Hội chứng sau chấn động
Chấn động là một chấn thương não sau chấn thương nhẹ, thường xảy ra sau khi một cú đánh vào đầu. Mất ý thức là không cần thiết cho một chẩn đoán chấn động hoặc hội chứng sau chấn động.
Biên tập viên: Trần Tiến Phong
Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương
Định nghĩa
Hội chứng sau chấn động là một rối loạn phức tạp trong đó sự kết hợp của các triệu chứng sau chấn động - chẳng hạn như đau đầu và chóng mặt - kéo dài hàng tuần và đôi khi hàng tháng sau khi chấn thương đã gây ra chấn động.
Chấn động là một chấn thương não sau chấn thương nhẹ, thường xảy ra sau khi một cú đánh vào đầu. Mất ý thức là không cần thiết cho một chẩn đoán chấn động hoặc hội chứng sau chấn động. Trong thực tế, nguy cơ hội chứng sau chấn động không xuất hiện để có liên quan với mức độ nghiêm trọng của chấn thương ban đầu.
Trong hầu hết mọi người, triệu chứng hội chứng chấn động xảy ra sau khi trong vòng bảy đến 10 ngày đầu tiên và thoái lui trong vòng ba tháng, mặc dù có thể kéo dài một năm hoặc nhiều hơn. Điều trị hội chứng sau chấn động là nhằm mục đích giảm bớt các triệu chứng cụ thể.
Các triệu chứng
Triệu chứng sau chấn động khác nhau, bao gồm:
Nhức đầu.
Chóng mặt.
Mệt mỏi.
Khó chịu.
Lo lắng.
Mất ngủ.
Mất tập trung và trí nhớ.
Nhậy với tiếng ồn và độ sáng.
Nhức đầu xảy ra sau một chấn động có thể khác nhau và có thể cảm thấy căng thẳng kiểu đau đầu hoặc đau nửa đầu. Tuy nhiên, hầu hết là loại nhức đầu căng thẳng, có thể là do một chấn thương cổ đã xảy ra đồng thời như là chấn thương đầu. Trong một số trường hợp, người trải nghiệm thay đổi hành vi hoặc thay đổi cảm xúc sau một chấn thương não sau chấn thương nhẹ. Gia đình các thành viên bị bệnh có thể nhận thấy rằng đã trở nên cáu kỉnh, nghi ngờ, tranh luận hay ngang bướng.
Đi khám bác sĩ nếu gặp một chấn thương đầu nghiêm trọng, đủ để gây nhầm lẫn hoặc mất trí nhớ - ngay cả khi không bao giờ mất ý thức. Nếu chấn động xảy ra trong khi đang chơi một môn thể thao, không tiếp tục, tìm kiếm sự chăm sóc y tế để không có các nguy cơ chấn thương xấu đi.
Nguyên nhân
Một số chuyên gia tin rằng các triệu chứng sau chấn động là do tổn thương cấu trúc đến não hoặc sự gián đoạn của các hệ thống dẫn truyền thần kinh, do tác động gây ra chấn động. Những người khác tin tưởng rằng nó có sự liên quan đến yếu tố tâm lý, đặc biệt từ khi các triệu chứng đầu tiên - đau đầu, chóng mặt và vấn đề ngủ - cũng như của người được chẩn đoán với lo lắng, trầm cảm hoặc rối loạn stress sau chấn thương. Trong nhiều trường hợp, cả hai hiệu ứng sinh lý của chấn thương não và các phản ứng cảm xúc đến những hiệu ứng này đóng vai trò trong sự phát triển của triệu chứng.
Các nhà nghiên cứu vẫn chưa xác định tại sao một số người có chấn động phát triển liên tục các triệu chứng sau chấn động, người khác thì không. Không có chứng minh sự tương quan giữa mức độ nghiêm trọng của chấn thương và khả năng phát triển liên tục các triệu chứng sau chấn động.
