- Trang chủ
- Sách y học
- Các bài thuốc đông y hiệu nghiệm
- Bát chính tán
Bát chính tán
Thành phần
1. Xa tiền tử 12-20 gam.
5. Hoạt thạch 16-40 gam
2. Mộc thông 4-8 gam.
6. Cam thảo 4-12 gam
3. Cồ mạch 12 gam.
7. Chi tử 8-12 gam
4. Biển súc 12 gam.
8. Chế đại hoàng 8-12 gam
Cách dùng
Nguyên là thuốc bột, gia nước sắc Đăng tâm thảo mà uống. Hiện nay hay dùng dạng thang sắc nước chia làm 3 lần uống trong 1 ngày.
Công dụng
Thanh nhiệt tả hỏa, lợi thủy thông lâm.
Chủ trị
Thấp nhiệt hạ trú ở bàng quang, tiểu tiện giỏ giọt, ngắn đỏ, đau dữ, niệu đạo viêm nóng đau.
Giải bài thuốc
Mộc thông, Xa tiền, Cồ mạch, Biển súc, Hoạt thạch, Cam thảo là các vị thuốc lợi thủy, làm chủ dược của phương, đồng thời chúng cũng có tác dụng thanh nhiệt. Chỉ tử, Đại hoàng tả hỏa, tiêu thấp nhiệt, phối hợp thành thuốc thanh nhiệt lợi thủy và thông lâm.
Gia giảm
Trong lâm sàng hay dùng để chữa các chứng bệnh viêm đường tiết niệu và có sỏi. Nếu mình nóng mạch sác, đại tiện bí là thực nhiệt nên dùng Sinh đại hoàng gia thêm Nhất kiến hủ, Bồ công anh, Ngân hoa, để tiêu nhiệt độc. Nếu đại tiện ra máu gia Tiểu kế ẩm tử. Nếu có sỏi gia Kim tiền thảo, Thạch vi, Hải kim sa, Kê nội kim...
Phụ phương
Thạch vị tán:
Gồm có Thạch vi, Cồ mạch, Xa tiền tử, Mộc thông, Đông quỳ tử, Xích linh, Tang bạch bì, Hoạt thạch, Cam thảo hợp thành.
Đại bộ phận là thuốc lợi thủy thông lâm. Tác dụng thanh nhiệt lại không bằng Bát chính tán. Vì vậy chỉ nên dùng để chữa bệnh có sỏi đường tiết niệu (sa lâm và thạch lâm).
Ứng dụng hiện nay hay gia Kim tiền thảo, Hải kim sa, Kê nội kim.
Ở Thượng Hải, có bệnh viện chữa bệnh sỏi thận đã dùng phương thang có các vị như Đối tạo thảo (còn gọi là Quá lộ hoàng, Đại diệp kim tiền thảo) 40 gam, Xa tiền tử 12 gam, Hải kim sa 16 gam, Quảng mộc hương 12 gam, Diên hồ sách 8 gam, Đông quỳ tử 12 gam, Kinh tam lăng 16 gam mỗi ngày uống 1 thang nhất định là khỏi.
Bài xem nhiều nhất
Quy tỳ thang
Lục vị địa hoàng hoàn
Bổ trung ích khí thang
Bổ dương hoàn ngũ thang
Độc hoạt ký sinh thang
Thân thống trục ứ thang
Thiên ma câu đằng ẩm
Hữu quy hoàn
Các loại bài thuốc đông y và cách dùng
Kiện tỳ ích khí thang
Dùng sâm, truật, linh, thảo để kiện tỳ ích khí, gia Hoàng kỳ để tăng thêm công hiệu ích khí, Táo nhân, Viễn chí, Quế viên để dưỡng tâm an thần
Trong quá trình mắc bệnh mạn tính thấy can thận bất túc, thận âm khuy tổn, lưng đầu gối đau thắt, hoa mắt, ù tai, di tinh, tiêu khát và trẻ em phát dục không tốt.
Bài này là phương thuốc tiêu biểu về thăng dương (thăng đề) ích khí. Hoàng kỳ, Nhân sâm là vị thuốc chủ yếu dùng để cam ôn ích khí.
Hoàng kỳ dùng sống, lượng nhiều thì lực chuyên mà tính tẩu, đi khắp toàn thân, đại bổ nguyên khí mà chữa chứng này (mềm yếu) hợp với Quy vĩ, Xích thược, Địa long.
Nếu thiên hàn, tăng ôn dược, còn gia chế Phụ tử, thiên nhiệt nên tăng Tần giao, Địa hoàng, Xích thược
Phương này dùng Đào hồng Đương quy hoạt huyết hóa ứ. Ngũ linh chi, Địa long, khứ ứ thông lạc, Xuyên khung
Chủ trị can dương Thượng xung gây ra can phong nội động, huyễn vựng, đau đầu, đầu lắc, giật mình, mất ngủ.
Bài này từ Phụ quế bát vị hoàn biến hóa đi, tức là lấy Tả quy hoàn làm cơ sở, bỏ Ngưu tất, cao Quy bản, gia thêm Phụ tử, Nhục quế, Đương quy, Đỗ trọng.
Đem vị thuốc tán nhỏ ra, rồi dùng mật hoặc hồ ngào với bột thuốc viên lạii gọi là thuốc viên (hoàn). Khi dùng thuận tiện nhưng vì trong thuốc có cả bã nên hấp thu chậm, thường dùng chữa bệnh thư hoãn.
Bài này thường dùng trong lâm sàng là phương thuốc cơ sở của kiện tỳ ích khí, nhiều bài thuốc kiện tỳ bổ khí khác, thường từ đây mà biến hóa.