Điều chỉnh bài tiết phốt phát của thận

2020-09-19 09:46 PM

Những thay đổi về khả năng tái hấp thu phosphat ở ống thận cũng có thể xảy ra trong các điều kiện khác nhau và ảnh hưởng đến sự bài tiết phosphat.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Sự bài tiết phosphat qua thận được kiểm soát chủ yếu theo cơ chế tràn có thể giải thích như sau: Ống thận có mức vận chuyển bình thường tối đa để tái hấp thu phosphat khoảng 0,1 mmol / phút. Khi ít hơn lượng photphat này có trong dịch lọc cầu thận, về cơ bản tất cả photphat đã lọc được tái hấp thu. Khi nhiều hơn lượng này, lượng dư thừa sẽ được đào thải ra ngoài. Do đó, phốt phát thường bắt đầu tràn vào nước tiểu khi nồng độ của nó trong dịch ngoại bào tăng lên trên ngưỡng khoảng 0,8 mM / L, điều này mang lại tải lượng phốt phát trong ống thận khoảng 0,1 mmol / phút, giả sử mức lọc cầu thận (GFR) là 125 ml / phút. Bởi vì hầu hết mọi người ăn một lượng lớn phốt phát trong các sản phẩm sữa và thịt, nồng độ phốt phát thường được duy trì trên 1 mM / L, một mức mà ở đó liên tục bài tiết phốt phát vào nước tiểu.

Ống lượn gần thường tái hấp thu 75 đến 80 phần trăm phốt phát đã lọc. Ống lượn xa tái hấp thu khoảng 10 phần trăm tải lượng đã lọc, và chỉ một lượng rất nhỏ được tái hấp thu ở quai Henle, ống góp và ống nhú. Khoảng 10 phần trăm phốt phát đã lọc được bài tiết qua nước tiểu. Ở ống lượn gần, sự tái hấp thu phosphat diễn ra chủ yếu qua con đường xuyên tế bào. Phốt phát đi vào tế bào từ lòng ống bằng chất đồng vận chuyển natri-phốt phát và ra khỏi tế bào qua màng đáy bằng một quá trình chưa được hiểu rõ nhưng có thể liên quan đến cơ chế phản vận chuyển trong đó phốt phát được trao đổi thành anion.

Những thay đổi về khả năng tái hấp thu phosphat ở ống thận cũng có thể xảy ra trong các điều kiện khác nhau và ảnh hưởng đến sự bài tiết phosphat. Ví dụ, theo thời gian, chế độ ăn ít phốt phát có thể làm tăng vận chuyển tái hấp thu tối đa đối với phốt phát, do đó làm giảm xu hướng phốt phát tràn vào nước tiểu.

PTH có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh nồng độ phosphat thông qua hai tác động: (1) PTH thúc đẩy quá trình tiêu xương, do đó thải một lượng lớn các ion phosphat vào dịch ngoại bào từ các muối của xương, và (2) PTH làm giảm sự vận chuyển tối đa đối với phosphat bằng ống thận, vì vậy một tỷ lệ lớn hơn của phosphat ở ống thận bị mất trong nước tiểu. Do đó, bất cứ khi nào PTH huyết tương tăng lên, sự tái hấp thu phosphat ở ống thận sẽ giảm đi và nhiều phosphat được bài tiết hơn.

Bài viết cùng chuyên mục

Cơ chế hệ số nhân ngược dòng: tạo ra áp suất thẩm thấu cao vùng tủy thận

Khi nồng độ chất tan cao trong tủy thận đạt được, nó được duy trì bởi tính cân bằng giữa sự vào và thoát ra của các chất tan và nước trong tủy thận.

Những chức năng của thận

Thận thực hiện các chức năng quan trọng nhất của chúng bằng cách lọc huyết tương và loại bỏ các chất từ dịch lọc với tốc độ thay đổi, tùy thuộc vào nhu cầu của cơ thể.

Hệ thống mono đại thực bào/ hệ thống võng nội mô

Tổ hợp toàn bộ bạch cầu mono, đại thực bào di động, đại thực bào mô cố định, và một vài tế bào nội mô chuyên biệt trong tủy xương, lách, và hạch lympho được gọi là hệ thống võng nội mô.

Cơ chế bệnh sinh của gầy mòn chán ăn và suy nhược

Kho dự trữ chất béo hoàn toàn cạn kiệt, và chỉ còn nguồn năng lượng duy nhất là protein, thời điểm này, kho protein dự trữ một lần nữa bước vào giai đoạn suy giảm nhanh chóng.

Tính mức lọc cầu thận (GFR): các lực gây ra quá trình lọc

Giá trị mức lọc cầu thận bình thường không đo được trực tiếp trên con người, chúng được ước lượng trên động vật như chó hay chuột. Dựa kết quả trên động vật, chúng ta có thể tin rằng chúng xấp xỉ trên con người.

Dịch trong khoảng trống tiềm ẩn của cơ thể

Hầu như tất cả các không gian tiềm ẩn đều có các bề mặt gần như tiếp xúc với nhau, chỉ có một lớp chất dịch mỏng ở giữa và các bề mặt trượt lên nhau.

Dự trữ tim: đánh giả khả năng của tim khi nghỉ và khi gắng sức

Giảm dự trữ tim có thể do bệnh thiếu máu cơ tim, bệnh cơ tim nguyên phát, thiếu vitamin có thể ảnh hưởng đến cơ tim, tổn thương cơ tim, bệnh van tim, và nhiều yếu tố khác.

Đông máu nội mạch rải rác: tắc nghẽn mạch máu nhỏ ở ngoại vi

Sự tắc nghẽn các mạch máu nhỏ ngoại vi sẽ ngăn cản mô nhận oxy và các chất dinh dưỡng khác, điều này sẽ dẫn đến hoặc làm nặng thêm tình trạng shock tuần hoàn.

Tự điều chỉnh mức lọc cầu thận và lưu lượng máu qua thận

Mức lọc cầu thận bình thường vẫn tự động điều chỉnh (có nghĩa là, nó vẫn còn tương đối không đổi) bất chấp những biến động huyết áp đáng kể xảy ra trong quá trình hoạt động bình thường của một người.

Một số điểm cần chú ý để hiểu khái niệm bệnh

Khi cơ thể bị bệnh vẫn có một sự cân bằng, đó là cân bằng bệnh lý: Yếu tố gây bệnh ( hủy hoại bệnh lý = Phản ứng cơ thể ( phòng ngự sinh lý.

Trọng lượng riêng của nước tiểu

Mối quan hệ giữa trọng lượng riêng và độ thẩm thấu thay đổi khi có một lượng đáng kể các đại phân tử trong nước tiểu, chẳng hạn như glucose, phương pháp cũ trong chẩn đoán xác định, hay một số thuốc kháng sinh.

Ảnh hưởng của áp lực động động mạch đến lượng nước tiểu: bài niệu natri áp lực và bài niệu

Khi cơ chế tự điều hòa của mức lọc cầu thận bị suy giảm, thường xảy ra trong các bệnh thận, tăng áp lực động mạch sẽ làm tăng mức lọc cầu thận rất nhiều.

Bệnh thận mạn: nguyên nhân do mạch máu thận

Ngay cả ở những người khỏe mạnh không có tăng huyết áp hay đái tháo đường tiềm ẩn, lượng huyết tương qua thận và mức lọc cầu thận (GFR) sẽ giảm 40-50% khi đến tuổi 80.

Giảm mức lọc cầu thận: tăng áp suất thẩm thấu keo mao mạch cầu thận

Tăng áp suất keo huyết tương động mạch kéo theo tăng áp suất keo mao mạch cầu thận, quay trở lại làm giảm mức lọc cầu thận.

Chuyển hóa sắt: tổng hợp hemoglobin

Khi hồng cầu bị phá hủy, các hemoglobin từ các tế bào này được đưa vào các tế bào monocytemacrophage. Sắt giải phóng và được lưu trữ chủ yếu trong ferritin được sử dụng khi cần thiết cho sự hình thành của hemoglobin mới.

Toan gây giảm HCO3-/H+ trong dịch ống thận: cơ chế bù trừ của thận

Cả nhiễm toan hô hấp và chuyển hóa đều gây giảm tỉ lệ HCO3-/H+ trong dịch ống thận. Như một kết quả, sự quá mức H+ trong ống thận làm giảm tái hấp thu HCO3- và để lại thêm H+ có sẵn để kết hợp với bộ đệm tiết niệu NH4+ và HPO4--.

Động lực học của mao mạch phổi: trao đổi dịch mao mạch và động lực học dịch kẽ phổi

Phù phổi xảy ra cùng cách phù nề xảy ra ở những nơi khác trong cơ thể. Bất kì yếu tố làm tăng lọc dịch lỏng ra khỏi mao mạch phổi hoặc cản trở chức năng bạch huyết phổi và gây ra tăng áp lực lọc phổi kẽ từ âm sang dương.

Ống thận: sự bài thiết H+ và sự tái hấp thu HCO3-

Khoảng 80-90% HCO3- tái hấp thu (và H+ bài tiết) được thực hiện ở ống lượn gần, chỉ một số ít HCO3- xuống ống lượn xa và ống góp. Ở đoạn dày của nhánh lên quai Henle, khoảng 10% HCO3- nữa được tái hấp thu, và phần còn lại được hấp thu ở ống lượn xa và ống góp.