- Trang chủ
- Thông tin
- Chẩn đoán và điều trị theo y học hiện đại
- Suy giảm trí nhớ: phân tích triệu chứng
Suy giảm trí nhớ: phân tích triệu chứng
Trí nhớ là một quá trình nhận thức phức tạp, bao gồm cả hai khía cạnh có ý thức và vô thức của sự hồi tưởng, có thể được chia thành bốn loại.
Biên tập viên: Trần Tiến Phong
Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương
Suy giảm trí nhớ cho thấy sự xuống cấp của khả năng lưu trữ hoặc nhớ lại thông tin để não bộ sử dụng. Nó đôi khi biểu hiện một cách rõ ràng, chẳng hạn như trong mê sảng hoặc mất trí nhớ. Bệnh nhân cũng có thể xuất hiện với các triệu chứng tinh vi hơn nhiều mà họ hoặc người tiếp xúc gần sẽ nhận thấy.
Nguyên nhân
Trí nhớ là một quá trình nhận thức phức tạp, bao gồm cả hai khía cạnh có ý thức và vô thức của sự hồi tưởng. Nó có thể được chia thành bốn loại theo chức năng: tình tiết, ngữ nghĩa, thủ tục và làm việc. Bộ nhớ tình tiết đề cập đến bản ghi các sự kiện của bộ não và bộ nhớ ngữ nghĩa là sự nhớ lại các sự kiện hoặc khái niệm biệt lập; những loại bộ nhớ này được hình thành và nhớ lại một cách có ý thức. Bộ nhớ thủ tục là việc nhớ lại các chức năng vận động như chơi một bản nhạc hoặc đánh máy và có thể được hình thành và nhớ lại một cách có ý thức hoặc vô thức. Cuối cùng, bộ nhớ làm việc đề cập đến việc giữ cho các đối tượng, từ ngữ và khái niệm có sẵn để hoàn thành các tác vụ phức tạp và đồng nghĩa với chức năng điều hành. Đó cũng là một sự nhớ lại có ý thức.
Mỗi loại bộ nhớ cho thấy bằng chứng về quá trình xử lý trong các vùng khác nhau của não, cho thấy rằng mỗi loại là một chức năng riêng biệt.
Nhiều quá trình bệnh lý có thể gây mất trí nhớ. Mất trí nhớ nhẹ thường ảnh hưởng đầu tiên đến các quá trình phức tạp liên quan đến trí nhớ làm việc; trong những căn bệnh tiến triển, điều này cũng sẽ bắt đầu ảnh hưởng đến trí nhớ ngữ nghĩa và tình tiết. Tất cả các loại chứng mất trí nhớ thường sẽ ảnh hưởng đến các vùng khác nhau của bộ nhớ trong các giai đoạn khác nhau. Các bệnh ít phổ biến hơn liên quan đến rối loạn chức năng vận động thường ảnh hưởng nhiều hơn đến trí nhớ thủ tục, chẳng hạn như bệnh Parkinson và múa giật Huntington. Chấn động và chấn thương sọ não khác, viêm não, tác dụng của thuốc, rối loạn tâm trạng, rối loạn suy nghĩ, rối loạn tăng động giảm chú ý và rối loạn trí nhớ nguyên phát như chứng quên toàn bộ thoáng qua, tất cả đều gây ra các vấn đề về trí nhớ.
Tần suất bệnh nhân tình nguyện gặp các vấn đề về trí nhớ khi trình bày được báo cáo rất kém. Tuy nhiên, một nghiên cứu trên 4.000 người ở Bắc Carolina cho thấy 56% số người cho biết có khiếu nại về trí nhớ khi được khảo sát. Suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) có tỷ lệ ước tính khoảng 10–20% ở những người trên 65 tuổi. Trong dân số nói chung, tỷ lệ mắc MCI hàng năm ở cơ sở chăm sóc ban đầu là 5–10%.
