- Trang chủ
- Thông tin
- Chẩn đoán và điều trị theo y học hiện đại
- Thăm khám chẩn đoán bệnh nhân nặng
Thăm khám chẩn đoán bệnh nhân nặng
Nếu hệ thống thần kinh trung ương hoạt động tốt, khả năng đáp ứng các câu hỏi một cách thích hợp, thì các chức năng quan trọng không chắc đã bị rối loạn đến mức cần phải can thiệp ngay lập tức.
Biên tập viên: Trần Tiến Phong
Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương
Khảo sát để hồi sinh tim phổi
Bệnh nhân không tương tác rõ ràng với môi trường không chỉ đơn giản là đang ngủ. Mục đích đánh giá ban đầu là bệnh nhân có bị ngừng tim phổi hay không, cho đến khi nó được chứng minh nguyên nhân khác. Khi đến gần bệnh nhân, hãy quan sát kỹ, xác định nhịp thở hoặc cử động tự phát. Nếu những điều này không rõ ràng, hãy kích thích bệnh nhân bằng cách hỏi to bệnh nhân.
Khi gọi hỏi bệnh nhân không có phản ứng, hãy tạo cho đường thở mở bằng động tác nâng cằm / nghiêng đầu và nhìn, lắng nghe và cảm nhận (cảm nhận chuyển động của không khí áp vào má) để thở. Để mở đường thở của bệnh nhân bất tỉnh, hãy kéo thẳng đầu và nâng cằm bệnh nhân lên; Đặt một tay lên trán và tay kia đặt sau chẩm của bệnh nhân, đồng thời ngửa đầu ra sau. Động tác này di chuyển lưỡi ra khỏi phía sau cổ họng, cho phép không khí đi qua lưỡi và vào khí quản. Cần thận trọng với bất kỳ bệnh nhân nào nếu nghi ngờ có chấn thương cổ. Với bệnh nhân như vậy, cố gắng mở đường thở bằng cách nâng cằm mà không ngửa đầu ra sau; cầm lấy các răng dưới và kéo hàm về phía trước. Nếu cần, hãy nghiêng đầu về phía sau một chút. Nếu một bệnh nhân đang đeo răng giả, hãy tháo răng giả.
Nếu không có bằng chứng xác định thở tự phát, hãy hô hấp nhân tạo hai hơi bằng cách thông khí bằng miệng-miệng. Tiếp theo, gọi sự giúp đỡ bằng bất kỳ cách nào có thể mà không để gián đoạn cấp cứu bệnh nhân.
Xác định xem tim tự đập hay không bằng cách cảm nhận động mạch cảnh hoặc sờ trước tim ở trẻ sơ sinh để tìm xung động của tim. Nếu không có mạch, bắt đầu ép tim ngoài lồng ngực và xen kẽ với thở máy; nói cách khác, bắt đầu hô hấp nhân tạo.
Khảo sát đánh giá các chức năng quan trọng
Khi bác sỹ đã xác định bệnh nhân không cần hô hấp nhân tạo hoặc bệnh nhân đã phục hồi hoạt động tim phổi tự phát, hãy xác định xem các chức năng duy trì sự sống quan trọng có đầy đủ và ổn định hay không hoặc liệu có cần thiết phải tăng cường hoặc các biện pháp hỗ trợ khác hay không.
Tổng quan ban đầu về bệnh nhân, hai lần quan sát có thể tiết kiệm rất nhiều thời gian và giúp tránh những can thiệp không cần thiết hoặc không kịp thời. Đầu tiên, nếu hệ thống thần kinh trung ương của bệnh nhân đang hoạt động tốt, được biểu hiện bằng khả năng đáp ứng các câu hỏi một cách thích hợp, thì các chức năng quan trọng không chắc đã bị rối loạn đến mức cần phải can thiệp ngay lập tức. Thứ hai, nếu da của bệnh nhân ấm, khô và có màu sắc bình thường, thì có khả năng là đã đủ oxy và lưu lượng máu đến ngoại vi. Trong tình trạng sốc, lưu lượng máu ngoại vi bị ngưng trệ về trung tâm; do đó, da thay đổi là dấu hiệu ban đầu của sốc giảm thể tích hoặc tim (cung lượng tim thấp). Các dấu hiệu chẩn đoán quan trọng về da liên quan đến các bệnh lý tim phổi cấp tính là màu xám, lốm đốm hoặc xanh tím; nhiệt độ da lạnh; và da tiết mồ hôi rõ rệt. Dấu hiệu cuối cùng, là đổ mồ hôi quá nhiều, gây ra bởi sự hoạt hóa của hệ thần kinh giao cảm bởi bất kỳ mối đe dọa lớn nào đối với cân bằng nội môi.
