Ma túy đá (Meth): cai thuốc, giải độc càng sớm càng tốt

2019-05-07 06:45 PM
Ma túy đá hay còn gọi là hàng đá, chấm đá là tên gọi chỉ chung cho các loại ma túy tổng hợp, có chứa chất methamphetamine và amphethamine thậm chí là niketamid được phối trộn phức tạp từ nguyên liệu tự nhiên

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Trước hết, xin đề nghị bệnh nhân đi đến bác sĩ hoặc phương tiện chữa trị cai thuốc, giải độc càng sớm càng tốt, vì methamphetamine (meth) là một thuốc nguy hiểm, có tác dụng ngay cũng như tác dụng lâu dài trên não bộ và trên các bộ phận quan yếu khác như hệ tuần hoàn (mạch máu, tim), thận, răng miệng. Meth cũng làm cho hệ miễn nhiễm của cơ thể yếu đi, cơ thể dễ bị nhiễm trùng hơn.

Amphetamine được phát minh từ cuối thế kỷ thứ 19 (L. Edeleano, 1887) tại Đức. Methamphetamine được bào chế từ chất ephedrine tại Nhật (Nagayoshi, 1888). Methamphetamine, mạnh hơn và dễ bào chế hơn amphetamine, được tổng hợp đầu thế kỷ thứ 20 tại Nhật (1919). Hai phe trong thế chiến thứ 2 đều cho binh sĩ dùng thuốc này để họ tỉnh táo hơn. Toán không quân Nhật kamikaze cảm tử từng được cho dùng liều cao methamphetamine trước khi ra trận. Thuốc này được phát tán sau chiến tranh ở Nhật và gây một dịch nghiện thuốc. Sau đó thuốc được dùng trong y khoa để làm sụt cân (diet) và chữa bịnh trầm cảm. Trong thập niên 1970, chính phủ Mỹ quyết định cấm dùng methamphetamine, chỉ trừ những trường hợp ngoại lệ. Trong thập niên 1990, các tập đoàn Mễ Tây Cơ (drug cartel) tổ chức sản xuất thuốc này ào ạt tại California và phân phối khắp nước Mỹ và Châu Âu. Ở Mỹ, methamphetamine dạng tinh thể (crystal methamphetamine, crystal meth) có các tên lóng sau đây: Blade, Crystal, Batu, Ice, Quartz, Glass.

Theo Wikipedia: “Ma túy đá hay còn gọi là hàng đá, chấm đá là tên gọi chỉ chung cho các loại ma túy tổng hợp, có chứa chất methamphetamine (meth) và amphethamine (amph) thậm chí là niketamid được phối trộn phức tạp từ nguyên liệu tự nhiên và hóa chất khác nhau trong đó thành phần chính, phổ biến là methamphetamine. Loại ma túy này được giới sử dụng gọi là "đá" vì hình dạng bên ngoài trông giống đá - là tinh thể kết tinh thành những mảnh vụn li ti, gần giống với hạt mì chính (bột ngọt) hoặc giống hạt muối và óng ánh giống đá. Ngoài dạng phổ biến trên, ma túy đá còn bán bất hợp pháp trên thị trường dưới các dạng cục, bột, viên nén. Đây là một loại ma tuý mới tồn tại dưới dạng thức tinh thể”.

Hiện nay có chừng 35 triệu người dùng thuốc này trên thế giới (dân số 7600 triệu), với 10 triệu người ở Mỹ (dân số 325 triệu). Số nhập viện về chất kích thích này tăng hơn hai lần trong 7 năm gần đây, và thuốc giết chết chừng 10,000 người Mỹ mỗi năm, vì làm áp huyết vụt tăng cao, gây suy đa bộ phận, suy tim và tai biến mạch máu não.

Đạo luật chống dịch Methamphetamine năm 2005 (TT Bush) cấm bán thuốc không kê đơn có chứa thành phần pseudoephedrine, thường được sử dụng để sản xuất methamphetamine. Việc bán thuốc cảm lạnh chứa pseudoephedrine được giới hạn ở phía sau quầy (behind the counter). Số lượng pseudoephedrine mà một cá nhân có thể mua mỗi tháng bị hạn chế và các cá nhân được yêu cầu xuất trình giấy tờ tùy thân có ảnh để mua các sản phẩm có chứa pseudoephedrine. Ngoài ra, các cửa hàng được yêu cầu giữ thông tin cá nhân về người mua trong ít nhất hai năm.

