Chảy máu trực tràng: phân tích triệu chứng

2023-03-20 01:47 PM

Đánh giá ban đầu nên xác định mức độ nghiêm trọng và sự ổn định huyết động của bệnh nhân và xác định nguồn gốc của chảy máu là đường tiêu hóa trên hoặc dưới về bản chất.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

 

Chảy máu trực tràng là một vấn đề phổ biến mà các bác sĩ chăm sóc ban đầu phải đối mặt trong môi trường cấp cứu và ngoại trú. Phổ chảy máu trực tràng có thể từ nhẹ đến nặng: máu đỏ tươi ở trực tràng, có thể xuất hiện dưới dạng máu trên giấy vệ sinh, một lượng nhỏ máu trong bồn cầu hoặc máu tươi trên phân. Điều này chủ yếu có xu hướng chảy máu không liên tục mãn tính. Nhiều bệnh nhân bị chảy máu trực tràng nhẹ không tìm kiếm sự chăm sóc y tế cho vấn đề này. Chảy máu trực tràng ồ ạt cấp tính kèm theo đi ngoài ra máu hoặc phân đen có thể đe dọa đến tính mạng.

Chảy máu trực tràng thường là dấu hiệu của bệnh niêm mạc hoặc mạch máu cục bộ, nhưng nó cũng có thể biểu thị bệnh đường ruột gần ở ruột non hoặc ruột già. Chảy máu trực tràng ít là một vấn đề thường gặp ở 15% dân số. Táo bón làm tổn thương các mô tĩnh mạch và niêm mạc tại chỗ. Mang thai có thể ức chế lưu lượng máu tĩnh mạch trong khung chậu và dẫn đến hình thành trĩ. Chảy máu từ các nguồn gần dây chằng Treitz có xu hướng tạo ra phân có màu đen và hắc ín do chuyển hóa heme.

Đánh giá đặc điểm

Đánh giá ban đầu. Đánh giá ban đầu nên xác định mức độ nghiêm trọng và sự ổn định huyết động của bệnh nhân và xác định nguồn gốc của chảy máu là đường tiêu hóa (GI) trên hoặc dưới về bản chất. Khả năng ảnh hưởng đến huyết động đảm bảo hồi sức thể tích bằng hai đường truyền tĩnh mạch đường kính lớn, tốt nhất là trong môi trường chăm sóc đặc biệt có sự tham gia của bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa trong nhóm. Nếu chảy máu trực tràng ít hoặc đã ngừng và bệnh nhân ổn định, việc đánh giá có thể được thực hiện ở cơ sở ngoại trú.

Bệnh sử và chẩn đoán phân biệt. Cho đến nay, nguồn chảy máu hậu môn trực tràng phổ biến nhất là bệnh trĩ. Nguy cơ mắc bệnh trĩ tăng theo tuổi tác, mang thai, ngồi hoặc đứng lâu, tiêu chảy mãn tính hoặc táo bón. Các khiếu nại liên quan đến bệnh trĩ bao gồm ngứa hậu môn, đau và sa. Các nguồn chảy máu tối thiểu khác ở hậu môn trực tràng bao gồm vết nứt hậu môn, polyp, viêm trực tràng, loét trực tràng và ung thư. Cũng cần phải lấy tiền sử của bất kỳ việc sử dụng chất làm loãng máu nào.

Bệnh loét dạ dày: Sử dụng aspirin, thuốc chống viêm không steroid hoặc thuốc lá.

Giãn tĩnh mạch thực quản: Lạm dụng rượu; vàng da; các dấu hiệu của tăng áp lực tĩnh mạch cửa, bao gồm cổ trướng, ban đỏ lòng bàn tay, u mạch dạng mạng nhện, gan to, lách to và giãn tĩnh mạch trực tràng.

Rách Mallory-Weiss: Chảy máu trước nôn mửa, nôn mửa hoặc co giật.

Ung thư dạ dày: Hạch thượng đòn trái; sờ thấy khối; đau bụng; giảm cân; chứng suy mòn.

Bệnh túi thừa: Tuổi >60; chảy máu không đau; có thể táo bón gần đây.

Dị dạng động tĩnh mạch: Tuổi >60; chảy máu không đau; suy thận mạn tính.

