- Trang chủ
- Sách y học
- Bệnh học và điều trị đông y
- Viêm sinh dục nữ: điều trị bằng y học cổ truyền
Viêm sinh dục nữ: điều trị bằng y học cổ truyền
Trong phạm vi bài này bao gồm tất cả các tên được phân loại theo màu sắc, tính chất, dịch tiết như Bạch đới, Hoàng đới, Bạch dâm, Bạch băng, Thanh đới, Bạch trọc, Xích đới, Hắc đới, Xích bạch đới, Ngũ sắc đới.
Biên tập viên: Trần Tiến Phong
Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương
Bạch đới
Thể Tỳ hư:
Phép trị: Sơ Can giải uất, kiện Tỳ.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Hoàn đới thang (Phó thanh chủ nữ khoa) gồm Bạch truật, Đảng sâm, Cam thảo, Thương truật, Bạch thược, Sài hồ, Trần bì, Xa tiền tử, Kinh giới (sao đen).
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Bạch truật |
Kiện Tỳ táo thấp |
Quân |
Đảng sâm |
Bổ tỳ kiện vị, ích khí sinh tân |
Thần |
Cam thảo |
Ôn trung, điều hòa các vị thuốc |
Sứ |
Thương truật |
Kiện tỳ táo thấp |
Thần |
Bạch thược |
Liễm âm, dưỡng huyết, bình can |
Thần |
Sài hồ |
Phát tán phong nhiệt, giải uất |
Quân |
Trần bì |
Kiện tỳ, táo thấp, hóa đàm |
Tá |
Xa tiền tử |
Thanh nhiệt, lợi niệu |
Tá |
Kinh giới (sao đen) |
Phát hãn, khu phong |
Tá |
Thể Thận hư:
Phép trị: Bổ Thận, tráng dương, ích tinh.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Nội bổ hoàn gồm Lộc nhung, Thỏ ty tử, Nhục thung dung, Hoàng kỳ, Quế nhục, Phụ tử chế, Tang phiêu tiêu, Bạch tật lê, Phục thần, Sa tật lê, Tử uyển nhung. Tán bột làm hoàn. Ngày uống 8 - 12g với rượu hâm ấm, uống trước bữa ăn.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Lộc nhung |
Bổ thận dương, bổ tinh huyết |
Quân |
Thỏ ty tử |
Bổ can thận, cố tinh |
Tá |
Nhục thung dung |
Ôn bổ thận dương, nhuận trường |
Tá |
Hoàng kỳ |
Bổ khí, thăng dương khí của tỳ, tiêu viêm |
Thần |
Quế nhục |
Trừ âm hư ở hạ tiêu, bổ mệnh môn hỏa |
Tá |
Phụ tử chế |
Tán hàn, chỉ thống |
Sứ |
Tang phiêu tiêu |
Cố tinh sáp niệu, liễm hãn chỉ đới |
Tá |
Bạch tật lê |
Bình can cố sáp, trừ thấp |
Tá |
Phục thần |
Chỉ kinh quý, an tâm thần |
Tá |
Sa tật lê |
Bình can, khử thấp |
Tá |
Tử uyển nhung |
Khử thấp, chỉ thống, bổ huyết, tiêu đàm |
Tá |
Thể Khí uất:
Phép trị: Sơ Can, lý Tỳ, giải uất, thanh nhiệt.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Tiêu dao tán gồm Đương quy (sao) 30g, Bạch linh 30g, Thược dược (sao rượu) 30g, Sài hồ 30g, Bạch truật (sao) 30g, Chích thảo 16g, Bạc hà, Ổi khương.
Thể Thấp nhiệt:
Phép trị: Thanh nhiệt, hóa thấp.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Long đởm tả can thang gồm Long đởm thảo 4g, Trạch tả 4g, Xa tiền tử 2g, Mộc thông 2g, Sinh địa 2g, Sài hồ 4g, Đương quy 2g, Sơn chi 2g, Hoàng cầm 2g, Cam thảo 2g.
Thể Đàm thấp:
Phép trị: Kiện Tỳ, hóa đàm, táo thấp.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Lục quân tử thang gia vị gồm Đảng sâm 12g, Bạch linh 8g, Bạch truật 8g, Cam thảo 4g, Trần bì 8g, Bán hạ chế 8g, Khiếm thực 12g,, Liên nhục 12g, Kim anh tử 12g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Nhân sâm |
Đại bổ nguyên khí |
Quân |
Bạch linh |
Lợi niệu, thẩm thấp, bổ tỳ |
Tá |
Bạch truật |
Khử ôn, kiện tỳ, táo thấp |
Thần |
Cam thảo |
Cam ôn ích khí, bổ trung hòa vị |
Sứ |
Trần bì |
Kiện tỳ, táo thấp, hóa đàm |
Tá |
Bán hạ chế |
Giáng khí nghịch, tiêu đờm thấp |
Tá |
Khiếm thực |
Bổ thận kiện tỳ, cố tinh sáp niệu |
Tá |
Liên nhục |
Cố tinh, bổ tỳ, dưỡng tâm |
Tá |
Kim anh tử |
Cố tinh, sáp niệu |
Tá |
Thể Hư hàn:
Phép trị: Thăng dương, hòa vị, ích tinh.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Cố chân thang (Đông Viên Phương) gồm Sài hồ 40g, Chích thảo 6g, Đảng sâm 12g, Càn khương 8g, Trần bì 12g, Hoàng cầm 12g, Quỳ hoa 8g, Uất lý nhân 8g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Sài hồ |
Phát tán phong nhiệt, giải uất |
Quân |
Chích thảo |
Ôn trung, điều hòa các vị thuốc |
Sứ |
Đảng sâm |
Bổ tỳ, kiện vị, ích khí |
Thần |
Can khương |
Ôn trung, trục hàn, hồi dương, thông mạch |
Quân |
Trần bì |
Kiện tỳ, lý khí, hóa đàm |
Tá |
Hoàng cầm |
