Tiểu khó: phân tích triệu chứng

2023-03-21 09:00 AM

Chẩn đoán phổ biến nhất cho bệnh nhân mắc chứng khó tiểu là nhiễm trùng đường tiết niệu, mặc dù là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các triệu chứng khó tiểu, nhưng nhiều nguyên nhân khác cần được chẩn đoán chính xác.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Khó tiểu được định nghĩa là “đi tiểu đau”. Khó tiểu cấp tính là một vấn đề thường gặp trong thực hành cấp cứu, chiếm hơn 3 triệu lượt khám mỗi năm. Chẩn đoán phổ biến nhất cho bệnh nhân mắc chứng khó tiểu là nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI). Mặc dù UTI là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các triệu chứng khó tiểu, nhưng nhiều nguyên nhân khác cần được chẩn đoán chính xác. Chẩn đoán phân biệt cho bệnh nhân khó tiểu có thể được chia thành nhiều loại. Với một vài trường hợp ngoại lệ đáng chú ý, các chẩn đoán phân biệt cho nam và nữ là tương tự nhau, mặc dù tỷ lệ mắc bệnh rất khác nhau và thay đổi theo độ tuổi.

Nguyên nhân tiểu khó ở nữ

Viêm bàng quang, nhiễm trùng tiểu dưới, có hoặc không có viêm bể thận.

Viêm niệu đạo do bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD): Chlamydia, Neisseria gonorrhoeae, virus herpes simplex (HSV).

Viêm âm hộ - âm đạo do vi khuẩn, trichomonas, nấm men, HSV sinh dục.

Không nhiễm trùng – chấn thương, kích thích, dị ứng, teo cơ, lạm dụng tình dục.

Nguyên nhân gây tiểu khó ở nam

Viêm niệu đạo do Chlamydia, N. gonorrhoeae, nấm men (không cắt bao quy đầu → viêm quy đầu), HSV.

Viêm bàng quang (nếu nuôi cấy dương tính, có thể có bất thường về giải phẫu, chỉ định làm thêm).

Viêm tuyến tiền liệt, cấp tính phổ biến hơn mãn tính.

Tổn thương dương vật, chấn thương, lạm dụng tình dục.

Phì đại tuyến tiền liệt lành tính (BPH) đặc biệt ở nam giới lớn tuổi.

Nhiễm trùng có thể rõ ràng nhưng chủ yếu là một quá trình tắc nghẽn.

Đánh giá đặc điểm

Lịch sử chung tốt là rất quan trọng và có thể giúp định hướng các câu hỏi tiếp theo. Đặt câu hỏi cẩn thận về các triệu chứng liên quan khác và các yếu tố rủi ro là chìa khóa để phân loại chẩn đoán.

Tiểu khó bên trong so với tiểu khó bên ngoài

Chứng khó tiểu bên trong là nơi cảm giác khó chịu dường như tập trung bên trong cơ thể và bắt đầu trước hoặc khi bắt đầu đi tiểu.

Viêm bàng quang hoặc niệu đạo.

Khó tiểu bên ngoài là khi cảm giác khó chịu xuất hiện sau khi bắt đầu đi tiểu.

Viêm âm đạo, viêm âm hộ hoặc tổn thương bên ngoài dương vật

Các mục lịch sử quan trọng khác

Nguyên nhân STD.

Nhiễm trùng bàng quang.

Khởi phát từ từ → viêm niệu đạo và nguyên nhân bên ngoài.

Đau trên xương mu, ấn đau góc sườn sống, sốt và đau mạn sườn→ viêm bể thận.

Nam giới lớn tuổi → BPH.

Loại trừ viêm bể thận

Sốt

Sườn đau.

Đau trên xương mu.

Khám bộ phận sinh dục

Khám mỏ vịt ở phụ nữ.

Thắt bao quy đầu ở nam giới chưa cắt bao quy đầu.

Khám tuyến tiền liệt.

Lấy mẫu xét nghiệm

Tổn thương do HSV.

Khí hư-nấm men, viêm âm đạo do vi khuẩn, lậu và trichomonas.

Tổn thương.

Que thử phân tích nước tiểu-nitrat và leukoesterase (vi khuẩn cố định urê và bạch cầu).

Xét nghiệm trực tiếp nước tiểu bằng kính hiển vi có thể phát hiện các dấu hiệu sau

Bạch cầu, vi khuẩn và máu.

Mủ niệu (được định nghĩa là số lượng bạch cầu >10/mm3 nước tiểu).

Cấy nước tiểu: mất đến 48 giờ.

Chẩn đoán

Do có nhiều nguyên nhân gây khó tiểu nên việc chẩn đoán chính xác có thể khó khăn nếu không tiếp cận kỹ lưỡng từng bệnh nhân. Bởi vì hầu hết các nguyên nhân đều có các triệu chứng và dấu hiệu liên quan khác, chẩn đoán thường có thể được thực hiện với tiền sử cẩn thận, khám thực thể tập trung và các xét nghiệm thích hợp trong phòng thí nghiệm. Tách một UTI hoặc STD không biến chứng khỏi viêm bể thận nghiêm trọng hơn và các chẩn đoán có thể khác là thách thức ở những bệnh nhân này.

Bài viết cùng chuyên mục

Viêm họng: phân tích triệu chứng

Viêm họng bao gồm nhiều loại nguyên nhân, nhưng phổ biến nhất ở những người có khả năng miễn dịch bình thường là viêm họng nhiễm trùng cấp tính, chủ yếu là do virus.

Rối loạn thăng bằng: các nguyên nhân cảm giác mất thăng bằng

Sự cân bằng đòi hỏi tín hiệu vào từ nhiều bộ phận cảm thụ cảm giác (thị giác, tiền đình, xúc giác, cảm giác bản thể). Giảm chức năng nhi ều hơn một trong các bộ phận này, dù rất nhỏ cũng có thể gây mất thăng bằng.

Tăng bạch cầu ái toan: phân tích triệu chứng

Bạch cầu ái toan phát triển từ tiền chất myeloid trong tủy xương thông qua hoạt động của ít nhất ba cytokine tạo máu. Interleukin-5 (IL-5) đặc hiệu cho quá trình biệt hóa bạch cầu ái toan.

Viêm thận bể thận trong chẩn đoán và điều trị

Beta lactam tĩnh mạch và một thuốc nhóm Aminoglycosid là lực chọn ban đầu khi chưa có kháng sinh đồ, Ở cơ sở ngoại trú có thể điều trị bằng Trimethoprim sulfamethoxazol

Định hướng chẩn đoán đau ngực cấp

Mục đích chủ yếu là để nhận diện hội chứng vành cấp và những nguyên nhân đe dọa mạng sống khác như bóc tách động mạch chủ và thuyên tắc phổi.

Đột quỵ: phân tích triệu chứng

Đột quỵ được định nghĩa là tình trạng thiếu hụt thần kinh cấp tính kéo dài hơn 24 giờ. Các vấn đề kéo dài dưới 24 giờ được gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua.

Phì đại tuyến giáp (bướu cổ): phân tích triệu chứng

Bất kỳ cản trở quá trình tổng hợp hoặc giải phóng hormone tuyến giáp đều có thể gây ra bướu cổ. Cho đến nay, yếu tố rủi ro quan trọng nhất đối với sự phát triển của bệnh bướu cổ là thiếu i-ốt.

Tràn dịch màng phổi: phân tích triệu chứng

Tràn dịch màng phổi do tăng áp suất thủy tĩnh trong tuần hoàn vi mạch, giảm áp suất keo trong tuần hoàn vi mạch như giảm albumin máu và tăng áp suất âm trong khoang màng phổi.

Viêm mũi: phân tích triệu chứng

Viêm mũi dị ứng là kết quả của tình trạng viêm niêm mạc do dị ứng, viêm mũi không dị ứng không phụ thuộc vào immunoglobulin E (IgE) hoặc quá trình viêm chủ yếu.

Rối loạn lưỡng cực: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Nguyên nhân chính xác của rối loạn lưỡng cực vẫn chưa được biết, nhưng các yếu tố sinh học, tâm lý và xã hội đều đóng một vai trò quan trọng.

Lú lẫn mạn tính: đánh giá về tình trạng lâm sàng

Thực hiện CT sọ não ở mỗi bệnh nhân biểu hiện lú lẫn mãn tính. Nó có thể giúp phát hiện được các nguyên nhân hồi phục được như xuất huyết dưới nhện, hoặc não úng thủy áp lực bình thường hoặc gợi ý các yếu tố nguyên nhân gây bệnh như bệnh mạch máu.