U đại tràng: Tuổi >50; đau bụng; giảm cân; teo cơ; suy dinh dưỡng calo protein; ung thư đại tràng bên phải có thể đi kèm với khối sờ thấy được ở bụng bên phải; gan to; nốt gan; tiền sử polyp tuyến hoặc viêm loét đại tràng lâu ngày; trước khi tiếp xúc với bức xạ ion hóa; tiền sử gia đình mắc bệnh đa polyp gia đình hoặc hội chứng gia đình ung thư.

Viêm loét đại tràng: bắt đầu ở bệnh nhân trẻ tuổi (20–40 tuổi); thường liên quan đến trực tràng; liên quan đến tiêu chảy lẫn máu và chất nhầy Bệnh Crohn: bắt đầu ở bệnh nhân trẻ tuổi (20–40 tuổi); rò quanh hậu môn, phúc mạc và/hoặc thành bụng có thể liên quan.

Viêm đại tràng do phóng xạ: Tiền sử xạ trị vùng bụng và/hoặc vùng chậu.

Bệnh trĩ: Khối quanh hậu môn có thể đau (trĩ ngoại) hoặc không đau (trĩ nội); thường bắt đầu ở bệnh nhân trẻ tuổi; liên quan đến táo bón, mang thai hoặc thời kỳ hậu sản.

Nứt hậu môn: Phổ biến hơn ở những bệnh nhân có tiền sử táo bón; liên quan đến cơn đau nhói dữ dội xảy ra với sự căng thẳng khi đại tiện; cơn đau sẽ hết trong vòng một giờ sau khi đi đại tiện; thường bắt đầu từ 20–40 tuổi.

Bệnh lao đại tràng: Tiền sử lao phổi hoặc tiền sử mắc bệnh lao.

Rò động mạch chủ: Tiền sử phình động mạch chủ bụng đã được phẫu thuật sửa chữa bằng đặt mảnh ghép mạch nhân tạo.

Các xét nghiệm ban đầu để đánh giá sự ổn định về huyết động và khả năng đông máu là công thức máu toàn bộ để đánh giá tình trạng thiếu máu, loại và sàng lọc, xét nghiệm tụ máu trong phân, nitơ urê và creatinine huyết thanh, và bảng đông máu.

Các nghiên cứu hình ảnh có thể hướng đến nguồn chảy máu có nhiều khả năng nhất.

Bệnh nhân trẻ tuổi bị chảy máu trực tràng nhẹ không liên tục có thể được đánh giá bằng nội soi hoặc soi đại tràng sigma ống mềm. Những người trên 50 tuổi bị chảy máu không đau được coi là bị ung thư ruột kết cho đến khi được chứng minh bằng nội soi, ngay cả khi khám trực tràng là bất thường.

Chẩn đoán

Chảy máu trực tràng gián đoạn mạn tính. Nội soi đại tràng là công cụ chẩn đoán được lựa chọn ở bệnh nhân có huyết động ổn định với nghi ngờ xuất huyết từ đường tiêu hóa dưới. Thụt bari cản quang kép với soi đại tràng sigma có thể là một lựa chọn thay thế ở những bệnh nhân có chống chỉ định tương đối với nội soi đại tràng. Một số bác sĩ có thể xem xét đánh giá hạn chế vùng hậu môn trực tràng bằng nội soi đại tràng sigma ở những bệnh nhân dưới 40 tuổi vì chỉ có 5% trường hợp ung thư đại trực tràng xảy ra ở nhóm đối tượng này. Ngoài ra, nguyên nhân phổ biến nhất gây chảy máu trực tràng ở bệnh nhân dưới 30 tuổi là bệnh lý hậu môn như trĩ hoặc nứt, có thể được chẩn đoán bằng nội soi. Trong trường hợp không thể xác định được nguồn chảy máu, hoặc nếu chảy máu và thiếu máu vẫn tiếp tục, nên tiến hành nội soi đại tràng để đánh giá toàn bộ ruột già. Nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa ở ruột non là không phổ biến, chỉ chiếm 2–10% trong tất cả các trường hợp. Do vị trí của nó, việc đánh giá là khó khăn về mặt kỹ thuật. Do đó, vì những lý do này, việc đánh giá ruột non thường ít được chỉ định hơn. Tuy nhiên, khi nội soi không chẩn đoán được, nên đánh giá ruột non. Chảy máu đường tiêu hóa không rõ ràng là tình trạng mất máu tái phát mà không xác định được nguyên nhân chảy máu ngay cả sau khi nội soi thực quản-dạ dày-tá tràng (EGD) và nội soi đại tràng. Khi việc đánh giá ruột non được coi là cần thiết, một số quy trình có thể được sử dụng bao gồm chụp chuỗi đường tiêu hóa trên có cản quang bằng barium với quá trình theo dõi ruột non (SBFT), nội soi viên nang, chụp động mạch (yêu cầu mất máu với tốc độ 1 mL/phút), technetium chụp hồng cầu có đánh dấu phóng xạ (yêu cầu mất máu với tốc độ 0,1 mL/phút) và nội soi đẩy.

