Giải phẫu hỗng tràng và hồi tràng

Hỗng tràng và hồi tràng là phần di động của ruột non, bắt đầu từ góc tá hỗng tràng bên trái đốt sống ngực 12 đến góc hồi manh tràng ở hố chậu phải, nằm ở tầng dưới mạc treo kết tràng ngang.

Kích thước

Hỗng tràng và hồi tràng dài khoảng 6 m, đường kính giảm dần từ trên xuống dưới, đường kính 3 cm ở đoạn đầu hỗng tràng và 2 cm ở đoạn cuối hồi tràng.

Hình. Ruột non

1. Mạc nối lớn   2. Kết tràng ngang   3. Ruột non   4. Túi phình kết tràng   5. Giải cơ dọc

Hỗng tràng và hồi tràng cuộn lại thành các cuộn hình chữ U gọi là quai ruột. Có từ 14 đến 16 quai. Các quai ruột đầu sắp xếp nằm ngang, các quai ruột cuối thẳng đứng. Phần cuối hồi tràng thông với ruột già qua lỗ hồi manh tràng, ở đây có van hồi manh tràng.

Vào khoảng 2% dân số, ở bờ tự do của hồi tràng và cách góc hồi manh tràng khoảng 80 cm có một túi thừa dài khoảng 5 cm gọi là túi thừa hồi tràng, là di tích của ống noãn hoàng thời kỳ phôi thai. 

Cấu tạo của hỗng tràng và hồi tràng

Từ trong ra ngoài, cấu tạo của hỗng tràng và hồi tràng gồm 5 lớp như cấu tạo chung của ống tiêu hóa

Hình. Cấu tạo thành ống tiêu hóa

1. Lớp thanh mạc 2. Tấm dưới thanh mạc   3. Lớp cơ  4. Lớp dưới niêm mạc   5. Lớp niêm mạc

Liên qian

Liên quan với phúc mạc

 hỗng tràng và hồi tràng được treo vào phúc mạc thành sau bởi mạc treo ruột. Mạc treo ruột gồm hai lá phúc mạc chứa mạch máu và thần kinh. Chỗ dính của phúc mạc ở thành bụng sau gọi là rễ mạc treo. Bờ ruột có mạc treo ruột bám vào là bờ mạc treo, bờ ruột đối diện với bờ mạc treo là bờ tự do.

Liên quan với các cơ quan lân cận

Hỗng tràng và hồi tràng chiếm phần giữa của ổ phúc mạc.

Phía trước được mạc nối lớn che phủ, qua mạc nối lớn liên quan thành bụng trước.

Phía sau liên quan với các thành phần sau phúc mạcnhư cột sống, động mạch chủ bụng và tĩnh mạch chủ dưới ở giữa, hai bên là thận và niệu quản, mạch máu sinh dục...

Phía trên với kết tràng ngang và mạc treo kết tràng ngang.

Hai bên là kết tràng lên và xuống.

Phía dưới là kết tràng sigma, bàng quang, trực tràng và tử cung (phụ nữ).

Mạch máu

Ðộng mạch mạc treo tràng trên

Động mạch mạc treo tràng trên là nhánh của động mạch chủ bụng, chạy trước phần ngang tá tràng đi vào hai lá của mạc treo ruột, tận cùng bằng động mạch hồi tràng cách góc hồi manh tràng khoảng 80 cm. Trên đường đi cho các nhánh bên:

Về phía trái của động mạch cho các nhánh bên nuôi dưỡng hỗng tràng và hồi tràng.

Về phía phải cho các nhánh:

Ðộng mạch tá tuỵ dưới nối với động mạch tá tuỵ trên (nhánh của động mạch vị tá tràng) để nuôi dưỡng đầu tuỵ và tá tràng.

Ðộng mạch kết tràng giữa: cho nhánh nối với động mạch kết tràng trái (của động mạch mạc treo tràng trên) nuôi dưỡng kết tràng ngang (đôi khi không có động mạch kết tràng giữa).

Ðộng mạch kết tràng phải.

Ðộng mạch hồi kết tràng: nuôi dưỡng hồi tràng, kết tràng lên, manh tràng và ruột thừa.

Hình. Động  mạch mạc treo tràng trên

1. Động mạch mạc treo tràng trên   2. Các nhánh động mạch cho hỗng tràng và hồi tràng   3. Động mạch hồi kết tràng   4. Động mạch kết tràng phải  5. Động mạch kết tràng giữa.

Tĩnh mạch

Các nhánh tĩnh mạch của hỗng tràng và hồi tràng đổ về tĩnh mạch mạc treo tràng trên nằm bên phải động mạch mạc treo tràng trên, tĩnh mạch này họp tĩnh mạch lách tạo thành tĩnh mạch cửa.