- Trang chủ
- Thông tin
- Chẩn đoán và điều trị theo y học hiện đại
- Phân tích triệu chứng mệt mỏi để chẩn đoán và điều trị
Phân tích triệu chứng mệt mỏi để chẩn đoán và điều trị
Mệt mỏi có thể là do vấn đề y tế, bệnh tâm thần hoặc các yếu tố lối sống, trong một số trường hợp, nguyên nhân không bao giờ được xác định.
Biên tập viên: Trần Tiến Phong
Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương
Mệt mỏi là một lý do rất phổ biến, có thể là lý do chính khiến bệnh nhân tìm kiếm sự chăm sóc. Tất cả chúng ta đều cảm thấy mệt mỏi vào một thời điểm nào đó. Tuy nhiên, đối với hàng triệu bệnh nhân mỗi năm, việc tìm kiếm sự chăm sóc y tế trở nên đủ khó chịu. Mệt mỏi thực sự cần được phân biệt với sự yếu ớt và buồn ngủ quá mức thứ phát do rối loạn giấc ngủ. Mệt mỏi kéo dài dưới một tháng được coi là cấp tính. Nếu các triệu chứng kéo dài hơn một tháng, mệt mỏi được coi là kéo dài.
Mệt mỏi mãn tính được chẩn đoán khi các triệu chứng kéo dài > 6 tháng. Hội chứng mệt mỏi mãn tính (CFS) là tình trạng mệt mỏi sâu sắc kéo dài 6 tháng với bốn trong số tám triệu chứng sau:
1. Suy giảm trí nhớ ngắn hạn hoặc sự tập trung.
2. Viêm họng.
3. Bệnh hạch bạch huyết.
4. Đau cơ.
5. Đau ở nhiều khớp.
6. Nhức đầu của một loại mới, mô hình hoặc mức độ nghiêm trọng.
7. Ngủ không ngon giấc.
8. Khó chịu sau khi gắng sức kéo dài >24 giờ.
Mệt mỏi mãn tính vô căn được chẩn đoán nếu bệnh nhân mệt mỏi kéo dài > 6 tháng nhưng không đáp ứng các tiêu chí của hội chứng mệt mỏi mãn tính.
Nguyên nhân
Mệt mỏi có thể là do vấn đề y tế, bệnh tâm thần hoặc các yếu tố lối sống. Trong một số trường hợp, nguyên nhân không bao giờ được xác định. Mệt mỏi kéo dài vài tháng hoặc vài năm có nhiều khả năng là do nguyên nhân tâm thần, trong khi thời gian mệt mỏi ngắn hơn có nhiều khả năng là do nguyên nhân y học. Nếu có nguyên nhân y tế của sự mệt mỏi, nó thường có thể được xác định dựa trên lịch sử ban đầu, thăm khám thể chất và xét nghiệm.
Tỷ lệ thực sự của sự mệt mỏi sâu sắc là không rõ. Người ta ước tính rằng hơn 7 triệu lượt đến khám mỗi năm để phàn nàn về sự mệt mỏi. Xu hướng giới tính thực sự cũng không được biết đến; tuy nhiên, phụ nữ đến khám thường xuyên gấp đôi nam giới. Bệnh nhân dưới 45 tuổi có nhiều khả năng bị mệt mỏi hơn bệnh nhân trên 45 tuổi.
Phân tích đặc điểm
Nên thực hiện lịch sử chi tiết và đánh giá hệ thống. Thời gian bắt đầu, thời gian và mức độ mệt mỏi nên được khám phá, cùng với bất kỳ sự kiện kết thúc nào có thể xảy ra. Cần chú ý đặc biệt đến kiểu ngủ, tình trạng buồn ngủ ban ngày hoặc các triệu chứng ngưng thở khi ngủ.
Nên khám phá thói quen tập thể dục, lượng caffein và việc sử dụng ma túy hoặc rượu của bệnh nhân, và nên xem xét lại các loại thuốc.
Nên thu thập tiền sử tâm thần để đánh giá các triệu chứng trầm cảm hoặc lo âu. Các vấn đề về lối sống như căng thẳng ở nhà hoặc tại nơi làm việc, trách nhiệm chăm sóc trẻ em, làm việc theo ca hoặc thay đổi lịch trình làm việc nên được giải quyết.
Khám thể chất kỹ lưỡng nên được thực hiện. Các dấu hiệu sinh tồn cần được lưu ý cẩn thận. Cần chú ý đến sự hiện diện của xanh xao, yếu cơ, bướu cổ, nổi hạch và thể trạng. Nên tiến hành đánh giá tâm thần về các dấu hiệu trầm cảm, lo lắng hoặc bệnh tâm thần khác. Ở người lớn tuổi, kiểm tra tình trạng tâm thần để đánh giá chức năng nhận thức có thể phù hợp.