Xuất huyết trực tràng ồ ạt cấp tính. Chảy máu trực tràng ồ ạt cấp tính thường phát sinh từ nguồn GI trên. Quá trình chẩn đoán bắt đầu bằng EGD.

Nếu bệnh nhân không nôn ra máu và không thể nội soi ngay được, có thể đặt ống thông mũi-dạ dày để rửa dạ dày trong khi chờ nội soi. Nếu không có máu được trả lại và mật được xác định, nguồn GI trên ít có khả năng hơn nhiều và công việc có thể tập trung vào ruột già. Nội soi đại tràng là một trong hai công cụ chẩn đoán được lựa chọn để đánh giá xuất huyết tiêu hóa dưới cấp tính. Nội soi đại tràng có thể được thực hiện khẩn cấp hoặc tự chọn, tùy thuộc vào tình trạng huyết động của bệnh nhân và tiêu chí phân tầng nguy cơ.

Bài viết cùng chuyên mục

Khám lão khoa: tiếp cận bệnh nhân già yếu suy kiệt

Thách thức trong việc đánh giá lão khoa cấp tính thường phức tạp do các quan niệm sai lầm mà quá trình luôn có sự khó chịu và mệt mỏi trong đó.

Khiếm thính ở người cao tuổi

Khuếch đại nghe phù hợp có thể là một thách thức vì sự kỳ thị liên quan đến hỗ trợ nghe cũng như chi phí của các thiết bị như vậy

Sa sút trí tuệ: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Sa sút trí tuệ là một hội chứng hơn là một căn bệnh, nguyên nhân và sinh lý bệnh có thể khác nhau rất nhiều, hầu hết các loại sa sút trí tuệ phổ biến hơn đều tiến triển.

Khó nuốt miệng hầu: các nguyên nhân thường gặp

Tổn thương neuron vận động trên của dây thần kinh sọ IX-XII hai bên dẫn đến cơ lưỡi và hầu nhỏ, co rút và cử động chậm với giật cằm nhanh. Điều này có thể liên quan với rối loạn giọng nói và cảm xúc không ổn định.

Cường giáp/Nhiễm độc giáp: phân tích triệu chứng

Trong cường giáp nặng, lo lắng, khả năng cảm xúc, suy nhược, không dung nạp nhiệt, giảm cân và tăng tiết mồ hôi là phổ biến.

Phân tích triệu chứng chán ăn để chẩn đoán và điều trị

Chán ăn là tình trạng chán ăn kéo dài, đây là một triệu chứng phổ biến của nhiều vấn đề y tế và cần được phân biệt với bệnh chán ăn tâm thần.

Đi tiểu ra máu: đánh giá các triệu chứng lâm sàng

Tiểu máu vi thể đơn độc thường phổ biến và do bệnh lý lành tính như hội chứng màng đáy cầu thận mỏng. Cần đảm bảo rằng các nguyên nhân ở trên đã được loại trừ; làm cho bệnh nhân yên tâm rằng xét nghiệm thêm là không cần thiết.

Tập thể dục: phòng ngừa bệnh tật

Tập thể dục - Phòng ngừa bệnh tật! Tập thể dục thường xuyên có nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tăng huyết áp, tăng lipid máu, bệnh tiểu đường loại 2, bệnh túi thừa và loãng xương thấp hơn...

Khó thở do bệnh phế quản phổi, tim, toàn thân hoặc nguyên nhân khác

Khởi phát nhanh, khó thở nghiêm trọng trong trường hợp không có triệu chứng lâm sàng khác cần nâng cao mối quan tâm đối với tràn khí màng phổi, thuyên tắc phổi

Định hướng chẩn đoán mệt mỏi

Mệt mỏi là tình trạng kiệt quệ về thể chất và hoặc tinh thần, điều này rất phổ biến và không đặc hiệu, do vậy mà việc xác định tình trạng bệnh nền gặp nhiều khó khăn.

