Tiếng cọ màng ngoài tim: phân tích triệu chứng

2023-02-10 01:25 PM

Viêm màng ngoài tim cấp nói chung là một tình trạng lành tính, tự giới hạn và dễ điều trị, viêm có thể tạo ra phản ứng huyết thanh, sợi huyết hoặc mủ.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Màng ngoài tim là một cấu trúc dạng túi bao gồm lớp thành ngoài và lớp tạng bên trong bao bọc tim và gốc của các mạch máu lớn. Có khoảng 5–50 mL huyết tương siêu lọc giữa hai lớp. Nó được chi phối bởi dây thần kinh cơ hoành. Nó chủ yếu chảy vào khoang màng phổi bên phải qua ống lồng ngực. Tiếng cọ xát xuất hiện trong 85% các trường hợp viêm màng ngoài tim và về cơ bản là chẩn đoán viêm màng ngoài tim. Bệnh nhân thường có biểu hiện đau ngực cấp tính và những thay đổi đặc trưng trên điện tâm đồ.

Nguyên nhân

Viêm màng ngoài tim cấp tính (AP) nói chung là một tình trạng lành tính, tự giới hạn và dễ điều trị. Viêm giữa hai lớp có thể tạo ra phản ứng huyết thanh, sợi huyết hoặc mủ. Tràn dịch màng ngoài tim không nhất thiết phải có mặt. Cùng với nhau, căn nguyên vô căn và virus (virus coxsackie, echovirus, virus Epstein-Barr, virus cúm, virus gây suy giảm miễn dịch ở người, virus viêm gan, thủy đậu, sởi và quai bị) chiếm 80–90% các trường hợp. Các khối u ác tính là nguyên nhân hàng đầu thứ ba ở mức 5%. Một nguyên nhân cụ thể được xác định chỉ trong khoảng 7% trường hợp.

Các căn nguyên khác bao gồm vi khuẩn (lao, Staphylococcus, Haemophilus, Pneumococcus, Salmonella, Meningococcus và giang mai), nấm (histoplasmosis, blastomycosis, coccidioidomycosis và aspergillosis), ký sinh trùng (echinococcosis, amip, Rickettsia, và Toxoplasma), viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, bệnh gút, xơ cứng bì (lên đến 85%), sốt thấp khớp, bệnh sacoit, các tình trạng viêm khác (hội chứng Sjögren, bệnh mô liên kết hỗn hợp, hội chứng Reiter, bệnh Whipple, sốt Địa Trung Hải gia đình và bệnh huyết thanh), nhiễm độc niệu, lọc máu, suy giáp, viêm màng ngoài tim do cholesterol, 1–4 ngày sau nhồi máu cơ tim, 1–3 ngày sau phẫu thuật mở màng ngoài tim, di căn (vú, phổi, u lympho, u ác tính và bệnh bạch cầu), chiếu xạ, thuốc (penicillin, cromolyn natri, doxorubicin, cyclophosphamide, procainamide, phenytoin và minoxidil), bóc tách động mạch chủ, chấn thương tim, sau khi đặt ống thông tim hoặc đặt máy tạo nhịp tim, và xuất huyết. Viêm màng ngoài tim liên quan đến nhồi máu đã giảm đáng kể với sự ra đời của các can thiệp tái tưới máu. Hội chứng Dressler xảy ra vài tuần đến vài tháng sau khi đến khoa và phổ biến hơn ở nam giới và người lớn từ 20–50 tuổi. Có tới 15% bệnh nhân có thể bị tái phát các triệu chứng trong vòng vài tháng và 25% cuối cùng sẽ bị tái phát.

Đánh giá đặc điểm lâm sàng

1. Hầu hết bệnh nhân bị đau nhói cấp tính, đau nhói ở xương ức hoặc trước ngực trái. Tuy nhiên, họ có thể bị đau âm ỉ, nhức nhối, bỏng rát hoặc kiểu áp lực. Cơn đau đặc trưng liên quan đến sườn hình thang, tồi tệ hơn khi hít vào, nằm xuống, nuốt hoặc cử động cơ thể và giảm bớt khi ngồi thẳng hoặc nghiêng người về phía trước. Nó cũng có thể tỏa ra cổ, hàm hoặc cánh tay và thường không thuyên giảm khi dùng nitroglycerine.

2. Thường có tiền triệu sốt, khó chịu và đau cơ. Các triệu chứng liên quan có thể bao gồm khó thở (đặc biệt với chèn ép), sụt cân (bệnh ác tính), ho có đờm (với viêm phổi và viêm màng ngoài tim có mủ) hoặc ho ra máu (lao). Các triệu chứng không đặc hiệu bao gồm nấc cụt, ho, khàn giọng (dây thần kinh cơ hoành), đánh trống ngực, buồn nôn và nôn.

3. Tiền sử bệnh lý và phẫu thuật trước đây có thể gợi ý về nguyên nhân bệnh tật hoặc thủ thuật. Ví dụ như phẫu thuật cắt màng ngoài tim gần đây, suy thận, bệnh thấp khớp, chấn thương, bệnh ác tính hoặc sử dụng thuốc nghi ngờ.

