Phân tích triệu chứng mệt mỏi để chẩn đoán và điều trị

2022-12-05 04:01 PM

Mệt mỏi có thể là do vấn đề y tế, bệnh tâm thần hoặc các yếu tố lối sống, trong một số trường hợp, nguyên nhân không bao giờ được xác định.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Mệt mỏi là một lý do rất phổ biến, có thể là lý do chính khiến bệnh nhân tìm kiếm sự chăm sóc. Tất cả chúng ta đều cảm thấy mệt mỏi vào một thời điểm nào đó. Tuy nhiên, đối với hàng triệu bệnh nhân mỗi năm, việc tìm kiếm sự chăm sóc y tế trở nên đủ khó chịu. Mệt mỏi thực sự cần được phân biệt với sự yếu ớt và buồn ngủ quá mức thứ phát do rối loạn giấc ngủ. Mệt mỏi kéo dài dưới một tháng được coi là cấp tính. Nếu các triệu chứng kéo dài hơn một tháng, mệt mỏi được coi là kéo dài.

Mệt mỏi mãn tính được chẩn đoán khi các triệu chứng kéo dài > 6 tháng. Hội chứng mệt mỏi mãn tính (CFS) là tình trạng mệt mỏi sâu sắc kéo dài 6 tháng với bốn trong số tám triệu chứng sau:

1. Suy giảm trí nhớ ngắn hạn hoặc sự tập trung.

2. Viêm họng.

3. Bệnh hạch bạch huyết.

4. Đau cơ.

5. Đau ở nhiều khớp.

6. Nhức đầu của một loại mới, mô hình hoặc mức độ nghiêm trọng.

7. Ngủ không ngon giấc.

8. Khó chịu sau khi gắng sức kéo dài >24 giờ.

Mệt mỏi mãn tính vô căn được chẩn đoán nếu bệnh nhân mệt mỏi kéo dài > 6 tháng nhưng không đáp ứng các tiêu chí của hội chứng mệt mỏi mãn tính.

Nguyên nhân

Mệt mỏi có thể là do vấn đề y tế, bệnh tâm thần hoặc các yếu tố lối sống. Trong một số trường hợp, nguyên nhân không bao giờ được xác định. Mệt mỏi kéo dài vài tháng hoặc vài năm có nhiều khả năng là do nguyên nhân tâm thần, trong khi thời gian mệt mỏi ngắn hơn có nhiều khả năng là do nguyên nhân y học. Nếu có nguyên nhân y tế của sự mệt mỏi, nó thường có thể được xác định dựa trên lịch sử ban đầu, thăm khám thể chất và xét nghiệm.

Tỷ lệ thực sự của sự mệt mỏi sâu sắc là không rõ. Người ta ước tính rằng hơn 7 triệu lượt đến khám mỗi năm để phàn nàn về sự mệt mỏi. Xu hướng giới tính thực sự cũng không được biết đến; tuy nhiên, phụ nữ đến khám thường xuyên gấp đôi nam giới. Bệnh nhân dưới 45 tuổi có nhiều khả năng bị mệt mỏi hơn bệnh nhân trên 45 tuổi.

Phân tích đặc điểm

Nên thực hiện lịch sử chi tiết và đánh giá hệ thống. Thời gian bắt đầu, thời gian và mức độ mệt mỏi nên được khám phá, cùng với bất kỳ sự kiện kết thúc nào có thể xảy ra. Cần chú ý đặc biệt đến kiểu ngủ, tình trạng buồn ngủ ban ngày hoặc các triệu chứng ngưng thở khi ngủ.

Nên khám phá thói quen tập thể dục, lượng caffein và việc sử dụng ma túy hoặc rượu của bệnh nhân, và nên xem xét lại các loại thuốc.

Nên thu thập tiền sử tâm thần để đánh giá các triệu chứng trầm cảm hoặc lo âu. Các vấn đề về lối sống như căng thẳng ở nhà hoặc tại nơi làm việc, trách nhiệm chăm sóc trẻ em, làm việc theo ca hoặc thay đổi lịch trình làm việc nên được giải quyết.

Khám thể chất kỹ lưỡng nên được thực hiện. Các dấu hiệu sinh tồn cần được lưu ý cẩn thận. Cần chú ý đến sự hiện diện của xanh xao, yếu cơ, bướu cổ, nổi hạch và thể trạng. Nên tiến hành đánh giá tâm thần về các dấu hiệu trầm cảm, lo lắng hoặc bệnh tâm thần khác. Ở người lớn tuổi, kiểm tra tình trạng tâm thần để đánh giá chức năng nhận thức có thể phù hợp.