Giải độc tiêu thũng |
Tá |
Quỳ hoa |
Khai uất, giải độc |
Tá |
Uất lý hoa |
Khai uất, lý khí |
Tá |
Thể Hư nhiệt:
Phép trị: Tư âm, thanh nhiệt.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Sài cầm tứ vật thang (Hòa tễ cục phương) gồm Sinh địa 20g, Đương quy 8g, Xuyên khung 12g, Bạch thược 12g, Sài hồ 12g, Hoàng cầm 8g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Sinh địa |
Bổ âm, thanh nhiệt, lương huyết |
Thần |
Đương quy |
Bổ huyết, hoạt huyết, điều kinh |
Tá |
Xuyên khung |
Hành khí, hoạt huyết, giảm đau |
Tá |
Bạch thược |
Liễm âm, dưỡng huyết, bình can |
Tá |
Sài hồ |
Phát tán phong nhiệt, giải uất |
Quân |
Hoàng cầm |
Giải độc, tiêu thũng |
Quân |
Thể Phong hàn:
Phép trị: Ôn tán hàn tà.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Ngô thù du gia vị (Chứng trị chuẩn thằng) gồm Đương quy 8g, Nhục quế 8g, Ngô thù du 8g, Đơn bì 8g, Bán hạ 8g, Mạch môn 8g, Phòng phong 4g, Tế tân 4g, Can khương 4g, Phục linh 4g, Mộc hương 4g, Chích thảo 4g, Cao bản 4g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Đương quy |
Bổ huyết, hoạt huyết, điều kinh |
Quân |
Nhục quế |
Bổ hỏa mệnh môn, dẫn hỏa quy nguyên, trừ hàn tích |
Thần |
Ngô thù du |
Ôn trung, tán hàn, giải uất |
Quân |
Đơn bì |
Tả phục hỏa, bình tứ hỏa |
Tá |
Bán hạ |
Hóa đờm, giáng nghịch, trừ thấp |
Tá |
Mạch môn |
Thanh tâm, nhuận phế, chỉ khái |
Tá |
Phòng phong |
Phát biểu, trừ thấp |
Tá |
Tế tân |
Tán phong, hành thủy khí, khai khiếu |
Tá |
Can khương |
Ôn trung, trục hàn, hồi dương, thông mạch |
Tá |
Phục linh |
Hành thủy, lợi thấp nhiệt |
Tá |
Mộc hương |
Hành khí, kiện tỳ, khai uất, giải độc |
Tá |
Chích thảo |
Ôn trung, điều hòa các vị thuốc |
Sứ |
Cao bản |
Tán phong hàn |
Tá |
Bạch băng
Thể Hư tổn:
Phép trị: Ôn bổ cố sáp.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Ký tế đơn (Phụ khoa bất tạ) gồm Lộc giác sương, Thạch xương bồ, Long cốt. Ích trí nhân, Đương quy, Bạch linh, Viễn chí, Hoài sơn.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Lộc giác sương |
Bổ tinh huyết, tán ứ, tiêu viêm |
Thần |
Thạch xương bồ |
Khai khiếu, hóa đàm, giải độc, tán phong |
Tá |
Long cốt |
Thu liễm cố sáp |
Quân |
Ích trí nhân |
Ôn thận tỳ dương, sáp niệu |
Tá |
Đương quy |
Bổ huyết, điều kinh |
Quân |
Bạch linh |
Hành thủy lợi thấp |
Tá |
Viễn chí |
Hóa đàm, tán uất |
Tá |
Hoài sơn |
Bổ tỳ vị, ích phế, bổ thận |
Tá |
Thể Thấp nhiệt:
Phép trị: Thanh nhiệt, hóa thấp.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Gia vị nhị diệu tán gồm Hoàng bá 10g, Thương truật 12g, Đương quy 12g, Quy bản 15g, Ngưu tất 10g, Phòng kỹ 12g, Tỳ giải 6g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Hoàng bá |
Tả tướng hỏa, thanh thấp nhiệt ở hạ tiêu |
Quân |
Thương truật |
Ôn trung, hóa đàm |
Quân |
Đương quy |
Dưỡng huyết, hoạt huyết |
Thần |
Quy bản |
Tư âm tiềm dương |
Tá |
Ngưu tất |
Hành huyết, tán ứ, lợi thấp |
Tá |
Phòng kỷ |
Thanh thấp nhiệt ở huyết phận, lợi thủy trừ thấp |
Tá |
Tỳ giải |
Thẩm thấp, lợi niệu, kiện tỳ |
Tá |
Thể Khí uất:
Phép trị: Giải uất, thông khí.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Trầm hương giáng khí (Chứng trị chuẩn thằng) gồm Trầm hương, Chân giáng hương, Hổ kinh cốt, Nhân sâm, Quỷ tiền, Long đởm thảo. Mỗi thứ 3 chỉ tán bột, trộn vào 5 chỉ Hùng hoàng, 1 chỉ Xạ hương, trộn mật ong với nước Nhũ hương nấu sôi.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Trầm hương |
Giáng khí, bổ nguyên dương, hạ đàm |
Quân |
Chân giáng hương |
Trợ khí, trừ đàm |
Thần |
Hổ kinh cốt |
Thông khí, bổ thận, tráng dương |
Tá |
Nhân sâm |
Đại bổ nguyên khí, chỉ huyết, sinh tân dịch |
Quân |
Quỷ tiễn |
|
Tá |
Long đởm thảo |
Thanh can, trừ thấp nhiệt |
Tá |
Hùng hoàng |
Giải độc, sát trùng |
Tá |
Xạ hương |
Khai khiếu, thông kinh lạc |
Sứ |
Nhũ hương |
Điều khí hòa huyết |
Thần |
Xích bạch đới
Thể Thấp nhiệt:
Phép trị: Thanh nhiệt, hóa thấp.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Tam bổ hoàng (Nữ khoa chuẩn thằng) gồm Hoàng liên (sao) 8g, Hoàng cầm (sao) 8g, Hoàng bá (sao) 8g, Sơnn chi 8g. Tán bột làm hoàn, ngày uống 8 - 16 g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Hoàng liên (sao) |