Yếu tố nguy cơ
Yếu tố nguy cơ phát triển hội chứng sau chấn động bao gồm:
Độ tuổi. Nguy cơ hội chứng sau chấn động phát triển tăng theo độ tuổi.
Phụ nữ. Phụ nữ có nhiều khả năng được chẩn đoán hội chứng sau chấn động, nhưng điều này có thể là do phụ nữ thường có nhiều khả năng tìm kiếm chăm sóc y tế khi họ có triệu chứng.
Một chấn động liên quan đến vụ va chạm xe, hoặc tấn công. Chấn động liên quan đến thể thao dường như ít có khả năng gây hội chứng hậu chấn động.
Các xét nghiệm và chẩn đoán
Không có thử nghiệm duy nhất chứng minh có hội chứng sau chấn động. Bác sĩ có thể chỉ định chụp não để kiểm tra các vấn đề tiềm năng khác mà có thể gây ra các triệu chứng. Hình ảnh cộng hưởng từ (MRI) thường được ưa thích để phát hiện bất thường của não.
Nếu đang gặp chóng mặt rất nhiều, có thể giới thiệu đến một bác sĩ chuyên về tai, mũi và họng. Giới thiệu đến một chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần nếu các triệu chứng bao gồm lo lắng hoặc trầm cảm, hoặc nếu đang gặp khó khăn với bộ nhớ hoặc giải quyết vấn đề.
Phương pháp điều trị và thuốc
Không có chỉ định điều trị cụ thể cho hội chứng sau chấn động tồn tại. Thay vào đó, bác sĩ sẽ điều trị các triệu chứng. Các loại triệu chứng và tần số xuất hiện là duy nhất cho mỗi người.
Nhức đầu
Thuốc thường được sử dụng cho chứng đau nửa đầu hay nhức đầu căng thẳng, kể cả một số thuốc chống trầm cảm, chỉ định có hiệu quả khi các loại nhức đầu có liên quan với hội chứng sau chấn động. Việc lạm dụng thuốc giảm đau không cần toa và thuốc khác có thể góp phần kéo dài đau đầu sau chấn động.
Vật lý trị liệu có thể hữu ích trong việc làm giảm các triệu chứng nhức đầu căng thẳng.
Những vấn đề bộ nhớ và suy nghĩ
Không có loại thuốc đang được chỉ định cụ thể để điều trị các vấn đề nhận thức sau chấn thương não sau chấn thương nhẹ. Hầu hết các vấn đề nhận thức tự cải thiện trong vài tuần đến vài tháng sau chấn thương. Tập trung phục hồi chức năng ngắn hạn, cung cấp đào tạo cá nhân, kỹ thuật khác để cải thiện bộ nhớ thường là hữu ích.
Trầm cảm và lo âu
Nếu đang trải qua trầm cảm hoặc lo lắng mới hoặc tăng lên sau chấn động, thảo luận điều này với nhà tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần có thể hữu ích, người có kinh nghiệm làm việc với những người bị chấn thương não. Thuốc chống trầm cảm lo âu cũng có thể được chỉ định. Các triệu chứng thường xuyên của hội chứng sau chấn động cải thiện sau khi người bị ảnh hưởng biết rằng có một nguyên nhân cho các triệu chứng, và có thể sẽ cải thiện theo thời gian. Giáo dục về các rối loạn có thể gây sợ hãi và giúp sự an tâm.
Phòng chống
Cách duy nhất được biết để ngăn chặn hội chứng sau chấn động là tránh các chấn thương đầu. Mặc dù không thể chuẩn bị cho mọi tình huống tiềm năng, đây là một số mẹo nhỏ để tránh nguyên nhân phổ biến của chấn thương ở đầu:
Vặn chặt dây an toàn bất cứ khi nào đang đi du lịch bằng xe hơi, và chắc chắn trẻ em ở trong ghế an toàn thích hợp độ tuổi.
Sử dụng mũ bảo hiểm bất cứ khi nào đang đi xe đạp, xe lu, trượt băng, nội tuyến, trượt tuyết, chơi bóng đá, batting hoặc chạy hay bóng chày, trượt ván hoặc cưỡi ngựa. Đội mũ bảo hiểm khi lái xe gắn máy.
