Trang chủ
Xét nghiệm
Một số thủ thuật và xét nghiệm trong lâm sàng
Đông máu cầm máu: đánh giá kết quả bộ xét nghiệm vòng đầu

Đông máu cầm máu: đánh giá kết quả bộ xét nghiệm vòng đầu

2019-04-25 02:25 PM

Việc đánh giá kết quả các xét nghiệm vòng đầu cho phép nhận định tổng quát hệ thống đông cầm máu, đặc biệt trong trường hợp phát hiện tình trạng giảm đông, có nguy cơ chảy máu

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Các rối loạn đông cầm máu có thể gặp trên thực tế lâm sàng của nhiều chuyên khoa và trong nhiều trường hợp, các rối loạn này là nguyên nhân gây tử vong của bệnh nhân.

Các rối loạn đông cầm máu bao gồm các nhóm chính

Nhóm các rối loạn gây nên tình trạng giảm đông với biểu hiện chính là chảy máu. Đây cũng là loại rối loạn chính cần lưu ý về chẩn đoán và xử trí ở bệnh viện tuyến tỉnh,bệnh viện khu vực.

Nhóm các rối loạn tăng đông gây huyết khối, tắc mạch.

Nhóm các rối loạn tăng đông nhưng có biểu hiện lâm sàng là chảy máu.

Nhóm các rối loạn giảm đông nhưng biểu hiện lâm sàng lại là huyết khối, tắc mạch.

Bên cạnh khai thác tiền sử, thăm khám phát hiện triệu chứng lâm sàng (xuất huyết, huyết khối), việc tiến hành các xét nghiệm đông cầm máu một cách hợp lý đóng vai trò quan trọng trong phát hiện, chẩn đoán và xử trí các rối loạn đông cầm máu.

Việc đánh giá kết quả các xét nghiệm vòng đầu (first – line tests) (còn được gọi là các xét nghiệm đông máu cơ bản, xét nghiệm tiền phẫu) cho phép nhận định tổng quát hệ thống đông cầm máu, đặc biệt trong trường hợp phát hiện tình trạng giảm đông, có nguy cơ chảy máu. Các xét nghiệm này bao gồm: số lượng tiểu cầu, PT, APTT, TT, định lượng fibrinogen. Khi có kết quả xét nghiệm đông máu cơ bản, thường gặp các tình huống sau:

Bệnh nhân không có triệu chứng lâm sàng, không có tiền sử về rối loạn đông cầm máu, kết quả các xét nghiệm trong giới hạn bình thường

Hiện tại không nghĩ đến bất thường của hệ thống đông cầm máu.

Bệnh nhân có triệu chứng lâm sàng và/hoặc có tiền sử chảy máu nhưng kết quả các xét nghiệm trong giới hạn bình thường

Trong thực tế lâm sàng, nhóm các bất thường này thường gặp với tỷ lệ rất thấp và thường do các bất thường hiếm gặp như: thiếu hụt yếu tố XIII, giảm nhẹ yếu tố đông máu, giảm sức bền thành mạch, ban xuất huyết Henoch-Schönlein (Henoch-Schönlein purpura: HSP), giảm chức năng tiểu cầu, xuất huyết không rõ nguyên nhân.

Tùy theo đặc điểm chảy máu trên lâm sàng và có/không có tiền sử chảy máu của bệnh nhân để hướng tới một trong các rối loạn này. Sau đó tiến hành tiếp các thăm dò tiếp theo để có chẩn đoán xác định. Cụ thể:

Định hướng loại rối loạn	Thăm dò tiếp theo	Ghi chú
Thiếu hụt yếu tố XIII	-Định tính yếu tố XIII -Định lượng yếu tố XIII	Tùy thuộc trang thiết bị của bệnh viện để chọn xét nghiệm
Thiếu hụt nhẹ yếu tố đông máu	-Định lượng yếu tố đông máu
Suy giảm chức năng tiểu cầu	-Thời gian máu chảy, co cục máu đông -Ngưng tập tiểu cầu -Đánh giá tổng quát chức năng tiểu cầu bằng máy phân tích tự động (Platelete Funtion Analyzer:PFA)	Tùy thuộc trang thiết bị của bệnh viện để chọn xét nghiệm
Giảm sức bền thành mạch	- Nghiệm pháp dây thắt

Bệnh nhân có/không có triệu chứng lâm sàng và tiền sử chảy máu, kết quả xét nghiệm bất thường

Tùy theo xét nghiệm bất thường có thể hướng đến các loại rối loạn thường gặp sau đây:

STT	SLTC	PT	APTT	TT	Fib	Loại rối loạn thường gặp	Thăm dò tiếp theo
1	Bình thường	Kéo dài	Bình thường	Bình thường	Bình thường	- Suy gan - Giai đoạn đầu điều trị kháng Vitamin K	- XN chức năng gan - Xác định có điều trị thuốc chống đông kháng vit K? - Định lượng yếu tố VII
2	Bình thường	Bình thường	Kéo dài	Bình thường	Bình thường	- Thiếu yếu tố VIII, IX, XI (hemophilia) - Có chất kháng đông nội sinh, kháng đông Lupus.	- Mix test (APTT) - LA test - Định lượng yếu tố VIII, IX.
3	Bình thường	Kéo dài	Kéo dài	Bình thường	Bình thường	- Suy gan nặng - Thiếu vitamin K - Điều trị kháng Vitamin K	- XN đánh giá chức năng gan - Xác định có điều trị thuốc chống đông? - Mix test (APTT, PT) - Định lượng yếu tố II, VII, IX, X
4	Bình thường	Bình thường	Kéo dài	Kéo dài	Bình thường	- Heparin	- Kiểm tra loại trừ lỗi do bơm tiêm, ống nghiệm dính heparin. - Xác định bệnh nhân có điều trị Heparin không?
5	Giảm	Kéo dài	Kéo dài	Kéo dài	Giảm	-DIC -Suy gan nặng - Truyền máu khối lượng lớn	- XN chẩn đoán DIC - XN đánh giá chức năng gan
6	Giảm	Bình thường	Bình thường	Bình thường	Bình thường	- Giảm tiểu cầu (xuất huyết giản tiểu cầu, suy tủy...)	- XN huyết tủy đồ

Đông máu cầm máu: đánh giá kết quả bộ xét nghiệm vòng đầu

Các rối loạn đông cầm máu bao gồm các nhóm chính

Bệnh nhân không có triệu chứng lâm sàng, không có tiền sử về rối loạn đông cầm máu, kết quả các xét nghiệm trong giới hạn bình thường

Bệnh nhân có triệu chứng lâm sàng và/hoặc có tiền sử chảy máu nhưng kết quả các xét nghiệm trong giới hạn bình thường

Bệnh nhân có/không có triệu chứng lâm sàng và tiền sử chảy máu, kết quả xét nghiệm bất thường

Bài viết cùng chuyên mục

Chụp cộng hưởng từ (MRI): ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Chụp x quang khớp có cản quang: ý nghĩa lâm sàng chỉ số kết quả

Phản ứng mantoux: xét nghiệm phản ứng da tuberculin

Xét nghiệm dung nạp glucose (đường máu)

Hóa trị ung thư vú

Chọc ối: chỉ định và ý nghĩa lâm sàng

Phết máu dày và mỏng cho bệnh sốt rét: ý nghĩa lâm sàng kết quả xét nghiệm

Chụp CT scan mạch vành

Tiêm Cortisone

Đánh giá chất nhầy cổ tử cung kế hoạch hóa gia đình

Chụp động mạch phổi: ý nghĩa lâm sàng kết quả

Đo hấp thu iốt phóng xạ (RAIU): ý nghĩa lâm sàng kết quả xét nghiệm

Siêu âm ổ bụng: ý nghĩa lâm sàng chỉ số siêu âm

Tỉ lệ lắng đọng hồng cầu (sed)

Chụp X quang ngực

Tự kiểm tra mảng bám răng: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Thử nghiệm di truyền (kiểm tra DNA)

Sinh thiết tuyến tiền liệt

Thông tim cho tim bẩm sinh: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Điện tâm đồ (ECG hoặc EKG)

Chụp buồng tử cung vòi trứng cản quang (hysterosalpingogram): ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Sinh thiết vú: ý nghĩa lâm sàng kết quả sinh thiết

Soi cổ tử cung

Xét nghiệm DNA trong phân chẩn đoán ung thư đại tràng

Xạ hình Gallium: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả