Cáp to: chữa phù và phát ban

2018-05-07 11:33 AM

Cây cáp to thường là cây nhỏ mọc đứng hoặc leo, có khi là cây gỗ lớn cao tới 12m. Cây có nhiều gai nhọn, nhánh non phủ lông vàng.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Cáp to - Capparis grandis L.f.

Mô tả

Hình thái: Cây cáp to thường là cây nhỏ mọc đứng hoặc leo, có khi là cây gỗ lớn cao tới 12m. Cây có nhiều gai nhọn, nhánh non phủ lông vàng. Lá cây có hình bầu dục, mặt trên nhẵn, mặt dưới có lông nhung. Hoa cáp to khá đặc biệt, thường có màu trắng hoặc hồng nhạt, cánh hoa mỏng manh. Quả của cây có hình tròn hoặc bầu dục, khi chín có màu vàng hoặc đỏ.

Phân bố: Cáp to phân bố chủ yếu ở các vùng nhiệt đới ẩm, đặc biệt là ở Ấn Độ, Sri Lanka và Đông Nam Á, bao gồm cả Việt Nam. Cây thường mọc hoang ở các vùng đồi núi, ven rừng hoặc ven sông.

Bộ phận dùng

Thân: Vỏ thân và gỗ của cây cáp to thường được sử dụng làm thuốc.

Lá: Lá tươi hoặc lá khô cũng được dùng làm thuốc.

Rễ: Rễ cây có thể được khai thác để làm thuốc.

Nơi sống và thu hái

Nơi sống: Như đã đề cập, cáp to thường mọc ở các vùng nhiệt đới ẩm. Ở Việt Nam, cây có thể tìm thấy ở các tỉnh miền núi phía Bắc và miền Trung.

Thu hái: Người ta có thể thu hái các bộ phận của cây cáp to quanh năm. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng thuốc, nên thu hái vào mùa khô khi cây có nhiều hoạt chất.

Công dụng

Cáp to được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền để điều trị nhiều bệnh khác nhau. Các bộ phận của cây có tác dụng:

Kháng viêm: Giảm sưng viêm, giảm đau.

Kháng khuẩn: Ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.

Chống oxy hóa: Bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do.

Tăng cường hệ miễn dịch: Nâng cao khả năng đề kháng của cơ thể.

Chỉ định

Cáp to thường được dùng để điều trị các bệnh như:

Các bệnh về da: Mụn nhọt, lở loét, eczema.

Các bệnh về đường hô hấp: Ho, viêm họng, viêm phế quản.

Các bệnh về tiêu hóa: Viêm dạ dày, rối loạn tiêu hóa.

Các bệnh về xương khớp: Viêm khớp, đau lưng.

Phối hợp: Cáp to thường được phối hợp với các loại thảo dược khác để tăng cường hiệu quả điều trị.

Lưu ý

Việc sử dụng cây thuốc cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của thầy thuốc hoặc người có kinh nghiệm.

Không tự ý sử dụng cây thuốc vì có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.

Bà bầu, phụ nữ cho con bú và trẻ em nên thận trọng khi sử dụng cây thuốc.

Bài viết cùng chuyên mục

Mua leo, dùng chữa sưng tấy

Loài của Việt Nam, Lào. Cây mọc ở ven rừng thưa, nơi hơi ẩm và có nhiều ánh sáng ở Bắc bộ và Trung bộ Việt Nam. Thu hái dây lá quanh năm, thái ngắn, phơi khô

Chân chim gân dày: trị phong thấp đau nhức khớp xương

Thân cây dùng trị đòn ngã tổn thương, phong thấp đau nhức khớp xương, dạy dày và hành tá tràng loét sưng đau. Lá dùng trị ngoại thương xuất huyết

Hóa hương: cây thuốc diệt sâu bọ

Lá được dùng diệt sâu bọ, làm thuốc duốc cá và chữa bệnh ngoài da. Quả và vỏ cây được dùng trong việc nhuộm vải.

Nghệ đen: phá tích tán kết

Chữa tích huyết, hành kinh máu đông thành cục, khi thấy kinh đau bụng hoặc rong kinh ra huyết đặc dính

Câu đằng lá to: làm thuốc trấn tĩnh, chữa đau đầu

Dùng làm thuốc trấn tĩnh, êm dịu, chữa đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, trẻ em kinh giật, nổi ban, lên sởi

Đơn trâm: cây thuốc

Đồng bào dân tộc gọi cây này là Ta cao và sử dụng rễ hãm nước uống để trục đỉa mén chui vào bụng, kinh nghiệm dân gian này chưa được kiểm tra.

