Suy giảm trí nhớ: phân tích triệu chứng

2022-12-23 10:48 AM

Trí nhớ là một quá trình nhận thức phức tạp, bao gồm cả hai khía cạnh có ý thức và vô thức của sự hồi tưởng, có thể được chia thành bốn loại.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

 

Suy giảm trí nhớ cho thấy sự xuống cấp của khả năng lưu trữ hoặc nhớ lại thông tin để não bộ sử dụng. Nó đôi khi biểu hiện một cách rõ ràng, chẳng hạn như trong mê sảng hoặc mất trí nhớ. Bệnh nhân cũng có thể xuất hiện với các triệu chứng tinh vi hơn nhiều mà họ hoặc người tiếp xúc gần sẽ nhận thấy.

Nguyên nhân

Trí nhớ là một quá trình nhận thức phức tạp, bao gồm cả hai khía cạnh có ý thức và vô thức của sự hồi tưởng. Nó có thể được chia thành bốn loại theo chức năng: tình tiết, ngữ nghĩa, thủ tục và làm việc. Bộ nhớ tình tiết đề cập đến bản ghi các sự kiện của bộ não và bộ nhớ ngữ nghĩa là sự nhớ lại các sự kiện hoặc khái niệm biệt lập; những loại bộ nhớ này được hình thành và nhớ lại một cách có ý thức. Bộ nhớ thủ tục là việc nhớ lại các chức năng vận động như chơi một bản nhạc hoặc đánh máy và có thể được hình thành và nhớ lại một cách có ý thức hoặc vô thức. Cuối cùng, bộ nhớ làm việc đề cập đến việc giữ cho các đối tượng, từ ngữ và khái niệm có sẵn để hoàn thành các tác vụ phức tạp và đồng nghĩa với chức năng điều hành. Đó cũng là một sự nhớ lại có ý thức.

Mỗi loại bộ nhớ cho thấy bằng chứng về quá trình xử lý trong các vùng khác nhau của não, cho thấy rằng mỗi loại là một chức năng riêng biệt.

Nhiều quá trình bệnh lý có thể gây mất trí nhớ. Mất trí nhớ nhẹ thường ảnh hưởng đầu tiên đến các quá trình phức tạp liên quan đến trí nhớ làm việc; trong những căn bệnh tiến triển, điều này cũng sẽ bắt đầu ảnh hưởng đến trí nhớ ngữ nghĩa và tình tiết. Tất cả các loại chứng mất trí nhớ thường sẽ ảnh hưởng đến các vùng khác nhau của bộ nhớ trong các giai đoạn khác nhau. Các bệnh ít phổ biến hơn liên quan đến rối loạn chức năng vận động thường ảnh hưởng nhiều hơn đến trí nhớ thủ tục, chẳng hạn như bệnh Parkinson và múa giật Huntington. Chấn động và chấn thương sọ não khác, viêm não, tác dụng của thuốc, rối loạn tâm trạng, rối loạn suy nghĩ, rối loạn tăng động giảm chú ý và rối loạn trí nhớ nguyên phát như chứng quên toàn bộ thoáng qua, tất cả đều gây ra các vấn đề về trí nhớ.

Tần suất bệnh nhân tình nguyện gặp các vấn đề về trí nhớ khi trình bày được báo cáo rất kém. Tuy nhiên, một nghiên cứu trên 4.000 người ở Bắc Carolina cho thấy 56% số người cho biết có khiếu nại về trí nhớ khi được khảo sát. Suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) có tỷ lệ ước tính khoảng 10–20% ở những người trên 65 tuổi. Trong dân số nói chung, tỷ lệ mắc MCI hàng năm ở cơ sở chăm sóc ban đầu là 5–10%.

Đánh giá đặc điểm

Khai thác lịch sử kỹ lưỡng về các khiếu nại về trí nhớ để thiết lập thời gian, các sự kiện xung quanh, các loại thuốc mới được giới thiệu, các bệnh đi kèm và các yếu tố khác là hết sức quan trọng. Điều quan trọng cần lưu ý là khiếu nại bắt nguồn từ bệnh nhân hay từ một người cung cấp thông tin khác, vừa để chứng thực thông tin vừa để biết liệu bệnh nhân có hiểu biết sâu sắc về vấn đề hay không.