Tiếng cọ xát màng ngoài tim là tiếng cót két hoặc tiếng cào có âm vực cao nghe rõ nhất với cơ hoành dọc theo bờ dưới xương ức bên trái với bệnh nhân nghiêng về phía trước khi thở ra. Thông thường nhất là ba pha (tâm nhĩ thu, tâm thất thu và tâm trương sớm tâm thất), nhưng nó có thể là hai pha hoặc một pha. Nó có thể không liên tục và do đó bị bỏ qua nếu không kiểm tra nối tiếp. Tam chứng Beck (tiếng tim bị bóp nghẹt, tĩnh mạch cảnh nổi (JVD), và hạ huyết áp) mạch nghịch thường hoặc dấu hiệu Kussmaul gợi ý chèn ép tim. Với sự tích tụ nhanh chóng, chèn ép có thể xảy ra với ít nhất là 200 mL dịch.

Đánh giá đặc điểm cận lâm sàng

1. Xét nghiệm cận lâm sàng. Hoàn cảnh lâm sàng sẽ chỉ ra các chi tiết cụ thể của xét nghiệm.

Công việc tối thiểu phải bao gồm công thức máu toàn bộ, tốc độ máu lắng, protein phản ứng C, nitơ urê máu, creatinine và men tim. Men tim tăng cao xảy ra trong 35–55% trường hợp do viêm cơ tim. Xét nghiệm thấp khớp cụ thể như yếu tố thấp khớp hoặc bảng kháng thể kháng nhân có thể được chỉ định. Đối với bệnh lao, xét nghiệm da và xét nghiệm adenosine deaminase trong dịch màng ngoài tim được chỉ định. Các xét nghiệm chức năng tuyến giáp, xét nghiệm kháng nguyên liên cầu, xét nghiệm tế bào học dịch màng ngoài tim, chuẩn độ kháng thể hoặc sinh thiết màng ngoài tim có thể được chỉ định.

2. Điện tâm đồ (ECG). Điện tâm đồ không thể thiếu trong chẩn đoán và quản lý tiếng cọ màng ngoài tim. Lúc đầu, những thay đổi tổn thương hiện tại của ST chênh lên lõm xuống và PR hạ xuống được nhìn thấy ở các chuyển đạo trước tim và các chi với những thay đổi tương hỗ ở các chuyển đạo V1 và aVR. Sóng T phẳng dần rồi đảo ngược. Đảo ngược sóng T dai dẳng sau 3 tuần cho thấy sự tích tụ dịch mãn tính và cần phải thử nghiệm thêm. Khác với nhồi máu cơ tim cấp, không có sóng Q hoặc thay đổi đối ứng.

Điện xoay chiều có thể được nhìn thấy với tràn dịch hoặc chèn ép. Điện xoay chiều với nhịp tim nhanh tương đối đặc trưng cho chèn ép tim.

3. Hình ảnh học. Siêu âm tim nên được thực hiện để hỗ trợ chẩn đoán, quản lý và hướng dẫn các can thiệp như chọc dò màng ngoài tim. Tim to hình bình cầu trên phim chụp X-quang ngực đòi hỏi ít nhất 200 mL tràn dịch.

Chẩn đoán phân biệt được mở rộng, tương tự như chẩn đoán đau ngực và được hướng dẫn bởi tình huống lâm sàng. Các tình trạng nổi bật cần xem xét bao gồm hội chứng mạch vành cấp tính, bóc tách động mạch chủ, vỡ thực quản, thuyên tắc phổi, nhồi máu phổi, tràn khí màng phổi, viêm thực quản, co thắt thực quản, viêm dạ dày cấp tính, viêm phổi, viêm túi mật và viêm sụn sườn.

Bài viết cùng chuyên mục

Loét áp lực do tỳ đè

Các công cụ này có thể được sử dụng để xác định các bệnh nhân nguy cơ cao nhất có thể hưởng lợi nhiều nhất như nệm làm giảm hoặc giảm bớt áp lực

Các nguyên nhân thần kinh của ngất

Các bệnh rễ và dây thần kinh khác có hạ huyết áp tư thế gồm hội chứng Guillain Barre, thoái hóa dạng bột tiên phát, bệnh dây thần kinh do porphyrin niệu cấp, và trong ung thư biểu mô.

Phì đại tuyến vú ở nam giới: phân tích triệu chứng

Vú nam bao gồm một lượng tối thiểu các mô mỡ và tuyến. Tỷ lệ estrogen-testosterone bị thay đổi ở nam giới có thể dẫn đến chứng vú to ở nam giới, hoặc sự tăng sinh của mô tuyến vú.

Thiếu máu trong bệnh mạn tính

Tình trạng giảm erythropoietin ít khi là nguyên nhân quan trọng gây sản xuất hồng cầu dưới mức từ trong suy thận, khi đó erythropoietin giảm là một quy luật.

Dị cảm và loạn cảm: phân tích triệu chứng

Dị cảm và rối loạn cảm giác là do rối loạn chức năng của hệ thống thần kinh có thể xảy ra ở bất cứ đâu dọc theo con đường cảm giác giữa vỏ não và thụ thể cảm giác.