Đánh giá đặc điểm
Khai thác lịch sử kỹ lưỡng về các khiếu nại về trí nhớ để thiết lập thời gian, các sự kiện xung quanh, các loại thuốc mới được giới thiệu, các bệnh đi kèm và các yếu tố khác là hết sức quan trọng. Điều quan trọng cần lưu ý là khiếu nại bắt nguồn từ bệnh nhân hay từ một người cung cấp thông tin khác, vừa để chứng thực thông tin vừa để biết liệu bệnh nhân có hiểu biết sâu sắc về vấn đề hay không.
Cũng như hỏi bệnh sử, khám thực thể nên được sử dụng để loại trừ liệu các quá trình bệnh hiện tại hoặc bệnh mới khởi phát có thể ảnh hưởng đến trí nhớ hay không. Đánh giá chấn thương, dấu hiệu của bệnh truyền nhiễm hoặc thấp khớp, và đánh giá thần kinh cẩn thận để xác định xem có bất kỳ rối loạn chức năng vận động hoặc cảm giác nào hay không sẽ hỗ trợ xác định các vấn đề về trí nhớ nguyên phát do các bệnh khác gây ra.
Nhiệm vụ đầu tiên là tách sự suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác có thể chấp nhận được khỏi suy giảm nhận thức nhẹ. Tiêu chuẩn vàng cho các khiếu nại về trí nhớ là xét nghiệm tâm thần kinh chính thức, nhưng tính chất toàn diện và chi phí của bài kiểm tra ngăn cản việc sử dụng sẵn sàng cho tất cả các khiếu nại về trí nhớ. Hiện có một số bài kiểm tra ngắn về trí nhớ dành cho việc sử dụng tại giường bệnh hoặc khi đến văn phòng, chẳng hạn như Bài kiểm tra trạng thái tinh thần tối thiểu của Folstein. Tuy nhiên, hầu hết được phát triển cho chứng sa sút trí tuệ và thường không nhạy cảm với việc phát hiện suy giảm nhận thức nhẹ.
Đánh giá nhận thức
Giá trị cho các thử nghiệm này nằm ở việc loại trừ các vấn đề khác.
Nếu suy giảm nhận thức nhẹ được phát hiện bằng cách đánh giá trí nhớ, thì phán đoán lâm sàng phải được sử dụng để hướng dẫn xét nghiệm các tình trạng có thể đảo ngược.
Chẩn đoán
Bệnh nhân có khiếu nại về trí nhớ, dù tự báo cáo hay do người cung cấp thông tin báo cáo, nên có tiền sử kỹ lưỡng và các nghiên cứu về thể chất, xét nghiệm và hình ảnh để đánh giá các nguyên nhân có thể đảo ngược hoặc điều trị được. Các đánh giá không rõ ràng có thể được đánh giá thêm bằng xét nghiệm tâm thần kinh chính thức.
Mất trí nhớ nghiêm trọng hơn, biểu hiện của chứng sa sút trí tuệ hoặc mê sảng, được đề cập ở những nơi khác trong cuốn sách này.
Một số trường hợp mất trí nhớ nhẹ liên quan đến lão hóa được coi là bình thường. Hiện tượng này có nhiều tên, bao gồm suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác và suy giảm trí nhớ liên quan đến tuổi tác. Nó cũng thiếu định nghĩa, nhưng có thể được đặc trưng bởi sự thiếu hụt bộ nhớ riêng lẻ mà không ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày.
Suy giảm nhận thức nhẹ là một thực thể lâm sàng riêng biệt, nếu vẫn chưa được xác định rõ ràng. Nó được đặc trưng bởi sự suy giảm nhận thức và trí nhớ nghiêm trọng hơn so với suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác nhưng ít nghiêm trọng hơn so với chứng sa sút trí tuệ, với chức năng độc lập tổng thể được bảo tồn. Bệnh nhân mắc suy giảm nhận thức nhẹ có nguy cơ tiến triển thành chứng sa sút trí tuệ cao hơn, với tỷ lệ khoảng 10% mỗi năm. Đối với bệnh nhân mắc suy giảm nhận thức nhẹ, bác sĩ nên thiết lập kế hoạch đánh giá lại định kỳ và thảo luận về nguy cơ tiến triển thành chứng mất trí nhớ, vai trò của xét nghiệm mới nổi và các chiến lược tiềm năng để ngăn chặn sự suy giảm thêm.
Bài viết cùng chuyên mục
Khám bệnh: những triệu chứng không thể tìm ra tổn thương thực thể
Những bệnh nhân với bệnh lý mạn tính thì có nhiều khả năng biểu hiện những khía cạnh về tâm lý trong tình trạng của họ (đặc biệt là trầm cảm), và nó có thể ảnh hưởng lên hình thái lâm sàng.
Phân tích triệu chứng mệt mỏi để chẩn đoán và điều trị
Mệt mỏi có thể là do vấn đề y tế, bệnh tâm thần hoặc các yếu tố lối sống, trong một số trường hợp, nguyên nhân không bao giờ được xác định.
Đau thắt ngực: các bước đánh giá thêm nếu nghi ngờ
Mức độ đau thắt ngực không dựa trên mức đau mà dựa trên tần số triệu chứng, giới hạn khả năng gắng sức hoạt động chức năng. Bởi vì những thông tin này sẽ hướng dẫn điều trị và theo dõi đáp ứng, đánh giá triệu chứng chính xác.
Viêm mũi: phân tích triệu chứng
Viêm mũi dị ứng là kết quả của tình trạng viêm niêm mạc do dị ứng, viêm mũi không dị ứng không phụ thuộc vào immunoglobulin E (IgE) hoặc quá trình viêm chủ yếu.
Rối loạn thăng bằng: các nguyên nhân cảm giác mất thăng bằng
Sự cân bằng đòi hỏi tín hiệu vào từ nhiều bộ phận cảm thụ cảm giác (thị giác, tiền đình, xúc giác, cảm giác bản thể). Giảm chức năng nhi ều hơn một trong các bộ phận này, dù rất nhỏ cũng có thể gây mất thăng bằng.
Suy tim sung huyết: phân tích triệu chứng
Nguyên nhân của suy tim khác nhau tùy thuộc vào chức năng thất trái (phân suất tống máu thất trái giảm hoặc bảo tồn), bên trái hoặc bên phải, hoặc cấp tính hoặc mãn tính.
Hôn mê: phân tích để chẩn đoán và điều trị
Hôn mê là tình trạng bất tỉnh một khoảng thời gian kéo dài được phân biệt với giấc ngủ bởi không có khả năng đánh thức bệnh nhân.
Định hướng chẩn đoán khó nuốt
Bệnh nhân với khó nuốt cần loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng, trừ khi tiền sử chỉ ra vấn đề miệng hầu, kiểm tra thực quản để loại trừ tắc nghẽn cơ học.
Tiểu máu: phân tích triệu chứng
Tiểu máu đại thể với sự đổi màu đỏ rõ ràng, lớn hơn 50 tế bào hồng cầu/trường năng lượng cao hoặc tiểu máu vi thể được phát hiện bằng que nhúng sau đó kiểm tra bằng kính hiển vi.
Tiêu chảy: phân tích bệnh cảnh lâm sàng
Tiêu chảy cấp thường do nhiễm trùng gây ra, đôi khi có liên quan đến việc sử dụng thuốc hoặc bệnh cảnh ruột viêm. Tiêu chảy mạn tính/tái diễn có thể là biểu hiện của bệnh lý ruột viêm, ung thư đại trực tràng nhưng phân lớn do hội chứng ruột kích thích.
Phòng ngừa ung thư
Hút thuốc lá là nguyên nhân quan trọng nhất của ung thư, khám sức khỏe và khám phụ khoa phòng ngừa là một trong những lý do phổ biến nhất cho các chuyến thăm chăm sóc ngoại chẩn
Bệnh hạch bạch huyết: phân tích triệu chứng
Các bệnh truyền nhiễm, tự miễn dịch, u hạt, ác tính hoặc phản ứng thuốc có thể gây ra hạch to toàn thân. Nguy cơ chung của bệnh ung thư ở những bệnh nhân bị bệnh hạch bạch huyết toàn thân là thấp.
Định hướng chẩn đoán đau ngực cấp
Mục đích chủ yếu là để nhận diện hội chứng vành cấp và những nguyên nhân đe dọa mạng sống khác như bóc tách động mạch chủ và thuyên tắc phổi.
Chảy máu trực tràng: phân tích triệu chứng
Đánh giá ban đầu nên xác định mức độ nghiêm trọng và sự ổn định huyết động của bệnh nhân và xác định nguồn gốc của chảy máu là đường tiêu hóa trên hoặc dưới về bản chất.
Đi tiểu ra máu: đánh giá các triệu chứng lâm sàng
Tiểu máu vi thể đơn độc thường phổ biến và do bệnh lý lành tính như hội chứng màng đáy cầu thận mỏng. Cần đảm bảo rằng các nguyên nhân ở trên đã được loại trừ; làm cho bệnh nhân yên tâm rằng xét nghiệm thêm là không cần thiết.
Rối loạn cương dương: phân tích triệu chứng
Rối loạn cương dương, trước đây thường được gọi là bất lực, được định nghĩa là không có khả năng đạt được hoặc duy trì sự cương cứng đủ để giao hợp, về bản chất là một chẩn đoán do bệnh nhân xác định.
Phòng chống thừa cân béo phì
Béo phì rõ ràng liên quan đến đái tháo đường type 2, cao huyết áp, tăng lipid máu, ung thư, viêm xương khớp, bệnh tim mạch, ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn và hen suyễn
Đau ngực, chẩn đoán và điều trị
Thiếu máu cơ tim thường được mô tả là tức nặng, đau cảm giác áp lực, thắt chặt, ép, chứ không phải là nhói sắc nét hoặc co thắt
Biểu hiện toàn thân và đau trong thận tiết niệu
Đau là biểu hiện của căng tạng rỗng (niệu quản, ứ nước tiểu) hoặc căng bao cơ quan (viêm tuyến tiền liệt, viêm thận bể thận).
Nguyên tắc chăm sóc rối loạn ở người già (lão khoa)
Dấu hiệu bệnh thường không điển hình ở bệnh nhân cao tuổi. Một rối loạn trong một hệ thống cơ quan có thể dẫn đến các triệu chứng trong bối cảnh đan xen, đặc biệt là bị ảnh hưởng bởi bệnh từ trước.
Đau đầu: đánh giá triệu chứng lâm sàng biểu hiện màng não
Nhận diện bệnh nhân viêm màng não do vi khuẩn là ưu tiên hàng đầu cho phép điều trị kháng sinh nhanh chóng để cứu sống bệnh nhân. Bệnh nhân có thể thiếu các biểu hiện kinh điển nhưng hầu hết các trường hợp sẽ có ít nhất một biểu hiện.
Buồn nôn và ói mửa: phân tích triệu chứng để chẩn đoán và điều trị
Buồn nôn là triệu chứng gặp phải trong nhiều rối loạn cũng gây nôn, nôn là một phản ứng nhằm bảo vệ khỏi việc nuốt phải các chất có hại hoặc độc hại.
Chóng mặt choáng váng: triệu chứng nghiêm trọng tiền ngất
Xem xét các cơn váng đầu có xuất hiện trong khi bệnh nhân đang đứng và có yếu tố khởi phát rõ ràng không, ví dụ như xúc cảm mạnh, tiêm tĩnh mạch, đứng lâu và/hoặc kèm theo các triệu chứng phó giao cảm như nôn, vã mồ hôi, rối loạn thị giác.
Đau ngực từng cơn: đặc điểm đau do tim và các nguyên nhân khác
Đau ngực do tim thường được mô tả điển hình là cảm giác bị siết chặt, đè nặng nhưng nhiều trường hợp khác có thể mô tả là bỏng rát. Nhiều bệnh nhân không cảm thấy đau mà chỉ là cảm giác khó chịu nếu chỉ hỏi về đau, có thể bỏ sót chẩn đoán.
Mệt mỏi: đánh giá bổ sung thiếu máu
Đánh giá lại các triệu chứng và công thức máu toàn bộ sau khi bổ sung sắt và điều trị nguyên nhân nền. Chuyển bệnh nhân với giảm thể tích trung bình của hồng cầu và dự trữ sắt bình thường đến chuyên gia huyết học để đánh giá cho chẩn đoán thay thế.