Cũng như hỏi bệnh sử, khám thực thể nên được sử dụng để loại trừ liệu các quá trình bệnh hiện tại hoặc bệnh mới khởi phát có thể ảnh hưởng đến trí nhớ hay không. Đánh giá chấn thương, dấu hiệu của bệnh truyền nhiễm hoặc thấp khớp, và đánh giá thần kinh cẩn thận để xác định xem có bất kỳ rối loạn chức năng vận động hoặc cảm giác nào hay không sẽ hỗ trợ xác định các vấn đề về trí nhớ nguyên phát do các bệnh khác gây ra.

Nhiệm vụ đầu tiên là tách sự suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác có thể chấp nhận được khỏi suy giảm nhận thức nhẹ. Tiêu chuẩn vàng cho các khiếu nại về trí nhớ là xét nghiệm tâm thần kinh chính thức, nhưng tính chất toàn diện và chi phí của bài kiểm tra ngăn cản việc sử dụng sẵn sàng cho tất cả các khiếu nại về trí nhớ. Hiện có một số bài kiểm tra ngắn về trí nhớ dành cho việc sử dụng tại giường bệnh hoặc khi đến văn phòng, chẳng hạn như Bài kiểm tra trạng thái tinh thần tối thiểu của Folstein. Tuy nhiên, hầu hết được phát triển cho chứng sa sút trí tuệ và thường không nhạy cảm với việc phát hiện suy giảm nhận thức nhẹ.

Đánh giá nhận thức Montreal đã được xác thực cho suy giảm nhận thức nhẹ với ngưỡng điểm là 26. Nó có tỷ lệ khả năng dương tính (LR) là 6,9 và LR âm tính là 0,11. Một bài kiểm tra trên máy vi tính với LR dương tính là 14 và LR âm tính là 0,14 cũng được xác thực cho suy giảm nhận thức nhẹ, nhưng chỉ được sử dụng hạn chế cho các ứng dụng nghiên cứu đã được phê duyệt. Không có xét nghiệm hóa học, huyết thanh học hoặc hình ảnh cụ thể nào dành riêng cho suy giảm nhận thức nhẹ.

Giá trị cho các thử nghiệm này nằm ở việc loại trừ các vấn đề khác.

Nếu suy giảm nhận thức nhẹ được phát hiện bằng cách đánh giá trí nhớ, thì phán đoán lâm sàng phải được sử dụng để hướng dẫn xét nghiệm các tình trạng có thể đảo ngược.

Chẩn đoán

Bệnh nhân có khiếu nại về trí nhớ, dù tự báo cáo hay do người cung cấp thông tin báo cáo, nên có tiền sử kỹ lưỡng và các nghiên cứu về thể chất, xét nghiệm và hình ảnh để đánh giá các nguyên nhân có thể đảo ngược hoặc điều trị được. Các đánh giá không rõ ràng có thể được đánh giá thêm bằng xét nghiệm tâm thần kinh chính thức.

Mất trí nhớ nghiêm trọng hơn, biểu hiện của chứng sa sút trí tuệ hoặc mê sảng, được đề cập ở những nơi khác trong cuốn sách này.

Một số trường hợp mất trí nhớ nhẹ liên quan đến lão hóa được coi là bình thường. Hiện tượng này có nhiều tên, bao gồm suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác và suy giảm trí nhớ liên quan đến tuổi tác. Nó cũng thiếu định nghĩa, nhưng có thể được đặc trưng bởi sự thiếu hụt bộ nhớ riêng lẻ mà không ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày.

Suy giảm nhận thức nhẹ là một thực thể lâm sàng riêng biệt, nếu vẫn chưa được xác định rõ ràng. Nó được đặc trưng bởi sự suy giảm nhận thức và trí nhớ nghiêm trọng hơn so với suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác nhưng ít nghiêm trọng hơn so với chứng sa sút trí tuệ, với chức năng độc lập tổng thể được bảo tồn. Bệnh nhân mắc suy giảm nhận thức nhẹ có nguy cơ tiến triển thành chứng sa sút trí tuệ cao hơn, với tỷ lệ khoảng 10% mỗi năm. Đối với bệnh nhân mắc suy giảm nhận thức nhẹ, bác sĩ nên thiết lập kế hoạch đánh giá lại định kỳ và thảo luận về nguy cơ tiến triển thành chứng mất trí nhớ, vai trò của xét nghiệm mới nổi và các chiến lược tiềm năng để ngăn chặn sự suy giảm thêm.

Bài viết cùng chuyên mục

Giảm vận động ở người cao tuổi

Tránh, hạn chế và ngưng các thiết bị xâm lấn, đường tĩnh mạch, ống thông tiểu) có thể làm tăng triển vọng bệnh nhân cao tuổi cho chuyển động sớm

Viêm gan: phân tích triệu chứng

Viêm gan A phổ biến nhất đối với viêm gan cấp tính và viêm gan B và viêm gan C hầu hết dẫn đến nhiễm trùng mãn tính. Vi-rút viêm gan D có thể đồng nhiễm hoặc bội nhiễm. Viêm gan E ở các quốc gia kém phát triển.

Mệt mỏi: đánh giá các nguyên nhân tinh thần và thể chất

Bệnh sử khai thác cẩn thận có thể cho thấy rằng vấn đề thực tế không chỉ là mệt mỏi, chẳng hạn hụt hơi, nên được tiếp tục kiểm tra. Nếu có các đặc điểm khu trú hoặc đặc hiệu hơn, chẳng hạn ho ra máu, sốt, vàng da lộ rõ, nên được tập trung đánh giá đầu tiên.

Chảy máu trực tràng: phân tích triệu chứng

Đánh giá ban đầu nên xác định mức độ nghiêm trọng và sự ổn định huyết động của bệnh nhân và xác định nguồn gốc của chảy máu là đường tiêu hóa trên hoặc dưới về bản chất.

Tăng bạch cầu ái toan: phân tích triệu chứng

Bạch cầu ái toan phát triển từ tiền chất myeloid trong tủy xương thông qua hoạt động của ít nhất ba cytokine tạo máu. Interleukin-5 (IL-5) đặc hiệu cho quá trình biệt hóa bạch cầu ái toan.

Đau ngực không điển hình: phân tích triệu chứng

Đau ngực không điển hình có thể bắt nguồn từ bất kỳ cơ quan nào trong lồng ngực, cũng như từ các nguồn ngoài lồng ngực, ví dụ viêm tuyến giáp hoặc rối loạn hoảng sợ.

Hạch to khu trú: phân tích triệu chứng

Hạch cổ 2 bên thường do viêm họng, ở cổ phía sau cơ ức đòn chũm là một phát hiện đáng ngại hơn và cần được đánh giá thêm. Sờ hạch thượng đòn bên trái dẫn lưu các vùng trong ổ bụng và bên phải dẫn lưu phổi, trung thất và thực quản.

Tiêu chảy tái phát (mãn tính): phân tích đặc điểm lâm sàng

Tiến hành khám xét đại trực tràng để loại trừ ung thư/bệnh lý ruột viêm nếu bệnh nhân bị tiêu chảy kéo dài kèm theo với bất kỳ dấu hiệu: chảy máu khi thăm khám trực tràng, khối sờ thấy vùng bụng/trực tràng, sụt cân, thiếu máu thiếu sắt.

Đau một khớp: phân tích triệu chứng

Đau khớp một bên có nhiều nguyên nhân. Đau một khớp cấp tính thường gặp nhất là do chấn thương, nhiễm trùng, viêm xương khớp hoặc các tình trạng do tinh thể gây ra.

Điện tâm đồ trong đau thắt ngực không ổn định/ nhồi máu cơ tim không ST chênh lên

Sóng T đảo ngược có thể là bằng chứng điện tâm đồ của thiếu máu. Sóng T âm sâu đối xứng ở chuyển đạo trước tim gợi ý tắc nghẽn nghiêm trọng gốc động mạch vành trái, những những biểu hiện khác ít đặc hiệu hơn.

Khai thác tiền sử: hướng dẫn khám bệnh

Những thông tin chi tiết về tiền sử sử dụng thuốc thường được cung cấp tốt hơn bởi lưu trữ của bác sĩ gia đình và những ghi chú ca bệnh hơn là chỉ hỏi một cách đơn giản bệnh nhân, đặc biệt lưu tâm đến các kết quả xét nghiệm trước đây.