Xét nghiệm ban đầu nên được giới hạn ở:
1. Công thức máu toàn bộ.
2. Sinh hóa toàn diện.
3. Hormone kích thích tuyến giáp.
4. Tốc độ lắng hồng cầu.
Các xét nghiệm khác có thể được chỉ định qua bệnh sử hoặc khám thực thể:
1. Kháng thể kháng nhân.
2. Yếu tố dạng thấp.
3. Xét nghiệm monospot.
4. X-quang ngực.
5. Nội soi đại tràng.
6. Nghiên cứu về giấc ngủ.
7. Phân tích nước tiểu.
Thực hiện các xét nghiệm sàng lọc phù hợp với lứa tuổi và giới tính.
Mệt mỏi là một triệu chứng rất thường gặp. Trong hầu hết các trường hợp, bệnh sử kỹ lưỡng, khám thể chất và một số xét nghiệm phụ trợ hạn chế cho thấy chẩn đoán chính xác hơn. Mệt mỏi hiếm khi là triệu chứng duy nhất trong các trường hợp bệnh ác tính hoặc bệnh mô liên kết. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng trong số những bệnh nhân bị mệt mỏi, khoảng 40% có chẩn đoán y tế cơ bản, khoảng 40% có chẩn đoán tâm thần và 12% có cả lý do y tế và tâm thần cho sự mệt mỏi của họ. Khoảng 8% bệnh nhân không có chẩn đoán rõ ràng. Nếu tình trạng mệt mỏi không được chẩn đoán kéo dài hơn 6 tháng và đáp ứng các tiêu chí khác cho hội chứng mệt mỏi mãn tính, thì chẩn đoán đó được áp dụng. Nếu các tiêu chí khác cho hội chứng mệt mỏi mãn tính không được đáp ứng, thuật ngữ mệt mỏi mãn tính vô căn sẽ được sử dụng. Mệt mỏi không thể được quy cho chẩn đoán y tế hoặc tâm thần, thường được cho là do các yếu tố lối sống.
Bài viết cùng chuyên mục
Đau ngực cấp: phân tích đặc điểm điện tâm đồ và các triệu chứng lâm sàng
Nếu có ST chênh lên nhưng không phù hợp những tiêu chuẩn, làm lại điện tâm đồ thường xuyên và xử trí như bệnh nhân nhồi máu cơ tim không ST chênh lên/ đau thắt ngực không ổn định.
Tiếng thở rít: phân tích triệu chứng
Thở rít thì hít vào, cho thấy có tắc nghẽn ở hoặc trên thanh quản, thở rít hai pha với tắc nghẽn tại hoặc dưới thanh quản, thở khò khè gợi ý tắc khí quản xa hoặc phế quản gốc.
Bệnh nhân hen phế quản cấp: những đánh giá bổ sung khi thăm khám
Đặc điểm cần quan tâm, ví dụ hen gần tử vong trước đó, kém dung nạp điều trị. Nếu như những đặc điểm nặng vẫn tiếp tục, theo dõi ở môi trường chăm sóc tích cực với đánh giá lặp lại với các chỉ số SpO2, PEFR.
Điều trị theo triệu chứng: điều trị trước khi chẩn đoán xác định
Trong nhiều bệnh nhân có thay đổi ý thức hay rối loạn chức năng thần kinh cấp mà không xác định được nguyên nhân rõ ràng, thì hai tình trạng cần được loại trừ và điều trị ngay.
Xuất huyết và ban xuất huyết: phân tích triệu chứng
Trình tự thời gian và tiền sử ban xuất huyết cũng như bất kỳ dấu hiệu chảy máu bất thường nào đều quan trọng, bởi vì nguyên nhân của ban xuất huyết có thể là bẩm sinh hoặc mắc phải.
Định hướng chẩn đoán khó nuốt
Bệnh nhân với khó nuốt cần loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng, trừ khi tiền sử chỉ ra vấn đề miệng hầu, kiểm tra thực quản để loại trừ tắc nghẽn cơ học.
Sức khoẻ và phòng ngừa dịch bệnh
Tại Hoa Kỳ, tiêm chủng trẻ em đã dẫn đến loại bỏ gần hết bệnh sởi, quai bị, rubella, bệnh bại liệt, bạch hầu, ho gà và uốn ván
Phòng chống loãng xương
Nguy cơ của loãng xương là gãy xương khoảng 5o phần trăm đối với phụ nữ và 30 phần trăm đối với nam giới, Loãng xương gãy xương có thể gây đau đáng kể và tàn tật
Nhân tuyến giáp: phân tích triệu chứng
Tiếp xúc với bức xạ ion hóa hoặc xạ trị chùm tia bên ngoài (đặc biệt là trước 20 tuổi) làm tăng tỷ lệ mắc các nhân tuyến giáp lành tính và ác tính với tỷ lệ 2% mỗi năm và đạt đỉnh 15–20 năm sau khi tiếp xúc.