Xét nghiệm ban đầu nên được giới hạn ở:

1. Công thức máu toàn bộ.

2. Sinh hóa toàn diện.

3. Hormone kích thích tuyến giáp.

4. Tốc độ lắng hồng cầu.

Các xét nghiệm khác có thể được chỉ định qua bệnh sử hoặc khám thực thể:

1. Kháng thể kháng nhân.

2. Yếu tố dạng thấp.

3. Xét nghiệm monospot.

4. X-quang ngực.

5. Nội soi đại tràng.

6. Nghiên cứu về giấc ngủ.

7. Phân tích nước tiểu.

Thực hiện các xét nghiệm sàng lọc phù hợp với lứa tuổi và giới tính.

Mệt mỏi là một triệu chứng rất thường gặp. Trong hầu hết các trường hợp, bệnh sử kỹ lưỡng, khám thể chất và một số xét nghiệm phụ trợ hạn chế cho thấy chẩn đoán chính xác hơn. Mệt mỏi hiếm khi là triệu chứng duy nhất trong các trường hợp bệnh ác tính hoặc bệnh mô liên kết. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng trong số những bệnh nhân bị mệt mỏi, khoảng 40% có chẩn đoán y tế cơ bản, khoảng 40% có chẩn đoán tâm thần và 12% có cả lý do y tế và tâm thần cho sự mệt mỏi của họ. Khoảng 8% bệnh nhân không có chẩn đoán rõ ràng. Nếu tình trạng mệt mỏi không được chẩn đoán kéo dài hơn 6 tháng và đáp ứng các tiêu chí khác cho hội chứng mệt mỏi mãn tính, thì chẩn đoán đó được áp dụng. Nếu các tiêu chí khác cho hội chứng mệt mỏi mãn tính không được đáp ứng, thuật ngữ mệt mỏi mãn tính vô căn sẽ được sử dụng. Mệt mỏi không thể được quy cho chẩn đoán y tế hoặc tâm thần, thường được cho là do các yếu tố lối sống.

Bài viết cùng chuyên mục

Rối loạn lưỡng cực: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Nguyên nhân chính xác của rối loạn lưỡng cực vẫn chưa được biết, nhưng các yếu tố sinh học, tâm lý và xã hội đều đóng một vai trò quan trọng.

Tiêu chảy: phân tích bệnh cảnh lâm sàng

Tiêu chảy cấp thường do nhiễm trùng gây ra, đôi khi có liên quan đến việc sử dụng thuốc hoặc bệnh cảnh ruột viêm. Tiêu chảy mạn tính/tái diễn có thể là biểu hiện của bệnh lý ruột viêm, ung thư đại trực tràng nhưng phân lớn do hội chứng ruột kích thích.

Nguy cơ tự tử: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Tự tử thường được coi là một quyết định đạo đức mâu thuẫn với nhiều giá trị tôn giáo và xã hội, đối với nhiều cá nhân cố gắng hoặc tự tử, chất lượng cuộc sống đã trở nên cạn kiệt đến mức không còn lựa chọn nào khác.

Phòng chống bệnh tim mạch

Phòng chống bệnh tim mạch! Yếu tố nguy cơ gồm: Rối loạn lipid máu, tăng huyết áp, hút thuốc lá...Giới tính, tiền sử gia đình mắc bệnh mạch vành sớm...

Đánh trống ngực: phân tích triệu chứng

Đánh trống ngực là một nhận thức bất thường khó chịu về nhịp tim. Chúng thường được mô tả là tim đập thình thịch.

Đánh giá bệnh nhân: hướng dẫn thực hành

Những bệnh nhân bị bệnh cấp tính đòi hỏi cần được lượng giá một cách nhanh chóng theo các bước ABCDE với những trường hợp đe dọa tính mạng hoặc có sự xáo trộn lớn về sinh lý.

Phù gai thị: phân tích triệu chứng

Phù gai thị thực sự luôn đi kèm với tăng áp lực nội sọ, chẩn đoán phân biệt đối với phù gai thị gồm chấn thương, khối u nội sọ, hẹp cống não, giả u não (tăng áp lực nội sọ vô căn.

Đau ngực không điển hình: phân tích triệu chứng

Đau ngực không điển hình có thể bắt nguồn từ bất kỳ cơ quan nào trong lồng ngực, cũng như từ các nguồn ngoài lồng ngực, ví dụ viêm tuyến giáp hoặc rối loạn hoảng sợ.

Sốt: tầm soát nhiễm trùng bằng cận lâm sàng

Sự phối hợp lâm sàng với phân tích cận lâm sàng có thể phát hiện được các nguyên nhân không nhiễm trùng của sốt. Các bước tầm soát đầy đủ có thể là không cần thiết ở tất cả bệnh nhân, đặc biệt là với những bệnh nhân đã có tiêu điểm nhiễm trùng rõ ràng.

