- Trang chủ
- Chẩn đoán & điều trị
- Chẩn đoán và điều trị bệnh phụ khoa
- Ung thư trong biểu mô của cổ tử cung
Ung thư trong biểu mô của cổ tử cung
Chẩn đoán phỏng chừng bằng phương pháp tế bào học sàng lọc ở một quần thể không có triệu chứng và không nhìn thấy có thay đổi gì đại thể ở cổ tử cung
Biên tập viên: Trần Tiến Phong
Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương
Nối tiếp nối giữa biểu mô bong và biểu mô trụ của cổ tử cung là một vùng có tế bào bong phát triển mạnh, ở tuổi trẻ em, phần tiếp xúc này được nằm ở phần cổ tử cung nằm trong âm đạo. Vào tuổi dậy thì, dưới ảnh hưởng của hormon và cơ thể đã có sự thay đổi về pH của âm đạo, biên giới của biểu mô bong bắt đầu xâm lấn vào biểu mô đơn chế tiết chất nhầy và tạo thành một vùng dị sản (vùng thay đổi). Những yếu tố liên quan với giao hợp (xem phần phòng ngừa ở dưới) có thể dẫn đến những bẩt thường về tế bào, mà qua một thời gian nhất định có thể làm phát sinh loạn sản hoặc ung thư biểu mô bong. Có nhiều mức độ khác nhau của loạn sản, xác định các mức độ không điển hình của tế bào; tất cả các loại cần phải được quan sát và điều trị nếu chúng tồn tại lâu hoặc trở nên nặng hơn. Tới nay, tiềm năng ác tính của một tổn thương đặc hiệu vẫn chưa được xác định. Một số thương tổn vẫn giữ ổn định trong một thời gian dài; một số nhẹ đi và một số nặng lên.
Những phát hiện lâm sàng
Không có dấu hiệu hay triệu chứng gì đặc trưng cho ung thư trong biểu mô của cổ tử cung. Chẩn đoán phỏng chừng bằng phương pháp tế bào học sàng lọc ở một quần thể không có triệu chứng và không nhìn thấy có thay đổi gì đại thể ở cổ tử cung. Tất cả những thương tổn nhìn thấy bất thường của cổ tử cung cần được sinh thiết.
Chẩn đoán
Xét nghiệm tế bào học (phiến đồ Papanicolaou)
Bệnh phẩm cần được lấy từ những bệnh nhân ngoài kỳ hành kinh, phết lên một phiến kính đơn giản và được cố định lại. Bệnh phẩm cần lấy ở nơi tiếp nối biểu mô bong và biểu mô trụ với một thanh mỏng bằng gỗ hoặc bằng nhựa và lấy từ trong ống cổ tử cung bằng tăm bông hay bằng bàn chải nilong. Kết quả tế bào học từ phòng thí nghiệm có thể mô tả nhưng nội dung phát hiện theo một trong nhiều cách. Trong khi phương pháp xếp loại I - IV ngày càng được ít dùng thì phương pháp xếp loại CIN vẫn được tiếp tục sử dụng cùng với mô tả những tế bào bất thường, trong đó có sự có mặt của papallomavirus người (HPV). Một thuật ngữ mới "tổn thương bên trong biếu mô bong" ở mức độ thấp hay mức độ cao sẽ ngày càng được sử dụng. Những nhà tế bào bệnh học cho rằng phiến đồ Papanicolaou là một hội chẩn y học và đẩy xa hơn các phương pháp chẩn đoán, điều trị những trường hợp viêm nhiễm và bàn luận những yếu tố ngăn cản sự đánh giá thích hợp của mẫu bệnh phẩm. Làm test tế bào cổ tử cung để xác định sự có mặt của HPV và những nhóm phụ của HPV thì đắt tiền và không cung cấp đủ thông tin có ích cho lâm sàng.
Soi cổ từ cung
Hình ảnh cổ tử cung với độ phóng đại 10 - 20 lần cho phép đánh giá được kích thước và ranh giới của vùng chuyển đổi bất thường và xác định độ lan xa vào ống cổ tử cung. Chấm acid acetic 3 - 5% làm tan các chất nhầy và tác dụng làm khô của acid kèm làm nổi bật rõ nét sự tương phản biểu mô bình thường và biểu mô bong phát triển mạnh. Những thay đổi bất thường gồm các vết trắng và những không điển hình về mạch máu chứng tỏ đó là những vùng có hoạt động tế bào mạnh nhất. Nhuộm cổ tử cung bằng bôi dung dịch Lugol (dung dịch mạnh iôt), test Schiller lên cổ tử cung. Biểu mô bong bình thường sẽ nhuộm màu, những vùng không nhuộm mầu cần được làm sinh thiết. Mô tế bào đơn, mô chế tiết chất nhầy ở trong ống cổ tử cung có thể nhận định được nhờ tính chất không nhuộm màu Lugol hoặc có mầu hồng đậm hơn và sáng bóng hơn.
Sinh thiết
Sinh thiết lấy một mảnh hoặc nạo cổ tử cung là phương pháp bắt buộc phải làm dưới sự hướng dẫn của soi cổ tử cung. Nếu không sẵn có soi cổ tử cung, các tế bào bong không điển hình có thể được đánh giá bằng cách nạo trong ổng cổ tử cung và sinh thiết ở nhiều điểm, ở những nơi mà biểu mô bong không bắt màu hoặc sinh thiết ở mỗi góc của cổ tử cung. Các dự kiến thu lượm được từ sinh thiết cổ tử cung và nạo ống cổ tử cung là quan trọng trong việc quyết định điều trị.
Bảng. Các hệ thống phân loại đối với phiến đồ Papanicolaou
Đánh số |
Loạn sản |
CIN |
Hệ thống Bethesda |
1 |
Lành tính |
Lành tính |
Bình thường |
2 |
Lành tính kèm viêm |
Lành tính kèm viêm |
Bình thường |
3 |
Loại sản nhẹ |
CIN I |
SIL mức độ thấp |
3 |
Loại sản vừa |
CIN II |
SIL mức độ thấp |
3 |
Loại sản nặng |
CIN III |
SIL mức độ cao |
4 |
Ung thư tại chỗ |
CIN III |
SIL mức độ cao |
5 |
Ung thư xâm nhiễm |
Ung thư xâm nhiễm |
Ung thư xâm nhiễm |
CIN: Ung thư cổ từ cung trong biểu mô
SIL: Tổn thương trong biểu mô bong
Phòng ngừa
Các số liệu hiện nay gợi ý rằng nhiễm khuẩn ở cổ tử cung do virus papilloma người (HPV) có tỉ lệ cao liên quan với loạn sản cổ tử cung và ung thư. Người ta đã biết có hơn 60 typ phụ HPV, trong đó typ 6 và 11 có khuynh hướng gây ra loạn sản nhẹ, trong khi các typ 16, 18, 31 và các typ khác gây nên sự thay đổi tế bào ở mức độ cao hơn.
Virus herpes simplex có thể đóng vai trò cộng hưởng nhưng không được người ta tin rằng là nguyên nhân chủ yếu của ung thư cơ quan sinh dục người. Ung thư cổ tử cung hầu như không bao giờ xuất hiện ở những người phụ nữ còn trinh. Nó có liên quan dịch tễ học đến số lượng bạn tình của người phụ nữ và số người đàn bà đã có quan hệ tình dục với người tinh đàn ông. Sử dụng màng ngăn âm đạo và bao cao su có tác dụng chống mắc bệnh. Ở những người dùng thuốc tránh thai dài hạn phát sinh nhiều loạn sản cổ tử cung hơn là ở những người sử dụng các biện pháp tránh thai khác và những người hút thuốc cũng có nguy cơ nhiều hơn. Vì vậy những biện pháp phòng ngừa bao gồm:
(1) Những người phụ nữ đang hoạt động tình dục cần phải được thường xuyên sàng lọc tế bào học để phát hiện ra những bất thường.
(2) Người phụ nữ cần giới hạn số lượng bạn tình.
(3) Phụ nữ sử dụng màng ngăn âm đạo hay nam giới sử dụng bao cao su sẽ đề phòng bệnh cho cổ tử cung.
(4) Phụ nữ cần thôi hút thuốc lá.
(5) Những người phụ nữ có nhịễm HIV tỏ ra tăng nguy cơ mắc bệnh và mắc bệnh lại sau điều trị. Phụ nữ có nhiễm HIV cần được sàng lọc tế bào học đều đặn và theo dõi chặt chẽ sau điều trị ung thư cổ tử cung trong biểu mô.
Điều trị
Điều trị thay đổi tùy thuộc vào mức độ và độ rộng của ung thư cổ tử cung trong biểu mô. Sinh thiết luôn luôn cần được làm trước khi điều trị.
Đốt hoặc phẫu thuật lạnh. Đốt bằng nhiệt hoặc bằng lạnh (phẫu thuật lạnh) có hiệu quả đối với những tổn thương nhỏ chưa xâm nhiễm nhìn thấy được ở cổ tử cung mà chưa lan rộng vào ống cổ tử cung.
Laser CO2. Đây là liệu phap hạn chế được xuống mức tối thiểu phá hủy mô. Phương pháp này được làm dưới sự hướng dẫn của soi cổ tử cung và đòi hỏi phải có sự hùấn luyện đặc biệt. Nó có thể được sử dụng với những tổn thương rộng nhìn thấy được. Trong thực hành hiện tại nó có liên quan đến việc làm cho bốc hơi vùng chuyển tiếp ở cổ tử cung và cách ống cổ tử cung 5 - 7 mm.
Cắt bỏ hình vòng. Khi CIN nhìn thấy được toàn bộ một cách rõ ràng, có thể sử dụng một vòng dây thép để sinh thiết cắt bỏ. Cắt và cầm máu được thực hiện bằng một máy phẫu thuật điện có điện áp thấp (Bovie). Thủ thuật mới làm ở cơ sở y tế này đã đựợc tiến hành nhanh với gây tê tại chỗ và không gây biến chứng.
Khoét chóp cổ tử cung. Khoét chóp cổ tử cung cho phép đánh giá đươc hoàn toàn về mô bệnh học và đạt kết quả là lấy đi được tổn thương. Phương pháp có thể làm với dao mổ hoặc laser CO2.
Theo dõi. Bởi vì có thể tái phát, đặc biệt trong 2 năm đầu sau khi điều trị và bởi vì sự âm tính giả của xét nghiệm tế bào học cổ tử cung đơn thuần chiếm 20% nên việc theo dõi chặt chẽ là bắt buộc. Xét nghiệm tế bào học âm đạo cần làm nhắc lại 3 tháng một lần. Sau hai năm xét nghiệm làm hàng năm một lần là đủ.
Bài viết cùng chuyên mục
Thuốc tránh thai tiêm và cấy: các progestin tác dụng kéo dài
Một bộ gồm 6 nang nhỏ bằng silastic cấy vào dưới da ở mặt trong cánh tay, Chúng giải phóng hàng ngày và tác dụng tránh thai trong 5 năm
Không phóng noãn liên tục
Ở những bệnh nhân béo bệu có buồng trứng đa nang, điều trị bằng cách làm giảm cân thường có hiệu quả, giảm mỡ cơ thể sẽ làm giảm thấp sự chuyển đổi androgen thành estron
Màng ngăn âm đạo và mũ cổ tử cung
Vì có một chút nguy cơ gây hội chứng sốc do nhiễm độc, mũ cổ tử cung hay màng ngăn âm đạo đều không được để lâu quá 12 - 18 giờ ở trong âm đạo và cũng không được dùng khi hành kinh.
Lạc nội mạc tử cung
Lạc nội mạc tử cung phải được phân biệt với bệnh viêm tiểu khung, u buồng trứng và u xơ tử cung. Viêm vòi trứng và lạc nội mạc tử cung là các triệu chứng trầm trọng thêm bởi kinh nguyệt
Vô sinh
Những lần khám tư vấn cá nhân được hướng dẫn, đề xuất một xử lý tâm lý tình dục nếu không làm phiền hà hoặc đáng phàn nàn
Hội chứng trước hành kinh
Nhiều loại vitanim và chất khoáng liều tương đối cao được gợi ý dùng trong hội chứng này, nhưng không một loại nào tỏ ra có ích, qua các nghiên cứu mù kép và lại có một số tác dụng phụ không mong muốn.
Sa sinh dục
Sa tiểu tràng cũng có thể kèm theo sa tử cung hoặc có thể tiếp theo cắt tử cung khi mà các phần nâng đỡ vòm ầm đạo bị yếu đi hoặc là túi cùng ở sâu
Sa tử cung
Đối với những phụ nữ lớn tuổi, không muốn giao hợp, bịt tắc một phần âm đạo là phẫu thuật đơn giản và có hiệu quả, Treo tử cung vào thành bụng
Ung thư cổ tử cung
Những dấu hiệu hay gặp nhất là rong kinh, ra huyết thấm giọt sau giao hợp và loét cổ tử cung. Có thể có máu hoặc mủ, có mùi, không gây ngứa, có thể xuất hiện sau xâm nhiễm.
Tránh thai dựa trên cơ sở biết các thời kỳ dễ có thai
Cơ sở của phương pháp là tự người phụ nữ quan sát thấy chất nhầy cổ tử cung tăng, trong và tăng đàn hồi, đau bụng khó chịu một thời gian ngắn vào giữa vòng kinh
Triệt sản: chỉ định và điều trị
Vài nghiên cứu cho thấy có thể liên quan với ung thư tuyến tiền liệt nhưng bằng chứng còn mỏng manh và không chắc chắn
Chảy máu bất thường tiền mãn kinh
Chảy máu tử cung do rối loạn cơ năng thường là do sự phát triển quá mức của niêm mạc tử cung dưới sự kích thích của progesteron: điều này xảy ra trong những vòng kinh không phóng noãn.
U xơ tử cung
Ở phụ nữ có thai, u xơ đôi khi gây thêm các nguy cơ xảy thai, ngôi bất thường, không lọt được, chuyển dạ đẻ non, đau khu trú, đẻ khó.
Chảy máu âm đạo sau mãn kinh
Âm hộ và âm đạo cần được kiểm ra để tìm ra vùng chảy máu, những vết loét hoặc những khối u. Cần làm phiến đồ tế bào học lấy ở cổ tử cung và túi cùng âm đạo. Có thể thấy được tế bào ung thư bị bong ra.
Viêm âm đạo
Có thể kiểm tra pH của âm đạo, pH thường là cao hơn 4,5 khi bị nhiễm Trichomonas và có thể nhiễm vi khuẩn trong âm đạo. Tiếp đó, khám bằng hai tay để xem tiểu khung có bị viêm nhiễm không.
Hiếp dâm
Về phía kẻ cưỡng dâm, cưỡng dâm diễn ra trong tình cảm giận dữ, hung hãn và kích thích tình dục. Kẻ cưỡng hiếp thường là một gã đàn ông dùng giao hợp để khủng bố và hạ nhục người phụ nữ.
Hội chứng mãn kinh
Tuổi trung bình của mãn kinh ở các xã hội phương Tây là 51 tuổi. Mãn kinh sớm được định nghĩa là suy buồng trứng và mất kinh trước tuổi 40 thường do di truyền hay tự miễn.
Bệnh viêm tiểu khung
Những phụ nữ có đau bụng dưới, khám thấy nhạy cảm đau ở phần phụ hoặc tử cung khi di động nên được cân nhác là bị PID và nên được điều trị bằng kháng sinh trừ khi có chẩn đoán
Ung thư niêm mạc tử cung: ung thư thân hoặc đáy tử cung
Những phiến đồ Papanicolaou của cổ tử cung thỉnh thoảng cũng cho thấy được những tế bào niêm mạc tử cung không điển hình nhưng chúng không luôn là công cụ để chẩn đoán.
Dụng cụ tử cung: tránh thai
Những dụng cụ tử cung toàn bằng chất dẻo không cần phải thay sau một thời điểm đặc trưng cho từng loại và có một số phụ nữ đã dùng trong 10 năm hay hơn
Polip cổ tử cung
Những khối polip có thể nhìn thấy được trong lỗ cổ tử cung qua đặt mỏ vịt, Cần phân biệt các polip cổ tử cung với các bệnh lý tân tạo dạng polip của niêm mạc tử cung
Hậu quả của tiếp xúc với diethylstilbestron trong tử cung
Hiện nay tất cả các phụ nữ phơi nhiễm đều được khuyên bước đầu soi cổ tử cung kiểm tra, sơ bộ tìm những vùng biểu mô bất thường của âm đạo vậ cổ tử cùng
Phá thai: chỉ định và điều trị
Những biến chứng tiếp sau phá thai phạm pháp thường cần được chăm sóc cấp cứu chống ra máu, sốc nhiễm khuẩn hay thủng tử cung
Các khối u buồng trứng
Một đợt ngăn ngừa phóng noãn trong 2 tháng bằng viên thuốc tránh thai làm cho các nang cơ năng biến mất
Nang và áp xe tuyến Bartholin
Mủ hay chất tiết dịch lấy ra từ tuyến cần được nuôi cấy để tìm lậu cầu, chlamydia và các mầm bệnh khác và để điều trị cho phù hợp; thường thì ngâm nước ấm có thể có ích