Viêm nang lông

2016-06-24 11:05 AM

Viêm nang lông do vi khuẩn gram âm, bệnh thường phát triển ở những người đang điều trị trứng cá bằng kháng sinh, có thể bệnh biểu hiện như một đợt bột phát của trứng cá mủ và trứng cá nốt.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Những điểm thiết yếu cho chẩn đoán

Ngứa và dát đỏ ở vùng có tóc.

Mụn mủ ở nang lông.

Trong viêm nang râu và viêm loét mi mắt thấy có viêm vùng da xung quanh.

Đánh giá chung

Nguyên nhân gây viêm nang lông có nhiều. Nguyên nhân có thể có do tụ cầu và có thể gặp khá phổ biến ở những người đái tháo đường! Khi thương tổn khu trú ở sâu, mạn tính và ngoan cố thì được gọi là viêm nang sâu. Đây là bệnh tự lan truyền hoặc lan theo các vết xây xước khi cạo râu. Môi trên là một vùng đặc biệt dễ bị ở người chảy mũi mạn tính hoặc người bị sốt theo mùa.

Viêm nang lông do vi khuẩn gram âm, bệnh thường phát triển ở những người đang điều trị trứng cá bằng kháng sinh, có thể bệnh biểu hiện như một đợt bột phát của trứng cá mủ và trứng cá nốt. Có thể phân lập được klebsiella, enterobacter, và proteus từ các tổn thương của bệnh.

Viêm nang lông do tắm bồn tắm nóng là do pseudomonas aeruginosa, đặc trưng bởi các thương tổn mụn mủ, mụn nước, dát sẩn ở nang lông, ngứa. Bệnh xuất hiện trong vòng 1- 4 ngày sau khi tắm ở trong bồn nước nóng, bể bơi hay bể xoáy. Rất hiếm gây nhiễm khuẩn toàn thân. Viêm nang lông không do vi khuẩn cũng có thể được gây nên bởi dầu kích thích vào nang lông, dầu có thể tiếp xúc ở nơi làm việc và cũng có thể ở nhà (trong hóa mỹ phẩm, dầu cocoa hay trong dầu dừa).

Viêm da đầu cũng có thể được gây nên bởi băng bịt, mồ hôi, và chà xát, ví dụ như mặc quần bò quá chặt hay những đồ sợi nặng ở phần trên của chân.

Viêm nang lông giống như trứng cá nhưng không đáp ứng với các thuốc điều trị trứng cá, loại này có thể do nấm Pityrosporum orbiculare. Loại này cần sinh thiết để chẩn đoán và điêu trị bằng thuốc ketoconazol 200mg/ngày, fluconazol. 100 mg/ngày theo đường uống hoặc thuốc bôi selenium sulfid 2,5%, bôi 15 phút/ngày trong vòng 3 tuần.

Viêm nang lông được gọi là trứng cá do steroid có thể thấy ở tuần đầu của đợt điều trị toàn thân bằng steroid hoặc gặp khi giảm liều thuốc.

Người ta đã gặp một thể của viêm nang lông vô khuẩn bao gồm các sẩn mày đay với sự xâm nhập của các đa nhân ái toan ở bệnh nhân AIDS.

Bệnh giả viêm nang lông là một bệnh gây nên bởi sự mọc vào trong của lông ở vùng rìa và vùng gáy. Thương tổn là các sẩn và mụn mủ khu trú ở nang lông hoặc không có các nang lông. Điều trị bằng cách làm cho lông mọc ra hay dùng hóa chất làm rụng lông hoặc một vài loại cạo râu hợp lý (ví dụ hệ thống cạo theo kỹ thuật của Moore).

Lâm sàng

Triệu chứng cơ năng thường đau dát và ngứa nhẹ ở vùng lông bị viêm. Thương tổn là các mụn mủ ở nang Ịông. Trong bệnh viêm nang râu thì vùng da xung quanh nang lông cũng bị đỏ lên, có vảy và trông giống chàm.

Chẩn đoán phân biệt

Điều quan trọng là phân biệt được viêm nang lông do vi khuẩn và không do vi khuẩn. Tiền sử là một chỉ điểm rất có giá trị để chỉ ra nguyên nhân viêm nang lông không do vi khuẩn, đồng thời nuôi cấy và nhuộn gram là một xét nghiệm không thể thiếu được. Chúng ta cũng cần chẩn đoán phân biệt với trứng cá thường và rôm bội nhiễm và các bệnh nhiễm khuẩn da khác như bệnh chốc hay nhiễm nấm. Viêm nang lóng do vi khuẩn gram âm thường có tiền sử tắm bồn tắm nóng. Viêm nang lông do bạch cầu đa nhân ái toan ở bệnh nhân AIDS đòi hỏi phải có sinh thiết để chẩn đoán.

Biến chứng

Áp xe hóa là biến chứng chính của viêm nang lông do vi khuẩn. Khi thương tổn tiến triển ở cả môi, mũi và mắt, một biến chứng hiếm gặp là do viêm tắc tĩnh mach xoang hang.

Phòng bệnh

Điều chỉnh đúng tất cả các nguyên nhân tại chỗ có từ trước (kích thích bởi các chất hóa học tự nhiên, dầu máy, chất xuất tiết). Kiểm soát đường máu của những người đái tháo đường sẽ làm giảm tỷ lệ nhiễm bệnh. Một điều chắc chắn là nước trong bồn tắm phải được xử lý đúng bằng clo khi viêm nang lông do tụ cầu, chẩn đoán và điều trị viêm mũi và viêm vùng xương đáy chậu bằng dicloxacillin, 250mg 4 lần/ngày trong 14 ngày, cùng với riíampicin 300mg x 2 lần trong 5 ngày, trong thời gian này dùng thuốc bôi mupirocin dạng mỡ 2% bôi 2 lần ngày trong 5 ngày, có thể có tác dụng. Sau đó có thể làm cho một số bệnh nhân bứt rứt khó chịu. Clindamycin, 100mg/ngày có tác dụng phòng tái phát và phòng nhọt ở bệnh nhân viêm nang lông tụ cầu.

Điều trị

Liệu pháp lại chỗ

Rửa sạch vùng có thương tổn bằng chlorhexidin, rồi đắp dung dịch nước muối sinh lý hoặc aluminum subacetat ngâm hoặc đắp gạc 15 phút/lân, 2 lần/ngày nếu thương tổn ướt.

Cồn anhydrous ethyl có 6,25% aluminum chlorid (Xerac AC) bôi lên thương tổn và vùng xung quanh rồi sau đó bôi mỡ kháng sinh có hiệu quả tốt. Nó đặc biệt có giá trị đối với viêm nang lông mạn tính ở vùng mông.

Liệu pháp đặc hiệu

Đối với viêm nang lông khu trú, dùng mupirocin 2% bôi cực kỳ tốt về lâm sàng, đem lại kết quả tốt trong nhiễm khuẩn da tiên phát và thứ phát và hạn chế được nhiễm khuẩn. Nên bôi 3 lần/ngày trong 10 ngày và phòng bệnh nếu có thể bằng cách rửa, nên tiến hành ngâm vào ban ngày.

Không nên dùng sulphamid bôi vì có thể có bệnh nhân rất nhạy cảm với sulphamid.

Có thể dùng kháng sinh toàn thân khi thương tổn kháng lại thuốc điều trị tại chỗ, và khi thương tổn lan rộng và nặng hoặc kèm theo phản ứng sốt, khi có biến chứng hoặc khi thương tổn có cả ở vùng môi và mũi. Có khi cần phải kéo dài thời gian điều trị kháng sinh chống tụ cầu ở một số trường hợp (4 - 8 tuần hay hơn).

