Ung thư cổ tử cung

2016-12-06 10:58 AM

Những dấu hiệu hay gặp nhất là rong kinh, ra huyết thấm giọt sau giao hợp và loét cổ tử cung. Có thể có máu hoặc mủ, có mùi, không gây ngứa, có thể xuất hiện sau xâm nhiễm.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Những điểm thiết yếu trong chẩn đoán

Chảy máu tử cung bất thường và khí hư âm đạo.

Tổn thương cổ tử cung có thể nhìn thấy được trong khi khám hoặc dưới dạng u hoặc dưới dạng loét.

Tế bào học âm đạo thường dương tính, phải được xác nhận bằng sinh thiết.

Cân nhắc chung

Ung thư xuất hiện đầu tiên ở trong lớp biểu mô (giai đoạn tiền xâm nhiễm hay ung thư tại chỗ). Ung thư tiền xâm nhiễm (CIN III) là một chẩn đoán thường gặp ở những phụ nữ 25 - 40 tuổi và về nguyên tắc mà nói có liên quan với virus papilloina người. Cần một thời gian để ung thư xuyên qua màng đáy và xâm lấn vào mô đệm sau xâm nhiễm, tử vong thường xảy ra trong vòng 3 - 5 năm ở những bệnh nhân không được điều trị hoặc không đáp ứng điều trị.

Các triệu chứng và dấu hiệu

Những dấu hiệu hay gặp nhất là rong kinh, ra huyết thấm giọt sau giao hợp và loét cổ tử cung. Có thể có máu hoặc mủ, có mùi, không gây ngứa, có thể xuất hiện sau xâm nhiễm. Rối loạn chức năng bàng quang và trực tràng hoặc rò và đau là những triệu chứng muộn.

Sinh thiết cổ tử cung và nạo ống cổ tử cung, khoét chóp cổ tử cung

Những biện pháp này là những bước cần thiết sau khi có sự xác định dương tính của tiêu bản Papanicolaou về sự xâm lấn theo chiều rộng và chiều sâu của ung thư. Ngay cả khi tiêu bản dương tính, việc điều trị cũng không bao giờ được đánh giá đúng đắn trừ khi chẩn đoán vĩnh viễn được xác định bằng sinh thiết.

Xác định giai đoạn hoặc đánh giá khái quát sự lan tràn của ung thư cổ tử cung

Sự xâm nhập theo chiều sâu của các tế bào ác tính vượt qua màng đáy là một dấu hiệu hướng dẫn về lâm sàng có thể tin cậy được đối với sự lan rộng của ung thư nguyên phát tại phạm vi cổ tử cung và tính khả dĩ của ung thư thứ phát do di căn. Thông thường phân loại ung thư nhờ gây mê đã, đánh giá xa hơn có thể dựa vào chụp CT scan bụng và tiểu khung hoặc cộng hưởng từ hạt nhân.

Biến chứng

Đi căn vào hạch bạch huyết vùng xuất hiện với tần suất tăng dần từ giai đoạn I đến giai đoạn IV. Sự lan rộng ra vùng cạnh tử cung bắt đầu từ cổ tử cung đi mọi hướng. Niệu quản thường bị tắc ở bên cạnh cổ tử cung, gây ứ nước niệu quản, ứ nước thận và do đó làm suy giảm chức năng thận. Hầu hết 2/3 tổng số bệnh nhân không điều trị ung thư cổ tử cung bị chết do ure huyết tăng một khi niệu quản hai bên bị tắc. Đau lưng và đau vùng phân phối của đám rối thắt lưng cũng thường là dấu hiệu gợi ý của thần kinh bị ảnh hưởng, Phù rõ rệt ở chân là đặc trưng của ứ trệ máu và bạch huyết do khối u gây ra. Rò từ âm đạo vào trực tràng và đường tiết niệu là biến chứng muộn và nặng. Chảy máu là nguyên nhân tử vong trong 10 - 20% số bệnh nhân có ung thư xâm nhiễm lan tràn rộng.

Bảng. Phân loại quốc tế về ung thư cổ tử cung

Ung thư tiền xâm nhiễm

Giai đoạn 0

Ung thư tại chỗ, ung thư trong biếu mô

Ung thư tiền xâm nhiễm

Giai đoạn I

Ung thu khu trú hạn chế ở cổ tử cung (sự lan rộng vào tử cung có thể không được để ý).

IA

Ung thư cổ tử cung tiền lâm sàng, là những ung thư chỉ chẩn đoán được bằng vi thể.

IA1: Qua vi thể thấy ít lan vào lớp đệm.

IA2: Các tổn thương đánh giá được bằng vi thế và đo được kích thuớc. Giới hạn trên của số đo sẽ không qúa 5mm tính từ lớp đáy của biểu mô, bề mặt của tuyến từ nơi mà nó khỏi phát và kích thước thứ hai của sự lan rộng không được quá 7mm. Những tổn thương lớn hơn như thế được xếp vào giai đọan IB.

Giai đoạn II

Ung thu lan ra qua cổ tử cung nhưng chưa tới thành chậu. Ung thư tới cả âm đạo nhung không qua 1/3 dưới.

IIA

Không thấy lan rõ vào cạnh tử cung.

IIB

Lan sang cạnh tử cung rõ ràng.

Giai đoạn III

Ung thư lan rộng đến thành chậu. Thăm trực tràng không thấy vùng tự do không có ung thu ở giữa khối u và thành chậu. Khối u xuống tới 1/3 dưới của âm đạo. Tất cả các truòng hợp đều có ứ nước thận hoặc thận không hoạt động trừ khi do nguyên nhân khác.

 

IIIA

Không lan vào thành chậu. Có lan vào âm đạo nhưng không tới 1/3 dưới.

IIIB

Lan vào thành chậu và ứ nước thận hay thận không hoạt động.

Giai đoạn IV

Ung thư lan xa vào tiểu khung hoặc về lâm sàng có liên quan dến niêm mạc bàng quang hay trực tràng. Không coi một phù mọng là thuộc giai đoạn IV.

IVA

Phát triển lan vào các cơ quan lân cận (nghĩa là vào trực tràng hay bàng quang kèm theo sinh thiết thấy duơng tính).

IVB

Phát triển lan vào các cơ quan ở xa.

Điều trị

Những biện pháp khẩn cấp

Chảy máu âm đạo bắt nguồn từ các vết loét và những chỗ hổng lớn trong giai đoạn II - IV của ung thư cổ tử cung. Buộc và khâu cổ tử cung thường không giải quyết được gì. Nhưng thắt động mạch tử cung hay động mạch hạ vị có thể cứu sống người bệnh khi những biện pháp khác thất bại. Các thuốc cầm máu có tác dụng như negatol, dung dịch monsel hoặc aceton, mặc dầu có thể làm chậm bong trong lần chảy máu sau. Nhét mét ấn chặt vào âm đạo là có ích. Chiếu tia xạ cấp cứu thường cầm được máu.

Những biện pháp đặc biệt

(1) Ung thư tại chỗ (giai đoạn 0)

Đối với những phụ nữ không còn nhu cầu sinh đẻ thì phương pháp chọn lựa là cắt tử cung toàn bộ. Đối với những phụ nữ muốn giữ lại tử cung thì cho phép được chọn phương pháp khác bao gồm khoét bỏ chóp cổ tử cung, hoặc nếu do người có kinh nghiệm tiến hành thì có thể cắt bỏ tổn thương bằng phẫu thuật lạnh hay laser. Theo dõi sát sao bằng phiến đồ Papanicolaou 4 tháng một lần trong 1 năm và 6 tháng một lần trong năm sau là cần thiết đối với những trường hợp đã được phẫu thuật lạnh hoặc laser.

(2) Ung thư xâm nhiễm

Ung thư xâm nhiễm vi mô (giai đoạn IA) được điều trị phẫu thuật cắt tử cung đơn giản ngoài bó mạch. Ung tlíư giai đoạn IB và giai đoạn IIA có thể điều trị được bằng phẫu thuật tận gốc cắt bỏ tử cung hoặc điều trị tia xạ. Ung thư giai đoạn IIB và giai đóạn III, IV cần phải được điều trị bằng tia xạ. Vì phẫu thuật điều trị tận gốc ít gây biến chứng lâu dài hơn là chiếu tia và có thể cho phép giữ được chức năng buồng trứng, nên là phuơng pháp điều trị hay được các bệnh nhân trẻ ưa chuộng hơn khi không có chống chỉ định của phẫu thuật lớn.

Tiên lượng

Tỉ lệ sống sót sau 5 năm trong số toàn bộ các ung thư cổ tử cung là 68% ở phụ nữ da trắng, và 55% ở phụ nữ da đen tại Mỹ. Tỉ lệ sống sót tỉ lệ nghịch với giai đoạn của ung thư, giai đoạn 0: 99 - 100%; giai đoạn I: 76%; giai đoạn II: 55%; giai đoạn II: 31%; giai đoạn IV: 7%.

Bài viết cùng chuyên mục

Hội chứng mãn kinh

Tuổi trung bình của mãn kinh ở các xã hội phương Tây là 51 tuổi. Mãn kinh sớm được định nghĩa là suy buồng trứng và mất kinh trước tuổi 40 thường do di truyền hay tự miễn.

Hiếp dâm

Về phía kẻ cưỡng dâm, cưỡng dâm diễn ra trong tình cảm giận dữ, hung hãn và kích thích tình dục. Kẻ cưỡng hiếp thường là một gã đàn ông dùng giao hợp để khủng bố và hạ nhục người phụ nữ.

Triệt sản: chỉ định và điều trị

Vài nghiên cứu cho thấy có thể liên quan với ung thư tuyến tiền liệt nhưng bằng chứng còn mỏng manh và không chắc chắn

Phá thai: chỉ định và điều trị

Những biến chứng tiếp sau phá thai phạm pháp thường cần được chăm sóc cấp cứu chống ra máu, sốc nhiễm khuẩn hay thủng tử cung

Tránh thai sau giao hợp

Đặt dụng cụ tử cung tránh thai trong vòng 5 ngày sau giao hợp không chuẩn bị vào giữa vòng kinh cũng có thể tránh được thai, các dụng cụ tử cung mang đồng

Tránh thai dựa trên cơ sở biết các thời kỳ dễ có thai

Cơ sở của phương pháp là tự người phụ nữ quan sát thấy chất nhầy cổ tử cung tăng, trong và tăng đàn hồi, đau bụng khó chịu một thời gian ngắn vào giữa vòng kinh

Chất xốp, bọt, kem, thạch đông và viên đạn tránh thai

Chất bọt, kem và thạch đông, viên đạn cũng có những lợi ích là sử dụng đơn giản và dễ kiếm, Điều bất lợi của chúng ta là có tỉ lệ thất bại cao hơn so với màng ngăn âm đạo

Màng ngăn âm đạo và mũ cổ tử cung

Vì có một chút nguy cơ gây hội chứng sốc do nhiễm độc, mũ cổ tử cung hay màng ngăn âm đạo đều không được để lâu quá 12 - 18 giờ ở trong âm đạo và cũng không được dùng khi hành kinh.

Dụng cụ tử cung: tránh thai

Những dụng cụ tử cung toàn bằng chất dẻo không cần phải thay sau một thời điểm đặc trưng cho từng loại và có một số phụ nữ đã dùng trong 10 năm hay hơn

Thuốc tránh thai tiêm và cấy: các progestin tác dụng kéo dài

Một bộ gồm 6 nang nhỏ bằng silastic cấy vào dưới da ở mặt trong cánh tay, Chúng giải phóng hàng ngày và tác dụng tránh thai trong 5 năm

Thuốc tránh thai uống

Thuốc tránh thai uống liều thấp không có chống chỉ định dùng kéo dài đối với những phụ nữ 35 - 40 tuổi, không hút thuốc lá và không có chống chỉ định gì

Vô sinh

Những lần khám tư vấn cá nhân được hướng dẫn, đề xuất một xử lý tâm lý tình dục nếu không làm phiền hà hoặc đáng phàn nàn

Giao hợp đau

Giao hợp đau có thể do viêm âm hộ, hay âm đạo, gây ra co thít âm đạo, màng trinh không giãn hoàn toàn, âm đạo không được bôi trơn đầy đủ.

Són đái ở phụ nữ

Sự tăng áp lực đột ngột trong bụng được truyền đến bàng quang hoạt động bình thường mà không đến niệu đạo bị sa và như vậy nước tiểu có khuynh hướng bị rò vào lúc này.

Không phóng noãn liên tục

Ở những bệnh nhân béo bệu có buồng trứng đa nang, điều trị bằng cách làm giảm cân thường có hiệu quả, giảm mỡ cơ thể sẽ làm giảm thấp sự chuyển đổi androgen thành estron

Các khối u buồng trứng

Một đợt ngăn ngừa phóng noãn trong 2 tháng bằng viên thuốc tránh thai làm cho các nang cơ năng biến mất

Bệnh viêm tiểu khung

Những phụ nữ có đau bụng dưới, khám thấy nhạy cảm đau ở phần phụ hoặc tử cung khi di động nên được cân nhác là bị PID và nên được điều trị bằng kháng sinh trừ khi có chẩn đoán

Sa tử cung

Đối với những phụ nữ lớn tuổi, không muốn giao hợp, bịt tắc một phần âm đạo là phẫu thuật đơn giản và có hiệu quả, Treo tử cung vào thành bụng

Sa sinh dục

Sa tiểu tràng cũng có thể kèm theo sa tử cung hoặc có thể tiếp theo cắt tử cung khi mà các phần nâng đỡ vòm ầm đạo bị yếu đi hoặc là túi cùng ở sâu

Lạc nội mạc tử cung

Lạc nội mạc tử cung phải được phân biệt với bệnh viêm tiểu khung, u buồng trứng và u xơ tử cung. Viêm vòi trứng và lạc nội mạc tử cung là các triệu chứng trầm trọng thêm bởi kinh nguyệt

Ung thư âm hộ

Cũng như những tổn thương tế bào lát của cổ tử cung, sự loạn sản ở các mức nặng nhẹ khác nhau của âm hộ bây giờ đã được nhận biết, Hệ thống phân độ về sự tạo u

U xơ tử cung

Ở phụ nữ có thai, u xơ đôi khi gây thêm các nguy cơ xảy thai, ngôi bất thường, không lọt được, chuyển dạ đẻ non, đau khu trú, đẻ khó.

Polip cổ tử cung

Những khối polip có thể nhìn thấy được trong lỗ cổ tử cung qua đặt mỏ vịt, Cần phân biệt các polip cổ tử cung với các bệnh lý tân tạo dạng polip của niêm mạc tử cung

Ung thư niêm mạc tử cung: ung thư thân hoặc đáy tử cung

Những phiến đồ Papanicolaou của cổ tử cung thỉnh thoảng cũng cho thấy được những tế bào niêm mạc tử cung không điển hình nhưng chúng không luôn là công cụ để chẩn đoán.

Ung thư trong biểu mô của cổ tử cung

Chẩn đoán phỏng chừng bằng phương pháp tế bào học sàng lọc ở một quần thể không có triệu chứng và không nhìn thấy có thay đổi gì đại thể ở cổ tử cung

Hậu quả của tiếp xúc với diethylstilbestron trong tử cung

Hiện nay tất cả các phụ nữ phơi nhiễm đều được khuyên bước đầu soi cổ tử cung kiểm tra, sơ bộ tìm những vùng biểu mô bất thường của âm đạo vậ cổ tử cùng

Nang và áp xe tuyến Bartholin

Mủ hay chất tiết dịch lấy ra từ tuyến cần được nuôi cấy để tìm lậu cầu, chlamydia và các mầm bệnh khác và để điều trị cho phù hợp; thường thì ngâm nước ấm có thể có ích

Viêm cổ tử cung

Nếu chất tiết dịch từ ống cổ tử cung là chất nhầy mủ màu vàng và soi dưới kính hiển vi khô phóng đại lớn trên mỗi kính trường có từ 10 bạch cầu đa nhân trở lên thì gợi ý nghĩ đến chlamydia.

Viêm âm đạo

Có thể kiểm tra pH của âm đạo, pH thường là cao hơn 4,5 khi bị nhiễm Trichomonas và có thể nhiễm vi khuẩn trong âm đạo. Tiếp đó, khám bằng hai tay để xem tiểu khung có bị viêm nhiễm không.

Thống kinh

Thuốc được dùng khi bắt đầu ra máu kinh sẽ tránh được việc dùng thuốc cẩu thả khi mới có thai, Thuốc được dùng tiếp tục trên cơ sở 2, 3 ngày

Hội chứng trước hành kinh

Nhiều loại vitanim và chất khoáng liều tương đối cao được gợi ý dùng trong hội chứng này, nhưng không một loại nào tỏ ra có ích, qua các nghiên cứu mù kép và lại có một số tác dụng phụ không mong muốn.

Chảy máu âm đạo sau mãn kinh

Âm hộ và âm đạo cần được kiểm ra để tìm ra vùng chảy máu, những vết loét hoặc những khối u. Cần làm phiến đồ tế bào học lấy ở cổ tử cung và túi cùng âm đạo. Có thể thấy được tế bào ung thư bị bong ra.

Chảy máu bất thường tiền mãn kinh

Chảy máu tử cung do rối loạn cơ năng thường là do sự phát triển quá mức của niêm mạc tử cung dưới sự kích thích của progesteron: điều này xảy ra trong những vòng kinh không phóng noãn.