Tại thời điểm này thăm khám, nếu bệnh nhân bị chấn thương đầu có thể xảy ra, hãy cố định đầu và cổ của bệnh nhân bằng cách sử dụng bảng, băng dính, băng gạc hoặc khăn tắm hoặc bằng cách chỉ định ai đó giữ đầu bất động. Khi việc đánh giá hoàn tất và các chẩn đoán hình ảnh được thực hiện, nếu cần, những hạn chế này đối với chuyển động có thể được loại bỏ. Tuy nhiên, một khi bệnh nhân đã bất động, việc loại bỏ các biện pháp này cần phải đưa ra quyết định cẩn thận.
Hai thứ tự ưu tiên tiếp theo là tìm kiếm và xử trí chảy máu động mạch và vết thương ngực hở. Loại thứ hai được gọi là dẫn lưu vết thương ở ngực vì chúng cho phép không khí đi vào khoang màng phổi, dẫn đến xẹp phổi bên dưới (tràn khí màng phổi). Chảy máu động mạch và vết thương ở ngực do chảy máu có thể gây tử vong trong thời gian ngắn và cả hai đều được điều trị bằng cách băng ép để chặn vết thương.
Tại thời điểm này thăm khám, bệnh nhân đã ổn định đến mức có thể nhận được các dấu hiệu sinh tồn. Những điều này bao gồm trạng thái tinh thần của bệnh nhân, tốc độ và kiểu hô hấp, mạch, huyết áp và, trong một số trường hợp, nhiệt độ cơ thể. Tình trạng tâm thần có thể được đánh giá theo hệ thống AVPU (theo truyền thống được phân loại là tỉnh táo, ngủ gà, lơ mơ hoặc hôn mê). Cách ghi nhớ AVPU cho mức độ ý thức như sau:
A: bệnh nhân tỉnh táo (patient is alert).
V: bệnh nhân đáp ứng với kích thích bằng lời nói (patient responds to a verbal stimulus).
P: bệnh nhân đáp ứng với kích thích gây đau (patient responds to a painful stimulus).
U: bệnh nhân không phản ứng (patient is unresponsive).
Ước tính huyết áp bằng độ nẩy của mạch và bằng cách đánh giá những mạch nào có thể sờ thấy được. Nếu sờ thấy mạch quay ở cổ tay, thì huyết áp tâm thu ít nhất là 80 mm Hg. Nếu không phát hiện được mạch quay và chỉ có thể cảm nhận được mạch đùi, thì huyết áp tâm thu là 60 đến 70 mm Hg. Nếu bất thường xẩy ra với dấu hiệu quan trọng, hãy điều trị dấu hiệu bất thường để đưa nó trở lại bình thường. Ví dụ, nếu bệnh nhân thở tự nhiên với tốc độ chỉ năm nhịp thở mỗi phút, hãy tăng cường và hỗ trợ nhịp thở của bệnh nhân để độ sâu và nhịp thở được bình thường. Điều này có thể được thực hiện bằng cách thở xen kẽ miệng-miệng, sử dụng mặt nạ, hoặc đặt nội khí quản và thở máy.
Bệnh nhân chấn thương cũng nên được kiểm tra tim phổi. Đang tìm cách điều trị hoặc loại trừ tràn khí màng phổi có chèn ép tim (tĩnh mạch cổ phồng, tiếng tim mờ, hạ huyết áp...).
