Hormon chống bài niệu kiểm soát sự cô đặc nước tiểu

Để các tế bào của cơ thể hoạt động tốt, chúng phải được tắm trong dịch ngoại bào với nồng độ tương đối ổn định của các chất điện giải và các chất hòa tan khác. Tổng nồng độ các chất hòa tan trong dịch ngoại bào - và do đó độ thẩm thấu - cũng phải được điều chỉnh chính xác để ngăn tế bào co lại hoặc trương lên. Độ thẩm thấu được xác định bằng lượng chất tan (chủ yếu là natri clorua) chia cho thể tích dịch ngoại bào. Do đó, ở một mức độ lớn, độ thẩm thấu của dịch ngoại bào và nồng độ natri clorua được điều chỉnh bởi lượng nước ngoại bào. Tổng lượng nước trong cơ thể được kiểm soát bởi (1) lượng nước nạp vào, được điều chỉnh bởi các yếu tố quyết định cơn khát và (2) sự bài tiết nước qua thận, được kiểm soát bởi nhiều yếu tố ảnh hưởng đến quá trình lọc cầu thận và tái hấp thu ở ống thận.

Cơ thể có một hệ thống feedback mạnh mẽ trong việc điều chỉnh độ thẩm thấu huyết tương và nồng độ natri mà hoạt động bằng cách thay đổi sự bài xuất nước qua thận độc lập với mức độ bài xuất chất tan. Một bộ phận chủ yếu của sự feedback này là hormone chống bài niệu (ADH), còn được gọi là vasopressin.

Khi độ thẩm thấu của các dịch cơ thể tăng trên bình thường (tức là, các chất hoà tan trong các chất dịch cơ thể trở nên quá cô đặc), thùy sau tuyến yên tiết ra nhiều hơn ADH, điều đó làm tăng tính thấm nước của các ống lượn xa và ống góp. Cơ chế này làm tăng tái hấp thu nước và giảm lượng nước tiểu nhưng không làm thay đổi rõ rệt tỷ lệ bài xuất các chất tan của thận.

Khi có nước dư thừa trong cơ thể và độ thẩm thấu dịch ngoại bào giảm, sự tiết ADH bởi thùy sau tuyến yên giảm đi, do đó làm giảm tính thấm nước của ống lượn xa và ống góp, làm tăng nhiều hơn lượng nước tiểu pha loãng được bài xuất. Như vậy, mức độ bài tiết ADH định rõ, đến một mức độ lớn, cho dù thận bài xuất nước tiểu pha loãng hay cô đặc.