- Trang chủ
- Chẩn đoán & điều trị
- Chẩn đoán và điều trị rối loạn dinh dưỡng
- Lời khuyên về ăn uống, tương tác chất dinh dưỡng và thuốc
Lời khuyên về ăn uống, tương tác chất dinh dưỡng và thuốc
Lượng thức ăn tính như một khẩu phần được đưa ra ở tên dưới. Nếu bạn cần ăn phần lớn hơn thì tính hơn một khẩu phần. Ví dụ, suất ăn tối bằng mỳ ý có thể tính là 2 - 3 khẩu phần tinh bột.
Biên tập viên: Trần Tiến Phong
Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương
Sự tương tác giữa chất dinh dưỡng và thuốc
Nhiễm thuốc ảnh hưởng đến nhu cầu dinh dưỡng. Nhiễm thuốc gây ra thiếu hụt dinh dưỡng do làm giảm sự ngon miệng, giảm hấp thu ở ruột non và làm thay đổi trong chuyển hóa hoặc bài tiết các chất dinh dưỡng. Ảnh hưởng của thuốc đối với quá trình hấp thu và chuyển hóa chất dinh dưỡng được tóm tắt trong bảng.
Những lời khuyên về ăn uống
Trước năm 1980, sự nhấn mạnh trong chế độ ăn là đảm bảo đạt được RDA bằng chế độ ăn chứa nhiều loại thức ăn. Phương tiện quan trọng nhất được sử dụng cho mục đích này là bốn nhóm thực phẩm do Bộ nông nghiệp Mỹ ban hành. Theo cách thức này, thì hai khẩu phần ăn mỗi ngày từ nhóm sữa và thịt, bốn khẩu phần ăn mỗi ngày là từ nhóm hoa quả, rau, và nhóm ngũ cốc sẽ thỏa mãn nhu cầu dinh dưỡng tối thiểu với hầu hết mọi người. Tuy nhiên, cách này sẽ không đảm bảo rằng thực phẩm được lựa chọn sẽ có chất lượng cao. Những ảnh hưởng của quá trình chế biến thực phẩm trên tỷ trọng dinh dưỡng của thực phẩm, sự cân bằng của các chất dinh dưỡng đa lượng và đặc tính của chúng (carbonhydrat đơn ngược với carbonhydrat phức hợp; chất béo bão hòa ngược với chất béo chưa bão hòa) cũng bị bỏ quên.
Trong hai thập kỷ trước, nhiều tác giả đã đưa ra những lời khuyên về ăn uống nhằm vào những khía cạnh này. Mặc dù sự chú ý đã được hướng về sự khác biệt giữa những báo cáo này, nhưng hầu hết đã đồng ý với nguyên lý cơ bản là ăn thức ăn đa dạng; tăng tiêu thụ thực phẩm có chứa các carbonhydrat phức hợp; giảm tiêu thụ đường, chất béo (đặc biệt là chất béo bão hòa), cholesterol, muối và rượu; và duy trì cân nặng lý tưởng.
Hướng dẫn giáo dục dinh dưỡng mới “tháp hướng dẫn thực phẩm” đã được Bộ nông nghiệp Mỹ đưa ra gần đây. Tháp dinh dưỡng đã nhấn mạnh tới sự tiêu thụ bánh mì, ngũ cốc, gạo và chất bột (6 - 11 khẩu phần); các loại rau (3 - 5 khẩu phần) và hoa quả (2 - 4 khẩu phần), ít nhấn mạnh đến sữa, sữa chua và fomat (2 - 3 khẩu phần) và thịt, gia cầm, cá, đậu khô, trứng và quả hạch (2 hoặc 3 khẩu phần); và khuyên nên dùng hạn chế mỡ, dầu ăn, và các đồ ngọt.
Bảng. Ảnh hưởng của thuốc trên sự hấp thu và chuyển hóa chất dinh dưỡng
Cách tính khẩu phần ăn
Lượng thức ăn tính như một khẩu phần được đưa ra ở tên dưới. Nếu bạn cần ăn phần lớn hơn thì tính hơn một khẩu phần. Ví dụ, suất ăn tối bằng mỳ ý có thể tính là 2 - 3 khẩu phần tinh bột.