Thanh nhiệt, táo thấp |
Quân |
Hoàng cầm (sao) |
Lương huyết, thanh thấp nhiệt |
Thần |
Hoàng bá (sao) |
Tư âm, thanh nhiệt, táo thấp |
Thần |
Sơn chi |
Hành huyết, giảm đau |
Tá |
Thể Hư nhiệt:
Phép trị: Tư âm, thanh nhiệt.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Tứ vật gia Cầm tiên (Nữ khoa chuẩn thằng) gồm Hoàng liên 20g, Hoàng cầm 20g, Bạch thược 10g, Thục địa 10g, Đương quy 10g, Xuyên khung 10g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Đương quy |
Tân khổ, cam ôn, vào Tâm Tỳ |
Quân |
Thục địa |
Cam, ôn, nhập Tâm Thận. Bổ huyết, lương huyết |
Thần |
Xuyên khung |
Tân ôn. Hoạt huyết |
Sứ |
Bạch thược |
Toan, hàn, nhập Can Tỳ Tâm |
Tá |
Hoàng liên |
Thanh Tâm huyết nhiệt |
Tá |
Hoàng cầm |
Thanh Can huyết nhiệt |
Tá |
Thể Hư hàn:
Phép trị: Thăng dương, ích khí, ôn trung.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Bổ trung ích khí thang (Đông Viên) gồm Hoàng kỳ (chích mật) 4g, Đảng sâm 4g, Quy thân (sao rượu) 4g, Chích thảo 2g, Bạch truật (sao) 1g, Trần bì 1g, Thăng ma 1g, Sài hồ 1g, Sinh khương 4g, Đại táo 2 quả.
Xích bạc đới
Thể Thấp nhiệt:
Phép trị: Hóa thấp, thanh nhiệt.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Bát tiên ẩm (Sản khoa phát mộng) gồm Thổ phục linh, Bạch linh, Trần bì, Đương quy, Kim ngân hoa, Xuyên khung, Đại hoàng.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Thổ phục linh |
Lợi thấp, thanh nhiệt |
Quân |
Bạch linh |
Trừ thấp, lợi thủy, bổ tỳ vị |
Quân |
Trần bì |
Kiện tỳ, lý khí, táo thấp |
Tá |
Đương quy |
Bổ huyết, hoạt huyết, điều kinh |
Thần |
Kim ngân hoa |
Thanh nhiệt giải độc |
Tá |
Xuyên khung |
Hành khí, hoạt huyết, giảm đau |
Sứ |
Đại hoàng |
Hạ tích trệ |
Tá |
Thể Huyết ứ:
Phép trị: Hóa ứ, thông huyết.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Đào nhân tán (Chứng trị chuẩn thằng) gồm Đào nhân 2g, Đơn bì 2g, Ngưu tất 2g, Trạch lan 2g, Xích thược 2g, Đương quy 2g, Đảng sâm 4g, Bán hạ 2g, Quế tâm 2g, Xuyên khung 2g, Sinh địa 2g, Bồ hoàng 2g, Cam thảo 2g, Gừng 2g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Đào nhân |
Phá huyết ứ, trục ứ, nhuận táo |
Quân |
Đương quy |
Bổ huyết, hoạt huyết, điều kinh |
Quân |
Xuyên khung |
Hành khí, hoạt huyết, giảm đau |
Tá |
Sinh địa |
Tư âm bổ huyết |
Thần |
Ngưu tất |
Hành huyết tán ứ, tiêu ung, lợi thấp |
Tá |
Xích thược |
Thanh nhiệt, lương huyết, điều kinh |
Tá |
Đảng sâm |
Bổ tỳ, kiện vị, ích khí, sinh tân |
Tá |
Đơn bì |
Lợi thủy, hóa thấp |
Tá |
Trạch lan |
Thanh nhiệt, giải độc |
Tá |
Bán hạ |
Giáng khí nghịch, tiêu đờm thấp |
Tá |
Bồ hoàng |
Hành huyết, chỉ thống |
Tá |
Quế tâm |
Tán hàn |
Tá |
Gừng |
Ôn trung |
Tá |
Cam thảo |
Ôn trung. Điều hòa các vị thuốc |
Sứ |
Thể Khí uất:
Phép trị: Lý khí, giải uất.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Tiêu dao tán (xem Bạch đới).
Thể Hư hàn:
Phép trị: Ôn dương, bổ hư.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Thanh đới thang (thích hợp với Tỳ dương hư) gồm Sinh Sơn dược 30g, sinh Long cốt 18g, sinh Mẫu lệ 18g, Cam thảo 4g, Hải phiêu tiêu 12g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Sinh sơn dược |
Bổ tỳ vị, ích phế, bổ thận, chỉ tả |
Quân |
Sinh long cốt |
Thu liễm, cố sáp |
Quân |
Sinh mẫu lệ |
Thanh nhiệt, liễm hãn, tiêu đờm |
Thần |
Cam thảo |
Điều hòa các vị thuốc |
Sứ |
Hải phiêu tiêu |
Liễm hãn, chỉ đới |
Tá |
Bài Lộc nhung tán (thích hợp với Thận dương hư) gồm Lộc nhung, A giao (sao), Ô tặc cốt (đốt ra tro), Đương quy (sao), Bồ hoàng (sao). Tất cả tán bột uống.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Lộc nhung |
Bổ thận dương, bổ tinh huyết |
Quân |
Đương quy |
Bổ huyết, hoạt huyết |
Thần |
A giao |
Tư âm, bổ huyết |
Tá |
Ô tặc cốt |
Chỉ huyết |
Tá |
Bồ hoàng |
Chỉ huyết |
Tá |
Thể Hư nhiệt:
Phép trị: Dưỡng âm, thanh nhiệt.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Tứ vật gia Cầm tiên (xem Xích đới).
