Ho: triệu chứng cơ năng hô hấp

Cơ chế ho

Cung phản xạ ho gồm: Các thụ cảm thể gây ho ở họng, thanh quản, phế quản lớn, màng phổi và trung thất,  ngoài ra thụ cảm thể còn ở gan, tử cung, ống tai. Nhu mô phổi và các phế quản nhỏ ít thụ cảm thể gây ho. Trung tâm ho ở hành tuỷ, sàn não thất 4. Các dây thần kinh hướng tâm gồm dây thần kinh quặt ngược của dây X, dây thần kinh cơ hoành, dây thần kinh liên sườn, cơ bụng.

Đặc điểm ho

Phân tích đặc điểm của ho có thể giúp ích cho chẩn đoán.

Hoàn cảnh và thời gian xuất hiện ho

Tự phát.

Xuất hiện khi gắng sức,thay đổi tư thế, khi nuốt (ho khi nuốt là triệu chứng đặc trưng của dò thực quản - khí quản).

Ho buổi sáng ngủ dậy, ban ngày hay ho đêm.

Ho kịch phát hoặc dai dẳng,mạn tính:Ho mạn tính là ho kéo dài trên 3 tuần

Nhịp điệu

Ho thành cơn hay ho húng hắng.

Âm sắc

Tiếng ho có thể cao hoặc trầm.

Ho khàn hoặc ông ổng trong viêm thanh quản. giống như tiếng chó sủa.

Ho giọng đôi: tiếng ho lúc cao, lúc trầm. Gặp trong liệt dây thần kinh quặt ngược.

Ho khan hay có đờm

Ho ra đờm nhầy là chứng tỏ chất khạc ra là dịch tiết của phế quản (trẻ em và phụ nữ thường không nhổ đờm ra ngoài mà nuốt xuống dạ dầy ).

Giá trị của triệu chứng

Ho khan xuất hiện khi thay đổi tư thế gặp trong tràn dịch màng phổi.

Ho khạc đờm kèm theo sốt, đau ngực, khó thở, trong viêm phổi cấp

Ho khan kéo dài: bệnh thanh quản, bệnh phổi kẽ, viêm tai xương chũm mạn tính. viêm họng hạt, loạn cảm họng,viêm nũi xoang.

Ho dai dẳng có khạc đờm trong viêm phế quản mạn, giãn phế quản.

Cơn ho kịch phát

Có thể gặp do các nguyên nhân sau:

Ho gà: Ho thành cơn, ho thường về đêm rũ rượi, gây nôn mửa, ho khạc đờm chảy thành dây.

Nhiễm virút đường hô hấp.

Dị vật đường thở: Cơn ho đầu tiên  khi dị vật rơi vào đường thở trước đó đã bị bỏ qua - thường gặp ở trẻ em.

Ung thư phổi ở người lớn: Ho thường kéo dài. ở những người hút thuốc lá triệu chứng này thường bị bỏ qua do nhầm tưởng là ho do hút thuốc.

Lao phổi: Theo chương trình chống lao quốc gia Việt Nam, khi ho trên 3 tuần cần đến y tế khám xem có bị mắc lao phổi hay không.

Co thắt khí phế quản: thường gặp trong hen phế quản, ho kèm theo cơn khó thở, song cũng có khi hen phế quản chỉ biểu hiện bằng cơn ho khan,về gần sáng,hay gặp ở trẻ em.

Ho dẫn đến rối loạn ý thức

Thường khởi phát đột ngột, có một hoặc nhiều cơn ho gây u ám ý thức tạm thời hoặc  ngất (Cough Syncope ), còn gọi là cơn đột quị  thanh quản (Ictus Larynge ) gặp trong suy hô hấp nặng, rối loạn vận động khí phế quản không điển hình.

Ho trong bệnh tim: Ho về đêm kèm theo khó thở, trong hen tim do cao huyết áp có suy tim trái, hẹp van 2 lá.