Trị liệu lo âu

2013-08-11 09:27 AM

Benzodiazepine tốt nhất, Valium mới được đưa ra thị trường vài năm, vào giữa những năm 1980, các benzodiazepine là thuốc hướng thần được chỉ định rộng rãi nhất.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Những thuốc tăng cường hoạt tính của GABA: các benzodiazepine

Mặc dù chưa hiểu được hết cơ chế tác dụng của chúng song nhóm benzodiazepine, được phát hiện vào những năm 1960, đã được dùng để trị liệu lo âu có hiệu quả. Dường như các benzodiazepine làm tăng cường hoạt tính của GABA, song chúng không kết nối lại ở vị trí của thụ thể sau xi nap. Vị trí kết nối của chất dẫn truyền thần kinh tự nhiên vẫn chưa được xác định. Nhóm thuốc này thay thế nhóm barbiturate liều thấp, những thuốc thường gây ra cho người dùng hiện tượng buồn ngủ, làm truỵ hô hấp dẫn đến tử vong và khả năng gây nghiện cao.

Benzodiazepine đầu tiên được dùng là chlordiazepoxide (librium). Benzodiazepine tốt nhất - Valium mới được đưa ra thị trường vài năm. Vào giữa những năm 1980, các benzodiazepine là thuốc hướng thần được chỉ định rộng rãi nhất. Tuy nhiên việc kê đơn chúng không phải là không có giá. Sau khi dừng thuốc, lo âu thường trở lại mức độ trước khi dùng thuốc, thậm chí còn hơn (Power và cs. 1990). Đột ngột dừng những thuốc này gây xuất hiện trở lại rất nhanh chóng những triệu chứng trước đây kết hợp với các triệu chứng cai, bao gồm cả vã mồ hôi, run, buồn nôn và nôn. Và hậu quả là khoảng 80% số người dùng các thuốc benzodiazepine trong một thời gian dài bị tái phát và cần phải được điều trị tiếp. Một số người sau khi dùng thuốc một thời gian dài thường là nhiều thuốc dần dần trở nên thu mình. Dùng benzodiazepine thường cũng có nhiều tác dụng phụ không mong muốn bao gồm buồn ngủ, giảm trí nhớ, trầm cảm và kích động (Lurran, 1991). Dùng kéo dài có thể gây ra những thay đổi không hồi phục. Mặc dù có những lưu ý như vậy song các benzodiazepine vẫn đang là các thuốc được kê thường xuyên, tuy nhiên với thời gian ngắn hơn trước đây. ở những vị trí của não, ví dụ hệ viền, các benzodiazepine tạo hiệu quả thư giãn. Điều này cũng tương tự khi nó tác động lên GABA ở tuỷ sống.

Thuốc làm tăng norepinephrine

Có bằng chứng cho thấy một số trạng thái lo âu, cụ thể rối loạn hoảng loạn có liên quan ít nhất là một phần tới norepinephrine. Đối với các trạng thái đó, việc trị liệu bằng thuốc chống trầm cảm có hiệu quả hơn so với thuốc giải lo âu truyền thống (Bakker và cs. 1999). Để an toàn, người ta thường dùng thuốc ba vòng hơn là MAOIs mặc dù thuốc này lúc đầu có tác dụng lên serotonin song nó làm tăng nồng độ norepinephrine.

Thuốc làm tăng serotonin

Có những rối loạn lo âu, rối loạn ám ảnh cưỡng bực dường như liên quan đến hệ thống serotinergic. Trong những trường hợp này dùng thuốc ba vòng và SSRIs đều có hiệu quả.

Bài viết cùng chuyên mục

Các rối loạn nhân cách hành vi dị thường

Mức độ phân bố trong dân cư của những rối loạn khác nhau như sau: 0,4% dân số đối với rối loạn nhân cách paranoid và ái kỉ, 4,6% đối với rối loạn nhân cách ranh giới (Davidson 2000).

Xơ vữa rải rác tâm lý dị thường

Tiến trình MS rất khác nhau ở các cá nhân. ít có trường hợp khởi phát trước 15 tuổi; 20% số trường hợp bị MS có dạng khởi đầu giống như một bệnh trong đó các triệu chứng hầu như không tiến triển sau khi xuất hiện.

Rối loạn tăng động giảm chú ý

Rất nhiều trẻ em có một số đặc điểm của ADHD. Ranh giới không rõ ràng giữa hành vi “bình thường” và “bệnh lí” và tiềm ẩn sự lạm dụng chẩn đoán ADHD để bắt những đứa trẻ quậy phá phải điều trị.

Rối loạn xác định giới hành vi dị thường

Để giải thích mong muốn thay đổi dương vật, Ovesey & Person nhấn mạnh rằng những người loạn dục chuyển đổi giới không lo lo sợ bị thiến như những cậu bé khác.

Nguyên nhân và trị liệu hành vi tự sát

Tự sát không phải là một rối loạn cảm xúc. Nó không chỉ liên quan duy nhất đến trầm cảm. Song, đây là một vấn đề nghiêm trọng và liên quan rõ rệt đến trầm cảm hơn bất cứ rối loạn sức khỏe tâm thần nào được nhắc đến trong phần này.

Rối loạn xác định phân ly

Một đặc tính của những cá nhân được chẩn đoán là mắc chứng rối loạn xác định phân li (DID - dissociative identity disorder) là rằng họ cư xử như họ có hai hay nhiều hơn những bản thể hoặc nhân cách khác biệt.

Những vấn đề chẩn đoán hành vi dị thường

Gốc rễ của tiếp cận này nằm trong các nghiên cứu của Kraepelin ở vào cuối thế kỉ 19. Ông đã mô tả một loạt các hội chứng, mỗi hội chứng lại có một phức bộ các triệu chứng.

Điều trị tâm thần phân liệt

Hầu hết những người được chẩn đoán tâm thần phân liệt đều đã được dùng một loại thuốc nào đó mặc dù liều lượng có thể được giảm hoặc thậm chí được uống trong thời kì ổn định.

Rối loạn thần kinh tâm lý dị thường

Trong chấn thương sọ não, các quá trình nhận thức cũng có thể bị tổn thiệt đáng kể, tuy nhiên sau đó nó có thể được hồi phục một phần

Rối loạn chức năng tình dục

Chưa có nhiều những đánh giá về can thiệp nhận thức trong trị liệu rối loạn cương cứng, mặc dù Goldman và Carroll cũng đã thông báo kết quả của một số xemina.

Nhân cách chống đối xã hội hành vi dị thường

Thuật ngữ nhân cách chống đối xã hội và nhân cách bệnh thường được sử dụng thay thế nhau. Thực tế, hạng mục DSM-IV-TR dành cho nhân cách chống đối xã hội đã kết hợp chẩn đoán rối loạn này với nhân cách bệnh, đây là điểm khác biệt so với DSM III.

Trị liệu trầm cảm

Những thuốc chống trầm cảm mạnh nhất được phát triển đó chính là những chất ức chế monoamine oxidaze (MAOIs). Các thuốc này ngăn ngừa monoamine oxidaze phân huỷ norepinephrine ở trong khe xi nap và giúp duy trì tác dụng của nó.

Chán ăn và cuồng ăn tâm lí hành vi dị thường

Chán ăn tâm lí bao gồm những thái độ, ý định làm cho bản thân càng gầy càng tốt. Thực vậy, nói một cách ngắn gọn lại về chán ăn là sự giảm cân một cách đáng kể.

Rối loạn lo âu lan toả hành vi dị thường

DSM-IV-TR (APA 2000) định nghĩa rối loạn lo âu lan toả (GAD - Generalized anxiety disorder) là sự lo âu hay phiền muộn quá mức và kéo dài liên tục, xuất hiện ngày càng nhiều trong một khoảng thời gian ít nhất là 6 tháng.

Tiêu chuẩn chẩn đoán tâm thần phân liệt của DSM

Chỉ cần 1 trong các triệu chứng đó khi có hoang tưởng kỳ quái hoặc ảo thanh bình phẩm hành vi hay ý nghĩ của cá nhân hoặc ảo thanh là 2 hay nhiều giọng nói trò chuyện với nhau.

Loạn dục với trẻ em

Những hành vi loạn dục với trẻ em cũng rất khác nhau. Một số người chỉ nhìn mà không đụng chạm vào trẻ. Một số khác lại thích động chạm hoặc cởi quần áo của chúng.

Tự kỷ với hành vi dị thường

Đó là chưa kể đến một số vấn đề khác nhẹ hơn, khá phổ biến trong dân cư (Bailey và cs. 1995). Những khả năng và khó khăn của người tự kỉ cũng rất khác nhau.

Trị liệu tâm lí hoặc trị liệu dược lí hành vi dị thường

Tất cả các mô hình đã được bàn luận đều dựa trên quan niệm cho rằng nguyên nhân của các rối loạn tâm thần nằm trong cá nhân, đó có thể là do di truyền, hoá sinh hoặc tâm lí.

Rối loạn hoảng sợ hành vi dị thường

Yếu tố trung tâm của phản ứng hoảng sợ là sự kích thích sinh lí ở mức độ cao, khởi đầu là sự hoạt hoá của vùng dưới đồi và được trung gian bởi hệ thần kinh giao cảm.

Giải thích về trị liệu sinh học hành vi dị thường

Những giải thích và trị liệu sinh học các rối loạn tâm thần dựa trên cơ sở rằng hành vi và cảm xúc được điều hành bởi các hệ thống của não. Những hệ thống này cho phép chúng ta tiếp nhận thông tin, tích hợp thông tin với trí nhớ và các yếu tố nổi bật khá.