Hoàng đới
Thể Thấp nhiệt:
Phép trị: Thanh hỏa, thấp nhiệt, kiện tỳ.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Dịch hoàng thang (Phó thanh chủ nữ khoa) gồm Hoài sơn (sao) 40g, Khiếm thực (sao) 40g, Hoàng bá (sao muối) 8g, Xa tiền tử (sao) 4g, Bạch quả 10 quả.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Hoài sơn |
Bổ tỳ vị, ích phế bổ thận, sinh tân |
Thần |
Hoàng bá |
Tả tướng hỏa, thanh thấp nhiệt |
Quân |
Khiếm thực |
Kiện tỳ, trừ thấp, bổ thận, sáp tinh |
Tá |
Xa tiền tử |
Thanh nhiệt giải độc, tiêu đờm |
Tá |
Bạch quả |
Tiêu đờm, trừ xích bạch đới |
Tá |
Thể Khí hư:
Phép trị: Thăng dương, ích khí, hòa trung.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Bổ trung ích khí thang (xem Xích đới).
Thanh đới
Thể Thấp nhiệt:
Phép trị: Thanh Can, lợi thấp nhiệt.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Tiêu dao tán gia giảm (Phó thanh chủ nữ khoa) gồm Sài hồ 4g, Bạch linh 20g, Bạch thược (sao rượu) 20g, Cam thảo 20g, Nhân trần 12g, Chi tử (sao) 12g, Trần bì 4g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Sài hồ |
Phát tán phong nhiệt, bình can, giải uất |
Quân |
Bạch linh |
Trừ thủy, lợi thấp |
Quân |
Bạch thược |
Liễm âm, dưỡng huyết, bình can |
Thần |
Cam thảo |
Ôn trung hòa vị |
Sứ |
Nhân trần |
Thanh nhiệt, trừ thấp |
Tá |
Chi tử |
Thanh nhiệt tả hỏa, lương huyết, tiêu viêm |
Thần |
Trần bì |
Kiện tỳ, táo thấp, hóa đờm |
Tá |
Thể Hư tổn:
Phép trị: Bổ Can Thận.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Tế âm địa hoàng hoàn (Chứng trị chuẩn thằng) gồm Ngũ vị tử, Mạch môn, Đương quy, Địa hoàng, Thung dung, Sơn thù, Hoài sơn, Câu kỷ tử, Cúc hoa, Ba kích. Lượng bằng nhau. Tán bột làm hoàn. Ngày uống 16 - 20g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Đương quy |
Bổ huyết, hoạt huyết |
Quân |
Địa hoàng |
Tư âm, bổ huyết |
Thần |
Hoài sơn |
Sinh tân, kiện tỳ |
Tá |
Sơn thù |
Bổ can thận, sáp tinh, thông khiếu |
Quân |
Mạch môn |
Thanh tân, nhuận phế, chỉ khái |
Tá |
Ngũ vị tử |
Thanh nhiệt, lương huyết, nhuận táo |
Tá |
Nhục thung dung |
Ôn bổ thận dương, nhuận trường |
Tá |
Cúc hoa |
Thanh nhiệt giải độc |
Tá |
Ba kích |
Ôn thận tráng dương |
Tá |
Câu kỷ tử |
Bổ can thận |
Tá |
Hắc đới
Thể Hỏa nhiệt:
Phép trị: Tiết hỏa.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Lợi hỏa thang (Phó thanh chủ nữ khoa) gồm Đại hoàng 12g, Bạch truật 20g, Bạch linh 12g, Xa tiền tử 12g, Hoàng liên 12g, Chi tử 12g, Tri mẫu 8g, Sinh Thạch cao 20g, Vương bất lưu hành 12g, Lưu ký nô 12g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Đại hoàng |
Hạ tích trệ ở trường vị |
Quân |
Bạch truật |
Kiện tỳ, táo thấp, lợi thủy |
Thần |
Bạch linh |
Hành thủy, lợi thấp nhiệt |
Tá |
Xa tiền tử |
Lợi thủy, trừ đàm |
Tá |
Hoàng liên |
Thanh nhiệt, táo thấp, giải độc |
Quân |
Tri mẫu |
Thanh nhiệt, chỉ khát, nhuận táo |
Tá |
Chi tử |
Thanh nhiệt, tả hỏa, chỉ huyết |
Thần |
Sinh Thạch cao |
Thanh nhiệt, trừ thấp |
Quân |
Thể Thận hư:
Phép trị: Tư âm, ích thận.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Tư thận âm (Nữ khoa chứng trị) gồm Hoàng bá, Thanh diêm, Thăng ma.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Thục địa |
Tư âm, dưỡng huyết |
Quân |
Đương quy |
Bổ huyết, dưỡng huyết |
Thần |
Hoàng bá |
Thanh thấp nhiệt ở hạ tiêu |
Tá |
Sơn du nhục |
Bổ can thận, sáp tinh, thông khiếu |
Tá |
Đới ngũ sắc
Thể Tạng hư:
Phép trị: Bổ hư, cố sáp.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Vị phong tán (Giản dị phương) gồm Đảng sâm (sao), Đương quy, Bạch truật (sao), Xuyên khung, Phục linh, Quế nhục, Mễ cốc. Lượng bằng nhau, tán bột. Mỗi lần dùng 8 - 12g. Thêm gạo 100 hột, sắc uống nóng lúc đói.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Đảng sâm |
Bổ tỳ, kiện vị, sinh tân dịch |
Quân |
Đương quy |
Bổ huyết, hoạt huyết, điều kinh |
Quân |
Xuyên khung |
Hành khí, hoạt huyết |
Thần |
Bạch truật |
Kiện tỳ, táo thấp, liễm hãn |
Tá |
Phục linh |
Trừ thấp, lợi thủy |
Tá |
Quế nhục |
Thông huyết, trừ hàn tích |
Tá |
Mễ cốc |