Hiệu giá kháng thể kháng nhân (ANA) cao: phân tích triệu chứng

Kháng thể kháng nhân (ANA) được tạo ra ở những bệnh nhân mắc bệnh mô liên kết tự miễn dịch chủ yếu thuộc nhóm immunoglobulin G và thường có mặt ở mức độ cao hơn.

Thiểu niệu và vô niệu: phân tích triệu chứng

Thiểu niệu cấp tính nên được nhập viện do nguy cơ phát triển các biến chứng có thể gây tử vong như tăng kali máu, quá tải dịch, nhiễm toan chuyển hóa và viêm màng ngoài tim.

Phân mỡ: phân tích đặc điểm

Phân mỡ được định nghĩa một cách định lượng là có hơn 7g chất béo trong phân trong khoảng thời gian 24 giờ trong khi bệnh nhân đang ăn kiêng không quá 100 g chất béo mỗi ngày.

Khó thở mạn tính: thang điểm khó thở và nguyên nhân thường gặp

Khó thở mạn tính được định nghĩa khi tình trạng khó thở kéo dài hơn 2 tuần. Sử dụng thang điểm khó thở MRC (hội đồng nghiên cứu y tế - Medical Research Council) để đánh giá độ nặng của khó thở.

U nang xương: phân tích đặc điểm

U nang xương xuất hiện nhiều hơn trên phim trơn vì chúng có xu hướng ăn mòn xương xung quanh và thường bị tách ra và chứa đầy máu.

Yếu chi một bên: đánh giá đặc điểm khởi phát lâm sàng

Trong tất cả các trường hợp, tham khảo lời khuyên của các chuyên gia thần kinh và tìm hiểu thêm bằng cách tiến hành chọc dịch não tủy ± MRI nếu CT không tìm ra nguyên nhân.

Rụng tóc: đánh giá đặc điểm

Rụng tóc có thể được phân loại theo biểu hiện lâm sàng, nghĩa là, theo việc rụng tóc là cục bộ hay toàn thể, ngoài ra, việc phân loại có thể dựa trên bệnh lý của tình trạng gây rụng tóc.

Ngất: phân tích triệu chứng để chẩn đoán và điều trị

Ngất có thể được phân loại bằng cách sử dụng các hệ thống khác nhau từ các tình trạng ác tính và lành tính đến các tình trạng do tim và không do tim.

Mệt mỏi và Hội chứng mệt mỏi mãn tính

Acyclovir, globulin miễn dịch tiêm tĩnh mạch, nystatin, và liều thấp hydrocortisone, fludrocortisone không cải thiện triệu chứng

Lập luận chẩn đoán từ nhiều dấu hiệu và triệu chứng không độc lập

Trong thực tế, nhiều dấu hiệu, triệu chứng và kết quả xét nghiệm thường không độc lập, bởi vì sự hiện diện của một phát hiện làm tăng xác suất xuất hiện của một phát hiện khác.

Shock: phân tích các đặc điểm triệu chứng lâm sàng

Một số bệnh nhân có thể duy trì huyết áp trong giới hạn bình thường mặc dù có rối loạn chức năng cơ quan, cân nhắc bệnh lý khu trú nếu chỉ có một cơ quan bị rối loạn, chẳng hạn thiểu niệu mà không có bằng chứng rõ ràng của rối loạn huyết động.

Men gan tăng cao: phân tích triệu chứng

Các men gan (aminotransferase) là các enzym tế bào được tìm thấy trong tế bào gan; chúng được giải phóng vào huyết thanh do tổn thương tế bào gan, do đó làm tăng nồng độ trong huyết thanh từ mức cơ bản thấp.

Đau mắt đỏ: phân tích triệu chứng

Nguyên nhân chính của đau mắt đỏ là do nhiễm trùng hoặc chấn thương đối với các cấu trúc giải phẫu khác nhau của mắt, bệnh mô liên kết hoặc bệnh mắt nguyên phát cũng có thể biểu hiện bằng mắt đỏ.

Insulin tiêm dưới da cho bệnh nhân nằm viện: phác đồ và mục tiêu điều trị

Có khoảng ba mươi phần trăm, bệnh nhân nhập viện bị tăng đường huyết, nhiều bệnh nhân trong số này có tiền sử đái tháo đường trước đó