Mề đay: phân tích triệu chứng

2023-04-12 11:03 AM

Mề đay được phân loại là miễn dịch, không miễn dịch hoặc vô căn. Globulin miễn dịch loại I hoặc loại III Các phản ứng qua trung gian E là nguyên nhân chính gây mày đay cấp tính.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Mề đay bao gồm các mảng ban đỏ thoáng qua, phù nề, sẩn và mảng ngứa. Chúng thường được bao quanh bởi một quầng đỏ hoặc trắng do giải phóng histamin và các chất vận mạch khác từ tế bào mast. Các tổn thương thường ngứa và kéo dài dưới 24 giờ.

Nguyên nhân

Mề đay được phân loại là miễn dịch, không miễn dịch hoặc vô căn. Globulin miễn dịch loại I hoặc loại III Các phản ứng qua trung gian E là nguyên nhân chính gây mày đay cấp tính. Các kháng nguyên lưu hành như thực phẩm (sữa, trứng, lúa mì, động vật có vỏ, các loại hạt) và thuốc (penicillin, cephalosporin) tương tác với IgE gắn màng để giải phóng histamin gây giãn mạch cục bộ. Các nguyên nhân không phải do miễn dịch như aspirin hoặc thuốc chống viêm không steroid có thể gây giải phóng trực tiếp histamin.

Mề đay là một tình trạng phổ biến; 1–5% dân số có thể mắc phải tình trạng này trong suốt cuộc đời của họ. Nó phổ biến hơn ở phụ nữ.

Mề đay được định nghĩa là “cấp tính” (các đợt mới khởi phát hoặc tái phát, kéo dài dưới 6 tuần) hoặc “mãn tính” (các đợt tái phát kéo dài hơn 6 tuần).

Đánh giá đặc điểm

Bệnh sử là một phần quan trọng trong chẩn đoán, bởi vì các tổn thương thường không xuất hiện tại phòng khám. Khi đánh giá một bệnh nhân có biểu hiện nổi mề đay, một cách tiếp cận hữu ích cho vấn đề như sau:

1. Hỏi xem bệnh nhân có biết nguyên nhân gây phát ban không. Thường thì bệnh nhân đã xác định được nguyên nhân hoặc đã thu hẹp danh sách các khả năng.

2. Ghi lại tiền sử chi tiết đối với các loại thực phẩm cụ thể, bất kỳ chất phụ gia thực phẩm nào đã biết, thuốc men, bệnh nhiễm trùng đường hô hấp gần đây, vết cắn, tiếp xúc, chất hít phải hoặc tiền sử bệnh toàn thân, đặc biệt là bệnh tự miễn hoặc ung thư.

3. Hỏi về thời gian phát bệnh. Khi nào nó xảy ra? Nó kéo dài bao lâu? Nó có liên quan đến lạnh, gắng sức, nóng, hoặc chấn thương thể chất hoặc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời?

4. Hỏi xem có bất kỳ sưng mô mềm nào liên quan không, chẳng hạn như mí mắt và môi.

5. Hỏi về tiền sử bản thân/gia đình bị dị ứng hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh tự miễn dịch.

Tìm các sẩn hoặc mảng phù nề, nổi ban đỏ, rõ ràng, thường có vùng trung tâm nhợt nhạt. Các tổn thương riêng lẻ kéo dài dưới 24 giờ. Ngược lại, trong viêm mạch mày đay, các tổn thương riêng lẻ cố định và tồn tại trên 24 giờ. Các tổn thương có thể khác nhau về kích thước từ 2–5 mm đến hơn 30 cm và có thể có dạng hình khuyên, dạng ngoằn ngoèo hoặc có hình dạng không đều. Có thể có phù niêm mạc.

Phù mạch, biểu hiện sưng mặt, ruột hoặc một phần của chi, gặp ở khoảng 50% trường hợp mề đay và có thể kéo dài vài ngày.

Xét nghiệm thường quy không được chỉ định cho mề đay cấp tính.

Trong bệnh mề đay mãn tính, thực hiện công thức máu đầy đủ với sự khác biệt, tốc độ máu lắng, xét nghiệm chức năng gan, phân tích nước tiểu và xem xét xét nghiệm chức năng tuyến giáp.

Nếu các tổn thương riêng lẻ tồn tại hơn 24 giờ, có thể hữu ích khi sinh thiết tổn thương để loại trừ viêm mạch mày đay. Nếu có viêm mạch, xét nghiệm bổ sung nên bao gồm nồng độ C3, C4, CH50, huyết thanh học viêm gan B và C, kháng thể kháng nhân (ANA), cryoglobulin, nồng độ globulin miễn dịch, điện di protein huyết thanh và điện di protein nước tiểu.

