Tiểu khó: phân tích triệu chứng

2023-03-21 09:00 AM

Chẩn đoán phổ biến nhất cho bệnh nhân mắc chứng khó tiểu là nhiễm trùng đường tiết niệu, mặc dù là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các triệu chứng khó tiểu, nhưng nhiều nguyên nhân khác cần được chẩn đoán chính xác.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Khó tiểu được định nghĩa là “đi tiểu đau”. Khó tiểu cấp tính là một vấn đề thường gặp trong thực hành cấp cứu, chiếm hơn 3 triệu lượt khám mỗi năm. Chẩn đoán phổ biến nhất cho bệnh nhân mắc chứng khó tiểu là nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI). Mặc dù UTI là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các triệu chứng khó tiểu, nhưng nhiều nguyên nhân khác cần được chẩn đoán chính xác. Chẩn đoán phân biệt cho bệnh nhân khó tiểu có thể được chia thành nhiều loại. Với một vài trường hợp ngoại lệ đáng chú ý, các chẩn đoán phân biệt cho nam và nữ là tương tự nhau, mặc dù tỷ lệ mắc bệnh rất khác nhau và thay đổi theo độ tuổi.

Nguyên nhân tiểu khó ở nữ

Viêm bàng quang, nhiễm trùng tiểu dưới, có hoặc không có viêm bể thận.

Viêm niệu đạo do bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD): Chlamydia, Neisseria gonorrhoeae, virus herpes simplex (HSV).

Viêm âm hộ - âm đạo do vi khuẩn, trichomonas, nấm men, HSV sinh dục.

Không nhiễm trùng – chấn thương, kích thích, dị ứng, teo cơ, lạm dụng tình dục.

Nguyên nhân gây tiểu khó ở nam

Viêm niệu đạo do Chlamydia, N. gonorrhoeae, nấm men (không cắt bao quy đầu → viêm quy đầu), HSV.

Viêm bàng quang (nếu nuôi cấy dương tính, có thể có bất thường về giải phẫu, chỉ định làm thêm).

Viêm tuyến tiền liệt, cấp tính phổ biến hơn mãn tính.

Tổn thương dương vật, chấn thương, lạm dụng tình dục.

Phì đại tuyến tiền liệt lành tính (BPH) đặc biệt ở nam giới lớn tuổi.

Nhiễm trùng có thể rõ ràng nhưng chủ yếu là một quá trình tắc nghẽn.

Đánh giá đặc điểm

Lịch sử chung tốt là rất quan trọng và có thể giúp định hướng các câu hỏi tiếp theo. Đặt câu hỏi cẩn thận về các triệu chứng liên quan khác và các yếu tố rủi ro là chìa khóa để phân loại chẩn đoán.

Tiểu khó bên trong so với tiểu khó bên ngoài

Chứng khó tiểu bên trong là nơi cảm giác khó chịu dường như tập trung bên trong cơ thể và bắt đầu trước hoặc khi bắt đầu đi tiểu.

Viêm bàng quang hoặc niệu đạo.

Khó tiểu bên ngoài là khi cảm giác khó chịu xuất hiện sau khi bắt đầu đi tiểu.

Viêm âm đạo, viêm âm hộ hoặc tổn thương bên ngoài dương vật

Các mục lịch sử quan trọng khác

Nguyên nhân STD.

Nhiễm trùng bàng quang.

Khởi phát từ từ → viêm niệu đạo và nguyên nhân bên ngoài.

Đau trên xương mu, ấn đau góc sườn sống, sốt và đau mạn sườn→ viêm bể thận.

Nam giới lớn tuổi → BPH.

Loại trừ viêm bể thận

Sốt

Sườn đau.

Đau trên xương mu.

Khám bộ phận sinh dục

Khám mỏ vịt ở phụ nữ.

Thắt bao quy đầu ở nam giới chưa cắt bao quy đầu.

Khám tuyến tiền liệt.

Lấy mẫu xét nghiệm

Tổn thương do HSV.

Khí hư-nấm men, viêm âm đạo do vi khuẩn, lậu và trichomonas.

Tổn thương.

Que thử phân tích nước tiểu-nitrat và leukoesterase (vi khuẩn cố định urê và bạch cầu).

Xét nghiệm trực tiếp nước tiểu bằng kính hiển vi có thể phát hiện các dấu hiệu sau

Bạch cầu, vi khuẩn và máu.

Mủ niệu (được định nghĩa là số lượng bạch cầu >10/mm3 nước tiểu).

