Tiểu khó: phân tích triệu chứng

2023-03-21 09:00 AM

Chẩn đoán phổ biến nhất cho bệnh nhân mắc chứng khó tiểu là nhiễm trùng đường tiết niệu, mặc dù là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các triệu chứng khó tiểu, nhưng nhiều nguyên nhân khác cần được chẩn đoán chính xác.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Khó tiểu được định nghĩa là “đi tiểu đau”. Khó tiểu cấp tính là một vấn đề thường gặp trong thực hành cấp cứu, chiếm hơn 3 triệu lượt khám mỗi năm. Chẩn đoán phổ biến nhất cho bệnh nhân mắc chứng khó tiểu là nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI). Mặc dù UTI là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các triệu chứng khó tiểu, nhưng nhiều nguyên nhân khác cần được chẩn đoán chính xác. Chẩn đoán phân biệt cho bệnh nhân khó tiểu có thể được chia thành nhiều loại. Với một vài trường hợp ngoại lệ đáng chú ý, các chẩn đoán phân biệt cho nam và nữ là tương tự nhau, mặc dù tỷ lệ mắc bệnh rất khác nhau và thay đổi theo độ tuổi.

Nguyên nhân tiểu khó ở nữ

Viêm bàng quang, nhiễm trùng tiểu dưới, có hoặc không có viêm bể thận.

Viêm niệu đạo do bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD): Chlamydia, Neisseria gonorrhoeae, virus herpes simplex (HSV).

Viêm âm hộ - âm đạo do vi khuẩn, trichomonas, nấm men, HSV sinh dục.

Không nhiễm trùng – chấn thương, kích thích, dị ứng, teo cơ, lạm dụng tình dục.

Nguyên nhân gây tiểu khó ở nam

Viêm niệu đạo do Chlamydia, N. gonorrhoeae, nấm men (không cắt bao quy đầu → viêm quy đầu), HSV.

Viêm bàng quang (nếu nuôi cấy dương tính, có thể có bất thường về giải phẫu, chỉ định làm thêm).

Viêm tuyến tiền liệt, cấp tính phổ biến hơn mãn tính.

Tổn thương dương vật, chấn thương, lạm dụng tình dục.

Phì đại tuyến tiền liệt lành tính (BPH) đặc biệt ở nam giới lớn tuổi.

Nhiễm trùng có thể rõ ràng nhưng chủ yếu là một quá trình tắc nghẽn.

Đánh giá đặc điểm

Lịch sử chung tốt là rất quan trọng và có thể giúp định hướng các câu hỏi tiếp theo. Đặt câu hỏi cẩn thận về các triệu chứng liên quan khác và các yếu tố rủi ro là chìa khóa để phân loại chẩn đoán.

Tiểu khó bên trong so với tiểu khó bên ngoài

Chứng khó tiểu bên trong là nơi cảm giác khó chịu dường như tập trung bên trong cơ thể và bắt đầu trước hoặc khi bắt đầu đi tiểu.

Viêm bàng quang hoặc niệu đạo.

Khó tiểu bên ngoài là khi cảm giác khó chịu xuất hiện sau khi bắt đầu đi tiểu.

Viêm âm đạo, viêm âm hộ hoặc tổn thương bên ngoài dương vật

Các mục lịch sử quan trọng khác

Nguyên nhân STD.

Nhiễm trùng bàng quang.

Khởi phát từ từ → viêm niệu đạo và nguyên nhân bên ngoài.

Đau trên xương mu, ấn đau góc sườn sống, sốt và đau mạn sườn→ viêm bể thận.

Nam giới lớn tuổi → BPH.

Loại trừ viêm bể thận

Sốt

Sườn đau.

Đau trên xương mu.

Khám bộ phận sinh dục

Khám mỏ vịt ở phụ nữ.

Thắt bao quy đầu ở nam giới chưa cắt bao quy đầu.

Khám tuyến tiền liệt.

Lấy mẫu xét nghiệm

Tổn thương do HSV.

Khí hư-nấm men, viêm âm đạo do vi khuẩn, lậu và trichomonas.

Tổn thương.

Que thử phân tích nước tiểu-nitrat và leukoesterase (vi khuẩn cố định urê và bạch cầu).

Xét nghiệm trực tiếp nước tiểu bằng kính hiển vi có thể phát hiện các dấu hiệu sau

Bạch cầu, vi khuẩn và máu.

Mủ niệu (được định nghĩa là số lượng bạch cầu >10/mm3 nước tiểu).

