Chèn ép dây thần kinh

2011-11-24 07:31 PM

Chèn ép dây thần kinh có thể xảy ra bất cứ nơi nào trong cơ thể. Ví dụ, thoát vị đĩa đệm cột sống, có thể gây áp lực lên rễ thần kinh, gây đau lan tỏa xuống mặt sau của chân (đau thần kinh tọa).

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Định nghĩa

Chèn ép dây thần kinh xảy ra khi quá nhiều áp lực cho dây thần kinh từ các mô xung quanh - chẳng hạn như xương, sụn, cơ hoặc dây chằng. Áp lực này phá vỡ chức năng của dây thần kinh, gây đau, ngứa ran, tê hoặc yếu kém.

Chèn ép dây thần kinh có thể xảy ra bất cứ nơi nào trong cơ thể. Ví dụ, thoát vị đĩa đệm cột sống, có thể gây áp lực lên rễ thần kinh, gây đau lan tỏa xuống mặt sau của chân (đau thần kinh tọa). Tương tự như vậy, chèn ép dây thần kinh ở cổ tay có thể dẫn đến đau và tê ở bàn tay và ngón tay (hội chứng ống cổ tay).

Với nghỉ ngơi và phương pháp điều trị bảo tồn, hầu hết mọi người phục hồi từ các tác động của chèn ép dây thần kinh trong một vài ngày hoặc vài tuần. Đôi khi, phẫu thuật là cần thiết để làm giảm đau khi dây thần kinh bị chèn ép.

Các triệu chứng

Dấu hiệu và triệu chứng của chèn ép dây thần kinh bao gồm:

Tê hoặc giảm cảm giác khu vực dây thần kinh chi phối.

Đau hoặc đau rát có thể lan ra phía ngoài. Khi các dây thần kinh bị chèn ép đến từ tủy sống, ho hoặc hắt hơi có thể làm trầm trọng thêm sự đau đớn.

Ngứa ran, cảm giác "châm kim" (dị cảm).

Yếu cơ hoặc co giật khu vực bị ảnh hưởng.

Thường xuyên cảm thấy một chân hoặc tay hụt hẫng.

Các vấn đề liên quan đến dây thần kinh bị chèn ép có thể tồi tệ hơn khi đang ngủ.

Khám bác sĩ nếu các dấu hiệu và triệu chứng của chèn ép dây thần kinh kéo dài nhiều ngày và không đáp ứng với các biện pháp tự chăm sóc, như nghỉ ngơi và thuốc giảm đau toa.

Nguyên nhân

Chèn ép dây thần kinh xảy ra khi quá nhiều áp lực (nén) cho dây thần kinh từ các mô xung quanh. Trong một số trường hợp, điều này có thể là mô xương hoặc sụn - chẳng hạn như trong trường hợp đĩa đệm cột sống thoát vị chèn ép rễ thần kinh. Trong trường hợp khác, cơ hoặc dây chằng có thể là thủ phạm. Trong trường hợp hội chứng ống cổ tay, một loạt các mô có thể phải chịu trách nhiệm cho việc chèn ép thần kinh của ống cổ tay, trong đó có bao vỏ gân sưng lên, xương to thu hẹp đường hầm, hay dây chằng dày lên và biến chất.

Một số vấn đề có thể gây ra hiện tượng mô chèn ép dây thần kinh. Thương tích, sai tư thế, viêm xương khớp, căng thẳng từ sở thích lặp đi lặp lại, công việc hoặc hoạt động thể thao, và béo phì là nguyên nhân phổ biến của chèn ép thần kinh.

Áp lực gây ra viêm dây thần kinh và làm mất chức năng của thần kinh. Nếu thần kinh bị chèn ép chỉ trong một thời gian ngắn, thường không có thiệt hại vĩnh viễn. Khi áp lực nhẹ, sẽ trả về chức năng thần kinh bình thường. Tuy nhiên, nếu áp lực vẫn tiếp tục, đau mãn tính và tổn thương thần kinh vĩnh viễn có thể xảy ra.