Phòng phong nam: dùng trị đau phong thấp đau dạ dày

Cây được dùng trị đau phong thấp, đau dạ dày, tiêu hoá không bình thường, sán khí, trẻ em kinh phong, sốt rét, gân xương tê đau, đòn ngã tổn thương

Cẩu tích Nhật Bản: dùng trị mụn nhọt độc

Thường dùng trị mụn nhọt độc, đau bụng giun, đái ra máu, băng huyết. Ở Trung Quốc, thân rễ được dùng dự phòng bệnh sởi, viêm não B truyền nhiễm

Hoàng bá: cây thuốc thanh nhiệt

Hoàng bá được dùng chữa kiết lỵ, ỉa chảy, hoàng đản do viêm ống mật, viêm đường tiết niệu, đái đục, âm hư phát sốt, nóng trong xương.

Nắm cơm, khư phong tán hàn

Vị ngọt, hơi cay, tính hơi ấm, mùi thơm; có tác dụng khư phong tán hàn, hành khí chỉ thống, thư cân hoạt lạc

Cà nghét: làm thuốc tẩy xổ

Loài cây của Việt Nam và Thái Lan, mọc hoang ở rừng núi. Thu hái rễ quanh năm; thường dùng tươi.

Lan hài đốm, thuốc thanh nhiệt tán ứ

Vị đắng, chua, tính bình, có tác dụng thanh nhiệt tán ứ, tiêu thũng giải độc. Công dụng, chỉ định và phối hợp: ở Trung Quốc, người ta dùng cây trị rắn cắn

Bùm bụp bông to, dùng rửa sạch vết thương

Nước sắc lá dùng rửa sạch vết thương và lá hơ nóng dùng làm thuốc đắp vết thương và mụn nhọt

Đậu rựa: cây thuốc trị hư hàn

Quả non có thể xào nấu, quả già ương thì lấy hạt hầm với thịt gà, thịt lợn rất ngon và bổ, Thường được dùng làm thuốc trị hư hàn, ách nghịch, nôn mửa.

Cà na: bổ và lọc máu

Vỏ dùng hãm nước cho phụ nữ mới sinh đẻ uống trong vòng 15 ngày sau khi sinh

Kiệu: thuốc tán khí kết

Kiệu cũng dùng chữa đái dắt và bạch trọc như hành củ, Lại dùng chữa phụ nữ có thai bị lạnh đau bụng, trị lỵ, ngã ngất hôn mê, bỏng.

Hương bài: thuốc trị lở ngứa sài ghẻ

Dùng rễ nấu nước tắm trị được lở ngứa, sài ghẻ, Thông thường người ta dùng rễ Hương bài làm nguyên liệu cất lấy tinh dầu thơm.

Nhả mận: dùng làm thuốc trị đái dắt

Dân gian dùng làm thuốc trị đái dắt, ỉa chảy và đau gan

Ổ vạch lá ngón: sắc uống chữa bong gân sai khớp

Dân gian dùng thân rễ giã đắp và sắc uống chữa bong gân sai khớp, ở Trung Quốc, người ta dùng lá trị đòn ngã tổn thương

Cau rừng: dùng để ăn trầu

Ở nước ta, cây mọc phổ biến ở trong rừng thường xanh từ Kontum, Bình Thuận, Đồng Nai, Bà Rịa Vũng Tàu, tới Kiên Giang

Gừng lúa, cây thuốc bó trật gân

Công dụng, chỉ định và phối hợp, Nhân dân thường dùng củ giã nát để bó nơi trặc gân, viêm tấy và thấp khớp

Nhót dại: cây thuốc hành khí giảm đau

Quả dùng ăn tươi hay nấu canh chua, cũng thường dùng làm mứt. Có thể dùng làm thuốc tương tự như Nhót

Gõ mật, cây thuốc trị ỉa chảy và lỵ

Vỏ dùng nhuộm lưới đánh cá, Quả dùng ăn với trầu, Ở Campuchia, vỏ được dùng phối hợp với nhiều vị thuốc khác trị ỉa chảy và lỵ

Mức hoa đỏ: thuốc uống lợi tiểu

Loài đặc hữu của miền Trung Việt Nam, từ Quảng Nam - Đà Nẵng tới Khánh Hoà, Đắc Lắc, Ninh Thuận. Lá được nấu lên dùng làm thuốc uống lợi tiểu.

Chanh kiên: dùng chữa ho hen tức ngực

Lá, rễ, vỏ, quả Chanh dùng chữa ho hen tức ngực, khó thở, nhức đầu, mắt đau nhức, phụ nữ tắc tia sữa, đau sưng vú do huyết hư