Kiện tỳ |
Tá |
Thể Thấp nhiệt:
Phép trị: Thanh nhiệt, lợi thấp, tiêu độc.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Giải độc tứ vật thang (Y học nhập môn) gồm Hoàng cầm, Hoàng liên, Hoàng bá, Sinh địa, Chi tử, Đương quy, Bạch thược, Xuyên khung, Thục địa. Mỗi vị đều 4g, sắc uống.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Hoàng cầm |
Thanh thấp nhiệt, giải độc |
Quân |
Hoàng liên |
Thanh can nhiệt, táo thấp, giải độc |
Quân |
Hoàng bá |
Thanh nhiệt, táo thấp ở hạ tiêu |
Quân |
Sinh địa |
Bổ âm, thanh huyết, lương huyết |
Thần |
Chi tử |
Thanh nhiệt, lương huyết, tả hỏa |
Thần |
Đương quy |
Bổ huyết, dưỡng huyết |
Tá |
Bạch thược |
Liễm âm, dưỡng huyết, bình can |
Tá |
Xuyên khung |
Hành khí, hoạt huyết, chỉ thống |
Tá |
Thục địa |
Tư âm, dưỡng huyết, bổ thận |
Tá |
Bạch dâm
Thể Hỏa uất:
Phép trị: Thanh nhiệt, tiết hỏa, khai uất.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Hoàng liên thanh tân ẩm (Tế thế lương thang) gồm Hoàng liên, Sinh địa, Quy thân, Đảng sâm, Phục thần, Táo nhân, Viễn chí, Liên nhục, Chích thảo. Các vị đều có lượng bằng nhau 6 - 8g. Sắc uống.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Đương quy |
Bổ huyết, hoạt huyết, điều kinh |
Quân |
Sinh địa |
Thanh nhiệt lương huyết |
Thần |
Đảng sâm |
Bổ tỳ, kiện vị, sinh tân dịch |
Tá |
Hoàng liên |
Thanh nhiệt, táo thấp, giải độc |
Quân |
Phục thần |
Chỉ kinh quý, an tâm thần |
Tá |
Viễn chí |
Giáng khí, hóa đàm |
Tá |
Liên nhục |
Thanh tâm, kiện tỳ |
Tá |
Chích thảo |
Điều hòa các vị thuốc |
Sứ |
Thể Thận hư:
Phép trị: Bổ Thận khí, ích tinh, cố hạ nguyên.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Cửu long đơn (Nội kinh thập di) gồm Đương quy, Bạch linh, Sơn tra, Câu kỷ tử, Liên nhục, Khiếm thực, Liên hoa tu, Thục địa, Kim anh tử. Tất cả vị đều 120g. Tán bột, làm viên. Ngày uống 12 - 16g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Đương quy |
Bổ huyết, hoạt huyết |
Quân |
Thục địa |
Bổ thận, dưỡng huyết |
Thần |
Bạch linh |
Trừ thấp, lợi thủy, bổ tỳ vị |
Tá |
Sơn tra |
Tiêu thực tích, hành ứ hóa đàm |
Tá |
Liên nhục |
Bổ tỳ, dưỡng tâm, cố tinh |
Tá |
Liên hoa tu |
Sáp tinh, ích thận, thanh tâm, chỉ huyết |
Tá |
Câu kỷ tử |
Bổ can thận |
Tá |
Khiếm thực |
Kiện tỳ, trừ thấp, bổ thận, sáp tinh |
Tá |
Kim anh tử |
Bổ tinh khí |
Tá |
Bạch trọc
Thể Thấp nhiệt:
Phép trị: Thanh nhiệt, hóa độc.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Long đởm tả can thang (xem Bạch đới).
Thể Âm hư hỏa vượng:
Phép trị: Tư âm, thanh hỏa, bổ hư.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Thanh tâm liên tử ẩm gồm Liên nhục 10g, Bạch linh 8g, Chích kỳ 8g, Đảng sâm 12g, Mạch môn (bỏ lõi) 8g, Hoàng cầm 8g, Địa cốt bì 8g, Chích thảo 5g, Xa tiền tử 4g, Đương quy 8g, Bồ hoàng (sao) 8g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Thạch liên tử |
Thanh tâm hỏa, giao tâm thận |
Quân |
Địa cốt bì |
Giáng phế hỏa, thoái hư nhiệt, chỉ đạo hãn |
Thần |
Hoàng cầm |
Thanh thấp nhiệt, lương huyết, giải độc |
Thần |
Phục linh |
Lý khí, hóa đàm |
Tá |
Xa tiền tử |
Thanh nhiệt, lợi thủy |
Tá |
Mạch môn |
Thanh tâm nhuận phế, trừ phiền nhiệt |
Tá |
Đảng sâm |
Bổ tỳ, ích khí, sinh tân |
Tá |
Chích kỳ |
Bổ khí, cố biểu, tiêu độc |
Tá |
Đương quy |
Bổ huyết, dưỡng huyết |
Tá |
Bồ hoàng |
Thanh nhiệt, hoạt huyết |
Tá |
Chích thảo |
Ôn trung, hòa vị |
Sứ |
Thể Thận hư:
Phép trị: Thanh nhiệt, hóa thấp. Bổ Thận hư.
Bài thuốc sử dụng:
Bài Tỳ giải phân thanh ẩm (kết hợp với bài Lục vị hoàn) gồm Tỳ giải, Ô dước, Ích trí nhân (sao muối), Thạch xương bồ (sao muối). Lượng bằng nhau. Tán bột. Mỗi ngày uống 12g. Uống ấm, lúc đói.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc |
Tác dụng Y học cổ truyền |
Vai trò |
Tỳ giải |
Thẩm thấp, lợi niệu, kiện tỳ |
Quân |
Ô dước |
Ôn thận khí, ấm trung tiêu |
Thần |
Ích trí nhân |
Ôn tỳ, ấm thận, sáp tinh |
Thần |
Thạch xương bồ |
Khai khiếu, hóa đàm, giải độc, trừ thấp |
Tá |
Điều trị bằng châm cứu
Nguyên tắc điều trị
Điều trị triệu chứng.