Yếu tố nguy cơ

Các yếu tố sau đây có thể làm tăng nguy cơ chèn ép dây thần kinh:

Tư thế. Tư sai thế bổ sung thêm áp lực cho cột sống và dây thần kinh.

Viêm xương khớp. Thần kinh bị chèn ép có thể từ gai xương do viêm xương khớp.

Vận động quá mức. Công việc hoặc sở thích yêu cầu lặp đi lặp lại bàn tay, cổ tay hoặc chuyển động vai, chẳng hạn như công việc dây chuyền lắp ráp, tăng khả năng chèn ép dây thần kinh bị.

Bệnh béo phì. Thừa cân có thể thêm áp lực cho thần kinh.

Di truyền. Một số di truyền dễ mắc các vấn đề dẫn đến dây thần kinh bị chèn ép.

Kiểm tra và chẩn đoán

Bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng và tiến hành kiểm tra thể chất.

Nếu bác sĩ nghi ngờ chèn ép dây thần kinh, có thể trải qua một số thử nghiệm. Các thử nghiệm này thường được hoàn thành cùng một lúc và mất khoảng một giờ:

Dẫn truyền thần kinh. Điện cực được đặt trên da để kích thích các dây thần kinh với xung điện nhẹ. Sẽ cảm thấy một cảm giác giống như một cú sốc điện, có thể khó chịu. Kết quả thử nghiệm cho biết dây thần kinh bị hư hại. Thử nghiệm này cũng có thể được gọi là kiểm tra tốc độ dẫn truyền thần kinh.

Điện cơ. Thử nghiệm này đo điện được sản xuất trong cơ. Trong thời gian thử nghiệm, điện cực được đặt vào cơ để ghi lại hoạt động điện. Có thể cảm thấy đau khi kim được đưa vào, và cơ có thể bị đau trong một vài ngày sau khi thử nghiệm. Kết quả thử nghiệm cho bác sĩ biết nếu có thiệt hại đến các dây thần kinh dẫn đến cơ bắp.

Chụp cộng hưởng từ (MRI). MRI, kỹ thuật có sử dụng từ trường và sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh của cơ thể, có thể được sử dụng nếu bác sĩ nghi ngờ có chèn ép rễ thần kinh ở cột sống.

Phương pháp điều trị và thuốc

Việc điều trị thường xuyên nhất được đề nghị cho chèn ép dây thần kinh là yêu cầu dừng bất kỳ hoạt động gây ra hoặc làm nặng thêm chèn ép.

Tùy thuộc vào vị trí của các dây thần kinh bị chèn ép, có thể cần nẹp hoặc nẹp cố định khu vực. Nếu có hội chứng ống cổ tay, bác sĩ có thể khuyên nên mang nẹp vào ban đêm cũng như ban ngày bởi vì cổ tay gập và mở thường xuyên trong khi ngủ.

Vật lý trị liệu

Liệu pháp vật lý có thể dạy bài tập tăng cường và kéo giãn các cơ ở khu vực bị ảnh hưởng theo thứ tự để làm giảm áp lực lên dây thần kinh. Cũng có thể đề nghị sửa đổi hoạt động làm nặng thêm chèn ép dây thần kinh.

Thuốc men

Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen (Advil, Motrin, những loại khác) và naproxen (Aleve, những loại khác) có thể giúp giảm đau và giảm viêm xung quanh dây thần kinh. Bác sĩ có thể đề nghị toa NSAID nếu đau nghiêm trọng.

Corticosteroid tiêm vào khu vực bị ảnh hưởng có thể giúp giảm thiểu cơn đau và viêm.

Phẫu thuật

Nếu các dây thần kinh bị chèn ép không cải thiện sau vài tuần đến vài tháng với phương pháp điều trị bảo thủ, phẫu thuật để giảm áp lực lên dây thần kinh có thể là cần thiết. Các loại phẫu thuật khác nhau tùy thuộc vào vị trí của các dây thần kinh bị chèn ép. Ví dụ, phẫu thuật có thể dẫn đến việc loại bỏ gai xương hoặc một phần của đĩa đệm thoát vị ở cột sống, hoặc cắt đứt dây chằng cổ tay để cho phép nhiều chỗ hơn cho các dây thần kinh đi qua cổ tay.

