- Trang chủ
- Chẩn đoán & điều trị
- Chẩn đoán và điều trị bệnh đường tiêu hóa
- Tắc ruột chức năng và giả tắc ruột tự phát: tắc ruột vô lực, tắc ruột do liệt
Tắc ruột chức năng và giả tắc ruột tự phát: tắc ruột vô lực, tắc ruột do liệt
Trướng bụng lan rộng và có thể trướng to với tăng tối thiểu cảm giác đau bụng không khu trú khi sờ, và không có các triệu chứng kích thích màng bụng trừ phi do bệnh nguyên phát gây ra.
Biên tập viên: Trần Tiến Phong
Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương
Các yếu tố thiết yếu trong chẩn đoán
Đau bụng liên tục, chướng bụng, nôn và táo bón nặng.
Tiền sử có yếu tố hối thúc (đã phẫu thuật, viêm màng bụng, các thuốc chống tiết cholin, viêm phổi, nhồi máu cơ tim dưới).
Đau bụng khi sờ nắn ở mức tối thiểu; các tiếng của ruột giảm hay mất.
Bằng chứng X quang về hơi và mức nước trong ruột.
Các nhận định chung
Tắc ruột vô lực là sự suy yếu thần kinh hoặc cơ của nhu động, có thể dẫn tới tắc ruột. Nó là một rối loạn thường gặp, do nhiều nguyên nhân trong ổ bụng có thể gây nên, thí dụ sau mổ dạ dày - ruột, kích thích màng bụng (xuất huyết, nội tạng vỡ, viêm tụy, viêm màng bụng) hoặc tắc thực thể do thiếu oxy. Các thuốc có các tính chất chống tiết cholin, cơn đau thận, gẫy xương sống, tổn thương tủy sống, các nhiễm khuẩn nặng, tăng urê huyết, hôn mê đái tháo đường, và các bất thường điện giải (đặc biệt là giảm kali huyết) cũng có thể gây tắc ruột vô lực.
Các triệu chứng và dấu hiệu
Có đau bụng nhẹ tới trung bình, tính chất liên tục hơn là từng cơn một, kèm theo nôn (về sau chất nôn có phân) và táo bón nặng. Không có tiếng ùng ục ở bụng. Các triệu chứng của bệnh ban đầu (khởi phát) cũng có thể xuất hiện (như sốt, mệt lử do nội tạng vỡ).
Trướng bụng lan rộng và có thể trướng to với tăng tối thiểu cảm giác đau bụng không khu trú khi sờ, và không có các triệu chứng kích thích màng bụng trừ phi do bệnh nguyên phát gây ra. Các tiếng của ruột giảm hay mất. Mất nước có thể xẩy ra sau khi nôn kéo dài hoặc do sự tách biệt chất lỏng ở các quai ruột. Các dấu hiệu khác của rối loạn ban đầu có thể xuất hiện.
Các phát hiện labo
Với nôn kéo dài, có thể xẩy ra cô đặc máu, mất cân bằng điện giải. Tăng bạch cầu, thiếu máu tăng amylase huyết thanh có thể xuất hiện tùy theo tình trạng ban đầu.
Ghi hình ảnh
Chụp X quang bụng cho thấy các quai ruột căng giãn đày hơi của ruột non và ruột kết, kể cả trong trực tràng. Có thể có bằng chứng về các mức nước - hơi trong các ruột bị căng giãn. Khi chưa rõ có thể thụt barit và X quang rưột non tiếp theo để loại trừ tắc ruột thực thể.
Chẩn đoán phân biệt
Các triệu chứng và dậu hiệu tắc ruột với mất tiếng ruột và một tiền sử có bệnh nghi ngờ về chẩn đoán. Điều quan trọng là biết chắc rằng tắc ruột vô lực không phải là thứ phát của tắc ruột thực thể, đặc biệt là do thiếu oxy, khi ấy xử trí bảo tồn gây hại và phẫu thuật tức thời có thể cứu sống.
Điều trị
Phần lớn các trường hợp tắc ruột vô lực là sau mổ và đáp ứng với sự hạn chế cho ăn uống và mở rộng dần chế độ ăn trong khi chức năng ruột đang phục hồi. Tắc ruột nặng và kéo dài có thể cần hút dạ dày - ruột và hạn chế hoàn toàn cho ăn uống. Trong các trường hợp này bồi phụ các chất lỏng và điện giải theo đường ngoài ruột là cần thiết. Đặt ống trực tràng hoặc chỉ cần đặt ống soi ruột kết đã có thể giúp làm giảm áp lực của ruột kết bị giãn to. Khi liệu pháp bảo tồn thất bại, có thể cần phải phẫu thuật nhằm làm giảm áp lực ruột bằng cách mở thông ruột hoặc mở thông manh tràng và loại bỏ tắc cơ học.