Ngăn ngừa té ngã xung quanh nhà chẳng hạn như loại bỏ thảm, cải thiện chiếu sáng, lắp đặt tay vịn.
Bài viết cùng chuyên mục
Chóng mặt
Chóng mặt là một trong những lý do phổ biến nhất ở người lớn đến khám bệnh - đứng trên đau ngực và mệt mỏi. Mặc dù chóng mặt thường xuyên ảnh hưởng tới rất nhiều việc.
Đau nhức đầu khi ho
Nhức đầu khi ho ngắn thường vô hại, xảy ra khó chịu hạn chế và cuối cùng tự cải thiện. Nhức đầu khi ho trung bình là nghiêm trọng hơn, khi chúng gây ra bởi các vấn đề về cấu trúc trong não, trong đó có thể phải phẫu thuật để sửa chữa.
Đột quỵ (tai biến mạch não - stroke)
Đột quỵ có thể điều trị và ngăn ngừa, và bây giờ ít người Mỹ chết vì đột quỵ hơn nhiều 15 năm trước. Kiểm soát tốt hơn các yếu tố nguy cơ chính đột quỵ như tăng huyết áp, hút thuốc và cholesterol máu cao.
Hội chứng Ramsay Hunt
Sự khởi đầu hội chứng Ramsay Hunt có thể đáng sợ. Các triệu chứng có thể làm cho một số người lo sợ đang có một cơn đột quỵ. Nhưng, thường điều trị có hiệu quả với hội chứng Ramsay Hunt.
Charcot Marie Tooth
Triệu chứng của bệnh Charcot Marie Tooth thường bắt đầu ở chân và bàn chân, nhưng có thể cũng dần dần ảnh hưởng đến bàn tay và cánh tay. Dị tật chân như ngón chân quắp và vòm cao là phổ biến trong bệnh Charcot Marie Tooth.
Bệnh thần kinh ngoại biên
Bệnh thần kinh ngoại biên là do tổn thương thần kinh. Nó có thể là kết quả của các vấn đề như chấn thương, nhiễm trùng, các vấn đề trao đổi chất và phơi nhiễm với chất độc.
Bệnh mất ngủ
Ngủ bao nhiêu là đủ thay đổi từ người sang người. Hầu hết người lớn cần 7 - 8 tiếng một đêm. Nhiều hơn một phần ba số người lớn đã mất ngủ tại một thời gian, trong khi 10 đến 15 phần trăm báo cáo mất ngủ (mạn tính) lâu dài.
Chèn ép dây thần kinh
Chèn ép dây thần kinh có thể xảy ra bất cứ nơi nào trong cơ thể. Ví dụ, thoát vị đĩa đệm cột sống, có thể gây áp lực lên rễ thần kinh, gây đau lan tỏa xuống mặt sau của chân (đau thần kinh tọa).
Hội chứng Horner
Hội chứng Horner không phải là một bệnh. Đúng hơn, đó là một dấu hiệu của một vấn đề y tế - như một khối u, đột quỵ hoặc tổn thương tủy sống, thiệt hại các dây thần kinh đến mặt.
Thông động tĩnh mạch (AVM)
Có thể không biết có thông động tĩnh mạch não cho đến khi có triệu chứng, như đau đầu hoặc khiếm khuyết vận động. Trong trường hợp nghiêm trọng, vỡ mạch máu gây ra chảy máu trong não.
Nhức đầu khi vận động tập thể dục
Đau nhức đầu do tập thể dục tiên phát thường vô hại, không được kết nối với bất kỳ vấn đề cơ bản và thường có thể được ngăn ngừa bằng thuốc.
Run tay (run chấn động)
Mặc dù vấn đề thường không nguy hiểm, run nặng hơn theo thời gian và có thể nặng ở một số người. Nó không phải là do các bệnh khác, mặc dù đôi khi bị nhầm lẫn với bệnh Parkinson.
