Geloplasma: thuốc thay thế huyết tương

Hoạt chất : Gelatin – Succinylated

Phân loại: Thuốc thay thế huyết tương.

Brand name: Generic : Gelatin, Gelafundin, Gelofusine, Isoplex 4%, Volplex 4%, Geloplasma.

Dạng thuốc và hàm lượng

Dung dịch tiêm truyền 3%, 4%

Thành phần

Mỗi lít dịch truyền có chứa:

Succinyl gelatin: 40g.

Tá dược: vừa đủ.

Chỉ định

Dùng làm dung dịch keo thay thế thể tích huyết tương trong các trường hợp:

Đề phòng và điều trị tình trạng giảm thể tích máu tuyệt đối và tương đối (ví dụ sau khi bị sốc do chảy máu hoặc chấn thương, bị mất máu trước-sau khi mổ, bị bỏng, bị nhiễm trùng).

Đề phòng hạ huyết áp (ví dụ trong trường hợp có liên quan với gây tê ngoài màng cứng hoặc tủy sống).

Pha loãng máu.

Tuần hoàn ngoài cơ thể (máy tim-phổi nhân tạo, thẩm phân máu).

Tăng số lượng bạch cầu trong liệu pháp bạch cầu.

Liều dùng và cách dùng

Cách dùng

Đường dùng: Truyền tĩnh mạch.

Tốc độ truyền tối đa: Tốc độ truyền tối đa phụ thuộc vào tình trạng tuần hoàn – tim mạch đặc thù của từng người bệnh.

Chú ý: Nếu dùng áp lực để truyền thì trước khi truyền phải làm ấm Gelatin lên đến nhiệt độ cơ thể (băng quấn áp lực, bơm truyền).

Liều dùng

Liều lượng, tốc độ truyền và thời gian truyền phụ thuộc vào yêu cầu của từng cơ thể người bệnh và được điều chỉnh theo yêu cầu hiện hành bằng cách theo dõi các chỉ số thông thường của hệ tuần hoàn (ví dụ huyết áp).

Để phát hiện sớm các phản ứng dị ứng (phản vệ/thể phản vệ) được mô tả dưới dạng các tác dụng không mong muốn, 20-30 ml đầu tiên phải được truyền thật chậm cho bệnh nhân dưới sự giám sát chặt chẽ.

Dưới đây là những khuyến cáo về liều dùng dành cho người lớn:

Đề phòng tình trạng giảm thể tích máu và hạ huyết áp, điều trị tình trạng giảm thể tích máu ở dạng nhẹ (ví dụ mất máu và huyết tương không nhiều lắm): 500-1000 ml.

Điều trị tình trạng giảm thể tích máu trầm trọng: 1000-2000 ml.

Trong các trường hợp cấp cứu có các chỉ định sống còn đối với người bệnh: Truyền nhanh 500 ml (bằng áp lực), và sau khi các chỉ số của hệ tuần hoàn được cải thiện thì truyền thêm để bù đắp lại thể tích bị thiếu hụt.

Pha loãng máu (đồng thể tích): Lượng Gelatin dùng tùy thuộc vào thể tích máu bị lấy đi. Tuy nhiên về nguyên tắc, không được dùng quá 20 ml/kg thể trọng trong một ngày.

Tuần hoàn ngoài cơ thể: Tùy thuộc vào việc sử dụng hệ thống tuần hoàn nào, nhưng thường là 500 đến 1500 ml.

Làm tăng lượng bạch cầu trong liệu pháp bạch cầu: 500-1000 ml cho mỗi lần làm liệu pháp bạch cầu.

Trường hợp người bệnh bị rối loạn đông máu, suy thận và bệnh gan mãn, cần phải điều chỉnh liều lượng theo tình trạng lâm sàng của cơ thể, vừa phải xét đến các kết quả điều tra hóa-lâm sàng.

Liều tối đa hàng ngày:

Liều điều trị tối đa được xác lập bởi tác dụng pha loãng. Việc chỉ thay hồng cầu hoặc truyền nguyên cả máu được coi là biện pháp cuối cùng khi tỷ lệ thể tích huyết cầu tụt xuống dưới 25% (30% trong trường hợp người bệnh có nguy cơ bị bệnh tim mạch hoặc bệnh phổi).

Chống chỉ định

Không được dùng Gelatin trong các trường hợp :

Đã biết là bị mẫn cảm với gelatin.

Tăng thể tích máu.

Ứ nước.

Suy tim trầm trọng.

Rối loạn đông máu trầm trọng.

Thận trọng

Chỉ được dùng Gelatin với điều kiện hết sức thận trọng trong các trường hợp

Tăng natri máu, vì trong thành phần của Gelatin có bổ sung natri.

Tình trạng mất nước, vì trong các trường hợp đó việc đầu tiên là cần phải điều chỉnh cân bằng nước-điện giải.

Rối loạn đông máu, vì việc sử dụng thuốc dẫn đến tình trạng pha loãng các yếu tố đông máu.

Suy thận, vì thuốc chủ yếu được bài tiết qua thận.

Bệnh gan mãn, vì việc tổng hợp albumin và các yếu tố đông máu trong gan có thể bị ảnh hưởng và việc sử dụng thuốc lại càng làm chúng bị pha loãng hơn.

Cần phải lưu ý đến những phòng ngừa sau đây

Các chất điện giải cần được bù đắp hoặc bổ sung nếu cần.

Các kiểm soát cần thiết

Cần phải theo dõi ion đồ huyết thanh và cân bằng nước-điện giải, đặc biệt là trong trường hợp tăng natri máu, tình trạng mất nước và suy thận.