Phát ban dát sẩn: phân tích triệu chứng

Khi phát ban dát sẩn có liên quan đến sốt, nên nghi ngờ nguyên nhân nhiễm trùng. Nếu không có sốt, phản ứng dị ứng thường là nguyên nhân.

Mê sảng ở người cao tuổi

Mặc dù các bệnh nhân lớn tuổi bị kích động sâu sắc thường nói đến cái tâm khi xem xét tình trạng mê sảng, nhiều cơn mê sảng tinh tế hơn.

Ho: phân tích triệu chứng

Ho được kích hoạt thông qua kích hoạt cảm giác của các sợi hướng tâm trong dây thần kinh phế vị, phản xạ nội tạng này có thể được kiểm soát bởi các trung tâm vỏ não cao hơn.

Tiểu không tự chủ: phân tích triệu chứng

Tỷ lệ tiểu không tự chủ tăng theo tuổi và cao tới 34% ở nữ và 11% ở nam. Đó là nguyên nhân chính dẫn đến việc rút lui khỏi xã hội và mất khả năng sống độc lập.

Men gan tăng cao: phân tích triệu chứng

Các men gan (aminotransferase) là các enzym tế bào được tìm thấy trong tế bào gan; chúng được giải phóng vào huyết thanh do tổn thương tế bào gan, do đó làm tăng nồng độ trong huyết thanh từ mức cơ bản thấp.

Khám lão khoa: điểm đặc biệt trong đánh giá người già yếu suy kiệt

Khi có thể, xem xét các yếu tố trong tiền sử bệnh nhân có tương tự với những thông tin của người chứng kiến, người chăm sóc, người thân, ghi chú của bệnh nhân hoặc các nhân viên y tế khác không.

Tăng huyết áp: phân tích triệu chứng

Không xác định được nguyên nhân được cho là mắc tăng huyết áp nguyên phát, có một cơ quan hoặc khiếm khuyết gen cho là tăng huyết áp thứ phát.

Ngứa da: phân tích triệu chứng

Nhiều bệnh ngoài da có biểu hiện ngứa cục bộ hoặc toàn thân, bao gồm viêm da tiếp xúc, viêm da dạng herpes, viêm da dị ứng, bệnh móng chân, pemphigoid bọng nước, nấm mycosis và bệnh vẩy nến.

Tâm trạng lo lắng: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Nhiều yếu tố góp phần vào sự lo lắng, bao gồm di truyền, tiền sử gia đình, các yếu tố gây căng thẳng, các nguồn đối phó, các bệnh kèm theo.

Protein niệu: phân tích triệu chứng

Sự bài tiết liên tục albumin trong khoảng từ 30 đến 300 mg/ngày (20–200 <g/phút) được gọi là albumin niệu vi lượng, trong khi các giá trị trên 300 mg/ngày được gọi là albumin niệu đại thể.

Tim to: phân tích triệu chứng

Tim to là do quá tải áp lực và phì đại cơ của một hoặc nhiều buồng tim, quá tải thể tích với sự giãn nở của các buồng tim hoặc bệnh cơ tim.

Giảm vận động ở người cao tuổi

Tránh, hạn chế và ngưng các thiết bị xâm lấn, đường tĩnh mạch, ống thông tiểu) có thể làm tăng triển vọng bệnh nhân cao tuổi cho chuyển động sớm

Đau ngực: phân tích triệu chứng

Nguyên nhân của đau ngực thường lành tính và không do tim, cách tiếp cận tiêu chuẩn là cần thiết, do bỏ sót một tình trạng đe dọa đến tính mạng.

Hạch to khu trú: phân tích triệu chứng

Hạch cổ 2 bên thường do viêm họng, ở cổ phía sau cơ ức đòn chũm là một phát hiện đáng ngại hơn và cần được đánh giá thêm. Sờ hạch thượng đòn bên trái dẫn lưu các vùng trong ổ bụng và bên phải dẫn lưu phổi, trung thất và thực quản.

Rối loạn sắc tố: phân tích triệu chứng

Với một số rối loạn sắc tố, nguyên nhân có thể dễ dàng được xác định là do di truyền, do ánh nắng mặt trời, do thuốc, nhiễm trùng hoặc viêm. Trong một số trường hợp, nguyên nhân ít rõ ràng hơn.