Cơn ác mộng
Cơn ác mộng thường ngày thực sự trở nên đáng lo ngại. Nhưng cơn ác mộng thường không có gì phải lo lắng. Có thể trở thành một vấn đề nếu xẩy ra thường xuyên và làm cho sợ hãi khi ngủ.
Đau nhức đầu đột ngột dữ dội
Đau nhức đầu đột ngột dữ dội là phổ biến, nhưng có thể là một dấu hiệu cảnh báo các vấn đề có khả năng đe dọa tính mạng - thường với chảy máu trong và xung quanh não.
Bệnh Parkinson
Bệnh Parkinson là một rối loạn của hệ thần kinh tiến triển có ảnh hưởng đến chuyển động. Nó phát triển dần dần, thường bắt đầu với một cơn chấn động hầu như không đáng chú ý chỉ ở một tay.
Đau đầu hồi ứng (rebound)
Đau nhức đầu hồi ứng thường xuyên xảy ra phụ thuộc vào loại thuốc lạm dụng. Ví dụ, đối với thuốc phiện, đau nhức đầu hồi ứng có thể xảy ra sau tám ngày sử dụng một tháng, trong khi thuốc an thần chỉ mất khoảng năm ngày sử dụng một tháng.
Bệnh lý thần kinh tự trị
Bệnh lý thần kinh tự trị có thể là một biến chứng của một số bệnh tật và điều kiện. Và một số thuốc có thể gây ra bệnh lý thần kinh tự trị như là tác dụng phụ.
Bệnh học bệnh Huntington
Những người bị bệnh Huntington nhỏ tuổi hơn thường là trường hợp nghiêm trọng hơn, và các triệu chứng của họ có thể tiến triển nhanh hơn. Hiếm khi trẻ em có thể phát triển bệnh Huntington.
Đau nhức đầu cơn chu kỳ (cluster)
Các cơn đau thường xuyên được gọi là thời kỳ đau, có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, thường là theo sau thời kỳ thuyên giảm khi các cơn đau đầu ngưng hoàn toàn.
Đau nhức đầu mãn tính
Đau nhức đầu mãn tính hàng ngày làm cho họ đau nhức đầu không ngừng nếu không điều trị. Tích cực điều trị ban đầu và ổn định, quản lý lâu dài có thể làm giảm đau đớn và làm cho đau nhức đầu mãn tính hàng ngày ít hơn.
Hội chứng sau bệnh bại liệt
Bại liệt đã một lần là một trong những bệnh đáng sợ nhất ở Mỹ, chịu trách nhiệm về tình trạng tê liệt và tử vong. Ngay sau khi bại liệt đạt đỉnh điểm vào đầu những năm 1950, vắc-xin bại liệt bất hoạt được giới thiệu và làm giảm đáng kể lây lan bệnh bại liệt.
Đau nhức đầu do viêm xoang
Đau nhức đầu do xoang là nhức đầu có thể kèm theo viêm xoang, một tình trạng mà lớp màng lót xoang trở nên phù nề và viêm. Có thể cảm thấy áp lực xung quanh mắt, má và trán.
Tăng áp lực nội sọ tự phát
Áp lực nội sọ tăng liên kết với tăng áp lực nội sọ tự phát có thể gây phù thần kinh thị giác và dẫn đến mất thị lực. Thuốc thường có thể làm giảm áp lực này, nhưng trong một số trường hợp, phẫu thuật là cần thiết.
Tụ máu nội sọ
Tụ máu nội sọ có thể xảy ra bởi vì các chất dịch bao quanh não không có khả năng hấp thụ sức mạnh của một cú va đập đột ngột hoặc ngừng một cách nhanh chóng.
Phình động mạch não
Chứng phình động mạch não có thể gây rò rỉ hoặc vỡ gây chảy máu vào não. Phần lớn thường phình động mạch não vỡ xảy ra trong gian giữa não và các mô mỏng che phủ não.