Các xét nghiệm kích thích (chẳng hạn như xét nghiệm đá viên hoặc tập thể dục gắng sức) có thể giúp chẩn đoán mày đay do lạnh hoặc mày đay vật lý. Tuy nhiên, nhà cung cấp nên nhận thức được nguy cơ dẫn đến sốc phản vệ.

Các nghiên cứu hình ảnh như chụp xoang, chụp răng và chụp X-quang ngực có thể giúp loại trừ nhiễm trùng hoặc ung thư.

Xét nghiệm da hoặc xét nghiệm chất hấp thụ dị ứng phóng xạ được chỉ định nếu nghi ngờ quá mẫn cảm với một chất gây dị ứng cụ thể.

Chẩn đoán phân biệt

Chẩn đoán mề đay được thực hiện trên lâm sàng. Các vấn đề về da khác biểu hiện với các tổn thương mày đay bao gồm viêm mạch mày đay (đau, ban xuất huyết và kéo dài >24 giờ), phát ban do thuốc, ngoại ban do virus, pemphigoid bọng nước ở bệnh nhân cao tuổi, ban đỏ đa dạng (cùng mỏm và kéo dài >24 giờ) và phù mạch.

Biểu hiện lâm sàng

Mặc dù các tổn thương của mề đay rất đặc biệt, nhưng các tình trạng cơ bản khác nhau gây ra phản ứng của da rất nhiều và đa dạng trong các biểu hiện lâm sàng của chúng. Hầu như tất cả bệnh nhân mề đay đều phàn nàn về ngứa ngoài phát ban.

Bài viết cùng chuyên mục

Shock: phân tích các bệnh cảnh lâm sàng

Nhiều biểu hiện có thể có biến chứng shock nhưng ở đây, shock được coi như là biểu hiện được phát hiện đầu tiên trong theo dõi thường ngày hoặc thăm khám có trọng tâm ở những bệnh nhân nặng hoặc không rõ ràng.

Rung giật nhãn cầu: phân tích triệu chứng

Rung giật nhãn cầu có thể liên quan đến những bất thường của hệ thần kinh trung ương hoặc ngoại biên, mặc dù trong nhiều trường hợp, nguyên nhân chính xác có thể không được xác định.

Tiếp cận bệnh nhân, Tuân thủ điều trị

Phỏng vấn thu thập thông tin hỗ trợ chẩn đoán, hướng dẫn tuân thủ điều trị thuốc, hướng dẫn chế độ sinh hoạt của bệnh nhân và nguyên tắc đạo đức giữa bác sỹ và bệnh nhân

Thiếu vitamin D: phân tích triệu chứng

Khi sự hấp thụ canxi ở ruột không cung cấp đủ canxi để duy trì mức canxi máu bình thường, Vit D sẽ ức chế các tế bào tạo xương và kích hoạt các tế bào hủy xương để huy động canxi từ xương.

Lú lẫn mê sảng do hạ natri máu: các bước đánh giá lâm sàng

Giảm nhanh Na+ huyết tương có thể dẫn đến phù não đe dọa tính mạng và yêu cầu phải điều chỉnh nhanh chóng. Ngược lại giảm từ từ Na+ cho phép các neuron thần kinh điều chỉnh thích nghi áp lực thẩm thấu.

Đau khớp hông: phân tích triệu chứng

Khớp hông là một trong những khớp lớn nhất trong toàn bộ cơ thể. Nó được bao quanh bởi 17 cơ và 3 dây chằng cực kỳ chắc chắn, cung cấp cho hông rất nhiều lực và phạm vi chuyển động.

Đau đầu: đánh giá triệu chứng lâm sàng biểu hiện màng não

Nhận diện bệnh nhân viêm màng não do vi khuẩn là ưu tiên hàng đầu cho phép điều trị kháng sinh nhanh chóng để cứu sống bệnh nhân. Bệnh nhân có thể thiếu các biểu hiện kinh điển nhưng hầu hết các trường hợp sẽ có ít nhất một biểu hiện.

Dáng đi bất thường: phân tích triệu chứng bệnh lý

Sự tầm soát dáng đi nhạy cho việc phát hiện những bất thường về thần kinh vận động, cảm giác và hệ cơ xương ở chi dưới bởi vì bước đi là một hoạt động phối hợp phức tạp so với các test chức năng thần kinh.

Đồng tử không đều: phân tích triệu chứng

Ở hầu hết các bệnh nhân, đồng tử không đều được phát hiện tình cờ; các triệu chứng là tương đối hiếm gặp, cần hỏi về các triệu chứng ở mắt như đau, đỏ, chảy nước mắt, sợ ánh sáng.

Định hướng chẩn đoán tình trạng chóng mặt choáng váng

Đánh giá choáng váng nằm ở chỗ xác định bản chất chính xác các triệu chứng của bệnh nhân, thỉnh thoảng, thay đổi ý thức thoáng qua hay khiếm khuyết thần kinh khu trú được mô tả như là choáng váng.