Phòng chống

Các biện pháp sau đây có thể giúp ngăn ngừa chèn ép dây thần kinh:

Duy trì tốt tư thế.

Các bài tập sức mạnh tổng hợp và tính linh hoạt vào chương trình tập thể dục thường xuyên.

Hạn chế các hoạt động lặp đi lặp lại, và thường xuyên nghỉ giải lao khi tham gia vào các hoạt động này.

Duy trì trọng lượng khỏe mạnh.

Bài viết cùng chuyên mục

Chóng mặt lành tính

Các triệu chứng chóng mặt lành tính chỉ chóng mặt bộc phát được kích hoạt bởi những thay đổi cụ thể tư thế đầu, như cúi đầu lên hoặc xuống và nằm xuống, quay qua hoặc ngồi dậy trên giường.

Phình động mạch não

Chứng phình động mạch não có thể gây rò rỉ hoặc vỡ gây chảy máu vào não. Phần lớn thường phình động mạch não vỡ xảy ra trong gian giữa não và các mô mỏng che phủ não.

Hội chứng sau bệnh bại liệt

Bại liệt đã một lần là một trong những bệnh đáng sợ nhất ở Mỹ, chịu trách nhiệm về tình trạng tê liệt và tử vong. Ngay sau khi bại liệt đạt đỉnh điểm vào đầu những năm 1950, vắc-xin bại liệt bất hoạt được giới thiệu và làm giảm đáng kể lây lan bệnh bại liệt.

U não

Nhiều loại khối u não khác nhau tồn tại. Một số khối u não là lành tính và một số khối khác là ung thư. Các khối u não có thể bắt đầu trong não, hoặc ung thư có thể bắt đầu ở các bộ phận khác của cơ thể và lan tới não.

Đau nhức đầu cơn chu kỳ (cluster)

Các cơn đau thường xuyên được gọi là thời kỳ đau, có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, thường là theo sau thời kỳ thuyên giảm khi các cơn đau đầu ngưng hoàn toàn.

Đau nhức đầu khi ho

Nhức đầu khi ho ngắn thường vô hại, xảy ra khó chịu hạn chế và cuối cùng tự cải thiện. Nhức đầu khi ho trung bình là nghiêm trọng hơn, khi chúng gây ra bởi các vấn đề về cấu trúc trong não, trong đó có thể phải phẫu thuật để sửa chữa.

Tăng áp lực nội sọ tự phát

Áp lực nội sọ tăng liên kết với tăng áp lực nội sọ tự phát có thể gây phù thần kinh thị giác và dẫn đến mất thị lực. Thuốc thường có thể làm giảm áp lực này, nhưng trong một số trường hợp, phẫu thuật là cần thiết.

Động kinh thùy trán

Động kinh thùy trán là những cơn co giật có nguồn gốc ở phía trước của não. Triệu chứng động kinh có thể khác nhau tùy thuộc vào phần của não có liên quan.

Bệnh học bệnh Huntington

Những người bị bệnh Huntington nhỏ tuổi hơn thường là trường hợp nghiêm trọng hơn, và các triệu chứng của họ có thể tiến triển nhanh hơn. Hiếm khi trẻ em có thể phát triển bệnh Huntington.

U nguyên bào thần kinh

U nguyên bào thần kinh phổ biến nhất là phát sinh trong và xung quanh các tuyến thượng thận, có nguồn gốc tương tự như tế bào thần kinh.

Sa sút trí tuệ (mất trí nhớ)

Các nhà nghiên cứu nghĩ rằng suy nghĩ có thể giúp não phát triển một mạng lưới tế bào thần kinh mạnh bù đáp thiệt hại tế bào thần kinh

Đột quỵ (tai biến mạch não - stroke)

Đột quỵ có thể điều trị và ngăn ngừa, và bây giờ ít người Mỹ chết vì đột quỵ hơn nhiều 15 năm trước. Kiểm soát tốt hơn các yếu tố nguy cơ chính đột quỵ như tăng huyết áp, hút thuốc và cholesterol máu cao.

Run tay (run chấn động)

Mặc dù vấn đề thường không nguy hiểm, run nặng hơn theo thời gian và có thể nặng ở một số người. Nó không phải là do các bệnh khác, mặc dù đôi khi bị nhầm lẫn với bệnh Parkinson.

Chóng mặt

Chóng mặt là một trong những lý do phổ biến nhất ở người lớn đến khám bệnh - đứng trên đau ngực và mệt mỏi. Mặc dù chóng mặt thường xuyên ảnh hưởng tới rất nhiều việc.

Hôn mê

Hôn mê là một cấp cứu y tế. Cần thiết hành động nhanh chóng để bảo vệ sự sống và chức năng não. Các bác sĩ thường tiến hành các xét nghiệm máu và chụp CT scan não để cố gắng xác định những gì gây hôn mê để có thể bắt đầu điều trị đúng.

Hội chứng Horner

Hội chứng Horner không phải là một bệnh. Đúng hơn, đó là một dấu hiệu của một vấn đề y tế - như một khối u, đột quỵ hoặc tổn thương tủy sống, thiệt hại các dây thần kinh đến mặt.

Hội chứng chân không yên

Hội chứng chân không yên có thể bắt đầu ở bất cứ tuổi nào và thường nặng hơn khi già đi. Phụ nữ có nhiều khả năng hơn nam giới phát triển vấn đề này.

Charcot Marie Tooth

Triệu chứng của bệnh Charcot Marie Tooth thường bắt đầu ở chân và bàn chân, nhưng có thể cũng dần dần ảnh hưởng đến bàn tay và cánh tay. Dị tật chân như ngón chân quắp và vòm cao là phổ biến trong bệnh Charcot Marie Tooth.

Đau nửa đầu

Một số chứng đau nửa đầu trước hoặc kèm theo các triệu chứng giác quan cảnh báo hoặc có dấu hiệu, như là nhấp nháy ánh sáng, điểm mù hoặc ngứa ran ở cánh tay hoặc chân

Xơ cứng bên (PLS)

Xơ cứng bên thường nhầm lẫn với nhau, phổ biến hơn là bệnh xơ cứng tế bào thần kinh gọi là teo cơ bên (ALS). Tuy nhiên, xơ cứng bên tiến triển chậm hơn so với teo cơ, và trong nhiều trường hợp không được xem là gây tử vong.

Hội chứng Guillain Barre

Không có phương thức chữa trị đặc hiệu hội chứng Guillain - Barre, nhưng một số phương pháp có thể điều trị triệu chứng dễ dàng và giảm thời gian của bệnh. Và hầu hết mọi người hồi phục hoàn toàn.

Hội chứng Ramsay Hunt

Sự khởi đầu hội chứng Ramsay Hunt có thể đáng sợ. Các triệu chứng có thể làm cho một số người lo sợ đang có một cơn đột quỵ. Nhưng, thường điều trị có hiệu quả với hội chứng Ramsay Hunt.

Hội chứng sau chấn động

Chấn động là một chấn thương não sau chấn thương nhẹ, thường xảy ra sau khi một cú đánh vào đầu. Mất ý thức là không cần thiết cho một chẩn đoán chấn động hoặc hội chứng sau chấn động.

Bệnh Parkinson

Bệnh Parkinson là một rối loạn của hệ thần kinh tiến triển có ảnh hưởng đến chuyển động. Nó phát triển dần dần, thường bắt đầu với một cơn chấn động hầu như không đáng chú ý chỉ ở một tay.

Đau đầu hồi ứng (rebound)

Đau nhức đầu hồi ứng thường xuyên xảy ra phụ thuộc vào loại thuốc lạm dụng. Ví dụ, đối với thuốc phiện, đau nhức đầu hồi ứng có thể xảy ra sau tám ngày sử dụng một tháng, trong khi thuốc an thần chỉ mất khoảng năm ngày sử dụng một tháng.