Định hướng chẩn đoán trước một tình trạng sốt

Sốt thường xảy ra như một phần của đáp ứng pha cấp của do nhiễm trùng, nhiễm trùng gây ra đáp ứng viêm hệ thống có tỉ lệ tử vong đáng kể và cần phải được nhận diện và điều trị kịp thời.

Chiến lược sử dụng thuốc giảm đau

Nếu cơn đau không thể kiểm soát mà không có tác dụng phụ khó chịu của thuốc, các bác sĩ nên xem xét sử dụng liều thấp hơn của nhiều loại thuốc, được thực hiện thường cho đau thần kinh

Ngã và rối loạn dáng đi ở người cao tuổi

Những thay đổi này, người lớn tuổi dễ mắc ngã khi bị thách thức bởi một sự vi phạm bổ sung cho bất kỳ hệ thống này

Sưng khớp: đánh giá các triệu chứng và nguyên nhân

Ở bệnh nhân trẻ tuổi không có tiền sử chấn thương, đã loại trừ được viêm khớp nhiễm khuẩn, sự xuất hiện của bất cứ triệu chứng nào sau đây là dấu hiệu gợi ý cao của viêm khớp phản ứng.

Chóng mặt: phân tích triệu chứng

Chóng mặt thực sự được đặc trưng bởi ảo giác chuyển động, cảm giác cơ thể hoặc môi trường đang chuyển động, bệnh nhân thấy xoay hoặc quay.

Thăm khám tình trạng bệnh nhân kèm theo các dấu hiệu cấp cứu

Trong thăm khám tình trạng kèm theo các dấu hiệu cấp cứu, ghi lại tiền sử từ bệnh nhân, người thân của bệnh nhân, nhân viên khoa cấp cứu hoặc những người xung quanh.

Đau vùng chậu mãn tính: phân tích triệu chứng

Bất kỳ cấu trúc giải phẫu nào ở bụng hoặc xương chậu đều có thể góp phần gây ra đau vùng chậu mãn tính, sẽ rất hữu ích nếu cố gắng phân loại cơn đau là do phụ khoa hay không.

Khiếm thính ở người cao tuổi

Khuếch đại nghe phù hợp có thể là một thách thức vì sự kỳ thị liên quan đến hỗ trợ nghe cũng như chi phí của các thiết bị như vậy

Đa hồng cầu: phân tích triệu chứng

Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh đa hồng cầu có liên quan đến tình trạng thiếu oxy, nên cần thực hiện đánh giá kỹ lưỡng tình trạng hô hấp.

Nguy cơ tự tử: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Tự tử thường được coi là một quyết định đạo đức mâu thuẫn với nhiều giá trị tôn giáo và xã hội, đối với nhiều cá nhân cố gắng hoặc tự tử, chất lượng cuộc sống đã trở nên cạn kiệt đến mức không còn lựa chọn nào khác.

Váng đầu và xỉu: các nguyên nhân gây lên rối loạn

Phản xạ giãn mạch và chậm nhịp tim xảy ra khi đáp ứng với một tác nhân như cảm xúc mạnh, các chất kích thích độc hại. Ví dụ, bệnh nhân giãn tĩnh mạch. Có tiền triệu nôn, vã mồ hôi, nhìn mờ/ mất nhìn ngoại biên.

Bệnh học chứng khó tiêu

Điêu trị chứng khó tiêu hướng về nguyên nhân cơ bản, ở những bệnh nhân khó tiêu không do loét, cần xem xét:

Đánh trống ngực: đánh giá bệnh cảnh khi thăm khám

Nhiều bệnh nhân với đánh trống ngực mô tả nhịp tim mạnh và rõ hơn là nhanh, chậm hay bất thường. Điều này phản ánh tình trạng tăng thể tích tống máu như hở chủ, thiếu máu, dãn mạch, hoặc chỉ là chú ý đến nhịp tim.

Đau ngực cấp: đặc điểm đau ngực do tim và các nguyên nhân khác

Mục đích chủ yếu là để nhận diện hội chứng vành cấp và những nguyên nhân đe dọa mạng sống khác như bóc tách động mạch chủ và thuyên tắc phổi. Phân tích ECG, xquang ngực và marker sinh học như troponin, D-dimer đóng vai trò quan trọng.

Xét nghiệm Covid-19: hướng dẫn thu thập và xử lý bệnh phẩm

Đối với xét nghiệm chẩn đoán ban đầu với các trường hợp nhiễm SARS-CoV-2 hiện tại, khuyến nghị nên thu thập và xét nghiệm bệnh phẩm đường hô hấp trên.

Sốt: đánh giá chuyên sâu ở bệnh nhân sốt dai dẳng không rõ nguyên nhân

Nếu nguyên nhân gây sốt vẫn không rõ ràng, tiếp tục làm các xét nghiệm chuyên sâu với chụp bạch cầu gắn nhãn, xạ hình xương, siêu âm Doppler và/hoặc sinh thiết gan, và cân nhắc các chẩn đoán loại trừ, ví dụ bệnh Behget's, sốt địa Trung Hải, sốt giả tạo.