Hư bổ toàn thân.
Cách chọn huyệt
Chọn huyệt trên mạch Nhâm, mạch Đốc và 3 kinh âm ở chân.
Huyệt chủ: Đới mạch, Bạch hoàn du, Khí hải, Tam âm giao.
Nếu Thấp nhiệt: Hành gian, Ăm lăng tuyền.
Nếu Thấp hàn: Quan nguyên, Túc tam lý.
Nếu Hư chứng: Bổ Tỳ: Tỳ du, Thái bạch, Phong long.
Bổ Thận: Thận du, Thái khê, Phi dương.
Kỹ thuật châm:
Thấp nhiệt: Châm tả không cứu.
Đàm thấp: Châm bình bổ, bình tả.
Hư chứng: Châm hoặc cứu bổ.
Bài viết cùng chuyên mục
Bệnh học ngoại cảm lục dâm: hội chứng nhiệt nhập tâm bào
Tâm bào lại là ngoại vệ của Tâm, bảo vệ cho Thiếu âm quân hỏa, Do đó, dù ngoại tà là loại gì, khi vào đến quyết âm gây bệnh thì hội chứng của nó sẽ biểu hiện mang thuộc tính của phong, của Hỏa.
Bệnh học ngoại cảm lục dâm: vị nhiệt úng thịnh
Nhiệt tà phạm Vị làm tiêu hao tân dịch, khô khát, lở miệng, tiểu sẻn. Đồng thời, nhiệt tà làm bức huyết, chảy máu răng miệng, Vị lạc với Tâm, Thần minh nên gây bức rức, cuồng sảng.
Bệnh học ngoại cảm lục dâm: tỳ vị thấp nhiệt
Ngoài tính chất của thử (nhiệt) tà là làm hao khí, tổn hao tân dịch và thấp tà làm trở trệ hoạt động của khí đưa đến ngăn trở hoạt động công năng của Ty Vị và làm hao tổn tân dịch của Vị
Bệnh học ngoại cảm lục dâm: hàn thấp khốn tỳ
Ngoài tính chất hàn tà làm dương khí tụ lại, thấp tà làm cản trở hoạt động của khí đưa đến ngăn trở công năng hoạt động của Tỳ Vị.
Bệnh học ngoại cảm lục dâm: đại trường hàn kết
Tính chất của Hàn tà là làm cho khí tụ lại khiến công năng truyền tống phân của Đại trường bị ngưng trệ, Ngoài ra, trên lâm sàng còn có những biểu hiện của Hàn khí như mặt trắng, sợ lạnh, tay chân mát.
Bệnh học ngoại cảm lục dâm: thấp nhiệt đại trường
Tính chất nhiệt tà làm tổn khí và hao tân dịch. Tính chất của Nhiệt tà làm trở trệ khí, Khi 2 yếu tố này liên kết nhau thì 1 yếu tố gây bạo chú, ói ỉa, 1 yếu tố gây trở trệ như mót rặn.
Bệnh học ngoại cảm lục dâm: nhiệt kết đại trường
Nhiệt tà có tính chất tổn khí và hao tân dịch, do đó sẽ ảnh hưởng đến chức năng truyền tống của phủ Đại trường cũng như hao tổn âm dịch của phủ Đại trường.
Bệnh học ngoại cảm lục dâm: táo khí thương phế
Táo tà là dương tà có tính chất làm thương tổn âm dịch của Phế, do đó khi Phế âm bị thương tổn thì Phế khí cũng bị thương tổn theo.
Bệnh học ngoại cảm lục dâm: phong nhiệt phạm phế
Nhiệt tà là dương tà có tính chất làm hao khí và tổn âm dịch. Đồng thời, Phong và Nhiệt tà lại có tính chất tương trợ cho nhau nên thể bệnh rất mạnh, lúc đó nhiệt làm bức huyết.
Bệnh học ngoại cảm lục dâm: phong hàn thúc phế
Phong là dương tà có đặc điểm biến hóa nhanh, là nhân tố hàng đầu của mọi bệnh, và thường kết hợp với các tà khác để gây bệnh.
Bệnh học ngoại cảm lục dâm: hàn trệ can mạch
Kinh Can, trong lộ trình ở vùng bẹn, vòng quanh bộ phận sinh dục, qua bụng dưới tản ra 2 bên chânm hàn tà xâm phạm Can mạch làm kinh khí ngưng trệ nên có biểu hiện đau bụng, sán khí.
Bệnh học ngoại cảm lục dâm: can đởm thấp nhiệt
Đau vùng hông sườn hoặc các triệu chứng ở bộ phận sinh dục, vùng quản lý của Can mang tính chất Thấp và Nhiệt.
Băng lậu: huyết ở âm đạo ra nhiều hoặc lai rai không dứt
Băng lậu có cùng gốc nhưng thể hiện chứng trạng có khác nhau, nếu băng lậu lâu ngày không cầm, thế bệnh nặng dần sinh ra băng.
Bế kinh: điều trị bằng y học cổ truyền
Phần nhiều là âm huyết bất túc, huyết hư do mất máu nhiều, đổ mồ hôi trộm, phòng lao, sinh đẻ nhiều hoặc Tỳ Vị hư yếu nên không sinh huyết hoặc trùng tích.
Thống kinh: điều trị bằng y học cổ truyền
Đau bụng kinh là sự ngăn trở vận hành khí và huyết. Vì kinh nguyệt là do huyết hóa ra, huyết lại tùy vào khí để vận hành, do đó khi khí huyết hòa thuận, sung túc thì không gây đau bụng khi hành kinh.
Kinh nguyệt ít: điều trị bằng y học cổ truyền
Tạng Thận khai khiếu ở tiền âm, hậu âm lại là chủ tể của cơ quan sinh dục, cho nên khi các chức năng của các tạng trên rối loạn đều có thể tác động đến chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ.
