Sử dụng thuốc cho người bị suy giảm chức năng gan

Những vấn đề liên quan đến việc dùng thuốc cho người bệnh bị suy giảm chức năng gan

Chuyển hoá qua gan là đường bài xuất chủ yếu của nhiều loại thuốc. Bệnh gan có thể gây nhiều khó khăn cho điều trị bằng thuốc vì những lý do sau:

Chức năng chuyển hoá thuốc của tế bào gan bị suy giảm, có thể gây nhiễm độc thuốc.

Suy giảm chức năng sản xuất albumin ở người bị bệnh gan nặng có liên quan đến việc giảm gắn kết protein và làm tăng nhiễm độc các thuốc liên kết protein như phenytoin, prednisolon...

Giảm tổng hợp các yếu tố làm đông máu, biểu hiện ở việc kéo dài thời gian prothrombin, làm tăng độ nhạy cảm với các thuốc chống đông máu, ví dụ warfarin dẫn đến làm giảm đông máu.

Suy giảm chức năng bài xuất mật do ứ mật có thể dẫn đến tích tụ đối với một số loại thuốc được bài xuất ở dạng không đổi như rifampicin, acid fusidic…

Thay đổi lưu lượng máu trong gan do đường thông, tuần hoàn bàng hệ hoặc tưới máu kém do xơ gan và tăng áp lực tĩnh mạch cửa.

Thay đổi thể tích phân bố do tăng dịch ngoại bào (gây cổ chướng, phù) và giảm khối cơ.

Tăng sinh khả dụng của thuốc do giảm chuyển hoá lần đầu.

Giảm sinh khả dụng do hấp thụ mỡ kém ở các người bị bệnh gan do ứ mật.

Một số điều cần lưu ý khi dùng thuốc cho người bị bệnh gan

Các loại thuốc gây ứ dịch có thể làm cho phù và cổ chướng nặng thêm ở người bị bệnh gan mạn tính ví dụ thuốc chống viêm không steroid (NSAID), corticosteroid…

Bệnh não do gan có thể xuất hiện ở bệnh gan nặng do một số thuốc có thể làm chức năng não bị tổn hại thêm ví dụ thuốc giảm đau, thuốc an thần, thuốc lợi tiểu mất kali, thuốc chống táo bón...

Một số nguyên tắc khi dùng thuốc cho người bệnh suy gan

Giảm lượng thuốc cần dùng ở mức tối thiểu.

Tránh thuốc gây độc cho gan.

Điều chỉnh liều dùng của nhiều loại thuốc cho người bệnh suy chức năng gan để tránh ngộ độc cho gan.

Gan phản ứng bù trừ bằng cách to ra, bệnh gan trở nên trầm trọng trước khi thấy những thay đổi quan trọng trong chuyển hoá thuốc. Các xét nghiệm chức năng gan thường quy ít tác dụng trong việc chỉ dẫn khả năng chuyển hoá thuốc của gan.

ở trẻ thiếu tháng, chức năng gan chưa phát triển đầy đủ, do đó phải thận trọng khi dùng thuốc ở những đối tượng này.

Những thuốc cần tránh hoặc thận trọng khi sử dụng

Danh sách liệt kê các loại thuốc cần tránh hoặc thận trọng khi dùng cho người bệnh bị suy chức năng gan được trình bày trong phụ lục 8. Danh sách thuốc này gồm tên các loại thuốc quan trọng hoặc hay được dùng như:

Thuốc chống hen: aminophylin, theophylin.

Thuốc chữa tiểu đường: glibenclamid, gliclazid, metformin.

Thuốc chống nấm: ketoconazol, griseofulvin.

Thuốc kháng histamin: clorpheniramin, promethazin, diphenhydramin, dimenhydrinat.

Thuốc chống ung thư: cyclophosphamid, cytarabin, doxorubicin, methotrexat, vinblastin, vincristin.

Thuốc chống lao: isoniazid, pyrazinamide, rifampicin.

Thuốc ngủ: diazepam.

Kháng sinh nhóm bêta-lactam: ceftriaxon, cloxacilin.

Thuốc lợi niệu nhóm thiazide và thuốc lợi niệu quai henle: furosemid, hydroclorothiazid.

Kháng sinh nhóm macrolid: erythromycin, clarithromycin, azithromycin.

Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): acetylsalicylic acid, diclofenac, ibuprofen, indomethacin, ketoprofen, meloxicam, naproxen, piroxicam, tenoxicam.

Thuốc giảm đau nhóm opi: morphin, pethidin, fentanyl, dextropropoxyphen, codein, dextromethorphan.

Thuốc chống đông máu đường uống: warfarin.

Thuốc tránh thai đường uống.

Paracetamol.

Nhóm quinolon: ciprofloxacin, nalidixic acid, norfloxacin, ofloxacin.

Các kháng sinh khác: tetracyclin, cloramphenicol, metronidazol, clindamycin.

Thuốc chống tăng mỡ máu nhóm statin: simvastatin.