Phì đại tuyến giáp (bướu cổ): phân tích triệu chứng

Bất kỳ cản trở quá trình tổng hợp hoặc giải phóng hormone tuyến giáp đều có thể gây ra bướu cổ. Cho đến nay, yếu tố rủi ro quan trọng nhất đối với sự phát triển của bệnh bướu cổ là thiếu i-ốt.

Bệnh tiểu đường: phân tích triệu chứng

Phân loại lâm sàng của bệnh tiểu đường  là týp 1, týp 2, thai kỳ và các týp cụ thể khác thứ phát do nhiều nguyên nhân.

Khí máu động mạch: công cụ tiếp cận bệnh nhân khó thở cấp

Giảm PaCO2 gợi ý tình trạng tăng thông khí. Nếu PaO2 thấp hơn (hoặc chỉ trong giới hạn bình thường), sự tăng thông khí có thể là một đáp ứng thích hợp đối với sự giảm oxy máu.

Tiếp cận chẩn đoán bệnh nhân bị bệnh nặng

Việc tiếp cận hầu hết, nếu không phải tất cả, bệnh nhân trong tình huống cấp tính, trước tiên phải xác định không bị ngừng tim phổi và không có xáo trộn lớn các dấu hiệu sinh tồn.

Mất điều hòa cơ thể: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Mất điều hòa bao gồm tay vụng về, dáng đi bất thường hoặc không ổn định và rối loạn vận ngôn, nhiều bất thường vận động được thấy trong rối loạn chức năng tiểu não.

Định hướng chẩn đoán nôn ra máu

Nôn ra máu đỏ tươi hoặc máu cục là dấu hiệu của máu đang tiếp tục chảy và là một cấp cứu nội khoa, nếu máu màu đen, có hình hạt café là gợi ý của chảy máu đã cầm hoặc chảy máu tương đối nhẹ.

Mất trí nhớ ở người cao tuổi

Mặc dù không có sự đồng thuận hiện nay vào việc bệnh nhân lớn tuổi nên được kiểm tra bệnh mất trí nhớ, lợi ích của việc phát hiện sớm bao gồm xác định các nguyên nhân.

Di chuyển khó khăn: các nguyên nhân gây té ngã

Các vấn đề di chuyển có thể tự thúc đẩy như là tình trạng giảm hoạt động dẫn đến mất chức năng và độ chắc của khối cơ. Cách tiếp cận có hệ thống một cách toàn diện là điều cần thiết.

Đau bắp chân: phân tích triệu chứng

Thông tin thích hợp bao gồm vị trí chính xác của cơn đau, cũng như chất lượng, mức độ nghiêm trọng, thời gian kéo dài và các yếu tố làm trầm trọng thêm hoặc giảm nhẹ.

Trầm cảm ở người cao tuổi

Nói chung, fluoxetine được tránh vì thời gian hoạt động dài của nó và thuốc chống trầm cảm ba vòng cũng được tránh vì tác dụng phụ kháng cholinergic cao

Biểu hiện toàn thân và đau trong thận tiết niệu

Đau là biểu hiện của căng tạng rỗng (niệu quản, ứ nước tiểu) hoặc căng bao cơ quan (viêm tuyến tiền liệt, viêm thận bể thận).

Mê sảng: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Cơ chế sinh học thần kinh của mê sảng chưa được hiểu rõ, nhưng một giả thuyết bao gồm mối quan hệ với hoạt động giảm acetycholine.

Nhân tuyến giáp: phân tích triệu chứng

Tiếp xúc với bức xạ ion hóa hoặc xạ trị chùm tia bên ngoài (đặc biệt là trước 20 tuổi) làm tăng tỷ lệ mắc các nhân tuyến giáp lành tính và ác tính với tỷ lệ 2% mỗi năm và đạt đỉnh 15–20 năm sau khi tiếp xúc.

Triệu chứng và dấu hiệu bệnh mắt

Tiết tố mủ thường do nhiễm vi khuẩn ở kết mạc, giác mạc hoặc túi lệ. Viêm kết mạc hoặc viêm giác mạc do vi rút gây tiết tố nước.

Đánh giá nhồi máu cơ tim không có ST chênh/ đau thắt ngực không ổn định

Phân tầng nguy cơ bệnh nhân bằng thang điểm TIMI hoặc các thang điểm khác. Cho dù bệnh nhân có biến chứng hay đau ngực tiếp diễn, nên theo dõi điện tâm đồ liên tục cho bệnh nhân nguy cơ trung bình.

Tiểu không tự chủ: phân tích triệu chứng

Tỷ lệ tiểu không tự chủ tăng theo tuổi và cao tới 34% ở nữ và 11% ở nam. Đó là nguyên nhân chính dẫn đến việc rút lui khỏi xã hội và mất khả năng sống độc lập.