Kinh nguyệt nhiều: điều trị theo y học cổ truyền
Thận cũng ảnh hưởng rất lớn về nguyệt kinh. Thật vậy, Tâm chủ huyết, Tỳ thống huyết, Can tàng huyết. Mạch Can liên lạc với âm khí, quản lý phần bụng dưới.
Kinh nguyệt không định kỳ: điều trị theo y học cổ truyền
Các nguyên nhân trên làm cho khí huyết của mạch Xung, mạch Nhâm và Bào cung mất điều hòa, mà gây nên những rối loạn chu kỳ kinh nguyệt.
Kinh nguyệt đến sau kỳ: điều trị theo y học cổ truyền
Khí huyết của mạch Xung, mạch Nhâm bắt đầu đầy đủ thịnh vượng thì hành kinh đúng chu kỳ mỗi tháng. Đến trên dưới 49 tuổi thì khí huyết của mạch Xung, mạch Nhâm suy yếu dần.
Kinh nguyệt trước kỳ: nguyên tắc điều trị theo y học cổ truyền
Đối với người phụ nữ thì bào cung là khí quan riêng biệt, chuyên chủ việc kinh nguyệt và hệ bào, nơi phát nguồn của mạch Xung, mạch Nhâm.
Bệnh chứng tâm tiểu trường
Tâm huyết uất trệ là bệnh cảnh đặc biệt do 1 biểu hiện thực chứng trên nền tảng hư chứng. Đó là cơ thể có sẵn khí hư hoặc dương hư sinh ra đờm trọc, đờm trọc ngưng tụ làm ảnh hưởng đến sự vận hành chu lưu toàn thân của Huyết.
Bệnh học và điều trị ngoại cảm ôn bệnh
Khí cũng là dạng vật chất cơ bản để tạo thành và duy trì sự sống của con người. Nó tồn tại trong các tổ chức tạng phủ và thông qua các hoạt động cơ năng của tạng phủ để phản ảnh ra ngoài.
Đởm lạc kết thạch, cảm nhiễm (sỏi và viêm đường dẫn mật)
Sỏi đường mật cần được chẩn đoán phân biệt với u đầu tuỵ, viêm tuỵ mạn thể tắc mật, ung thư bóng Vater, viêm vi quản mật tiên phát và những trường hợp hoàng đản.
Y học cổ truyền động kinh (đông y)
Đặc điểm chủ yếu của bệnh là lên cơn đột ngột, ngắn và tái phát nhiều lần, có những rối loạn về ý thức, cảm giác và chức năng thần kinh thực vật, giữa 2 cơn hoạt động của cơ thể là bình thường.
Đường niệu bệnh, tiêu khát (đái tháo đường)
Phiền khát uống nhiều, uống không giảm khát, miệng khô lưỡi ráo, cấp táo hay giận, bức nhiệt tâm phiền, niệu phiền lượng nhiều hoặc đại tiện táo kết, mạch huyền sác hoặc hoạt sác.
Y học cổ truyền đau dây thần kinh tọa
Đau dây thần kinh tọa được định nghĩa là một hội chứng thần kinh có đặc điểm chủ yếu là đau dọc theo lộ trình của dây thần kinh tọa và các nhánh của nó, nguyên nhân thường do bệnh lý đĩa đệm ở phần thấp của cột sống.
Y học cổ truyền đại tràng kích thích (đông y)
Đau bụng với cảm giác quặn thắt và giảm sau khi đi xong, bệnh nhân thường táo bón hoặc xen kẽ với tiêu chảy và tiêu chảy nếu có thường xảy ra sau khi ăn phải một số thức ăn.
Y học cổ truyền suy nhược mãn tính
Do mắc bệnh lâu ngày, làm cơ thể suy yếu, Thận âm, Thận dương suy, Thận âm suy hư hỏa bốc lên, Thận dương suy chân dương nhiễu loạn ở trên.
Y học cổ truyền hen phế quản (đông y)
Có thể có triệu chứng báo hiệu hắt hơi, sổ mũi, ho khan, tức ngực, Chủ yếu khó thở thì thở ra, cơn nặng phải ngồi chống tay, há miệng thở, cơn có thể kịch phát hoặc liên tục.
Hư lao: suy nhược cơ thể
Tâm quí kiên vong, huyền vựng, sắc mặt gầy bệch, khí đoản gầy gò, ngủ hay mơ, dễ tỉnh giấc,ăn không ngon miệng, hoặc bụng đau tiện lỏng, lưỡi nhợt, rêu trắng, mạch tế nhược.
Y học cổ truyền liệt mặt nguyên phát (đông y)
Sau khi rời thân não, dây thần kinh mặt, có kèm theo dây phụ Wrisberg, động mạch và tùng tĩnh mạch, chạy xuyên qua xương đá trong một ống xương: vòi Fallope.
Ngải tư bệnh (HIV, AIDS)
Chính khí hư dễ dẫn đến ngoại tà, tà độc phục cảm và dẫn đến chính hư tà thực thì bệnh tình càng trở nên nghiêm trọng và dẫn đến tử vong.
Ngân tiết bệnh (bệnh vẩy nến)
Về điều trị, hiện nay còn rất nhiều khó khăn, chưa có phương pháp nào chữa khỏi bệnh vẩy nến nhưng có nhiều phương pháp làm sạch tổn thương vẩy nến bằng các thuốc tân dược.
Y học cổ truyền mỡ máu tăng cao
Do mỡ dạng hoà tan trong huyết tương hoặc kết hợp mỡ hòa tan với albumin để vận chuyển đi toàn thân gọi là chứng mỡ.
Y học cổ truyền nhiễm trùng tiết niệu (đông y)
E. Coli chiếm 80% trong các nhiễm trùng tiểu không do thủ thuật niệu khoa, không do bất thường giải phẫu học hệ niệu và không do sỏi.
