Bệnh Raynaud: phân tích triệu chứng

2023-02-10 02:34 PM

Căng thẳng và lạnh là nguyên nhân lớn nhất gây ra các cơn co thắt, các cơn co thắt có thể kéo dài vài phút đến vài giờ, có ba giai đoạn thay đổi màu sắc.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Bệnh Raynaud là một rối loạn co thắt mạch máu gây thiếu máu cục bộ từng đợt ở các ngón tay, kéo dài trong một khoảng thời gian khác nhau. Nó được đặt theo tên của Maurice Raynaud, người đầu tiên ghi nhận chứng rối loạn này vào năm 1862. Mặc dù chứng rối loạn này chủ yếu ảnh hưởng đến ngón tay và ngón chân nhưng nó cũng có thể ảnh hưởng đến lưỡi, mũi, tai và núm vú. Bệnh Raynaud không liên quan đến bất kỳ bệnh tiềm ẩn nào còn được gọi là bệnh Raynaud nguyên phát (PRD). Loại bệnh Raynaud này có xu hướng ít nghiêm trọng hơn và phổ biến hơn.

Bệnh Raynaud thứ phát (SRD) hoặc hiện tượng Raynaud thường liên quan đến một căn bệnh tiềm ẩn.

Nguyên nhân

Cảm xúc căng thẳng và cảm lạnh dường như là nguyên nhân lớn nhất gây ra các cơn co thắt. Các cơn co thắt có thể kéo dài vài phút đến vài giờ. Thông thường, các cơn có ba giai đoạn thay đổi màu sắc. Giai đoạn một bao gồm da xanh, đôi khi đi kèm với lạnh, tê và/hoặc dị cảm. Giai đoạn thứ hai, nếu có, bao gồm tím tái và có thể bao gồm một số triệu chứng liên quan đến giai đoạn một. Cuối cùng, giai đoạn thứ ba bao gồm ban đỏ, có thể liên quan đến cảm giác đau nhói ở các ngón tay. Bệnh Raynaud nguyên phát có nguy cơ tiến triển thành rối loạn tự miễn dịch thấp, nếu sau 2 năm tấn công không có dấu hiệu hoặc triệu chứng nào khác của quá trình tự miễn dịch.

Ngược lại, bệnh Raynaud có thể là dấu hiệu biểu hiện của bệnh xơ cứng bì. Người ta đã chứng minh rằng những người bị bệnh Raynaud nguyên phát hoặc bệnh Raynaud thứ phát có lưu lượng máu bất thường đến các ngón tay và khả năng phục hồi bất thường sau kích thích lạnh. Ở những bệnh nhân bị xơ cứng bì, các mạch máu đã bị thu hẹp do sự tăng sinh của vùng nội mạc. Điều này làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu máu cục bộ do kích thích lạnh.

Tỷ lệ mắc bệnh Raynaud ở phụ nữ dao động từ 3% đến 20% và ở nam giới từ 3% đến 14%. Tỷ lệ mắc bệnh Raynaud nguyên phát ở Hoa Kỳ là khoảng 5%, trong khi ở Pháp, tỷ lệ này có thể lên tới 17%. Bệnh Raynaud nguyên phát thường bắt đầu trong thập kỷ thứ hai hoặc thứ ba của cuộc đời. Bệnh Raynaud thứ phát có thể bắt đầu với rối loạn tiềm ẩn và/hoặc là dấu hiệu biểu hiện của rối loạn tự miễn dịch. Bệnh Raynaud phổ biến hơn ở vùng khí hậu lạnh. Đôi khi nó được liên kết với một số nghề nghiệp, chẳng hạn như những nghề đòi hỏi sự rối loạn. Bệnh Raynaud phổ biến hơn ở vùng khí hậu lạnh. Đôi khi nó liên quan đến một số nghề nghiệp nhất định, chẳng hạn như những nghề đòi hỏi phải tiếp xúc với rung động cơ học liên tục. Các rối loạn khác liên quan đến bệnh Raynaud thứ phát bao gồm lupus ban đỏ hệ thống (SLE), viêm khớp dạng thấp, viêm da cơ, viêm đa cơ, hội chứng tăng độ nhớt, thuốc chống ung thư và thuốc chẹn beta. Các quá trình co thắt mạch như đau đầu mạch máu, đau thắt ngực không điển hình và tăng huyết áp phổi nguyên phát cũng có thể liên quan đến Bệnh Raynaud thứ phát.