Tiểu khó: đi tiểu đau
Nghiên cứu thuần tập được thiết kế đã chỉ ra rằng một số phụ nữ có thể được chẩn đoán đáng tin cậy với viêm bàng quang không biến chứng mà không có kiểm tra thể chất.
Các nguyên nhân thần kinh của ngất
Các bệnh rễ và dây thần kinh khác có hạ huyết áp tư thế gồm hội chứng Guillain Barre, thoái hóa dạng bột tiên phát, bệnh dây thần kinh do porphyrin niệu cấp, và trong ung thư biểu mô.
Yếu chi trong đột quỵ: đánh giá dấu hiệu lâm sàng và cận lâm sàng
Chụp hình ảnh thần kinh để phân biệt đột quỵ xuất huyết não với đột quỵ nhồi máu não và để loại trừ các bệnh lý không đột quỵ, ví dụ tổn thương choán chỗ.
Định hướng chẩn đoán nôn ra máu
Nôn ra máu đỏ tươi hoặc máu cục là dấu hiệu của máu đang tiếp tục chảy và là một cấp cứu nội khoa, nếu máu màu đen, có hình hạt café là gợi ý của chảy máu đã cầm hoặc chảy máu tương đối nhẹ.
Nguy cơ tự tử: phân tích để chẩn đoán và điều trị
Tự tử thường được coi là một quyết định đạo đức mâu thuẫn với nhiều giá trị tôn giáo và xã hội, đối với nhiều cá nhân cố gắng hoặc tự tử, chất lượng cuộc sống đã trở nên cạn kiệt đến mức không còn lựa chọn nào khác.
Lách to: phân tích triệu chứng
Nhiều nguyên nhân gây lách to có thể được nhóm thành các loại sau: giải phẫu, huyết học, nhiễm trùng, miễn dịch, ung thư, thâm nhiễm và xung huyết.
Đột quỵ: phân tích triệu chứng
Đột quỵ được định nghĩa là tình trạng thiếu hụt thần kinh cấp tính kéo dài hơn 24 giờ. Các vấn đề kéo dài dưới 24 giờ được gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua.
Thở khò khè: phân tích triệu chứng
Nguyên nhân gây thở khò khè phổ biến nhất ở mọi lứa tuổi là bệnh hen, và cần cố gắng loại trừ các nguyên nhân gây thở khò khè khác, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh.
Hôn mê và rối loạn ý thức: đánh giá bằng thang điểm Glasgow
Những khuyết tật nhỏ như suy giảm trí nhớ, mất định hướng và sự hoạt động chậm của não, có thể không rõ ràng và khó nhận biết, đặc biệt nếu đồng tồn tại các vấn đề ngôn ngữ, nhìn và nói.
Đau bụng: phân tích triệu chứng
Nguyên nhân đau bụng có thể khá đa dạng do bệnh lý ngoài ổ bụng hoặc các nguồn trong ổ bụng, các phát hiện vật lý có thể thay đổi, tình trạng đe dọa đến tính mạng có thể phát triển.
Lú lẫn mạn tính: đánh giá về tình trạng lâm sàng
Thực hiện CT sọ não ở mỗi bệnh nhân biểu hiện lú lẫn mãn tính. Nó có thể giúp phát hiện được các nguyên nhân hồi phục được như xuất huyết dưới nhện, hoặc não úng thủy áp lực bình thường hoặc gợi ý các yếu tố nguyên nhân gây bệnh như bệnh mạch máu.
Định hướng chẩn đoán tiêu chảy
Tiêu chảy cấp dưới hai tuần thường do nhiễm trùng gây ra, đôi khi có liên quan đến việc sử dụng thuốc hoặc bệnh cảnh đầu tiên của bệnh lý ruột viêm, tiêu chảy mạn tính có thể là biểu hiện của bệnh lý ruột viêm, ung thư đại trực tràng.
Phòng chống bệnh tim mạch
Phòng chống bệnh tim mạch! Yếu tố nguy cơ gồm: Rối loạn lipid máu, tăng huyết áp, hút thuốc lá...Giới tính, tiền sử gia đình mắc bệnh mạch vành sớm...
Mệt mỏi: các biểu hiện phải phân biệt
Mệt mỏi hay thiếu năng lượng thường là lý do cho việc từ bỏ các hoạt động và đặt câu hỏi cẩn thận có thể cần thiết để phân biệt giữa giới hạn hoạt động thể lực và thiếu hứng thú, quyết tâm.
Đau bắp chân: phân tích triệu chứng
Thông tin thích hợp bao gồm vị trí chính xác của cơn đau, cũng như chất lượng, mức độ nghiêm trọng, thời gian kéo dài và các yếu tố làm trầm trọng thêm hoặc giảm nhẹ.
Giảm vận động ở người cao tuổi
Tránh, hạn chế và ngưng các thiết bị xâm lấn, đường tĩnh mạch, ống thông tiểu) có thể làm tăng triển vọng bệnh nhân cao tuổi cho chuyển động sớm