Tổn thương não (Brain Injury)

2012-11-19 09:35 PM
Mô của bộ não bị tổn thương có thể phục hồi trong một thời gian ngắn, Tuy nhiên, một khi mô não đã chết hoặc bị phá hủy thì không còn cách nào để có thể tin rằng những tế bào não mới có thể phát triển trở lại.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Bộ não là trung tâm điều khiển cho mọi chức năng của cơ thể kể cả những hoạt động có ý thức (đi và nói chuyện) và những hoạt động vô thức (hô hấp, nhịp tim, v.v.). Đồng thời bộ não cũng điều khiển suy nghĩ, nhận thức, lời nói và cảm xúc. Tình trạng tổn thương tới bộ não, dù do chấn thương đầu nghiêm trọng hay chấn thương gần đầu không để lại vết nứt hoặc xuyên thủng cũng có thể phá vỡ một số hoặc tất cả những chức năng này.

Tổn thương não có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng và suốt đời đối với những chức năng của thể xác và tinh thần, bao gồm mất ý thức, trí nhớ và/hoặc tính cách thay đổi và bị liệt một phần hoặc liệt toàn thân.

Chấn thương sọ não (Traumatic brain injury - TBI) có nguyên nhân chủ yếu từ các vụ tai nạn xe gắn máy, ngã, hành động bạo lực và các chấn thương trong thể thao. Kiểu chấn thương này xảy ra ở nam giới nhiều hơn gấp hai lần so với phụ nữ. Theo ước lượng thì tỷ lệ người bị chấn thương sọ não là 100/100.000 và có 52.000 người chết mỗi năm. Độ tuổi bị tổn thương sọ não cao nhất là từ 15 đến 24 và từ 75 tuổi trở lên.

Được bao bọc trong khung xương của hộp sọ, não là một chất sệt lơ lửng trong một biển dịch não tủy. Chất dịch này đỡ bộ não và đóng vai trò như một lớp giảm sóc trong những cử động nhanh của đầu. Mặt ngoài của hộp sọ bằng phẳng, nhưng mặt trong thì lại gồ ghề – và cấu tạo này có thể gây nên tổn thương đáng kể trong những trường hợp chấn thương gần đầu vì bộ não bật lên nẩy lại vào cấu trúc nhiều xương trong hộp sọ.

Não có thể bị tổn thương do hộp sọ bị nứt hoặc đâm xuyên (ví dụ như trong trường hợp tai nạn xe cộ, rơi ngã hoặc trúng đạn), một diễn tiến bệnh tật (độc tố thần kinh, trường hợp nhiễm trùng, khối u, những bất thường trong quá trình trao đổi chất, v.v.) hoặc một chấn thương gần đầu ví dụ như trường hợp Hội chứng Trẻ Bị lắc (Shaken Baby Syndrome) hoặc đầu cử động theo chiều hướng tăng quá nhanh hoặc giảm quá nhanh.

Khi tổn thương có nguyên nhân do chấn thương thì tình trạng tổn thương tới bộ não có thể xảy ra vào thời điểm va chạm hoặc có thể diễn ra muộn hơn do bị sưng lên (phù não) và chảy máu vào não (xuất huyết trong não) hoặc máu chảy xung quanh não (xuất huyết ngoài màng cứng hoặc dưới màng cứng).

Khi đầu bị đập với một lực đủ mạnh, bộ não quay tròn và xoắn vào trục của nó (thân não), làm đứt các đường truyền thần kinh thông thường và gây nên tình trạng mất ý thức. Nếu trạng thái bất tỉnh này diễn ra trong một thời gian dài, người bị thương bị coi là đang hôn mê, một trạng thái do các sợi thần kinh chạy từ thân não tới vỏ não đã bị đứt gây nên.

Tình trạng chấn thương gần đầu thường xảy ra không để lại những biểu hiện bên ngoài rõ ràng nhưng sự khác nhau giữa những chấn thương gần đầu và chấn thương xuyên hộp sọ là rất rõ ràng. Ví dụ, nếu đầu bị một viên đạn xuyên thủng thì não có thể bị phá huỷ một vùng lớn nhưng hậu quả có thể là nhỏ vì vùng não đó không phải là vùng quan trọng.

Ngược lại, những chấn thương gần đầu thường để lại thương tổn trải rộng hơn và thiệt hại về hệ thần kinh lớn hơn, kể cả liệt một phần tới liệt hoàn toàn, sai lệch về nhận thức, hành vi và trí nhớ, tình trạng thực vật dai dẳng, và tử vong.

Mô của bộ não bị tổn thương có thể phục hồi trong một thời gian ngắn. Tuy nhiên, một khi mô não đã chết hoặc bị phá hủy thì không còn cách nào để có thể tin rằng những tế bào não mới có thể phát triển trở lại. Quá trình khôi phục lại thường tiếp tục ngay cả khi những tế bào mới không phát triển, có lẽ bởi vì những phần khác của bộ não đảm nhiệm chức năng của mô não đã bị phá hủy.

Tiến trình phục hồi bắt đầu ngay lập tức. Một khi trí nhớ bắt đầu được khôi phục lại, tỷ lệ hồi phục thường tăng lên. Tuy nhiên, nhiều vấn đề có thể vẫn diễn ra, bao gồm những vấn đề liên quan đến cử động, trí nhớ, sự chú ý, suy nghĩ phức tạp, lời nói và ngôn ngữ, và những thay đổi về hành vi.

Ngoài những hậu quả rõ ràng về thể xác do tổn thương não bộ gây nên, người chống chịu được qua tổn thương thường xuyên đối mặt với tâm lý chán nản, lo lắng, mất lòng tự trọng, tính cách thay đổi, và trong một số các trường hợp là bị mất khả năng tự nhận thức về mọi thiếu hụt hiện tại.

The sources: Resource Center on Brain Injury (Brain Injury Resource Center), the National Institute on Deafness and other Communication Disorders (National Institute on Deafness and Other Communication Disorders), the National Research Institute for System Disorders Neurology and Stroke (National Institute on Neurological Disorders and Stroke).

Bài viết cùng chuyên mục

Biến thể Covid-19 Delta: các triệu chứng chẩn đoán và điều trị

Biến thể Delta (còn được gọi là B.1.617.2) của Covid-19 là một chủng vi rút mới hơn, có vẻ như lây lan dễ dàng và nhanh chóng hơn các biến thể khác, có thể dẫn đến nhiều trường hợp mắc Covid-19 hơn.

Điều trị đau lưng: cân nhắc lựa chọn cẩn thận

Giảm đau là ưu tiên hàng đầu cho hầu hết mọi người bị đau lưng, nhưng chiến lược dài hạn phù hợp sẽ phụ thuộc vào những gì đã kích hoạt cơn đau ngay từ đầu

Giảm đau lưng mãn tính: loại kích thích thần kinh mới

Ý tưởng kích thích hạch rễ hấp dẫn bởi vì, không giống như kích thích tủy sống, nó chỉ nhắm vào các dây thần kinh bị ảnh hưởng, một lý do khác là nó đòi hỏi mức dòng điện thấp hơn

Thể dục và tuổi thọ: bài tập quá nhiều có gây hại không?

Thể dục nhịp điệu là thứ mà hầu hết bệnh nhân có thể kiểm soát, và chúng tôi thấy trong nghiên cứu của chúng tôi không có giới hạn về tập thể dục quá nhiều

Vắc xin Covid-19: sự ảnh hưởng của nó đến kinh nguyệt?

Chu kỳ kinh nguyệt có thể thay đổi như thế nào sau khi tiêm vắc xin? Đây có thực sự là những tác dụng phụ liên quan đến Covid-19 hay là do căng thẳng và những thay đổi khác trong cuộc sống có thể trùng hợp với việc chủng ngừa?

Ngộ độc thủy ngân: điều trị và những điều cần biết

Trong phơi nhiễm cấp tính, bước đầu tiên trong điều trị, là loại người khỏi nguồn thủy ngân, đồng thời, bảo vệ người khác khỏi tiếp xúc với nó

COVID 19 nặng: theo dõi và điều trị oxy

Tất cả các bệnh nhân mắc nhiễm trùng hô hấp cấp, được chăm sóc nên được trang bị máy đo oxy xung, oxy hoạt động hệ thống, cung cấp oxy.

Lựa chọn điều trị tiểu đường loại 2 tốt nhất: các yếu tố cần xem xét

Quản lý nó hiệu quả, có nghĩa là sử dụng nhiều chiến lược giảm rủi ro, đồng thời đạt được mục tiêu kiểm soát lượng đường trong máu

Khí thải xe: có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ

Dân cư tiếp xúc lâu dài với carbon đen, phát ra tại địa phương, từ khí thải giao thông, có liên quan đến tỷ lệ đột quỵ

Mất trinh tiết: những thay đổi cơ thể

Đối với một số người, quan hệ tình dục lần đầu tiên, là một cột mốc rất quan trọng, tình dục có thể gây ra một số thay đổi tạm thời cho cơ thể

Dùng paracetamol trong thai kỳ: dẫn đến các vấn đề về hành vi của trẻ

Sử dụng paracetamol trong khi mang thai, có liên quan đến việc tăng điểm số nghiên cứu, chủ yếu là xung quanh sự hiếu động hoặc sự chú ý

Tập thể dục để ngăn ngừa và giảm đau lưng

Người mới bắt đầu nên bắt đầu bằng cách giữ căng trong một thời gian ngắn và dần dần xây dựng để giữ mỗi lần căng cơ trong khoảng 30 giây

Bệnh thận giai đoạn cuối (ESRD): tất cả những điều cần biết

Độ dài của từng giai đoạn bệnh thận khác nhau và phụ thuộc vào cách điều trị bệnh thận, đặc biệt là liên quan đến chế độ ăn uống và bác sĩ có khuyên nên chạy thận hay không

Phải làm gì khi bị tắc sữa

Trong bài viết này, chúng tôi xem xét các triệu chứng và nguyên nhân gây tắc nghẽn ống dẫn, biện pháp khắc phục tại nhà để thử và khi nào cần đi khám bác sĩ

Chế độ ăn uống khi có thai: ăn gì và tránh gì?

Một số chế độ ăn của phụ nữ có thể bị ảnh hưởng bởi niềm tin đạo đức, yêu cầu tôn giáo hoặc tình trạng sức khỏe, vì vậy việc kiểm tra với bác sĩ là quan trọng

Kiểm soát bàng quang (Bladder management)

Bàng quang co cứng (phản xạ) là khi bàng quang của quý vị chứa đầy nước tiểu và khả năng phản xạ tự động kích hoạt bàng quang để thoát nước tiểu.

Triệu chứng ngộ độc thủy ngân: những điều cần biết

Triệu chứng ngộ độc thủy ngân nguyên tố và bay hơi, thủy ngân hữu cơ, thủy ngân vô cơ, và ngộ độc thủy ngân dạng khác

Tràn dịch khớp gối: là gì, triệu chứng, cách phòng và điều trị?

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ thảo luận về các phương pháp điều trị, triệu chứng và nguyên nhân của tràn dịch khớp gối, và một số cách để ngăn chặn nó xảy ra

Khóc khi quan hệ tình dục: là hoàn toàn bình thường

Các triệu chứng khóc khi quan hệ tình dục có thể bao gồm nước mắt, buồn bã và khó chịu sau khi quan hệ tình dục đồng thuận, ngay cả khi nó hoàn toàn thỏa mãn.

Coronavirus (2019-nCoV): cập nhật các trường hợp nhiễm ngày 8 tháng 2 năm 2020

Tỷ lệ lây truyền của một loại virus, được chỉ định bởi số lượng sinh sản của nó, đại diện cho số lượng trung bình của những người sẽ nhiễm bệnh

Tiền tiểu đường: ngủ muộn có thể dẫn đến tăng cân

Bệnh tiểu đường là một căn bệnh phổ biến với tác động đến chất lượng cuộc sống, xác định các yếu tố lối sống mới có thể giúp chúng tôi tư vấn cho bệnh nhân giai đoạn sớm

Covid-19: thuốc chống huyết khối và tương tác thuốc

Chloroquine và hydroxychloroquine là những chất ức chế CYP2D6 và P-glycoprotein vừa phải. Chúng có ít tương tác với apixaban và rivaroxaban, nhưng cần thận trọng khi dùng chung với dabigatran và edoxaban.

Dịch truyền tĩnh mạch: chọn giải pháp sinh lý phù hợp

Áp lực chuyển dịch ra bên ngoài, là áp lực mao quản, áp lực dịch kẽ và thẩm thấu dịch kẽ, áp lực huyết tương có xu hướng di chuyển chất dịch vào trong

Vắc xin Covid-19: không có tác dụng phụ thì vắc xin có tác dụng không?

Hàng triệu người được tiêm chủng đã gặp phải các phản ứng phụ, bao gồm sưng, đỏ và đau tại chỗ tiêm. Sốt, nhức đầu, mệt mỏi, đau cơ, ớn lạnh và buồn nôn cũng thường được báo cáo.

Vắc xin Covid -19: Trung Quốc cung cấp cho nhiều quốc gia ở Châu Phi

Chính phủ Trung Quốc đã thông báo rằng họ sẽ cung cấp vắc-xin cho gần  40  quốc gia châu Phi. Theo Wu Peng, giám đốc bộ ngoại giao châu Phi, Trung Quốc đang cung cấp vắc-xin miễn phí hoặc bán chúng với “giá ưu đãi”.