Đánh giá đặc điểm

Khi phỏng vấn bệnh nhân, điều quan trọng là xác định thời điểm các triệu chứng xuất hiện. Bệnh nhân lưu ý rằng các triệu chứng xuất hiện trong quá trình thay đổi tương đối từ nhiệt độ ấm sang lạnh. Căng thẳng cảm xúc cũng được báo cáo là gây ra các triệu chứng thông qua việc kích hoạt hệ thống thần kinh giao cảm. Các loại thuốc đã sử dụng và tiền sử hút thuốc cũng là những câu hỏi quan trọng cần trả lời trong quá trình khai thác bệnh sử. Ngoài ra, các câu hỏi về việc sử dụng máy móc hoặc công cụ tạo ra rung động hoặc các hoạt động lặp đi lặp lại khác được thực hiện bằng ngón tay có thể giúp xác định xem bệnh nhân có biến thể của bệnh Raynaud được gọi là hội chứng rung tay-cánh tay hay không. Việc kiểm tra thể chất nên tập trung vào việc kiểm tra kỹ lưỡng các chữ số. Kiểm tra cẩn thận các ngón tay xem có bị loét xơ cứng ngón hay không và kiểm tra các mao mạch nếp gấp móng tay để tìm các vòng mao mạch lớn bất thường, xen kẽ với các vùng không có bất kỳ mao mạch nào. Mô hình này là gợi ý của xơ cứng bì. Đồng thời kiểm tra phát ban Malar, tím tái dai dẳng và/hoặc mô hoại tử ở các ngón tay.

Mặc dù sinh lý bệnh chính xác của bệnh Raynaud nguyên phát và bệnh Raynaud thứ phát vẫn chưa rõ ràng, nhưng dường như có những ảnh hưởng di truyền mạnh mẽ. Phân tích gia đình và nghiên cứu sinh đôi đã khẳng định vai trò của yếu tố di truyền. Phân tích phả hệ chỉ ra khả năng lây truyền trội nhiễm sắc thể thường ảnh hưởng bởi giới tính trong một số gia đình. Tại thời điểm này, trình tự sắp xếp các gen ứng cử viên cho đột biến gen vẫn còn âm tính.

Chẩn đoán phân biệt

Bệnh Raynaud nguyên phát là chẩn đoán có nhiều khả năng xảy ra nhất ở phụ nữ trẻ với các triệu chứng ít nghiêm trọng hơn và không có bệnh nền. Bệnh Raynaud thứ phát nên được xem xét ở bất kỳ ai mắc chứng rối loạn tự miễn dịch đã biết như xơ cứng bì hoặc lupus ban đỏ hệ. Các chẩn đoán khác cần được xem xét bao gồm viêm tắc mạch huyết khối tắc nghẽn ở nam giới hút thuốc, hội chứng lối thoát ngực, hội chứng ống cổ tay liên quan đến việc sử dụng tay lặp đi lặp lại, chứng tím tái và bệnh huyết sắc tố, đặc biệt liên quan đến viêm gan B hoặc C. Các loại thuốc có thể gây ra bệnh Raynaud thứ phát bao gồm nhưng là không giới hạn ở thuốc chẹn beta, thuốc tránh thai, cảm lạnh là cách trình bày cổ điển. Bệnh nhân có thể không trải qua cả ba thay đổi màu sắc. Một số tài liệu nói rằng xanh xao sau đó là xanh tím là kiểu phổ biến nhất, trong khi các nguồn khác lưu ý rằng những bệnh nhân có các đợt tím tái có bệnh nặng hơn. Điều quan trọng nhất cần lưu ý khi chẩn đoán bệnh nhân mắc bệnh Raynaud là bệnh nhân mắc bệnh Raynaud thứ phát hầu như sẽ luôn có các triệu chứng khác của bệnh mô liên kết ngoài các triệu chứng của bệnh Raynaud.

Bài viết cùng chuyên mục

Ho cấp tính, ho dai dẳng và mãn tính

Ở người lớn khỏe mạnh, chứng ho cấp tính hầu hết là do nhiễm trùng đường hô hấp do virus. Các tính năng khác của nhiễm trùng như sốt, nghẹt mũi, đau họng và giúp xác định chẩn đoán.

Buồn nôn và ói mửa: phân tích triệu chứng để chẩn đoán và điều trị

Buồn nôn là triệu chứng gặp phải trong nhiều rối loạn cũng gây nôn, nôn là một phản ứng nhằm bảo vệ khỏi việc nuốt phải các chất có hại hoặc độc hại.

Đau ngực cấp: đặc điểm đau ngực do tim và các nguyên nhân khác

Mục đích chủ yếu là để nhận diện hội chứng vành cấp và những nguyên nhân đe dọa mạng sống khác như bóc tách động mạch chủ và thuyên tắc phổi. Phân tích ECG, xquang ngực và marker sinh học như troponin, D-dimer đóng vai trò quan trọng.