Đảm bảo rằng ăn tối thiểu số lượng khẩu phần ít nhất từ 5 nhóm thực phẩm chính được liệt kê ở dưới. Bạn cần chúng để cung cấp các vitamin, các khoáng chất, các carbonhydrat và protein. Cố gắng ăn với sự lựa chọn mỡ thấp nhất từ các nhóm thực phẩm. Không có khẩu phần ăn đặc hiệu cho nhóm chất béo, dầu, và đô ngọt vì thông điệp là sử dụng một cách hạn chế.
Hình. Tháp hướng dẫn thực phẩm. Hướng dẫn để lựa chọn thức ăn hàng ngày
Các nhóm thực phẩm
Khẩu phần ăn mỗi ngày
1Đây là mức năng lượng nếu bạn chọn những thực phẩm nạc, ít chất béo từ 5 nhóm thực phẩm chính và sử đụng những thực phẩm nhóm mỡ, dầu, ngọt một cách hạn chế.
2Phụ nữ có thai hoặc cho con bú, thiếu niên, và người trưởng thành trẻ tới 24 tuổi cần 3 khẩu phần.
1 Aoxơ = 28,35g (chú thích BT)
Bài viết cùng chuyên mục
Theo dõi bệnh nhân trong quá trình hỗ trợ dinh dưỡng
Những bệnh nhân có cân bằng nitơ dương tính có thể được tiếp tục chế độ hiện tại của họ, những bệnh nhân có cân bằng nitơ âm tính thì nên tăng vừa phải lượng calo và protein đưa vào, sau đó đánh giá lại.
Các biến chứng của hỗ trợ dinh dưỡng ngoài đường tiêu hóa
Các biến chứng chuyển hóa của hỗ trợ dinh dưỡng đường tĩnh mạch trung tâm xảy ra ở trên 50% số bệnh nhân. Hầu hết là nhẹ và dễ xử trí, hiếm khi cần phải ngừng hỗ trợ dinh dưỡng.
Các dung dịch hỗ trợ dinh dưỡng ngoài đường tiêu hóa
Chất béo đường tĩnh mạch, cũng có thể được dùng, cho những bệnh nhân nhận hỗ trợ dinh dưỡng đường tĩnh mạch trung tâm.
Các biến chứng của hỗ trợ dinh dưỡng đường tiêu hóa
Các biến chứng chuyển hóa trong hỗ trợ dinh dưỡng đường tiêu hóa là hay gặp nhưng trong hầu hết các trường hợp là dễ xử trí.
Các dung dịch hỗ trợ dinh dưỡng đường tiêu hóa
Các dung dịch chứa các protein thủy phân hoặc các acid amin kết tinh có thành phần chất béo không đáng kể được gọi là dung dịch cơ bản vì các chất dinh dưỡng đa lượng.
Nhu cầu dinh dưỡng của bệnh nhân
Hầu hết dung dịch đường tiêu hóa trộn sẵn đều cung cấp đầy đủ các vitamin, các khoáng chất cũng như lượng calo đầy đủ.
Hỗ trợ dinh dưỡng cho bệnh nhân
Chú ý tới sở thích của bệnh nhân, thời gian của những bữa ăn, các thủ thuật chẩn đoán, sử dụng thuốc, và việc sử dụng các thức ăn do gia đình và bạn bè mang tới bệnh viện.
Chế độ ăn bổ xung dinh dưỡng trị liệu
Chất xơ trong chế độ ăn là một nhóm nhiều loại thực vật khác nhau và hệ tiêu hóa của người không tiêu hóa được. Chế độ ăn điển hình của người Mỹ có khoảng 5 - 10g chất xơ từ thức ăn mỗi ngày.
Chế độ ăn hạn chế chất dinh dưỡng trị liệu
Chế độ ăn 1000 mg muối cần hạn chế thêm nữa những thức ăn thường ngày. Hiện nay có sẵn các thức ăn có natri thấp đặc biệt để giúp cho chế độ ăn như vậy.