Trong trường hợp có rối loạn đông máu và bệnh gan mãn cần phải theo dõi các chỉ số đông máu và albumin huyết thanh.

Do khả năng các phản ứng dị ứng (phản vệ/thể phản vệ) có thể xảy ra, việc theo dõi người bệnh là thực sự cần thiết.

Sử dụng trong nhi khoa

Hiện chưa có kinh nghiệm gì khi chỉ định cho trẻ em dưới một tuổi.

Tác động của thuốc trên người lái xe và vận hành máy móc.

Cần thận trọng khi sử dụng cho các đối tượng lái xe và vận hành máy móc.

Sử dụng cho phụ nữ có thai và cho con bú

Thời kỳ mang thai

Không có dấu hiệu nào chứng tỏ Gelatin gây độc cho thai nhi. Tuy nhiên, do không thể loại trừ khả năng có thể xảy ra phản ứng dị ứng (phản vệ/thể phản vệ), chỉ nên sử dụng cho thai phụ sau khi đã cân nhắc giữa rủi ro và ích lợi.

Thời kỳ cho con bú

Hiện chưa có thông tin nào nói về hiện tượng Gelatin đi vào sữa mẹ.

Tác dụng không mong muốn (ADR)

Giống như tất cả các dung dịch keo thay thế thể tích, phản ứng dị ứng (phản vệ hoặc thể phản vệ) với mức độ nghiêm trọng khác nhau có thể xảy ra sau khi truyền Gelatin. Chúng biểu hiện như là các phản ứng của da (nổi mề đay) hoặc có thể gây đỏ bừng mặt và cổ. Rất hiếm khi xảy ra trường hợp bị tụt huyết áp, sốc hoặc ngừng tim và hô hấp.

Các nguyên tắc chung trong phòng ngừa và điều trị các tác dụng phụ gây dị ứng (phản vệ/thể phản vệ).

Hướng dẫn cách xử trí ADR

Ia: Ngừng truyền và tùy theo cấp độ, tiến hành các biện pháp sau :- Cung cấp oxy / Đặt ống nội khí quản- Truyền các á tinh / Truyền các chất keo (albumin người)- Tiêm các cathecholamin (liều dùng và cách dùng xem cột bên phải)- Hồi sức cấp cứu tim-phổi.

Ib: Các kháng histamin H1/H2 thích hợp.

II: Epinephrin, ví dụ epinephrin nuốt hoặc tiêm IV chậm 0,5-1 ml epinephrin 1:10.000- các corticosteroid tiêm IV thích hợp- các kháng histamin H1/H2 nếu cần;

III: Các catecholamin, ví dụ tiêm IV chậm 1 ml epinephrin 1:10.000, tiêm nhắc lại nếu cần với tổng liều không vượt quá 10 mltrường hợp co phế quản nghiêm trọng :theophyllin tiêm IVcác corticosteroid tiêm IV thích hợpcác kháng histamin H1/H2 nếu cần.

IV: Hồi sức cơ bản- hồi sức tích cựccác catecholamin, ví dụ 10 ml epinephrin 1:10.000 tiêm IV, tiêm nhắc lại nếu cần- lưu ý đến các thuốc khác như :noradrenalin, dopamin, dobutaminnatri bicarbonat.

Tương tác với các thuốc khác

Chưa có nghiên cứu về tương tác.

Quá liều và xử trí

Việc dùng quá liều lượng các dung dịch thay thế thể tích có thể dẫn đến tình trạng tăng thể tích máu không chủ định kèm theo chức năng tim và phổi bị suy giảm liên tục. Ngay khi các triệu chứng hệ tuần hoàn bị quá tải bắt đầu biểu hiện, ví dụ khó thở, tắc nghẽn tĩnh mạch cổ, phải ngừng truyền ngay lập tức.

Dược lực học

Gelatin là một dung dịch đẳng trương và đồng áp suất thẩm thấu keo chứa 3% chuyển hóa chất của gelatin và acid succinic. Gelatin đã được sử dụng rộng rãi trên thế giới và các bệnh viện ở Việt Nam.

Trong điều trị, Gelatin có hiệu quả rất cao do các tính chất sau :

Công thức đặc biệt có thành phần các chất điện giải giống như trong dịch ngoài tế bào.

Không chứa Kali do đó tránh được chứng tăng kali huyết là biến chứng trong những trường hợp như chấn thương, phẫu thuật.

Hàm lượng Calci thấp chỉ có 1,4 mmol/l giúp an toàn khi sử dụng, ngay cả với những bệnh nhân đang dùng digitalis.

Tác dụng bồi hoàn nhanh, ổn định (không trương nở).

Không gây quá tải tuần hoàn hoặc mất nước ngoại bào.

Tăng chức năng bài tiết của thận.

Không tồn trữ trong cơ thể.

Không ảnh hưởng đến sự phân loại nhóm máu, thử nghiệm chéo và sự đông máu.

Tránh các nguy cơ nhiễm bệnh do truyền máu.

Cơ chế tác dụng:

Gelatin là một dung dịch đẳng trương và đồng áp suất thẩm thấu keo chứa 3% chuyển hóa chất của gelatin và acid succinic. Gelatin đã được sử dụng thay thế thể tích huyết tương , trong điều trị hạ kali máu thuốc tạo ra sự gia tăng đáng kể về thể tích máu, cung lượng tim, đột quỵ, tăng huyết áp…

Dược động học

Thời gian bán hủy là khoảng 4 giờ, với phần lớn liều dùng được thải trừ qua bài tiết qua thận trong vòng 24 giờ.

Tương kỵ

Các tương kỵ có thể xảy ra khi trộn chung với các thuốc khác.

Bảo quản

Nơi khô, tránh ánh sáng, nhiệt độ dưới 30°C.