Định hướng chẩn đoán nôn ra máu

Nôn ra máu đỏ tươi hoặc máu cục là dấu hiệu của máu đang tiếp tục chảy và là một cấp cứu nội khoa, nếu máu màu đen, có hình hạt café là gợi ý của chảy máu đã cầm hoặc chảy máu tương đối nhẹ.

Thở khò khè: phân tích triệu chứng

Nguyên nhân gây thở khò khè phổ biến nhất ở mọi lứa tuổi là bệnh hen, và cần cố gắng loại trừ các nguyên nhân gây thở khò khè khác, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh.

Tiểu khó: phân tích triệu chứng

Chẩn đoán phổ biến nhất cho bệnh nhân mắc chứng khó tiểu là nhiễm trùng đường tiết niệu, mặc dù là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các triệu chứng khó tiểu, nhưng nhiều nguyên nhân khác cần được chẩn đoán chính xác.

Chóng mặt: phân tích triệu chứng

Chóng mặt thực sự được đặc trưng bởi ảo giác chuyển động, cảm giác cơ thể hoặc môi trường đang chuyển động, bệnh nhân thấy xoay hoặc quay.

Sưng khớp: đánh giá bệnh cảnh lâm sàng

Nếu nguyên nhân tại khớp thường gây sưng, nóng, đau nhiều hơn và giới hạn vận động khớp cả các động tác chủ động và thụ động. Viêm bao hoạt dịch là nguyên nhân thường gặp nhất gây ra bởi các hoạt động lặp đi lặp lại.

Liệu pháp insulin trong điều trị đái tháo đường: tuýp 1 và tuýp 2

Liệu pháp insulin nền và liệu pháp insulin tích cực, cho bệnh nhân đái tháo đường không đạt mục tiêu đường huyết

Khó thở cấp: đánh giá lâm sàng và chỉ định can thiệp

Đánh giá hô hấp gắng sức bởi quan sát lặp lại các yếu tố lâm sàng tần số, biên độ và dạng hô hấp; tìm kiếm dấu hiệu sử dụng cơ hô hấp phụ và những đặc điểm của suy kiệt hô hấp.

Sốt: đánh giá dấu hiệu triệu chứng và các yếu tố nguy cơ

Mở rộng tầm soát nhiễm trùng ở các bệnh nhân đặc biệt. Các chủng tác nhân hiện hành thường gặp như viêm phổi có thể khác nhau tùy theo dịch tễ từng vùng, do đó hội chấn với chuyên gia truyền nhiễm ngay ở giai đoạn ban đầu.

Cương cứng kéo dài: phân tích triệu chứng

Hai loại cương cứng kéo dài, dòng chảy thấp hoặc tắc tĩnh mạch và hoặc dòng chảy cao động mạch, đã được mô tả dựa trên vấn đề cơ bản.

Yếu chi trong đột quỵ: đánh giá dấu hiệu lâm sàng và cận lâm sàng

Chụp hình ảnh thần kinh để phân biệt đột quỵ xuất huyết não với đột quỵ nhồi máu não và để loại trừ các bệnh lý không đột quỵ, ví dụ tổn thương choán chỗ.

Mụn nước và bọng nước: phân tích triệu chứng

Có nhiều nguyên nhân chúng bao gồm nhiễm herpes simplex, chàm tổ đỉa và viêm da tiếp xúc, các nguyên nhân tự miễn dịch như pemphigoid bọng nước và bệnh ly biểu bì bóng nước.

Co giật: phân tích triệu chứng

Nguyên nhân gây co giật bao gồm rối loạn chức năng hệ thống thần kinh trung ương nguyên phát cũng như rối loạn chuyển hóa hoặc bệnh hệ thống.

Phì đại tuyến vú ở nam giới: phân tích triệu chứng

Vú nam bao gồm một lượng tối thiểu các mô mỡ và tuyến. Tỷ lệ estrogen-testosterone bị thay đổi ở nam giới có thể dẫn đến chứng vú to ở nam giới, hoặc sự tăng sinh của mô tuyến vú.

Ho ra máu: đánh giá các triệu chứng lâm sàng

Lượng máu chảy khó xác định chính xác trên lâm sàng nhưng có thể ước lượng thể tích và tỷ lệ máu mất bằng cách quan sát trực tiếp lượng máu ho ra với một vật chứa có chia độ. Nguy cơ chủ yếu là ngạt do ngập lụt phế nang hoặc tắc nghẽn đường thở.

Vàng da: đánh giá bệnh cảnh lâm sàng

Vàng da xảy ra khi có sự rối loạn vận chuyển bilirubin qua tế bào gan có thể tắc nghẽn của ống dẫn mật do viêm hoặc phù nề. Điển hình là sự tăng không tỉ lệ giữa ALT và AST liên quan với ALP và GGT.