Phân loại tác dụng bài thuốc đông y

2013-06-06 10:29 PM

Ngoài ra, còn có bài thông dụng và bài chuyên dụng như bài Kiện tỳ ích khí thang bổ khí, bài Tứ vật thang bổ huyết, Lục vị địa hoàng hoàn bổ âm, Quế phụ bát vị hoàn bổ dương đều là bài thông dụng, phạm vi sử dụng rất là rộng rãi.

Muốn phân loại tác dụng bài thuốc, chủ yếu căn cứ vào cách chữa bệnh, nếu căn cứ vào 8 cách là hãn, thổ, hạ, hòa, ôn, thanh, tiêu, bổ thì có thể chia thành bài giải biểu, bài ủng thổ, bài tả hạ, bài hòa giải, bài ôn nhiệt, bài hàn lương, bài tiêu dao, bài bổ ích, nếu 8 cách trên chưa khái quát được hết thì lại chia thành bài lý khí, bài lý huyết, bài khu phong, bài hóa thấp, bài khai khiếu, bài cố sáp, bài tài ngược, bài khu trùng v.v… Nhưng có bài thuốc không chỉ có một tác dụng như bài Tứ vật thang có thể bổ huyết, lại có thể hoạt huyết, có thể quy về bài bổ ích cũng được mà quy về bài lý huyết cũng được. Vì vậy trong các sách thuốc, theo cách phân loại hạng mục khác nhau mà phân loại từng bài thuốc cũng khác nhau. Ngoài ra, còn có bài thông dụng và bài chuyên dụng như bài Kiện tỳ ích khí thang bổ khí, bài Tứ vật thang bổ huyết, Lục vị địa hoàng hoàn bổ âm, Quế phụ bát vị hoàn bổ dương đều là bài thông dụng, phạm vi sử dụng rất là rộng rãi. Các bài chuyên dụng chỉ dùng chữa một chứng bệnh nào đó như bài Đại hoàng mẫu đơn thang theo tác dụng của nó là thanh nhiệt giải độc nhưng phần lớn dùng chữa bệnh đau đại tràng. Bài Thập khôi hoàn, theo tác dụng của nó là lương huyết nhưng thường dùng để chỉ huyết. Vì vậy cách phân loại ở sách này là căn cứ vào thực tế chữa bệnh, để phân còn bài thuốc chuyên dùng thì phân riêng, với bài thuốc có tác dụng đan xen thì các chương trước sau đều có để tiện tra cứu.

Bài xem nhiều nhất

  • Quy tỳ thang

    • Dùng sâm, truật, linh, thảo để kiện tỳ ích khí, gia Hoàng kỳ để tăng thêm công hiệu ích khí, Táo nhân, Viễn chí, Quế viên để dưỡng tâm an thần

  • Lục vị địa hoàng hoàn

    • Trong quá trình mắc bệnh mạn tính thấy can thận bất túc, thận âm khuy tổn, lưng đầu gối đau thắt, hoa mắt, ù tai, di tinh, tiêu khát và trẻ em phát dục không tốt.

  • Bổ trung ích khí thang

    • Bài này là phương thuốc tiêu biểu về thăng dương (thăng đề) ích khí. Hoàng kỳ, Nhân sâm là vị thuốc chủ yếu dùng để cam ôn ích khí.

  • Bổ dương hoàn ngũ thang

    • Hoàng kỳ dùng sống, lượng nhiều thì lực chuyên mà tính tẩu, đi khắp toàn thân, đại bổ nguyên khí mà chữa chứng này (mềm yếu) hợp với Quy vĩ, Xích thược, Địa long.

  • Độc hoạt ký sinh thang

    • Nếu thiên hàn, tăng ôn dược, còn gia chế Phụ tử, thiên nhiệt nên tăng Tần giao, Địa hoàng, Xích thược

  • Thân thống trục ứ thang

    • Phương này dùng Đào hồng Đương quy hoạt huyết hóa ứ. Ngũ linh chi, Địa long, khứ ứ thông lạc, Xuyên khung

  • Thiên ma câu đằng ẩm

    • Chủ trị can dương Thượng xung gây ra can phong nội động, huyễn vựng, đau đầu, đầu lắc, giật mình, mất ngủ.

  • Hữu quy hoàn

    • Bài này từ Phụ quế bát vị hoàn biến hóa đi, tức là lấy Tả quy hoàn làm cơ sở, bỏ Ngưu tất, cao Quy bản, gia thêm Phụ tử, Nhục quế, Đương quy, Đỗ trọng.

  • Các loại bài thuốc đông y và cách dùng

    • Đem vị thuốc tán nhỏ ra, rồi dùng mật hoặc hồ ngào với bột thuốc viên lạii gọi là thuốc viên (hoàn). Khi dùng thuận tiện nhưng vì trong thuốc có cả bã nên hấp thu chậm, thường dùng chữa bệnh thư hoãn.

  • Kiện tỳ ích khí thang

    • Bài này thường dùng trong lâm sàng là phương thuốc cơ sở của kiện tỳ ích khí, nhiều bài thuốc kiện tỳ bổ khí khác, thường từ đây mà biến hóa.