Viêm nang lông do pseudomonas do tắm bồn tắm nóng thường tự khỏi nhưng có khi phải điều trị bằng Ciprofloxacin ở người lớn.

Viêm nang lông do vi khuẩn gram âm ở trên bệnh nhân trứng cá có thể điều trị bằng isotretinoin.

Viêm nang lông do kích thích tốt nhất điều trị bằng cách phòng tránh tiếp xúc với các chất gây kích thích và dùng các chất có tác dụng làm khô như benzoyl peroxid hoặc Xerac AC.

Điều trị viêm nang lông bạch cầu ái toan rất khó. Một vài tác giả cho rằng điều trị tốt bằng thuốc chống nấm itraconazol.

Tiên lượng

Viêm nang lông do vi khuẩn đôi khi rất ngoan cố và tồn tại lâu dài hàng tháng, thậm chí hàng năm. Viêm nang lông do kích thích sẽ phản ánh sự tiếp xúc với chất gây kích thích. Viêm nang lông do steroid có thể điều trị khỏi bằng các thuốc chữa trứng cá và bệnh sẽ thuyên giảm sau khi ngừng steroid.

Bài viết cùng chuyên mục

Loét da do tỳ đè

Nếu vết loét lan rộng rất nhanh có thể là loét của viêm da mủ hoại tử kết hợp với bệnh viêm đường ruột.

Các thương tổn sắc tố da

Những bớt nghi ngờ là những bớt có bờ không đều, không đối xứng hoặc bờ có tua là nơi mà sắc tố thường phát triển lan ra cả phần da bình thường quanh nó.

Tổ đỉa: chẩn đoán và điều trị

Các mụn nước trong, nhỏ, nằm rải rác ở hai bên của các ngón tay và ở lòng bàn tay, lòng bàn chân. Trông giống như hạt gạo tròn trong bột sắn. Các thương tổn này có thể rất ngứa.

Nguyên tắc điều trị bệnh ngoài da

Các thuốc bôi kháng sinh, neomycin là loại thuốc có khả năng gây cảm ứng lớn nhất. Dephenhydramin, Benzocain và Ethylenediamin là những chất có trong thành phần của của thuốc bôi cũng dễ gây dị ứng.

Luput ban đỏ dạng đĩa mạn tính

Khi ANA dương tính với hiệu giá cao, hoặc hình ảnh lâm sàng gợi có thương tổn nội tạng, có kháng thể chống ADN chuỗi kép và giảm bổ thể trong máu sẽ nghĩ tới luput ban đỏ hệ thống.

Ung thư tế bào gai

Cần phải khám da và dùng các liệu pháp điều trị như đối với bệnh ung thư tế bào đáy. Cắt bỏ là cách điều trị được dùng nhiều đối với ung thư tế bào đáy.

Trứng cá thường

Bệnh hay gặp hơn và cũng thường nặng hơn ở nam giới. Trái với quan niệm của dân chúng, bệnh không tự khỏi khi trưởng thành. Nếu không được điều trị, bệnh tồn tại đến tuổi 40, 50 hoặc thậm chí tuổi 60.

Những hình thái bất thường của móng

Điều quan trọng là phải, phân biệt được giữa rối loạn móng do bẩm sinh, hay di truyền với bệnh móng do sang chấn, và môi trường.

Ngứa ở vùng hậu môn sinh dục

Ở phụ nữ ngứa hậu môn đơn thuần rất hiếm còn ngứa âm hộ không phải lúc nào cũng đi kèm ngứa vùng hậu môn, mặc dù ngứa hậu môn thì thường lan tới âm hộ.

Lang ben: chẩn đoán và điều trị

Dát nhạt màu cần chẩn đoán phân biệt với bạch biến, dựa vào sự xuất hiện các thương tổn. Bạch biến thường khu trú ở vùng quanh hốc tự nhiên và đầu ngón tay.