Bài viết cùng chuyên mục
Điện tâm đồ trong đau thắt ngực không ổn định/ nhồi máu cơ tim không ST chênh lên
Sóng T đảo ngược có thể là bằng chứng điện tâm đồ của thiếu máu. Sóng T âm sâu đối xứng ở chuyển đạo trước tim gợi ý tắc nghẽn nghiêm trọng gốc động mạch vành trái, những những biểu hiện khác ít đặc hiệu hơn.
Đau
Thuốc dạng thuốc phiện được chỉ định cho đau nặng mà các tác nhân kém hiệu lực hơn không thể làm giảm nhẹ đau.
Nguyên tắc quản lý đau
Đối với đau liên tục, giảm đau kéo dài cũng có thể được đưa ra xung quanh thời gian với một loại thuốc tác dụng ngắn khi cần thiết để đột phá với đau đớn.
Nhiễm trùng đường hô hấp: những đánh giá bổ sung khi thăm khám
Ở những bệnh nhân khỏe mạnh trước đó mà không có dấu hiệu ngực khu trú hoặc bất thường trên XQ phổi, chẩn đoán nhiều khả năng là nhiễm trùng hô hấp không viêm phổi, ví dụ viêm phế quản cấp.
Tiết dịch niệu đạo: phân tích triệu chứng
Tiết dịch niệu đạo có thể nhiều hoặc ít, trong, hơi vàng hoặc trắng, có mủ, mủ nhầy hoặc huyết thanh, nâu, xanh lá cây hoặc có máu, mủ chảy nước hoặc mủ đặc.
Lách to: phân tích triệu chứng
Nhiều nguyên nhân gây lách to có thể được nhóm thành các loại sau: giải phẫu, huyết học, nhiễm trùng, miễn dịch, ung thư, thâm nhiễm và xung huyết.
Thiếu vitamin D: phân tích triệu chứng
Khi sự hấp thụ canxi ở ruột không cung cấp đủ canxi để duy trì mức canxi máu bình thường, Vit D sẽ ức chế các tế bào tạo xương và kích hoạt các tế bào hủy xương để huy động canxi từ xương.
Sốt: các nguyên nhân thường gặp gây sốt
Sốt thường xảy ra như một phần của đáp ứng pha cấp do nhiễm trùng. Nhiễm trùng gây ra một đáp ứng viêm hệ thống có tỉ lệ tử vong đáng kể và cần phải được nhận diện và điều trị kịp thời. Nguyên nhân khác có thể gây ra sốt là bệnh ác tính, bệnh lý mô liên kết.
Sốt phát ban: phân tích triệu chứng
Tiếp cận chẩn đoán phân biệt là phân biệt giữa các thực thể khác nhau gây sốt và bệnh tật bằng các loại phát ban mà chúng thường gây ra.
Đau đầu: đánh giá các nguyên nhân thường gặp
Đau đầu là triệu chứng rất thường gặp và thường lành tính. Điều thách thức là phải nhận ra số ít bệnh nhân có bệnh lý nghiêm trọng hoặc cần điều trị đặc hiệu.
Vàng da: đánh giá cận lâm sàng theo bệnh cảnh lâm sàng
Cân nhắc huyết tán ở những bệnh nhân vàng da mà không có đặc điểm bệnh gan kèm theo và có các bằng chứng của tăng phá vỡ hồng cầu, bất thường về hình ảnh hồng cầu (mảnh vỡ hồng cầu), có thể có bằng chứng tăng sản xuất hồng cầu.
Định hướng chẩn đoán khó thở
Khi đánh giá bệnh nhân bị khó thở, nhớ rằng mức độ nặng của chúng có tính chủ quan cao, có thể không cảm thấy có chút khó thở nào mặc dù có sự rối loạn trao đổi khí nặng.
Điều trị theo triệu chứng: điều trị trước khi chẩn đoán xác định
Trong nhiều bệnh nhân có thay đổi ý thức hay rối loạn chức năng thần kinh cấp mà không xác định được nguyên nhân rõ ràng, thì hai tình trạng cần được loại trừ và điều trị ngay.
Khó nuốt thực quản (rối loạn vận động): các nguyên nhân thường gặp
Co thắt thực quản gây khó nuốt khởi phát chậm (thường là hàng năm), xuất hiện với thức ăn lỏng và rắn, và có thể bắt đầu không liên tục. Khó chịu sau xương ức và tiếng ọc ạch là thường thấy.
