Viêm da tiết bã nhờn và bệnh gàu

2016-06-12 01:22 PM

Có thể có ngứa nhưng không tồn tại hằng định. Các vùng da đầu, mặt, ngực, lưng, rốn, các nếp của da có thể nhờn hoặc khô với vảy khô hoặc vảy vàng nhờn. Bờ mi cũng có thể có tổn thương.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Những điểm thiết yếu cho chẩn đoán

Có vảy khô trên nền da đỏ

Khu trú ờ đầu, vùng giữa mặt, vùng xương ức, giữa hai xương bả vai, rốn và các nếp gấp.

Đánh giá chung

Viêm da tiết bã nhờn là một bệnh viêm da bong vảy và có sẩn, cấp tính hoặc mạn tính. Bệnh có xu hướng thiên về di truyền với sự tác động qua lại của các yếu tố như hormon, dinh dưỡng, viêm nhiễm, và sang chân về tinh thần. Bệnh đáp ứng điều trị với thuốc chống nấm ketoconazol đã đưa ra một khả năng: viêm da tiết bã nhờn là biểu hiện phản ứng viêm đối với pityrosporum ovale có ở da tiết bã nhờn của con người. Tuy nhiên, tác dụng của ketoconazol ở trong bệnh này không phải do tác dụng chống nấm đơn thuần.

Lâm sàng

Có thể có ngứa nhưng không tồn tại hằng định. Các vùng da đầu, mặt, ngực, lưng, rốn, các nếp của da có thể nhờn hoặc khô với vảy khô hoặc vảy vàng nhờn. Bờ mi cũng có thể có tổn thương. Đỏ da, nứt da, nhiễm khuẩn thứ phát có thể gập. Ở bệnh nhân Parkinson, bệnh viêm da bã nhờn thường tiến triển một cách nặng vừa, cũng giống như những người già ốm cấp và phải vào nằm viện vì những nguyên nhân khác. Các thương tổn viêm da bã nhờn trên bệnh nhân HIV thường lan rộng ra toàn cơ thể, hoặc biểu hiện là những mảng thương tổn có ranh giới rõ.

Chẩn đoán phân biệt

Thường có một loạt các hình ảnh lâm sàng từ gầu đơn thuần đến viêm da tiết bã nhờn rồi đến vảy nến ở da đầu. Ở da đầu, khi thương tổn là các dát đỏ ranh giới rõ rệt, thường cho là vảy nến, và khi đỏ da lan toả nhưng không có vảy dày, trắng thường gọi là viêm da tiết bã nhờn, nếu chì có ít vảy da đơn thuần, không có đỏ da thì thường gọi là gàu. Điều trị cả ba bệnh này thường phải dựa vào sự nặng nhẹ của bệnh. Viêm da tiết bã nhờn lan rộng có thể giống bệnh viêm kẽ ở các nếp gấp, nhưng khi có thương tổn ở mặt, đầu, và xương ức gợi ý bệnh viêm da tiết bã nhờn. Nhiễm nấm, không giống viêm da đầu, rất hiếm khi có thương tổn ở lông mày, ở da đầu phía sau tai, và rãnh mũi má. Vảy da nấm tóc cũng rất giống gàu hoặc viêm da tiết bã nhờn, vì vậy nên làm xét nghiệm soi tươi và nuôi cấy tìm nấm nếu có rụng tóc, đặc biệt ở trẻ nhỏ.

Điều trị

Thương tổn ờ da đầu

Bác sĩ nên giới thiệu một vài loại shampoo và để bệnh nhân quyết định loại nào là loại phù hợp nhất. Loại shampoo có chứa hắc ín, kẽm pyrithion, hoặc selenium đều có thể được dùng hàng ngày, trong khi ketoconazol shampoo chỉ dùng 2 lần/tuần. Sau đó thấy cần thiết, có thể dùng dung dịch hoặc thuốc xức tóc có chứa corticosteroid (pha chế 60ml), và dùng 2 lần/ngày từng đợt để tránh miễn dịch nhanh. Teo đa đầu ít gặp trừ trường hợp bệnh nhân có rụng tóc. Có thể thay đổi dùng FS shampoo (có fluocinolon) trong vài tuần. Đối với trường hợp không đáp ứng điều trị có thể dùng dịch treo selenium sulfide 2,5% 1 lần như shampoo. Bệnh nhân nên được giới thiệu cách dùng shampoo mạnh: lần đầu gội không dùng móng tay gãi, rồi gội shampoo lần hai, lần này để shampoo 10 phút để bong vảy.

Thương tổn ở mặt

Nên dùng các loại xà phòng nhẹ như dùng trong bệnh chàm thể tạng để không gây kích thích da. Người ta cho rằng điều trị thương tổn ở đầu, nếu có, thì sẽ làm giảm thương tổn ở mặt. Điều trị cơ bản là bôi corticosteroid nhẹ (hydrocrtison, aclometason, đôi khi dùng desonid) dùng từng đợt và tránh vùng mắt. Nếu dùng fluorinat corticosteroid mạnh một cách đều đặn thì sẽ gây trứng cá đỏ hoặc teo da và giãn mạch. Thường rất ít khi chỉ định cho viêm da tiết bã nhờn. Nếu như bệnh không thể kiểm soát được bằng thuốc bôi steroid từng đợt, có thể dùng kem ketoconazol (Nizoral) 2% 2 lần/ngày và bệnh sẽ thuyên giảm sau hơn 4 tuần.

Thương tổn ở vùng không có tóc

Dùng kem steroid nhẹ hydrocotison 1% hoặc 2,5%, desonid, aclometason dipropionat là những thuốc có hiệu quả cao.

Thương tổn ở vùng kẽ

Nên tránh các loại mỡ nhờn. Bôi dung dịch hoặc kem steroid nhẹ 2 lần/ngày trong 5 - 7 ngày rồi duy trì 1 lần/ngày trong 2 tuần khi cần thiết. Ketoconazol shampoo có thể dùng phụ trợ.

Thương tổn ở bờ mi

Viêm bờ mi thường đáp ứng bằng cách dùng shampoo Johnson and Johnson rửa nhẹ nhàng bờ mi vào tối hằng ngày.

Tiên lượng

Bệnh tái đi tái lại suốt cuộc đời. Mỗi lần bùng nổ kéo dài hàng tuần, hàng tháng hoặc hàng năm.