Nguy cơ té ngã: cách thực hiện đánh giá dáng đi

Sự an toàn và vững chắc chung; bất thường dáng đi một bên (đột quỵ, tổn thương thần kinh ngoại biên, bệnh khớp, đau); bước đi ngắn, lê chân (bệnh Parkinson, bệnh lý mạch máu não lan tỏa); dáng đi bước cao.

Xuất huyết trực tràng: đánh giá các nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa dưới

Phần lớn bệnh nhân xuất huyết do các nguyên nhân lành tính. Ở bệnh nhân xuất huyết trực tràng cấp tính, đánh giá mức độ xuất huyết và tiến hành đầy đủ các bước cấp cứu trước khi chẩn đoán chính xác.

Đau bắp chân: phân tích triệu chứng

Thông tin thích hợp bao gồm vị trí chính xác của cơn đau, cũng như chất lượng, mức độ nghiêm trọng, thời gian kéo dài và các yếu tố làm trầm trọng thêm hoặc giảm nhẹ.

Viêm miệng: phân tích triệu chứng

Viêm miệng đại diện cho một loại nhiễm trùng niêm mạc miệng, tình trạng viêm và các tổn thương miệng khác, có thể là bệnh ác tính nên các tổn thương dai dẳng.

Phân tích triệu chứng ngủ nhiều để chẩn đoán và điều trị

Ngủ nhiều quá mức nên được phân biệt với mệt mỏi tổng quát và mệt mỏi không đặc hiệu, vì bệnh nhân thường sử dụng các thuật ngữ thay thế cho nhau.

Phù khu trú: đánh giá các nguyên nhân gây lên bệnh cảnh lâm sàng

Phù một bên chân thường gợi ý những bệnh lý khu trú như tắc nghẽn tĩnh mạch hoặc bạch mạch; Phù cả hai bên có thể do bởi những nguyên nhân tại chỗ nhưng thường kèm với sự quá tải dịch toàn thân.

Định hướng chẩn đoán chảy máu trực tràng

Phần lớn bệnh nhân xuất huyết đường tiêu hóa dưới là lành tính, bệnh nhân xuất huyết trực tràng cấp tính, đánh giá mức độ xuất huyết và tiến hành đầy đủ các bước cấp cứu trước khi chẩn đoán chính xác.

Yếu chi trong đột quỵ: đánh giá dấu hiệu lâm sàng và cận lâm sàng

Chụp hình ảnh thần kinh để phân biệt đột quỵ xuất huyết não với đột quỵ nhồi máu não và để loại trừ các bệnh lý không đột quỵ, ví dụ tổn thương choán chỗ.

Trầm cảm: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Để được chẩn đoán mắc bệnh trầm cảm, bệnh nhân phải trải qua năm triệu chứng trở lên và phải có tâm trạng chán nản và hoặc giảm hứng thú trong 2 tuần.

Khai thác tiền sử: hướng dẫn khám bệnh

Những thông tin chi tiết về tiền sử sử dụng thuốc thường được cung cấp tốt hơn bởi lưu trữ của bác sĩ gia đình và những ghi chú ca bệnh hơn là chỉ hỏi một cách đơn giản bệnh nhân, đặc biệt lưu tâm đến các kết quả xét nghiệm trước đây.

Tiêm vắc xin Covid-19: các tác dụng phụ có thể xảy ra sau khi tiêm

Nói chuyện với bác sĩ về việc dùng thuốc không kê đơn, chẳng hạn như ibuprofen, acetaminophen, aspirin hoặc thuốc kháng histamine, nếu gặp bất kỳ cơn đau và khó chịu nào sau khi chủng ngừa.

Đổ mồ hôi đêm: phân tích triệu chứng để chẩn đoán và điều trị

Đổ mồ hôi ban đêm có thể là một phản ứng tự chủ, đại diện cho một triệu chứng khá không đặc hiệu khiến bác sĩ lâm sàng phải tìm kiếm nguyên nhân cụ thể.

Phân tích triệu chứng chóng mặt để chẩn đoán và điều trị

Triệu chứng chóng mặt có thể bao gồm ngất xỉu, choáng váng, lâng lâng hoặc đứng không vững, chóng mặt thực sự, cảm giác chuyển động bất thường hoặc quay cuồng.

Khó nuốt thực quản (rối loạn vận động): các nguyên nhân thường gặp

Co thắt thực quản gây khó nuốt khởi phát chậm (thường là hàng năm), xuất hiện với thức ăn lỏng và rắn, và có thể bắt đầu không liên tục. Khó chịu sau xương ức và tiếng ọc ạch là thường thấy.