Trang chủ
Sách y học
Sinh lý y học
Kiểm soát hành vi đối với nhiệt độ cơ thể

Kiểm soát hành vi đối với nhiệt độ cơ thể

2022-09-27 10:55 AM

Kiểm soát hành vi đối với nhiệt độ cơ thể là một cơ chế điều nhiệt hữu hiệu hơn nhiều các nhà sinh lý học từng thừa nhận trước đây, nó là một cơ chế thực sự hữu hiệu để duy trì nhiệt độ trong các môi trường rất lạnh.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Bên cạnh các cơ chế điều hòa nhiệt độ thuộc về tiềm thức, cơ thể có một cơ chế khác để điều hòa nhiệt độ: điều nhiệt qua hành vi (behavioral). Bất cứ khi nào nhiệt độ bên trong quá cao, vùng kiểm soát nhiệt độ ở não sẽ gửi tới bản thân một tín hiệu cảm giác psychic báo về sự quá nhiệt. Ngược lại, khi nào cơ thể quá lạnh, các tín hiệu từ da hoặc các receptor ở sâu trong cơ thể sẽ báo cáo về sự khó chịu. Vì vậy, người đó sẽ điều chỉnh môi trường một cách thích đáng để thoải mái trở lại, như đi vào phòng ấm hay hay mặc thêm quần áo khi thời tiết lạnh. Điều nhiệt hành vi là một cơ chế điều nhiệt hữu hiệu hơn nhiều các nhà sinh lý học từng thừa nhận trước đây. Thật vậy, nó là một cơ chế thực sự hữu hiệu để duy trì nhiệt độ trong các môi trường rất lạnh.

Phản xạ nhiệt độ tại chỗ của da

Khi một người để bàn chân dưới đèn nóng một thời gian ngắn, xảy ra giãn mạch tại chỗ và chảy mồ hôi tại chỗ mức độ ít. Ngược lại, để chân trong nước lạnh gây co mạch và ngừng toát mồ hôi tại chỗ. Những phản xạ này là do tác dụng khu trú của nhiệt độ trực tiếp lên các mạch máu và đường phản xạ điều khiển từ receptor da tới tủy sống và trở lại tới cùng vùng da và các tuyên mồ hôi. Thêm vào đó, cường độ của phản xạ tại chỗ này lại được điều chỉnh bởi trung tâm điều hòa nhiệt độ trên não, nhờ đó mà có thể phối hợp hài hòa với các tín hiệu từ trung tâm thân nhiệt vùng dưới đồi trong việc điều hòa nhiệt độ cơ thể. Như thế, các phản xạ có thể giúp ngăn ngừa sự thay đổi nhiệt độ quá mức của những vùng bị nóng, lạnh của cơ thể.

Sự điều nhiệt bên trong yếu đi khi cắt bỏ tủy sống

Khi tủy sống bị cắt đứt ở cổ bên trên chỗ đi ra của dây giao cảm từ tủy sống, sự điều nhiệt trở nên rât yếu, bởi vùng dưới đồi không thể kiểm soát cả lượng máu qua da và mưc độra mồ hôi trên toàn cơ thể. Điều này đúng cả khi phản xạ nhiệt tại chỗ bắt nguồn từ các receptor ở da, tủy sống và trong ổ bụng vẫn tồn tại. Các phản xạ này rất yếu nếu so sánh với điều nhiệt vùng dưới đồi.

Ở người có tình trạng này, thân nhiệt phải được điều hòa bởi đáp ứng psychic của bệnh nhân đối với cảm giác nóng - lạnh ở vùng đầu - đó là điều nhiệt qua hành vi mặc quần áo và di chuyển tới môi trường ấm hoặc lạnh thích hợp.

Kiểm soát hành vi đối với nhiệt độ cơ thể

Phản xạ nhiệt độ tại chỗ của da

Sự điều nhiệt bên trong yếu đi khi cắt bỏ tủy sống

Bài viết cùng chuyên mục

Đặc điểm sinh lý cấu tạo bộ máy tiêu hóa

Các chuyển đạo trước tim (chuyển đạo ngực): các chuyển đạo điện tâm đồ

Cơ quan tiền đình: duy trì sự thăng bằng

Dẫn truyền tín hiệu từ vỏ não đến tủy sống: nhân đỏ hoạt động như con đường phụ

Hoạt hóa và các receptor của hormone

Đường cong hoạt động của tâm thất

Nhiệt cơ thể trong tập luyện thể thao

Các receptor ở các cơ quan đích hệ giao cảm và phó giao cảm

Hệ tuần hoàn: chức năng chính

Áp suất thủy tĩnh của dịch kẽ

Sinh lý điều hòa hô hấp

Giải phẫu và chức năng của ốc tai

Cơ tâm thất của tim: sự dẫn truyền xung động

Phân loại cơ trơn

Kiểm soát mức độ chính xác của co cơ: sự điều hòa ngược của hệ thống cảm giác thân thể tới vỏ não vận động

Cung lượng tim: là tổng máu tuần hoàn qua mô phụ thuộc vào tuần hoàn ngoại vi

Các hệ thống kiểm soát Cortisol

Phản xạ duỗi chéo: phối hợp vận động của các chi

Giải phẫu và sinh lý cơ quan sinh dục nam

Loại dịch trong cơ thể người: đo bằng chỉ thị mầu

Giai đoạn thể tích và áp lực của tuần hoàn động mạch và tĩnh mạch

Xác định dung tích cặn chức năng, thể tích cặn, dung tích toàn phổi

Kiểm soát huyết áp động mạch: angiotensin II làm cho thận giữ muối và nước

Hệ thần kinh trung ương: mức tủy sống mức dưới vỏ và mức vỏ não

Hiệu suất hoạt động trong suốt sự co cơ