Cấy nước tiểu: mất đến 48 giờ.

Chẩn đoán

Do có nhiều nguyên nhân gây khó tiểu nên việc chẩn đoán chính xác có thể khó khăn nếu không tiếp cận kỹ lưỡng từng bệnh nhân. Bởi vì hầu hết các nguyên nhân đều có các triệu chứng và dấu hiệu liên quan khác, chẩn đoán thường có thể được thực hiện với tiền sử cẩn thận, khám thực thể tập trung và các xét nghiệm thích hợp trong phòng thí nghiệm. Tách một UTI hoặc STD không biến chứng khỏi viêm bể thận nghiêm trọng hơn và các chẩn đoán có thể khác là thách thức ở những bệnh nhân này.

Bài viết cùng chuyên mục

Đột quỵ: phân tích triệu chứng

Đột quỵ được định nghĩa là tình trạng thiếu hụt thần kinh cấp tính kéo dài hơn 24 giờ. Các vấn đề kéo dài dưới 24 giờ được gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua.

Tiêu chảy: đánh giá độ nặng và phân tích nguyên nhân

Giảm thể tích máu có thể dẫn đến tổn thương thận cấp trước thận, đặc biệt là nếu như kết hợp thêm thuốc hạ huyết áp hoặc các thuốc độc cho thận như lợi tiểu, ức chế men chuyển, NSAIDS.

Phân tích triệu chứng chóng mặt để chẩn đoán và điều trị

Triệu chứng chóng mặt có thể bao gồm ngất xỉu, choáng váng, lâng lâng hoặc đứng không vững, chóng mặt thực sự, cảm giác chuyển động bất thường hoặc quay cuồng.

Các xét nghiệm cơ bản: chỉ định khi thăm khám bệnh

Các xét nghiệm được khuyến cáo cho những bối cảnh lâm sàng khác được trình bày ở các bệnh tương ứng. Trong một số bệnh cũng cung cấp thêm những hướng dẫn chi tiết cách tiếp cận kết quả xét nghiệm.

Liệu pháp insulin trong điều trị đái tháo đường: tuýp 1 và tuýp 2

Liệu pháp insulin nền và liệu pháp insulin tích cực, cho bệnh nhân đái tháo đường không đạt mục tiêu đường huyết

Khó thở mạn tính: thang điểm khó thở và nguyên nhân thường gặp

Khó thở mạn tính được định nghĩa khi tình trạng khó thở kéo dài hơn 2 tuần. Sử dụng thang điểm khó thở MRC (hội đồng nghiên cứu y tế - Medical Research Council) để đánh giá độ nặng của khó thở.

Xuất huyết tiêu hóa trên: phân tích triệu chứng

Chảy máu từ đường tiêu hóa trên thường xảy ra khi sự gián đoạn xảy ra giữa hàng rào bảo vệ mạch máu và môi trường khắc nghiệt của đường tiêu hóa.

Viêm mũi: phân tích triệu chứng

Viêm mũi dị ứng là kết quả của tình trạng viêm niêm mạc do dị ứng, viêm mũi không dị ứng không phụ thuộc vào immunoglobulin E (IgE) hoặc quá trình viêm chủ yếu.

Khai thác tiền sử: hướng dẫn khám bệnh

Những thông tin chi tiết về tiền sử sử dụng thuốc thường được cung cấp tốt hơn bởi lưu trữ của bác sĩ gia đình và những ghi chú ca bệnh hơn là chỉ hỏi một cách đơn giản bệnh nhân, đặc biệt lưu tâm đến các kết quả xét nghiệm trước đây.

Sốt: tầm soát nhiễm trùng bằng cận lâm sàng

Sự phối hợp lâm sàng với phân tích cận lâm sàng có thể phát hiện được các nguyên nhân không nhiễm trùng của sốt. Các bước tầm soát đầy đủ có thể là không cần thiết ở tất cả bệnh nhân, đặc biệt là với những bệnh nhân đã có tiêu điểm nhiễm trùng rõ ràng.

Đau ngực từng cơn: đặc điểm đau do tim và các nguyên nhân khác

Đau ngực do tim thường được mô tả điển hình là cảm giác bị siết chặt, đè nặng nhưng nhiều trường hợp khác có thể mô tả là bỏng rát. Nhiều bệnh nhân không cảm thấy đau mà chỉ là cảm giác khó chịu nếu chỉ hỏi về đau, có thể bỏ sót chẩn đoán.

Đau ngực, chẩn đoán và điều trị

Thiếu máu cơ tim thường được mô tả là tức nặng, đau cảm giác áp lực, thắt chặt, ép, chứ không phải là nhói sắc nét hoặc co thắt

Mê sảng mất trí và lú lẫn: phân tích bệnh cảnh lâm sàng

Ớ những bệnh nhân đang có bệnh lý ác tính, suy giảm miễn dịch hoặc ngã gần đây mà không có chấn thương đầu rõ ràng, đầu tiên cần tìm kiếm những nguyên nhân khác gây mê sảng nhưng cũng nên CT sọ não sớm để loại trừ.

Phân tích tình trạng té ngã để chẩn đoán và điều trị

Hầu hết xét nghiệm máu đều có giá trị thấp và nên được thực hiện để xác nhận nghi ngờ, điện tâm đồ rất hữu ích ở người cao tuổi để loại trừ bệnh tim.

Phát ban toàn thân cấp: đánh giá các triệu chứng lâm sàng

Nhập viện cho bất kỳ các bệnh nhân có tình trạng đỏ da nhiều, đánh giá và cần tiến hành hội chẩn da liễu ngay. Điều trị sau đó dựa vào chấn đoán chính xác và được hướng dẫn bởi đánh giá của chuyên gia da liễu.

Phòng ngừa khi dùng thuốc ở người cao tuổi

Bệnh nhân, hoặc người chăm sóc, mang tất cả thuốc men, mỗi khi khám lại, có thể giúp các nhà cung cấp sức khỏe củng cố lý do cho sử dụng thuốc

Đi lại khó khăn: phân tích bệnh cảnh lâm sàng

Nếu các vấn đề di chuyển là hậu quả của chóng mặt, đầu tiên hãy lượng giá các triệu chứng hạ huyết áp tư thế, sau khi thay đổi từ nằm sang tư thế đứng, đi kèm với cảm giác xây xẩm mặt mày/tiền ngất.

Phân mỡ: phân tích đặc điểm

Phân mỡ được định nghĩa một cách định lượng là có hơn 7g chất béo trong phân trong khoảng thời gian 24 giờ trong khi bệnh nhân đang ăn kiêng không quá 100 g chất béo mỗi ngày.

Giao hợp đau: phân tích triệu chứng

Giao hợp đau, thuật ngữ này thường được sử dụng liên quan đến rối loạn chức năng tình dục nữ, một tỷ lệ nhỏ nam giới cũng bị chứng đau khi giao hợp.

Tiểu đêm: phân tích triệu chứng

. Sinh lý bệnh cơ bản có thể phụ thuộc vào một số vấn đề hoàn toàn là cơ học và đối với những vấn đề khác có thể liên quan đến các cơ chế nội tiết tố thần kinh phức tạp.

Phosphatase kiềm tăng cao: phân tích triệu chứng

ALP huyết thanh chỉ nên được chỉ định nếu nghi ngờ có bệnh về xương hoặc gan. Kết quả ALP nên được so sánh với phạm vi bình thường phù hợp trên cơ sở tuổi tác và tiền sử lâm sàng.

Khối u ở vú: phân tích triệu chứng

Đánh giá khối u ở vú nên bắt đầu bằng việc hỏi bệnh sử đầy đủ và khám thực thể. Điều quan trọng là phải xác định nguy cơ mắc bệnh ung thư vú của bệnh nhân.

Các nguyên nhân thần kinh của ngất

Các bệnh rễ và dây thần kinh khác có hạ huyết áp tư thế gồm hội chứng Guillain Barre, thoái hóa dạng bột tiên phát, bệnh dây thần kinh do porphyrin niệu cấp, và trong ung thư biểu mô.

Phù toàn thân: đánh giá các nguyên nhân gây lên bệnh cảnh lâm sàng

Phù thường do nhiều yếu tố gây nên, do đó tìm kiếm những nguyên nhân khác kể cả khi bạn đã xác định được tác nhân có khả năng. Phù cả hai bên thường kèm với sự quá tải dịch toàn thân và ảnh hưởng của trọng lực.

Khó nuốt thực quản (rối loạn vận động): các nguyên nhân thường gặp

Co thắt thực quản gây khó nuốt khởi phát chậm (thường là hàng năm), xuất hiện với thức ăn lỏng và rắn, và có thể bắt đầu không liên tục. Khó chịu sau xương ức và tiếng ọc ạch là thường thấy.