắt ngực không ổn định

Phân tầng nguy cơ bệnh nhân bằng thang điểm TIMI hoặc các thang điểm khác. Cho dù bệnh nhân có biến chứng hay đau ngực tiếp diễn, nên theo dõi điện tâm đồ liên tục cho bệnh nhân nguy cơ trung bình.

Shock: phân tích các bệnh cảnh lâm sàng

Nhiều biểu hiện có thể có biến chứng shock nhưng ở đây, shock được coi như là biểu hiện được phát hiện đầu tiên trong theo dõi thường ngày hoặc thăm khám có trọng tâm ở những bệnh nhân nặng hoặc không rõ ràng.

Khó nuốt miệng hầu: các nguyên nhân thường gặp

Tổn thương neuron vận động trên của dây thần kinh sọ IX-XII hai bên dẫn đến cơ lưỡi và hầu nhỏ, co rút và cử động chậm với giật cằm nhanh. Điều này có thể liên quan với rối loạn giọng nói và cảm xúc không ổn định.

Thăm khám bệnh nhân suy dinh dưỡng

Trên cơ sở bệnh sử và kết quả khám sức khỏe, bệnh nhân được xếp theo 3 loại là dinh dưỡng tốt, suy dinh dưỡng trung bình hoặc nghi ngờ và suy dinh dưỡng nặng.

Chứng rậm lông: phân tích triệu chứng

Rậm lông có thể báo hiệu một rối loạn bệnh lý và cũng có tác động tiêu cực đến lòng tự trọng của bệnh nhân, vì vậy việc nhận biết nguyên nhân và đánh giá tình trạng này là rất quan trọng.

Chóng mặt choáng váng: triệu chứng nghiêm trọng tiền ngất

Xem xét các cơn váng đầu có xuất hiện trong khi bệnh nhân đang đứng và có yếu tố khởi phát rõ ràng không, ví dụ như xúc cảm mạnh, tiêm tĩnh mạch, đứng lâu và/hoặc kèm theo các triệu chứng phó giao cảm như nôn, vã mồ hôi, rối loạn thị giác.

Men gan tăng cao: phân tích triệu chứng

Các men gan (aminotransferase) là các enzym tế bào được tìm thấy trong tế bào gan; chúng được giải phóng vào huyết thanh do tổn thương tế bào gan, do đó làm tăng nồng độ trong huyết thanh từ mức cơ bản thấp.

Phòng ngừa ung thư

Hút thuốc lá là nguyên nhân quan trọng nhất của ung thư, khám sức khỏe và khám phụ khoa phòng ngừa là một trong những lý do phổ biến nhất cho các chuyến thăm chăm sóc ngoại chẩn

Đau bụng kinh: phân tích triệu chứng

Đau bụng kinh có thể được định nghĩa là cơn đau quặn thắt tái phát trong hoặc ngay trước khi hành kinh. Đây là triệu chứng phụ khoa phổ biến nhất được ghi nhận bởi phụ nữ.

Đau nhức đầu cấp tính

Bất kể nguyên nhân, đau đầu hiện đang cho là xảy ra như là kết quả của việc phát hành neuropeptides từ dây thần kinh sinh ba là trong các màng mềm và màng cứng mạch máu, dẫn đến viêm thần kinh.

Giảm vận động ở người cao tuổi

Tránh, hạn chế và ngưng các thiết bị xâm lấn, đường tĩnh mạch, ống thông tiểu) có thể làm tăng triển vọng bệnh nhân cao tuổi cho chuyển động sớm

Chứng khó nuốt: phân tích triệu chứng

Rối loạn chuyển thức ăn qua cơ vòng thực quản trên gây các triệu chứng ở hầu họng, và rối loạn nhu động hoặc cản trở dòng thức ăn qua thực quản gây khó nuốt ở thực quản.