Chế độ ăn thay đổi độ đặc của thức ăn trị liệu
Chế độ ăn lỏng cung cấp đầy đủ nước và có thể được lập ra để cung cấp đầy đủ năng lượng và protein. Các vitamin, chất khoáng, đặc biệt là acid folic, sắt và vitamin B6.
Rối loạn chuyển hóa Vitamin E
Thiếu hụt vitamin E trên lâm sàng phổ biến nhất là do kém hấp thu nặng, không có betalipoprotein huyết di truyền hoặc ở trẻ em là bệnh gan ứ mật mạn tính, tịt đường mật hoặc xơ hóa nang.
Rối loạn chuyển hóa Vitamin A
Thiếu hụt vitamin A là một trong những hội chứng thiếu hụt vitamin phổ biến nhất, đặc biệt ở các nước đang phát triển. Ở những vùng này, thiếu vitamin A là nguyên nhân phổ biến nhất gây mù.
Rối loạn chuyển hóa Vitamin C
Biểu hiện sớm của thiếu hụt vitamin C là không đặc hiệu và bao gồm mệt, yếu. Ở những giai đoạn tiến triển hơn, biểu hiện điển hình của bệnh Scorbut (thiếu vitamin C) xuất hiện.
Rối loạn chuyển hóa Vitamin Pyridoxin
Thiếu hụt vitamin B6 thường xảy ra nhất như là hậu quả của sự tương tác của các thuốc, đặc biệt là isoniazid, cycloserin, penicillamin, và các thuốc uống tránh thai hoặc ở người nghiện rượu.
Rối loạn chuyển hóa Vitamin Niacin
Về mặt tiền sử, thiếu hụt niacin xảy ra ở những nơi khi mà ngô là nguồn năng lượng chính. Hiện tại, thiếu hụt niacin phổ biến hơn do nghiện rượu.
Rối loạn chuyển hóa Vitamin Riboflavin
Riboflavin, coenzym flavin mononucleotid và flavin adenin dinucleotid, tham gia vào nhiều phản ứng oxy hóa khử khác nhau và là thành phần thiết yếu của nhiều enzym khác.
Rối loạn chuyển hóa Vitamin thiamin
Vai trò chính của thiamin là tiền chất của thiamin pyrophosphat, một coenzym cần cho một số phản ứng sinh học quan trọng, cần thiết cho quá trình oxy hóa carbonhydrat.
Ăn vô độ tâm thần
Một số bệnh nhân bị chứng ăn vô độ cũng có dạng chán ần tâm thần ẩn với sụt cân rõ rệt và vô kinh. Khía cạnh gia đình và tâm lý nhìn chung tương tự như đối với những bệnh nhân chán ăn tâm thần.
Chán ăn tâm thần
Có nhiều bất thường về nội tiết tồn tại ở những bệnh nhân này, nhưng hầu hết các tác giả đều cho rằng chúng chỉ là thứ phát do suy dinh dưỡng và không phải là những rối loạn tiên phát.
Béo phì
Béo phì được định nghĩa như là tình trạng có quá nhiều mô mỡ. Sự xác định chính xác mô mỡ cần những kỹ thuật tinh vi nhưng lại chưa phổ biến trong thực tiễn lâm sàng.
Suy dinh dưỡng protein năng lượng
Suy dinh dưỡng protein năng lượng xảy ra như là hậu quả của sự thiếu hụt tương đối hoặc tuyệt đối năng lượng và protein.
Đánh giá tình trạng dinh dưỡng
Nên khám thực thể tập trung vào mặt dinh dưỡng trên từng bệnh nhân có nguy cơ về các vấn đề dinh dưỡng. Khám nhấn mạnh vào sự mỏi cơ, dự trữ mỡ.
Nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể
Nhu cầu dinh dưỡng không chỉ thay đổi ở từng cá thể mà còn thay đổi từng ngày và từng đối tượng. Chúng cũng khác nhau theo tuổi, giới, kích thước cơ thể, trong quá trình mang thai và cho con bú.