Đau ngực từng cơn: những lưu ý lâm sàng trong chẩn đoán
Phải loại trừ thuyên tắc phổi ở bất kỳ bệnh nhân nào có đau kiểu màng phổi cấp tính và không có nguyên nhân nào khác rõ ràng. D-dimer âm tính cùng Wells score < 4 (đủ khả năng loại trừ chẩn đoán này).
Tiểu không tự chủ: phân tích triệu chứng
Tỷ lệ tiểu không tự chủ tăng theo tuổi và cao tới 34% ở nữ và 11% ở nam. Đó là nguyên nhân chính dẫn đến việc rút lui khỏi xã hội và mất khả năng sống độc lập.
Nhân tuyến giáp: phân tích triệu chứng
Tiếp xúc với bức xạ ion hóa hoặc xạ trị chùm tia bên ngoài (đặc biệt là trước 20 tuổi) làm tăng tỷ lệ mắc các nhân tuyến giáp lành tính và ác tính với tỷ lệ 2% mỗi năm và đạt đỉnh 15–20 năm sau khi tiếp xúc.
Phân tích triệu chứng đau đầu để chẩn đoán và điều trị
Đau đầu thường được phân loại thành các loại nguyên phát và thứ phát với hệ thống phân loại quốc tế về rối loạn đau đầu, phiên bản thứ hai.
Mệt mỏi: các biểu hiện phải phân biệt
Mệt mỏi hay thiếu năng lượng thường là lý do cho việc từ bỏ các hoạt động và đặt câu hỏi cẩn thận có thể cần thiết để phân biệt giữa giới hạn hoạt động thể lực và thiếu hứng thú, quyết tâm.
Sốt: mở rộng tầm soát nhiễm trùng ở từng nhóm bệnh nhân
Nếu sốt đi kèm tiêu chảy, cách ly bệnh nhân, chú ý tiền sử đi du lịch gần đây và tiến hành lấy mẫu phân xét nghiệm. Nhanh chóng hội chẩn với khoa vi sinh và truyền nhiễm nếu có nghi ngờ bệnh tả, ví dụ ở người làm việc ở khu vực có nguy cơ cao.
Chẩn đoán bệnh lý: những xác suất và nguy cơ
Chẩn đoán khi xác suất xuất hiện được cho là đủ cao, và loại trừ chẩn đoán khi xác suất đủ thấp. Mức độ chắc chắn đòi hỏi phải dựa vào các yếu tố như hậu quả của sự bỏ sót các chẩn đoán đặc biệt, tác dụng phụ của điều trị và các nguy cơ của test chuyên sâu.
Đau đầu: đánh giá bệnh cảnh lâm sàng
Loại trừ xuất huyết dưới nhện ở bất kỳ bệnh nhân nào có đau đầu dữ dội lần đầu tiên hay là đau đầu nặng nhất họ từng trải qua mà đạt đỉnh trong 5 phút từ lúc khới phát và dai dẳng hơn 1 giờ.
Shock: phân tích các đặc điểm triệu chứng lâm sàng
Một số bệnh nhân có thể duy trì huyết áp trong giới hạn bình thường mặc dù có rối loạn chức năng cơ quan, cân nhắc bệnh lý khu trú nếu chỉ có một cơ quan bị rối loạn, chẳng hạn thiểu niệu mà không có bằng chứng rõ ràng của rối loạn huyết động.
Khó thở mạn tính: thang điểm khó thở và nguyên nhân thường gặp
Khó thở mạn tính được định nghĩa khi tình trạng khó thở kéo dài hơn 2 tuần. Sử dụng thang điểm khó thở MRC (hội đồng nghiên cứu y tế - Medical Research Council) để đánh giá độ nặng của khó thở.
Đau nhức đầu cấp tính
Bất kể nguyên nhân, đau đầu hiện đang cho là xảy ra như là kết quả của việc phát hành neuropeptides từ dây thần kinh sinh ba là trong các màng mềm và màng cứng mạch máu, dẫn đến viêm thần kinh.