Theo Vietnam Express "Theo số liệu của cảnh sát, Việt Nam có hơn 222.000 người nghiện ma túy vào cuối năm 2017 và số lượng ngày càng tăng phụ thuộc vào các loại ma túy tổng hợp như methamphetamin, thuốc lắc hoặc ketamine. Tại Đà Nẵng ở miền trung Việt Nam, người sử dụng ma túy tổng hợp chiếm 86% người nghiện ma túy. Tỷ lệ ở tỉnh miền trung Quảng Trị là 84% và tỉnh Trà Vinh là 91%. Các vụ án hình sự liên quan đến việc sử dụng thuốc, cụ thể là methamphetamine, đã nổi bật trên các phương tiện truyền thông địa phương gần đây”.

Theo một báo cáo mới đây của Liên Hiệp Quốc, sản xuất methamphetamine càng ngày càng gia tăng, với giá rẻ hơn. Thuốc phát xuất từ vùng "Tam giác vàng", nằm ở biên giới chung của Miến Điện, Trung Quốc, Lào và Thái Lan. Việt nam là một trục phân phát chính.

Methamphetamine (“meth”) thuộc nhóm thuốc gọi là thuốc kích thích tâm lý vận động" (psychomotor stimulants). Căn bản, nghĩa là bằng cách tác dụng gia tăng mức dẫn truyền thần kinh như dopamine, norepinephrine, serotonin các hiệu ứng meth trên não bao gồm các chức năng kiểm soát chuyển động (movement control) cũng như tình trạng sức khỏe tinh thần và trạng thái quân bình của các cảm xúc.

Kết quả là, người dùng thuốc này ở liều lượng lớn có thể bắt đầu cảm thấy "phê" (high) và ngất ngây, và có thể nhiều lời, lắm mồm và bồn chồn, mất bình tĩnh. Ngoài ra, họ cũng sẽ cảm thấy dễ tập trung và tỉnh táo hơn, và những cảm giác này có thể kéo dài hàng giờ, không giống như người lạm dụng cocain mà hiệu ứng chỉ kéo dài trong 30-60 phút.( Khi lạm dụng "crack" tác dụng còn ngắn hơn. Crack là cocain được chế biến bằng cách nấu với sodium bicarbonate để có thể hút được, chỉ sau 8 giây là qua màng phổi, đi vào máu, vào đến não, tạo nên khoái cảm rất nhanh, cao hơn nhưng ngắn hơn cocain thường.

Vì lạm dụng amphetamines cho cảm giác sung sức, tăng năng lượng và tỉnh táo hơn, cho nên có khả năng gặp những tác động tiêu cực của những cảm giác này. Một khi khoái cảm "phê" (high) ban đầu bắt đầu biến mất, người dùng thuốc sẽ bắt đầu cảm thấy lo lắng, sợ hãi và có cảm giác bị theo dõi, bức hại (paranoia). Những cảm giác này xảy ra do có sự tích tụ mạnh mẽ của các chất dẫn truyền thần kinh nói trên trong não bộ, và vì trải nghiệm về khả năng tập trung (focus) với cường độ của não bộ chỉ kéo dài trong thời gian giới hạn, sau đó sự lo lắng và hoang tưởng sẽ theo sau.

Với việc sử dụng lặp đi lặp lại, thuốc có thể kích hoạt một tình trạng gọi là "kích động tâm lý vận động" (psychomotor agitation, chỉ những chuyển động cơ thể ngẫu nhiên không có mục đích cụ thể hoặc ngoài ý muốn). Người sử dụng methamphetamine có thể co giật không kiểm soát và chuyển động giật hoặc lặp đi lặp lại ảnh hưởng đến các cơ của toàn thân hoặc trên khuôn mặt. Bệnh nhân cũng có thể quơ tay chân và thân thể họ có thể vặn mình uốn éo một cách hỗn loạn.

Kích động tâm lý vận động (psychomotor agitation) có thể làm cho những người trải nghiệm nó khổ sở và những người xung quanh lo ngại.

Người đang trải qua cơn kích động, nhận thức được những cử động ngoài ý muốn này của mình, họ biết rằng người khác đã nhận thấy những động tác đó, điều này có thể làm họ khổ sở thêm và gia tăng tình trạng lo âu, kích động.

Người trải nghiệm tình trạng kích động có thể cảm thấy mình không thể ngồi yên, có cảm giác cơ thể họ cứng lại, họ không thể làm sao giảm bớt tình trạng căng thẳng, họ tuyệt vọng không tìm một thế thoải mái, càng lúc càng lo lắng, như thể các suy nghĩ chạy qua nhanh không kiểm soát được (racing thoughts), họ muốn khóc, bực tức, cáu kỉnh.

Những cảm giác này có thể khiến họ đi vòng vòng trong một căn phòng, vắt tay, gõ nhịp ngón tay, gõ nhịp bàn chân, bồn chồn, bắt đầu một việc nào đó và dừng đột ngột, nói rất nhanh, vô cớ di chuyển đồ vật xung quanh, cởi quần áo ra rồi mặc lại.

Tuy nhiên, một số người bị kích động có những hành vi này ở mức không kiểm soát được, không có mục đích, có vẻ điên cuồng, những hành vi lặp đi lặp lại, rất nhanh, co giật, bực bội.

Những người bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn bởi kích động tâm lý vận động có thể hành xử theo cách có thể gây hại cho cơ thể của họ, như cắn môi đến chảy máu, tách lột da ra khỏi môi, lột móng tay, nhai, cắn vào thịt trong má của họ. Báo chí tại Việt Nam thường kể những chuyện bệnh nhân nghiện "đá" tự huỷ hoại thân thể như đốt chảy bao nylon rồi cho nhỏ lên da mình, tự cắt đứt bộ phận sinh dục, hay đâm chém, giết người kể cả người trong gia đình vì họ cảm thấy bị đe doạ, bị ma quỷ ám.

Bác sĩ có thể dùng những thuốc giúp ổn định tính khí (mood stabilizer) cho bệnh nhân, chống co giật và sau đó giúp tẩy độc cho bệnh nhân. Theo báo Vietnam Express, Việt nam bắt đầu dùng thuốc như D-amphetamine, methylphenidate, bupropion (thuốc chống trầm cảm) , mirtazapine (Remeron, thuốc chống trầm cảm), naltrexone (thường dùng để cai nghiện rượu hay ma túy/opioid) kèm với tâm lý trị liệu để chữa những người nghiện “thuốc tổng hợp” (synthetic drugs) như methamphetamine, làm giảm số lượng meth bệnh nhân cần và điều trị các ảo giác do thuốc gây ra. Theo báo này, trước đây ở Việt Nam chỉ dùng tâm lý trị liệu mà thôi.

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể khám xem bệnh nhân có những ngộ độc khác kèm theo không (do những chất khác được pha thêm vào meth/”đá”), xem người bệnh có bị những bệnh nhiễm như HIV, viêm gan B, C (thường truyền qua tình dục hay ống chích) hay không.

Bài viết cùng chuyên mục

Thoái hóa đốt sống cổ: điều gì cần biết?

Một số hoạt động lâu dài có thể làm tăng nguy cơ phát triển thoái hóa đốt sống cổ, chẳng hạn như mang tải nặng, luyện tập võ thuật, hoặc là một vũ công chuyên nghiệp

Các vitamin và chất bổ sung: hầu hết là sự lãng phí tiền bạc

Tổng quan cho thấy dùng các chất bổ sung được sử dụng rộng rãi nhất, vitamin tổng hợp, vitamin D, vitamin C và canxi không có tác dụng đáng kể

Sars CoV-2: cách thức và đường lây truyền virus

Kể từ những báo cáo đầu tiên về các ca bệnh từ Vũ Hán, một thành phố ở tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc, vào cuối năm 2019, các ca bệnh đã được báo cáo ở tất cả các châu lục.

Tác dụng phụ của vắc xin Covid-19: phải làm gì khi gặp phải

Bất kỳ ai lo lắng về tác dụng phụ của việc tiêm chủng có thể tự hỏi họ nên dùng thuốc không kê đơn trước khi chủng ngừa, để tránh bất kỳ tác dụng phụ nào trước khi chúng xảy ra.

Nhuộm tóc: thuốc nhuộm tóc có thể gây ung thư?

Càng tiếp xúc với chất gây ung thư, càng có nhiều khả năng bị ung thư, các yếu tố liên quan đến lượng tiếp xúc với các hóa chất trong thuốc nhuộm tóc bao gồm những điều sau

Virus corona: ai có thể nhiễm và mắc bệnh nặng

Những người bị bệnh được báo cáo là bị ho, sốt và khó thở, trường hợp nghiêm trọng có thể có suy nội tạng, đây là viêm phổi do virus, thuốc kháng sinh không có tác dụng

Khi mang thai và cho con bú: các thực phẩm cần tránh

Danh sách các loại thực phẩm mà một người nên tránh trong khi mang thai là dài, đây có thể là lý do tại sao một số người tin rằng họ cũng phải ăn một chế độ ăn hạn chế

Virus: lời khuyên phòng chống

Có thể làm gì nếu không may bị cảm lạnh, hoặc cúm trong mùa này, dưới đây là một số lời khuyên dễ dàng, và là những biện pháp tự nhiên

Ngứa âm đạo khi mang thai: những điều cần biết

Nhiều thứ có thể gây ngứa âm đạo khi mang thai, một số có thể là kết quả của những thay đổi cơ thể đang trải qua, các nguyên nhân khác có thể không liên quan đến thai kỳ

Tại sao cơ thể bị đau nhức?