Cấy nước tiểu: mất đến 48 giờ.

Chẩn đoán

Do có nhiều nguyên nhân gây khó tiểu nên việc chẩn đoán chính xác có thể khó khăn nếu không tiếp cận kỹ lưỡng từng bệnh nhân. Bởi vì hầu hết các nguyên nhân đều có các triệu chứng và dấu hiệu liên quan khác, chẩn đoán thường có thể được thực hiện với tiền sử cẩn thận, khám thực thể tập trung và các xét nghiệm thích hợp trong phòng thí nghiệm. Tách một UTI hoặc STD không biến chứng khỏi viêm bể thận nghiêm trọng hơn và các chẩn đoán có thể khác là thách thức ở những bệnh nhân này.

Bài viết cùng chuyên mục

Sưng bìu: phân tích các bệnh cảnh lâm sàng

Phần lớn các nguyên nhân gây sưng bìu đều lành tính, nhưng các khối u tế bào mầm có thể là nguyên nhân hàng đầu của bệnh lý ác tính gặp ở người trẻ.

Đau cổ: phân tích triệu chứng

Các triệu chứng chính liên quan đến cổ là các triệu chứng ở rễ, chẳng hạn như dị cảm, mất cảm giác, yếu cơ, có thể cho thấy chèn ép rễ thần kinh.

Đau thắt ngực: các bước đánh giá thêm nếu nghi ngờ

Mức độ đau thắt ngực không dựa trên mức đau mà dựa trên tần số triệu chứng, giới hạn khả năng gắng sức hoạt động chức năng. Bởi vì những thông tin này sẽ hướng dẫn điều trị và theo dõi đáp ứng, đánh giá triệu chứng chính xác.

Khối u vú: đặc điểm ác tính và lành tính

Siêu âm là phương thức chấn đoán hình ảnh được lựa chọn cho phụ nữ dưới 35 tuổi do mô u có mật độ cao. Đánh giá bệnh học được thực hiện bằng chấn đoán tế bào học bằng chọc hút kim nhỏ hoặc sinh thiết lõi hoặc đôi khi là xẻ sinh thiết.

Chảy máu trực tràng: phân tích triệu chứng

Đánh giá ban đầu nên xác định mức độ nghiêm trọng và sự ổn định huyết động của bệnh nhân và xác định nguồn gốc của chảy máu là đường tiêu hóa trên hoặc dưới về bản chất.

Đau ngực, chẩn đoán và điều trị

Thiếu máu cơ tim thường được mô tả là tức nặng, đau cảm giác áp lực, thắt chặt, ép, chứ không phải là nhói sắc nét hoặc co thắt

Viêm gan: phân tích triệu chứng

Viêm gan A phổ biến nhất đối với viêm gan cấp tính và viêm gan B và viêm gan C hầu hết dẫn đến nhiễm trùng mãn tính. Vi-rút viêm gan D có thể đồng nhiễm hoặc bội nhiễm. Viêm gan E ở các quốc gia kém phát triển.

Điện tâm đồ trong nhồi máu cơ tim có ST chênh lên

ST chênh lên ở các chuyển đạo V2-V5 có thể là dấu hiệu bình thường của tái cực sớm lành tính (‘high take-off’) và, nếu không có điện tâm đồ trước đó có thể gây ra chẩn đoán nhầm.

Khó thở do bệnh phế quản phổi, tim, toàn thân hoặc nguyên nhân khác

Khởi phát nhanh, khó thở nghiêm trọng trong trường hợp không có triệu chứng lâm sàng khác cần nâng cao mối quan tâm đối với tràn khí màng phổi, thuyên tắc phổi

Điện tâm đồ trong đau thắt ngực không ổn định/ nhồi máu cơ tim không ST chênh lên

Sóng T đảo ngược có thể là bằng chứng điện tâm đồ của thiếu máu. Sóng T âm sâu đối xứng ở chuyển đạo trước tim gợi ý tắc nghẽn nghiêm trọng gốc động mạch vành trái, những những biểu hiện khác ít đặc hiệu hơn.

Đau ngực: phân tích triệu chứng

Nguyên nhân của đau ngực thường lành tính và không do tim, cách tiếp cận tiêu chuẩn là cần thiết, do bỏ sót một tình trạng đe dọa đến tính mạng.