Nấm thân hoặc nấm hình vòng

Xét nghiệm nấm dương tính đã phân biệt được bệnh nấm thân với các thương tổn có hình tròn khác như vảy nến, luput đỏ, giang mai, họng ban đa dạng và vảy phấn hồng Gibert.

Hạt cơm: chẩn đoán và điều trị

Một số tổn thương giống hạt cơm ở các vùng da tiếp xúc ánh mặt trời thực tế lại là các ung thư tế bào gai và dày sừng quá sản do ánh nắng.

Nấm kẽ: chẩn đoán và điều trị

Thương tổn nấm kẽ khu trú hạn chế ở bẹn và kẽ mông và thông thường thương tổn tiến triển âm ỉ hơn nấm thân và nấm hình vòng. Bình thường ít thương tổn.

Nhọt và nhọt độc

Có nổi bật lên cảm giác đau và nhậy cảm, và với nhọt độc thì dữ dội hơn nhọt thường. Áp xe nang lông hoặc là tròn hoặc là hình nón.

Viêm tế bào: chẩn đoán và điều trị

Chẩn đoán phân biệt bao gồm viêm da tiếp xúc cấp ở một chi gây đỏ da, mụn nước và phù như trong viêm mô tế bào nhưng ngứa thay thế bằng triệu chứng đau.

Viêm quầng: chẩn đoán và điều trị

Thương tổn không bao giờ hóa mủ và hoại tử và khi khỏi không để lại sẹo. Bệnh có thể biến chứng gây rách da tạo cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập.

Rối loạn sắc tố da

Trước hết cần xác định thế nào là tăng sắc tố và giảm sắc tố. Mỗi loại có thể là tiên phát hay thứ phát sau một bệnh khác.

Ngứa: chẩn đoán và điều trị

Có nguyên nhân thông thường nhất của bệnh ngứa liên kết với bệnh toàn thân là tăng ure huyết liên quan đến bệnh tán máu.

Viêm da tiết bã nhờn và bệnh gàu

Có thể có ngứa nhưng không tồn tại hằng định. Các vùng da đầu, mặt, ngực, lưng, rốn, các nếp của da có thể nhờn hoặc khô với vảy khô hoặc vảy vàng nhờn. Bờ mi cũng có thể có tổn thương.

Hồng ban nút

Nghiên cứu mô cho thấy viêm giữa các tế bào dưới da là đặc trưng của hồng ban nút. Mặt khác, phát hiện đó cũng thấy ở các bệnh có liên đới khác.

Ban nấm da: dị ứng hoặc nhạy cảm với nấm

Ngứa là triệu chứng duy nhất. Thương tổn cơ bản là từng nhóm mụn nước, thường khu trú ở mô cái và mô út. Đôi khi thương tổn khu trú ở mu bàn tay thậm chí có thể ở toàn thân.

Bệnh dày sừng do ánh nắng

Phương pháp điều trị nhanh và có hiệu qủa là dùng nitơ lỏng. Thương tổn bị đông lạnh sau vài giây khi dùng tăm bông nhúng trong nitơ lỏng hoặc bằng phương pháp phun.

Viêm da dạng herpes

Bệnh nhân có viêm ruột nhạy cảm với gluten, nhưng đôi với phần lớn bệnh nhân không có biểu hiện lâm sàng.

Bệnh vảy nến

Bệnh vảy nến là một bệnh viêm da cấp hoặc mạn, hay gặp, lành tính, có tính chất di truyền. Có một số yếu tố trung gian gây bệnh như polyamine, protease, CAMP, các yếu tố phát triển như TGFa và leukotrien.

Ung thư sắc tố

Tử vong do ung thư sắc tố đang tăng với tỉ lệ nhanh hơn so với tỉ lệ tử vong do các loại ung thư khác, trừ ung thư phổi. Tuổi trung bình chết do ung thư sắc tố ít hơn do các loại ung thư da khác.