Trong khi hầu hết các trường hợp đau nhức cơ thể có thể điều trị dễ dàng và tương đối vô hại, có một số tình trạng bệnh lý nghiêm trọng hơn bao gồm đau nhức cơ thể như một triệu chứng

Bại não (Cerebral palsy)

Các trẻ có những bất thường về cấu trúc não, nhiều bệnh di truyền, những bất thường của nhiễm sắc thể, và những dị tật cơ thể khác cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh bại não.

Vắc xin Covid-19: không có tác dụng phụ thì vắc xin có tác dụng không?

Hàng triệu người được tiêm chủng đã gặp phải các phản ứng phụ, bao gồm sưng, đỏ và đau tại chỗ tiêm. Sốt, nhức đầu, mệt mỏi, đau cơ, ớn lạnh và buồn nôn cũng thường được báo cáo.

JNC 7: hướng dẫn điều trị tăng huyết áp, mục tiêu và khuyến nghị

Báo cáo lần thứ 7 về dự phòng, phát hiện, đánh giá, và điều trị tăng huyết áp JNC 7 đã được công bố tháng 3 năm 2003.

Ung thư thứ phát: các yếu tố làm tăng nguy cơ

Quan trọng không kém, hãy thảo luận tần suất cần được sàng lọc, vì vậy có thể sớm phát hiện ra bất kỳ loại ung thư mới nào

Mang thai và nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI): những điều cần biết

Gần 18 phần trăm phụ nữ mang thai bị nhiễm trùng tiểu, có thể ngăn ngừa nhiễm trùng này bằng cách làm rỗng bàng quang thường xuyên, đặc biệt là trước và sau khi quan hệ

Tăng huyết áp: tổng quan nghiên cứu năm 2019

Tăng huyết áp, là tình trạng phổ biến trong đó lực của máu lâu dài đối với thành động mạch, đủ cao để cuối cùng có thể gây ra vấn đề về sức khỏe.

Dùng aspirin: người già khỏe mạnh không được hưởng lợi

Đối với người cao tuổi, không có tiền sử bệnh tim mạch trước đó, lợi ích của việc dùng aspirin là rất nhỏ, và không vượt quá rủi ro

Chứng mất trí: uống quá nhiều và quá ít rượu có thể làm tăng nguy cơ

Những phát hiện này cho thấy rằng cả việc kiêng rượu ở tuổi trung niên và uống nhiều làm tăng nguy cơ mất trí nhớ khi so sánh với uống từ nhẹ đến vừa

Hình thành cục máu đông sau Covid-19: đáp ứng miễn dịch kéo dài

Theo nghiên cứu mới, những người sống sót sau COVID-19, đặc biệt là những người bị bệnh tim hoặc tiểu đường, có thể tăng nguy cơ đông máu hoặc đột quỵ do phản ứng miễn dịch kéo dài.

Huyết áp cao: tất cả mọi điều cần biết

Những người được chẩn đoán bị cao huyết áp nên kiểm tra huyết áp thường xuyên, ngay cả khi là bình thường, nên kiểm tra nó ít nhất một lần mỗi năm năm

Virus corona (2019-nCoV): hướng dẫn lâm sàng tạm thời

WHO đang ra mắt nền tảng dữ liệu lâm sàng toàn cầu 2019 nCoV, WHO đã công bố hướng dẫn chăm sóc lâm sàng tạm thời cho bệnh viện

Ngay cả ô nhiễm không khí thấp cũng có thể gây ra các vấn đề về tim nghiêm trọng

Nghiên cứu cho thấy một mối tương quan chặt chẽ giữa việc sống bên cạnh một con đường đông đúc, do đó tiếp xúc với nitơ dioxit và giãn buồng tâm thất trái

Sars CoV-2 biến thể Delta: độc lực và các triệu chứng khi nhiễm trùng

Sars CoV-2 biến thể Delta, các nghiên cứu dường như cho thấy rằng nó gây ra nhiều trường hợp nhập viện và ốm đau hơn, nhưng vẫn chưa rõ liệu nó có làm tăng số ca tử vong hay không.

Virus corona mới (2019-nCoV): phòng ngừa và điều trị

Cách tốt nhất để ngăn chặn nhiễm trùng coronavirus mới 2019 nCoV là tránh tiếp xúc với vi rút nàỳ, không có điều trị kháng vi rút cụ thể được đề nghị cho nhiễm 2019 nCoV

Thuốc giảm cholesterol mới: nghiên cứu đầy hứa hẹn

Nhìn chung, kết quả có vẻ đầy hứa hẹn, nhưng vẫn còn phải xem liệu axit bempedoic, có trở thành phương pháp điều trị giảm cholesterol được cấp phép hay không