Ho ra máu, chẩn đoán và điều trị

Các động mạch phế quản xuất phát từ động mạch chủ hoặc động mạch liên sườn và mang máu dưới áp lực của hệ thống vào đường hô hấp, mạch máu, rốn phổi, và màng phổi tạng

Khám lão khoa: điểm đặc biệt trong đánh giá người già yếu suy kiệt

Khi có thể, xem xét các yếu tố trong tiền sử bệnh nhân có tương tự với những thông tin của người chứng kiến, người chăm sóc, người thân, ghi chú của bệnh nhân hoặc các nhân viên y tế khác không.

Đau đầu: đánh giá triệu chứng lâm sàng biểu hiện màng não

Nhận diện bệnh nhân viêm màng não do vi khuẩn là ưu tiên hàng đầu cho phép điều trị kháng sinh nhanh chóng để cứu sống bệnh nhân. Bệnh nhân có thể thiếu các biểu hiện kinh điển nhưng hầu hết các trường hợp sẽ có ít nhất một biểu hiện.

Lú lẫn mê sảng: đánh giá khi có tổn thương

Khi không chỉ định chụp hình ảnh não, có thể duy trì các biện pháp điều trị trong vài ngày. CT sọ não có thể được chỉ định để loại trừ xuất huyết dưới nhện và những bất thường cấu trúc khác nếu bệnh nhân thất bại điểu trị hoặc nặng hơn.

Thăm khám lâm sàng vùng bìu: những điểm cần chú ý

Ở những bệnh nhân có khối sưng viêm/đau hoặc đau vùng bìu cấp tính thì hay kiểm tra phản xạ da bìu, bình thường tinh hoàn bên phía đó sẽ được cơ bìu nâng lên.

Chóng mặt choáng váng: triệu chứng nghiêm trọng tiền ngất

Xem xét các cơn váng đầu có xuất hiện trong khi bệnh nhân đang đứng và có yếu tố khởi phát rõ ràng không, ví dụ như xúc cảm mạnh, tiêm tĩnh mạch, đứng lâu và/hoặc kèm theo các triệu chứng phó giao cảm như nôn, vã mồ hôi, rối loạn thị giác.

Thiếu máu trong bệnh mạn tính

Tình trạng giảm erythropoietin ít khi là nguyên nhân quan trọng gây sản xuất hồng cầu dưới mức từ trong suy thận, khi đó erythropoietin giảm là một quy luật.

Tiêm vắc xin Covid-19: các tác dụng phụ có thể xảy ra sau khi tiêm

Nói chuyện với bác sĩ về việc dùng thuốc không kê đơn, chẳng hạn như ibuprofen, acetaminophen, aspirin hoặc thuốc kháng histamine, nếu gặp bất kỳ cơn đau và khó chịu nào sau khi chủng ngừa.

Đổ mồ hôi đêm: phân tích triệu chứng để chẩn đoán và điều trị

Đổ mồ hôi ban đêm có thể là một phản ứng tự chủ, đại diện cho một triệu chứng khá không đặc hiệu khiến bác sĩ lâm sàng phải tìm kiếm nguyên nhân cụ thể.

Mất điều hòa cơ thể: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Mất điều hòa bao gồm tay vụng về, dáng đi bất thường hoặc không ổn định và rối loạn vận ngôn, nhiều bất thường vận động được thấy trong rối loạn chức năng tiểu não.

Đánh giá tình trạng dinh dưỡng qua tiền sử bệnh lý

Sau khi yêu cầu bệnh nhân mô tả các triệu chứng hoặc vấn đề y tế khiến họ phải tìm kiếm sự chăm sóc y tế, hãy bắt đầu khám phá mối quan hệ giữa chế độ ăn uống và bệnh có thể tồn tại.

Đau nhức đầu cấp tính

Bất kể nguyên nhân, đau đầu hiện đang cho là xảy ra như là kết quả của việc phát hành neuropeptides từ dây thần kinh sinh ba là trong các màng mềm và màng cứng mạch máu, dẫn đến viêm thần kinh.

Đau đầu: đánh giá các nguyên nhân thường gặp

Đau đầu là triệu chứng rất thường gặp và thường lành tính. Điều thách thức là phải nhận ra số ít bệnh nhân có bệnh lý nghiêm trọng hoặc cần điều trị đặc hiệu.

Đột quỵ: phân tích triệu chứng

Đột quỵ được định nghĩa là tình trạng thiếu hụt thần kinh cấp tính kéo dài hơn 24 giờ. Các vấn đề kéo dài dưới 24 giờ được gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua.