Tiểu khó: phân tích triệu chứng

2023-03-21 09:00 AM

Chẩn đoán phổ biến nhất cho bệnh nhân mắc chứng khó tiểu là nhiễm trùng đường tiết niệu, mặc dù là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các triệu chứng khó tiểu, nhưng nhiều nguyên nhân khác cần được chẩn đoán chính xác.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Khó tiểu được định nghĩa là “đi tiểu đau”. Khó tiểu cấp tính là một vấn đề thường gặp trong thực hành cấp cứu, chiếm hơn 3 triệu lượt khám mỗi năm. Chẩn đoán phổ biến nhất cho bệnh nhân mắc chứng khó tiểu là nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI). Mặc dù UTI là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các triệu chứng khó tiểu, nhưng nhiều nguyên nhân khác cần được chẩn đoán chính xác. Chẩn đoán phân biệt cho bệnh nhân khó tiểu có thể được chia thành nhiều loại. Với một vài trường hợp ngoại lệ đáng chú ý, các chẩn đoán phân biệt cho nam và nữ là tương tự nhau, mặc dù tỷ lệ mắc bệnh rất khác nhau và thay đổi theo độ tuổi.

Nguyên nhân tiểu khó ở nữ

Viêm bàng quang, nhiễm trùng tiểu dưới, có hoặc không có viêm bể thận.

Viêm niệu đạo do bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD): Chlamydia, Neisseria gonorrhoeae, virus herpes simplex (HSV).

Viêm âm hộ - âm đạo do vi khuẩn, trichomonas, nấm men, HSV sinh dục.

Không nhiễm trùng – chấn thương, kích thích, dị ứng, teo cơ, lạm dụng tình dục.

Nguyên nhân gây tiểu khó ở nam

Viêm niệu đạo do Chlamydia, N. gonorrhoeae, nấm men (không cắt bao quy đầu → viêm quy đầu), HSV.

Viêm bàng quang (nếu nuôi cấy dương tính, có thể có bất thường về giải phẫu, chỉ định làm thêm).

Viêm tuyến tiền liệt, cấp tính phổ biến hơn mãn tính.

Tổn thương dương vật, chấn thương, lạm dụng tình dục.

Phì đại tuyến tiền liệt lành tính (BPH) đặc biệt ở nam giới lớn tuổi.

Nhiễm trùng có thể rõ ràng nhưng chủ yếu là một quá trình tắc nghẽn.

Đánh giá đặc điểm

Lịch sử chung tốt là rất quan trọng và có thể giúp định hướng các câu hỏi tiếp theo. Đặt câu hỏi cẩn thận về các triệu chứng liên quan khác và các yếu tố rủi ro là chìa khóa để phân loại chẩn đoán.

Tiểu khó bên trong so với tiểu khó bên ngoài

Chứng khó tiểu bên trong là nơi cảm giác khó chịu dường như tập trung bên trong cơ thể và bắt đầu trước hoặc khi bắt đầu đi tiểu.

Viêm bàng quang hoặc niệu đạo.

Khó tiểu bên ngoài là khi cảm giác khó chịu xuất hiện sau khi bắt đầu đi tiểu.

Viêm âm đạo, viêm âm hộ hoặc tổn thương bên ngoài dương vật

Các mục lịch sử quan trọng khác

Nguyên nhân STD.

Nhiễm trùng bàng quang.

Khởi phát từ từ → viêm niệu đạo và nguyên nhân bên ngoài.

Đau trên xương mu, ấn đau góc sườn sống, sốt và đau mạn sườn→ viêm bể thận.

Nam giới lớn tuổi → BPH.

Loại trừ viêm bể thận

Sốt

Sườn đau.

Đau trên xương mu.

Khám bộ phận sinh dục

Khám mỏ vịt ở phụ nữ.

Thắt bao quy đầu ở nam giới chưa cắt bao quy đầu.

Khám tuyến tiền liệt.

Lấy mẫu xét nghiệm

Tổn thương do HSV.

Khí hư-nấm men, viêm âm đạo do vi khuẩn, lậu và trichomonas.

Tổn thương.

Que thử phân tích nước tiểu-nitrat và leukoesterase (vi khuẩn cố định urê và bạch cầu).

Xét nghiệm trực tiếp nước tiểu bằng kính hiển vi có thể phát hiện các dấu hiệu sau

Bạch cầu, vi khuẩn và máu.

Mủ niệu (được định nghĩa là số lượng bạch cầu >10/mm3 nước tiểu).

Cấy nước tiểu: mất đến 48 giờ.

Chẩn đoán

Do có nhiều nguyên nhân gây khó tiểu nên việc chẩn đoán chính xác có thể khó khăn nếu không tiếp cận kỹ lưỡng từng bệnh nhân. Bởi vì hầu hết các nguyên nhân đều có các triệu chứng và dấu hiệu liên quan khác, chẩn đoán thường có thể được thực hiện với tiền sử cẩn thận, khám thực thể tập trung và các xét nghiệm thích hợp trong phòng thí nghiệm. Tách một UTI hoặc STD không biến chứng khỏi viêm bể thận nghiêm trọng hơn và các chẩn đoán có thể khác là thách thức ở những bệnh nhân này.

Bài viết cùng chuyên mục

Tiết dịch niệu đạo: phân tích triệu chứng

Tiết dịch niệu đạo có thể nhiều hoặc ít, trong, hơi vàng hoặc trắng, có mủ, mủ nhầy hoặc huyết thanh, nâu, xanh lá cây hoặc có máu, mủ chảy nước hoặc mủ đặc.

Cơ sở khoa học và quan sát trong lập luận chẩn đoán bệnh lý

Đây là một trong những phần quan trọng nhất, vì nó xem xét các phương pháp và khái niệm đánh giá các dấu hiệu và triệu chứng liên quan đến lý luận chẩn đoán.

Men gan tăng cao: phân tích triệu chứng

Các men gan (aminotransferase) là các enzym tế bào được tìm thấy trong tế bào gan; chúng được giải phóng vào huyết thanh do tổn thương tế bào gan, do đó làm tăng nồng độ trong huyết thanh từ mức cơ bản thấp.

Tiếp cận bệnh nhân bị bệnh thận

Bệnh thận có thể là cấp hoặc mãn, suy thận cấp thì chức năng thận xáu đi từng giờ hoặc từng ngày làm ứ đọng sản phẩm chuyển hóa nitơ trong máu.

Suy dinh dưỡng và yếu đuối ở người cao tuổi

Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và X quang hữu ích cho các bệnh nhân có giảm cân bao gồm máu toàn phần, chất huyết thanh bao gồm glucose, TSH, creatinine, canxi

Khó thở cấp: đánh giá lâm sàng và chỉ định can thiệp

Đánh giá hô hấp gắng sức bởi quan sát lặp lại các yếu tố lâm sàng tần số, biên độ và dạng hô hấp; tìm kiếm dấu hiệu sử dụng cơ hô hấp phụ và những đặc điểm của suy kiệt hô hấp.

Đau đầu: đánh giá các nguyên nhân thường gặp

Đau đầu là triệu chứng rất thường gặp và thường lành tính. Điều thách thức là phải nhận ra số ít bệnh nhân có bệnh lý nghiêm trọng hoặc cần điều trị đặc hiệu.

Quang tuyến vú bất thường: phân tích triệu chứng

Sàng lọc rộng rãi bằng chụp nhũ ảnh và những tiến bộ trong điều trị đã dẫn đến giảm tỷ lệ tử vong do ung thư vú.

Đau ngực cấp: phân tích đặc điểm điện tâm đồ và các triệu chứng lâm sàng

Nếu có ST chênh lên nhưng không phù hợp những tiêu chuẩn, làm lại điện tâm đồ thường xuyên và xử trí như bệnh nhân nhồi máu cơ tim không ST chênh lên/ đau thắt ngực không ổn định.

Đi lại khó khăn: phân tích bệnh cảnh lâm sàng

Nếu các vấn đề di chuyển là hậu quả của chóng mặt, đầu tiên hãy lượng giá các triệu chứng hạ huyết áp tư thế, sau khi thay đổi từ nằm sang tư thế đứng, đi kèm với cảm giác xây xẩm mặt mày/tiền ngất.

Đau ở giai đoạn cuối đời

Một số bác sỹ tham khảo quản lý đau cho người khác khi họ tin rằng nỗi đau của bệnh nhân không phải là do các căn bệnh mà họ đang điều trị cho các bệnh nhân

Giảm vận động ở người cao tuổi

Tránh, hạn chế và ngưng các thiết bị xâm lấn, đường tĩnh mạch, ống thông tiểu) có thể làm tăng triển vọng bệnh nhân cao tuổi cho chuyển động sớm

Tiếng thổi tâm trương: phân tích triệu chứng khi nghe tim

Tiếng thổi tâm trương thường do hẹp van hai lá hoặc van ba lá hoặc hở van động mạch chủ hoặc van động mạch phổi, tiếng thổi tâm trương thường không được coi là bệnh lý.

Phân tích triệu chứng sốt để chẩn đoán và điều trị

Sốt được định nghĩa là sự gia tăng nhiệt độ trung tâm của cơ thể trên mức bình thường hàng ngày đối với một cá nhân.

Sưng khớp: đánh giá các triệu chứng và nguyên nhân

Ở bệnh nhân trẻ tuổi không có tiền sử chấn thương, đã loại trừ được viêm khớp nhiễm khuẩn, sự xuất hiện của bất cứ triệu chứng nào sau đây là dấu hiệu gợi ý cao của viêm khớp phản ứng.

Thiếu máu trong bệnh mạn tính

Tình trạng giảm erythropoietin ít khi là nguyên nhân quan trọng gây sản xuất hồng cầu dưới mức từ trong suy thận, khi đó erythropoietin giảm là một quy luật.

Điện tâm đồ trong nhồi máu phổi

Những bất thường đặc hiệu gợi ý nhồi máu phổi bao gồm trục lệch phải mới xuất hiện, dạng R ở V1, sóng T đảo ngược ở V1=V3 hoặc block nhánh phải.

Hôn mê: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Hôn mê là tình trạng bất tỉnh một khoảng thời gian kéo dài được phân biệt với giấc ngủ bởi không có khả năng đánh thức bệnh nhân.

Thiếu vitamin D: phân tích triệu chứng

Khi sự hấp thụ canxi ở ruột không cung cấp đủ canxi để duy trì mức canxi máu bình thường, Vit D sẽ ức chế các tế bào tạo xương và kích hoạt các tế bào hủy xương để huy động canxi từ xương.

Rung giật nhãn cầu: phân tích triệu chứng

Rung giật nhãn cầu có thể liên quan đến những bất thường của hệ thần kinh trung ương hoặc ngoại biên, mặc dù trong nhiều trường hợp, nguyên nhân chính xác có thể không được xác định.

Mất ý thức thoáng qua: phân tích triệu chứng lâm sàng

Xem như là mất ý thức thoáng qua nếu nhân chứng xác định có một khoảng thời gian không có đáp ứng, bệnh nhân mô tả thức dậy hoặc tỉnh lại trên mặt đất, đặc biệt không có ký ức về việc té ngã gì trước đó, hoặc có tổn thương mặt.

Bệnh tiểu đường: phân tích triệu chứng

Phân loại lâm sàng của bệnh tiểu đường  là týp 1, týp 2, thai kỳ và các týp cụ thể khác thứ phát do nhiều nguyên nhân.

Đau ngực, chẩn đoán và điều trị

Thiếu máu cơ tim thường được mô tả là tức nặng, đau cảm giác áp lực, thắt chặt, ép, chứ không phải là nhói sắc nét hoặc co thắt

Insulin tiêm dưới da cho bệnh nhân nằm viện: phác đồ và mục tiêu điều trị

Có khoảng ba mươi phần trăm, bệnh nhân nhập viện bị tăng đường huyết, nhiều bệnh nhân trong số này có tiền sử đái tháo đường trước đó

Khám lão khoa: tiếp cận bệnh nhân già yếu suy kiệt

Thách thức trong việc đánh giá lão khoa cấp tính thường phức tạp do các quan niệm sai lầm mà quá trình luôn có sự khó chịu và mệt mỏi trong đó.