Tiêu chảy: đánh giá độ nặng và phân tích nguyên nhân

Giảm thể tích máu có thể dẫn đến tổn thương thận cấp trước thận, đặc biệt là nếu như kết hợp thêm thuốc hạ huyết áp hoặc các thuốc độc cho thận như lợi tiểu, ức chế men chuyển, NSAIDS.

Định hướng chẩn đoán chảy máu trực tràng

Phần lớn bệnh nhân xuất huyết đường tiêu hóa dưới là lành tính, bệnh nhân xuất huyết trực tràng cấp tính, đánh giá mức độ xuất huyết và tiến hành đầy đủ các bước cấp cứu trước khi chẩn đoán chính xác.

Đồng tử không đều: phân tích triệu chứng

Ở hầu hết các bệnh nhân, đồng tử không đều được phát hiện tình cờ; các triệu chứng là tương đối hiếm gặp, cần hỏi về các triệu chứng ở mắt như đau, đỏ, chảy nước mắt, sợ ánh sáng.

Tim to: phân tích triệu chứng

Tim to là do quá tải áp lực và phì đại cơ của một hoặc nhiều buồng tim, quá tải thể tích với sự giãn nở của các buồng tim hoặc bệnh cơ tim.

Tiêu chuẩn Duke cải tiến để chẩn đoán viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn

Cấy máu dương tính với các sinh vật gây viêm nội tâm mạc nhiễm trùng điển hình, từ 2 mẫu cấy máu riêng biệt hoặc 2 mẫu cấy dương tính từ các mẫu lấy cách nhau > 12 giờ, hoặc 3 hoặc phần lớn 4 lần cấy máu riêng biệt.

Mất thăng bằng: choáng mặt mất vững

Nhiều yếu tố góp phần gây mất thăng bằng, đặc biệt ở người già, bao gồm yếu chi, bệnh lý thần kinh cảm giác, tổn thương cảm giác bản thể, bệnh khớp, bệnh lý tổn thương thị giác và mất tự tin.

Phân tích triệu chứng đau đầu để chẩn đoán và điều trị

Đau đầu thường được phân loại thành các loại nguyên phát và thứ phát với hệ thống phân loại quốc tế về rối loạn đau đầu, phiên bản thứ hai.

Đau mắt đỏ: phân tích triệu chứng

Nguyên nhân chính của đau mắt đỏ là do nhiễm trùng hoặc chấn thương đối với các cấu trúc giải phẫu khác nhau của mắt, bệnh mô liên kết hoặc bệnh mắt nguyên phát cũng có thể biểu hiện bằng mắt đỏ.

Phát ban toàn thân cấp: đánh giá các triệu chứng lâm sàng

Nhập viện cho bất kỳ các bệnh nhân có tình trạng đỏ da nhiều, đánh giá và cần tiến hành hội chẩn da liễu ngay. Điều trị sau đó dựa vào chấn đoán chính xác và được hướng dẫn bởi đánh giá của chuyên gia da liễu.

Giảm cân ngoài ý muốn: phân tích triệu chứng để chẩn đoán và điều trị

Các vấn đề gây ra giảm cân thông qua một hoặc nhiều cơ chế, lượng calo hấp thụ không đủ, nhu cầu trao đổi chất quá mức hoặc mất chất dinh dưỡng qua nước tiểu hoặc phân.

Đau ngực không điển hình: phân tích triệu chứng

Đau ngực không điển hình có thể bắt nguồn từ bất kỳ cơ quan nào trong lồng ngực, cũng như từ các nguồn ngoài lồng ngực, ví dụ viêm tuyến giáp hoặc rối loạn hoảng sợ.

Đột quỵ: phân tích triệu chứng

Đột quỵ được định nghĩa là tình trạng thiếu hụt thần kinh cấp tính kéo dài hơn 24 giờ. Các vấn đề kéo dài dưới 24 giờ được gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua.

Khó thở do bệnh phế quản phổi, tim, toàn thân hoặc nguyên nhân khác

Khởi phát nhanh, khó thở nghiêm trọng trong trường hợp không có triệu chứng lâm sàng khác cần nâng cao mối quan tâm đối với tràn khí màng phổi, thuyên tắc phổi

Chẩn đoán bệnh lý: những xác suất và nguy cơ

Chẩn đoán khi xác suất xuất hiện được cho là đủ cao, và loại trừ chẩn đoán khi xác suất đủ thấp. Mức độ chắc chắn đòi hỏi phải dựa vào các yếu tố như hậu quả của sự bỏ sót các chẩn đoán đặc biệt, tác dụng phụ của điều trị và các nguy cơ của test chuyên sâu.