Các biến chứng của thở máy

Chấn thương do áp lực

Xảy ra khi có tình trạng giãn phổi quá mức do thông khí nhân tạo, có thể gặp:  tràn khí màng phổi, tràn khí trung thất - tràn khí có thể rất nặng, đe doạ tính mạng bệnh nhân.

Triệu chứng báo hiệu thường là tình trạng chống máy, khi đó khám phổi phát hiện được tràn khí màng phổi,  hoặc dấu hiệu nghi ngờ tràn khí trung thất (tràn khí dưới da vùng cổ).

Biến chứng này có thể gặp nếu thông khí cho bệnh nhân với Vt cao quá, hoặc áp lực cao nguyên đường thở cao quá, nhất là ở bệnh nhân có tình trạng bẫy khí do tắc nghẽn phế quản hay có tình trạng “phổi nhỏ” (trong ARDS), đặc biệt là khi có dùng PEEP.

Dự phòng:  đặt Vt và tốc độ dòng khí thích hợp, theo dõi thường xuyên các áp lực đường thở (nhất là Pplateau) và đo auto-PEEP.

Xử trí:  dẫn lưu màng phổi ngay, điều chỉnh lại thông số máy thở cho thích hợp (bỏ PEEP, giảm Vt, giảm tốc độ dòng, giảm tần số), dùng an thần để bệnh hân theo máy tốt.

Tổn thương phổi cấp

Tổn thương phổi cấp có thể gặp khi thông khí nhân tạo. Nguyên nhân có thể cũng do áp lực đường thở cao (Pplateau > 30 – 35 cmH2O), thông khí  phút lớn, áp lực xuyên phế nang cao, phổi giãn quá mức, gây nên tổn thương màng phế nang – mao mạch.

Auto PEEP.

Bệnh nhân được thở máy với Vt cao và tần số nhanh quá có thể xuất hiện auto-PEEP.

Rối loạn trao đổi khí

Có thể gặp rối loạn trao đổi khí và thăng bằng kiềm toan nếu thông số của máy được đặt không đúng (tăng thông khí hoặc giảm thông khí quá mức).

Nhiễm khuẩn bệnh viện

Nhiễm khuẩn bệnh viện do thở máy là biến chứng hay gặp và nguy hiểm. Thường do các vi khuẩn bệnh viện đa kháng thuốc. Nguy cơ nhiễm khuẩn càng cao nếu thông khí nhân tạo xâm nhập (có đặt ống nội khí quản hoặc mở khí quản).

Dự phòng:  Tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc khử khuẩn máy thở, các biện pháp dự phòng lây chéo trong chăm sóc bệnh nhân.

Nghĩ đến nhiễm khuẩn hô hấp do thở máy khi bệnh nhân có tình trạng sốt xảy ra sau 24 – 48 giờ thở máy. Cần chụp phổi và lấy dịch phế quản xét nghiệm vi khuẩn.

Xẹp phổi

Xẹp phổi có thể xảy ra khi có nút đờm bít tắc lòng phế quản, hoặc do thể tích lưu thông thấp làm cho phổi dãn nở kém. Có thể xẹp 1 thuỳ, 1 phân thuỳ, hoặc vi xẹp phổi. Xẹp phổi làm cho tình trạng suy hô hấp nặng lên do rối loạn tỷ lệ thông khí/tưới máu (tăng hiệu ứng shunt).

Dự phòng:

Bảo đảm khai thông đường hô hấp, tránh tắc đờm.

Sử dụng PEEP nếu không có chống chỉ định (PEEP = 5 cmH2O), hoặc thông khí nhân tạo với Vt cao.

Các biến chứng do ống nội khí quản, mở khí quản

Ống nội khí quản vào 1 bên phế quản (thường là bên phải), tổn thương thanh quản, khí quản, tắc ống do nút đờm, tuột ống nội khí quản,...

Các biến chứng khác

Ảnh hưởng trên tim mạch: Giảm cung lượng tim, hạ huyết áp (nhất là khi dùng PEEP cao hoặc thể tích lưu thông cao).

Rối loạn thận - tiết niệu: Giảm tưới máu thận, tăng tiết ADH, ức chế yếu tố bài tiết Na của tâm nhĩ - hậu quả là giảm thanh lọc nước, gây ứ nước toàn thể.

Rối loạn tiêu hoá: Chướng bụng, liệt ruột, táo bón do nằm lâu; loét đường tiêu hoá do stress, xuất huyết tiêu hoá do stress.

Tăng áp lực nội sọ khi dùng PEEP.

Rối loạn tâm thần.