Các ca tắc ruột vô lực thứ phát của các rối loạn khác (như mất cân bằng điện giải, nhiễm khuẩn nặng, tổn thương trong ổ bụng hoặc lưng, viêm phổi không điển hình) được xử trí như trên cộng thêm điều trị bệnh tiên phát.
Tiên luợng
Tiên lượng thay đổi theo tiên lượng của bệnh tiên phát.
Tắc ruột vô lực có thể tiêu tan không cần liệu pháp đặc hiệu khi nguyên nhân bị loại bỏ. Đặt ống để làm giảm áp lực thường đạt kết quả làm chức năng ruột phục hồi.
Giả tắc ruột tự phát
Rối loạn tự phát này thường thấy ở thiếu niên và thanh niên có đặc điểm là các triệu chứng tái phát của tắc ruột nhưng không có bằng chứng về tắc ruột thực thể trên X quang hoặc phẫu thuật thâm dò. Hội chứng Ogilvie, một vấn đề tương tự, bao gồm giãn to manh tràng là chủ yếu, ở những bệnh nhân già nằm liệt giường và thường có bệnh phổi tắc mạn tính. Ở cả hai, tất cả các nguyên nhân nêu ở trên về tác ruột chức năng đều không có. Bệnh nhằn được điều trị bằng hút đường mũi - dạ dày, truyền dịch tĩnh mạch và nuôi dưỡng ngoài đường ruột khi cần thiết làm giảm áp lực bằng đặt ống nội soi ruột kết hoặc mở thông manh tràng là cần thiết trong hội chứng Ogilvie.
Bài viết cùng chuyên mục
Xuất huyết cấp tính đường dạ dày ruột dưới
Một số thể bệnh có thể gây xuất huyết đường tiêu hóa dưới. Khả năng xẩy ra các tổn thương này một phần phụ thuộc cả vào tuổi bệnh nhân lẫn bản chất và độ nặng của xuất huyết.
Đánh giá các rối loạn thực quản
Các bệnh nhân bị tắc cơ giới cảm thấy khổ nuốt, chủ yếu là chất đặc. Điều này luôn tái phát, đoán trước được và nếu tổn thương tiến triển, sẽ xấu đi vì vòng thực quản hẹp lại.
Thủng ổ loét và ổ loét dạ dày tá tràng thâm nhập
Việc đóng lỗ thủng được thực hiện bằng một mành mạc nối. Trong nhiều trường hợp người ta thực hiện cắt dây phế vị ở phía gần của dạ dày để làm giảm khả năng tái phát ổ loét.
Túi thừa và các khối u lành tính thực quản
Các u lành tính của thực quản hoàn toàn hiếm. Chúng nằm dưới viêm mạc, và thường gặp nhất là u cơ trơn. Phần lớn không gây triệu chứng và được phát hiện tình cờ khi làm nội soi hoặc chụp thực quản với barit.
Đau ngực không rõ căn nguyên:
Bệnh này phải được xét đến ở bệnh nhân có mạch đồ của mạch vành bình thường khi làm các test chịu đựng có kết quả bất thường. Nhiều rối loạn khác như bệnh thấp, dạ dày - ruột và tâm thần có thể liên quan với hội chứng này.
Sa và loét trực tràng, nứt, áp xe và đường rò hậu môn
Áp xe quanh hậu môn phải được coi là giai đoạn cấp tính của một đường rò hậu môn cho đến khi được chứng tỏ là không phải như vậy. Áp xe phải được dẫn lưu đầy đủ ngay khi nó khu trú lại.
Viêm túi thừa ruột kết
Trong nhiều trường hợp, các triệu chứng nhẹ đến nỗi bệnh nhân không tìm đến sự chú ý về y tế cho đến nhiều ngày sau khi bị đau ở cung dưới trái, và một khối sờ thấy ở bụng.
Hơi dạ dày ruột
Các trạng thái lo âu thường liên kết với thở sâu và thở dài, do đó nuốt vào một lượng không khí lớn. Việc nhai kẹo cao su góp phần vào việc nuốt hơi.
Các khối u dạ dày
Ung thư biểu mô dạ dày thường không có triệu chứng, cho đến khi bệnh đã tiến triển, các triệu chứng không đặc trưng và được xác định do vị trí của khối u.
Chảy máu túi thừa ruột kết
Ở bệnh nhân bị xuất hụyết hoạt động, việc đánh giá cấp cứu hoặc chụp quét hống cầu đánh dấu chất phóng xạ 99mTc hoặc chụp mạch mạc treo phải được thực hiện.
Viêm ruột thừa
Viêm ruột thừa gây ra do tắc ống ruột thừa bởi một sỏi phân, viêm, dị vật hoặc khối u ác tính. Tiếp theo tắc là nhiễm khuẩn, phù và thường xuyên là nhồi máu vách ruột thừa.
Viêm màng bụng cấp
Viêm màng bụng khu trú hoặc toàn bộ là biến chứng quan trọng nhất của rất nhiều rối loạn cấp tính vừng bụng. Nhiễm khuấn hoặc kích thích hóa học có thể gây ra viêm màng bụng.
Viêm ruột kết loét
Thăm khám lâm sàng phải tập trung vào tình trạng thể tích dịch của bệnh nhân như xác định bằng huyết áp ở thể đứng, đếm mạch, và trạng thái dinh dưỡng.
Viêm thực quản do thuốc viên và tổn thương ăn mòn ở thực quản
Nội soi có thể phát hiện một hoặc nhiếu ổ loét riêng rẽ có thể nông hoặc sâu, Tổn thương mạn tính có thể đưa đến viêm thực quản nặng với chít hẹp, xuất huyết hoặc thủng
Chít hẹp trực tràng hậu môn, mất tự chủ và ung thư biểu mô tế bào vảy hậu môn
Các u này thường hiếm, chỉ bao gồm 1 phần trăm tất cả ung thư hậu môn và ruột kết, xuất huyết, đau, nổi u tại chỗ là những dấu hiệu thông thường nhất
Vòng đai Schatzki và các mang thực quản
Các mang là các màng mỏng của niêm mạc vẩy xẩy ra một cách đặc trưng ở vùng giữa hoặc trên của thực quản. Chúng hiếm khi làm thành đường vòng tròn quanh chu vi.
Bệnh Whipple (bệnh loạn dưỡng mỡ ruột) và bệnh ruột mất protein
Sự rò rỉ protein huyết tương vào ống ruột là một giai đoạn không thể thiếu của chuyển hóa các protein huyết tương, Trong một số trạng thái bệnh đường ruột
Các hội chứng polip đường ruột mang tính chất gia đình
Bệnh polip u tuyến trong gia đình là một bệnh di truyền nhiễm sắc thể thường mang tính trội, đưa đến sự phát triển hàng trăm tới hàng nghìn u tuyến ở ruột kết.
Viêm thực quản nhiễm khuẩn
Các triệu chứng thông thường nhất là nuốt đau và khó nuốt. Đau ngực dưới xương ức xẩy ra ở một số bệnh nhân. Các bệnh nhân viêm thực quản do nấm candida đôi khi không có triệu chứng.
Bệnh ỉa chảy mỡ và tiêu chảy (hội chứng kém hấp thu, bệnh niêm mạc ruột nguyên phát)
Mặc dầu chưa có chứng minh quyết định nguyên nhân nhiễm khuẩn, tiêu chảy nhiệt đới hoạt động về mặt lâm sàng giống như một bệnh nhiễm khuẩn. Nó đáp ứng với acid folic và các kháng sinh phổ rộng.
Không giãn co thắt thực quản dưới
Các triệu chứng thường phát triển ở các bệnh nhân ở độ tuổi 25 và 60. Các bệnh nhân phàn nàn dần dần bắt đầu khó nuốt thức ăn đặc và, một số lớn, cả thức ăn lỏng nữa.
Xuất huyết dạ dày tá tràng
Hematocrit có thể hạ thấp do hậu quả chảy máu hoặc sự truyền bù thể tích nội mạch vào tĩnh mạch. Cân bằng nitơ urê huyết có thể lên cao do hậu quả hấp thu nitơ máu từ ruột non và tăng urê huyết trước thận.
Bệnh Crohn
Thăm khám lâm sàng phải tập trung vào thân nhiệt của bệnh nhân, cân nặng, trạng thái dinh dưỡng, tăng cảm giác đau khi sờ chạm và nổi khối ở bụng, thăm khám trực tràng và những biểu hiện bên ngoài ruột.
Viêm hốc tuyến và viêm nhú, nhiễm khuẩn trực tràng hậu môn
Viêm trực tràng ruột kết là tổn thương lan ra ngoài trực tràng, nó bao gồm ít nhất là tới đại tràng sigma, Các nguyên nhân có thể là các nguyên nhân của viêm trực tràng
Thiếu men disaccharidase: hội chứng kém hấp thu, bệnh niêm mạc ruột nguyên phát
Các bệnh cấp tính gian phát như là viêm ruột do vi khuẩn hoặc virus, đặc biệt ở trẻ em, sẽ thường gây tổn thương các vi nhung mao của các tế bào niêm mạc ruột non, dẫn đến thiếu lactase nhất thời.