Rối loạn chức năng khứu giác

2016-09-06 02:14 PM

Mất, giảm, biến dạng mùi hoặc vị giác được thông báo ở những bệnh nhân có rối loạn nội tiết, dinh dưỡng và thần kinh.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Sự hiểu biết về sinh lý của khứu giác kém hơn so'với các cảm giác đặc biệt khác, Các phân tử mùi phải truyền đến vòm mũi, tới mảnh sàng và hòa tan vào chất nhày bao phủ rễ của các tế bào nhận cảm. Sự bất thường về giải phẫu làm mất sự dẫn truyền tới các tế bào cảm nhận của dây thần kinh I là nguyên nhân hay ,gặp nhất của rối loạn chức năng khứu giác (giảm mùi hoặc mất mùi). Polip, biến dạng vách ngăn, các khối u trong mũi có thể là những yếu tố góp phần làm mất khả năng dẫn truyền của không khí tới mảnh sàng ở phần cao của mũi, nơi có các tế bào cảm nhận mũi. Rối loạn chức năng khứu giác thoáng qua thường đi sau các bệnh cúm, dị ứng mũi, viêm mũi lâu năm.

Khoảng 20% mất chức năng khứu giác là tự phát, mặc dầu nó thường theo sau nhiễm virus. Một số người cho rằng nên cho những bệnh nhân này dùng vitamin A và kẽm kéo dài, mặc dù có rất ít những cơ sở hỗ trợ cho việc uống thuốc này.

Các khối u thần kinh trung ương, đặc biệt các khối u có liên quan tới rãnh khứu giác hoặc thùy thái dương, có thể ảnh hưởng tới khứu giác.

Chấn thương vùng đầu chiếm dưới 5% các trường hợp giảm khứu giác.

Mất, giảm, biến dạng mùi hoặc vị giác được thông báo ở những bệnh nhân có rối loạn nội tiết, dinh dưỡng và thần kinh.

Rất nhiều thuốc cũng gây ra rối loạn này. Việc đánh giá rối loạn chức năng khứu giác gồm tiền sử bệnh tật, các thuốc đã dùng cũng như khám thực thể, chú trọng vào mũi và hệ thần kinh. Hầu hết các phòng khám lâm sàng không chuẩn bị các thử nghiệm về khứu giác, nhưng ở đây lại là một điều có ý nghĩa khi đánh giá xem bệnh nhân có nhận biết được bất kỳ mùi gì không.

Ngưỡng mùi nên được thử bằng cách tăng dần nồng độ. Chẳng hạn, dùng n-butyl alcohol (1 - butanolol) nồng độ 4% trong nước đã khử ion. Các dung dịch pha loãng 3:1 theo 12 bước tạo nên thử nghiệm đầu tiên với 46 ppm và nhiều nhất là 3055 ppm (ở 4%). Phân biệt mùi có thể được dùng trong test đã được chọn lọc chuẩn hóa.

Trong mất mùi vĩnh viễn nên lưu ý tới các thức ăn gia vị với hạt tiêu là những chất kích thích dây V cũng như các hóa nhận cảm mùi và việc sử dụng các thiết bị an toàn như việc dùng máy báo chống cháy, sử dụng điện tốt hơn sử dụng khí đốt trong nhà.

Bài viết cùng chuyên mục

Biểu hiện của nhiễm HIV tai mũi họng

Sự tăng lên của u carcinom tế bào vẩy cũng thấy ở nhóm người đồng tính luyến ái, có lẽ cũng liên quan đến nhiễm HIV.

Viêm xoang cấp

Viêm xoang xảy ra khi không dẫn lưu được mủ ứ đọng trong xoang. Các bệnh làm phù nề niêm mạc như viêm mũi do virus, viêm mũi dị ứng là những nguyên nhân thường gặp.

Khàn tiếng và thở rít: bệnh lý thanh quản

Giọng thô ráp khi sự xáo động tạo nên do sự bất thường của dây thanh âm như viêm thanh quản hoặc khối u dây thanh âm.

Liệt dây thanh âm

Liệt dây thanh âm hai bên thường gây nên thở rít. Nếu khởi phát đột ngột, thở rít cả thì thở ra và hít vào, gây nên hẹp đường thở thì phải mở giáp móng cấp cứu.

Bệnh u hạt Wegener, bệnh tăng tế bào lưới đa hình thái, bệnh sarcoid

Bệnh sarcoid cũng thường biểu hiện ở xoang và triệu chứng lâm sàng cũng tương tự. Sinh thiết thấy tổ chức hạt không hoại tử.

Chóng mặt do bệnh lý tai trong

Khám thực thể tối thiểu cho bệnh nhân chóng mặt gồm test Romberg, đánh giá dáng đi, quan sát có rung giật nhãn cầu hay không.

Viêm lưỡi và đau lưỡi

Đôi khi không tìm được nguyên nhân gây đau lưỡi. Bệnh quanh răng không phải là yếu tố gây đau lưỡi.

Nghe kém tiếp nhận: bệnh lý tai trong

Những chất gây nhiễm độc tai có thể tác dụng lên cả hệ thính giác và tiền đình. Những thuốc gây nhiễm độc tai hay gặp nhất là salycylat, aminoglycosid, thuốc lợi tiểu.

Viêm họng và viêm amidan

Những căn nguyên phổ biến khác ngoài nhóm liên cầu β tan huyết nhóm A cần chuẩn đoán phân biệt đau họng do virus, Neisseria gonorrhoeae, Mycoplasma và Chlamydia Trachomatis.

Viêm mũi dị ứng

Dùng steroid trong viêm mũi có vai trò với dị ứng theo mùa, có polip mũi, thường làm giảm các chỉ định phẫu thuật.

Các biểu hiện ở tai của bệnh AIDS

Các bệnh nhân AIDS thường phàn nàn có ảnh hưởng tới tai trong, nghe kém tiếp nhận thường gặp và một số trưồng hợp do nhiễm virus hệ thần kinh trung ương.

Các rối loạn thanh quản hay gặp

Nếu người lớn bị viêm thanh thiệt được phát hiện sớm có thể tránh được đặt ống nội khí quản, trong những trường hợp này theo dõi nồng độ bão hòa oxy huyết cầu tố bằng máy đo oxy.

Cắt amidan

Hiện nay thấy rõ ràng là các bệnh nhân phẫu thuật cắt amidan ngoại trú thường an an toàn nếu theo dõi trong thời gian 6 giờ mà không có biến có gì.

Chảy máu mũi

Hầu hết các trường hợp chảy máu mũi trước có thể cầm bằng ép trực tiếp vào điểm chảy máu. Cánh mũi phải được ép chặt ít nhất 10 phút.

Nghe kém: chẩn đoán và điều trị

Nghe kém tiếp nhận là kết quả hư hại của ốc tai, thường do mất các tế bào lông của cơ quan Corti.

U thanh quản

Việc điều trị đòi hỏi thay đổi thói quen về nói và được coi là phương pháp điều trị giọng nói. Với các hạt không hồi phục có thể đòi hỏi phải phẫu thuật lấy bỏ.

Mở khí quản và mở màng nhẫn giáp

Chăm sóc sau mở khí quản là cần làm ẩm không khí đề phòng tạọ vảy bít tắc ống đặt khí quản, ống trong phải được rửa sạch vài lần trong ngày.

U tuyến nước bọt

Hầu hết u của tuyến mang tai thể hiện như một khối không có triệu chứng ở phần ngoài của tuyến. Khối u có thể được bệnh nhân nhận thấy trong nhiều tháng hoặc nhiều năm.

Chấn thương mũi

Nghĩ tới gãy xương khi sờ thấy lạo xạo hoặc thấy những mảnh xương di động. Chảy máu và đau thường gặp, cũng như những tụ máu ở phần mềm (dấu hiệu mắt đen).

Đau tai: chẩn đoán và điều trị

Đau tai dữ dội mà không tương ứng với phát hiện thực thể có thể do virus zona ở tai, đặc biệt khi có những phổng nước ở ống tai hoặc hố thuyền.

Bệnh lý vành tai

Cũng tương tự, những trường hợp bị viêm mô tế bào vành tai phải được điều trị ngay đề phòng sự tiến triển tới viêm màng sụn và các hậu quả biến dạng của nó.

Bạch sản, hồng sản và ung thư miệng

Bất cứ là hồng sản hoặc bạch sản lan rộng, các bác sĩ đều nên rạch sinh thiết hoặc làm tế bào tróc vì cần phải điều trị cho bệnh nhân.

Viêm tiền đình do mũi

Điều trị đầy đủ nhiễm khuẩn rất quan trọng để ngăn chặn nhiễm khuẩn ngược dòng qua đường tĩnh mạch vào xoang tĩnh mach hang và vào nôi sọ.

Dị vật khí phế quản, thực quản

Dị vật khí phế quản nên được lấy ra dưới gây mê toàn thân tiến hành bởi người có kinh nghiệm đặt ống nội khí quản phối hợp với người gây mê có kinh nghiệm.

Viêm cấp và mạn tuyến nước bọt do loạn sản

Sinh bệnh học là sự tắc nghẽn các ống tuyến thường gây ra bởi sự cô đặc dịch nhầy gây bít tắc, tiếp theo sau là ứ nước bọt và nhiễm khuẩn thứ phát.