Nhũ nham: ung thư vú
Tâm phiền táo trằn trọc, mặt mắt đỏ, đau vú dữ dội, chất lưỡi đỏ có nhiều ban đỏ ứ huyết, lưỡi thường không rêu, mạch huyền sác.
Y học cổ truyền nhược năng tuyến giáp (viêm tuyến giáp Hashimoto)
Nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh của nó là tinh thần uất ức kéo dài, tình chí thất thường, can mất điều hoà dẫn đến can khí uất kết, khí trệ huyết ứ.
Niệu lạc kết thạch (sỏi niệu quản)
Bản chất bệnh tương đối phức tạp, thường có liên quan chặt chẽ giữa yếu tố bản tạng với nguyên sinh bệnh vùng tiết niệu.
Phân loại thuốc y học cổ truyền
Thuốc thanh nhiệt là nhóm thuốc có tác dụng thanh nhiệt giáng hoả, thanh nhiệt lương huyết và thanh nhiệt giải độc.
Phế nham (ung thư phế quản)
Phế nham thời kỳ sau: dùng các thuốc tây y không hiệu qủa; điều trị thuốc Trung y lại thấy không ít bệnh nhân tiến triển đột biến tốt, thời gian sống thêm tương đối dài.
Quá mẫn tính tử ban (viêm thành mạch dị ứng)
Đa phần là phát ban, có kèm theo sốt. Nếu như sau dùng thuốc mà dẫn đến quá mẫn thì thường có nốt ban đỏ thẫm to, phạm vi rộng.
Y học cổ truyền rối loạn hấp thu (đông y)
Tiêu phân mỡ 10 - 40 g/ngày, sinh thiết ruột non cho thấy dãn nở hệ bạch dịch và lacteat trong lớp lamina propia, các nhung mao có hình như dùi trống.
Rối loạn kinh nguyệt: sinh lý bệnh và cơ chế bệnh sinh theo y học cổ truyền
Rối loạn kinh nguyệt là những biểu hiện bất thường của kinh nguyệt về thời gian, tần số và lượng máu mất trong ngày hành kinh, cùng với những triệu chứng khác kèm theo.
Y học cổ truyền sốt bại liệt (đông y)
Người là nguồn bệnh duy nhất của virus bại liệt. Người bệnh không có biểu hiện lâm sàng, người bị thể nhẹ, thể không liệt là nguồn lây lan quan trọng nhất.
Y học cổ truyền tai biến mạch não
Về tạng phủ mắc bệnh, các học giả Đông y đều cho rằng sách Nội kinh nói Đại nộ tắc hình khí tuyệt mà huyết tràn lên trên, và “huyết khí cùng thượng nghịch.
Tâm giao thống (xơ vữa động mạch vành)
Ngực đầy tức, đau trước ngực tâm quí, đoản khí, sắc mặt nhợt nhạt, gầy gò, vô lực, sợ lạnh, chi lạnh, tự hãn, ngủ không yên, ăn kém, tiểu tiện trong dài, đại tiện lỏng nát, lưỡi bệu nhợt mềm.
Y học cổ truyền tăng huyết áp
Ở châu Âu và Bắc Mỹ tỷ lệ người lớn mắc bệnh từ 15-20%. Theo một công trình của Tcherdakoff thì tỷ lệ này là 10-20%. Ở Việt Nam tỷ lệ người lớn mắc bệnh tăng huyết áp là 6-12%.
Y học cổ truyền thấp tim tiến triển
Tức ngực tâm quí, suyễn khái khí súc, hông sườn chướng đau, thiện án; đàm đa sắc trắng, thậm chí có bọt sắc hồng.
Y học cổ truyền thiếu máu cơ tim
Bệnh cơ tim thiếu máu có thể xuất hiện với bệnh cảnh đau ngực (với rất nhiều mức độ khác nhau) hoặc không có biểu hiện lâm sàng.
Y học cổ truyền thiếu máu huyết tán miễn dịch
Nguyên nhân chủ yếu là tiên thiên bất túc lại phục cảm thấp nhiệt, ngoại tà hoặc do tỳ vị hư tổn thấp trọc nội sinh, uất mà hóa ứ.
Y học cổ truyền thoái hóa khớp xương
Thoái hóa khớp là bệnh của toàn bộ thành phần cấu tạo khớp như sụn khớp, xương dưới sụn, bao hoạt dịch, bao khớp, thường xảy ra ở các khớp chịu lực nhiều.
Thoát cốt thư: viêm tắc động mạch chi
Giải phẫu bệnh lý: thấy lòng động mạch hẹp, thành dày lên, soi thấy trắng cứng, lớp cơ và nội mạc dày lên, có máu cục dính hay máu cục đã xơ hóa dính chặt vào thành động mạch.
Thống phong (bệnh goutte)
Để cân bằng, hàng ngày acid uric được thải trừ ra ngoài, chủ yếu theo đường thận và một phần qua đường phân cùng với các đường khác 200 mg.
Tiết niệu lạc cảm nhiễm (viêm đường tiết nệu)
Pháp chữa: kiện tỳ bổ thận, chính tả song giải vừa phù chính vừa khu tà, phù chính sẽ có tác dụng khu tà, khư tà sẽ nâng cao khả năng phù chính, công bổ kiêm dùng.
Tiết niệu kết thạch (sỏi hệ thống tiết niệu)
Xét nghiệm nước tiểu có vi khuẩn niệu, tế bào mủ; định lượng can - xi niệu, systin niệu, axit uric niệu và tồn cặn oxalat, phosphat... Nếu có protein niệu là có viêm thận - bể thận.
Tim mạch và phong thấp nhiệt tý (thấp tim)
Viêm tim có thể gây tử vong, nhưng thường là để lại các di chứng ở van tim mà chủ yếu là van 2 lá và/hoặc van động mạch chủ.
Y học cổ truyền ung thư cổ tử cung (cổ tử cung nham)
Điều trị bệnh vừa phối hợp thuốc uống trong, vừa phối hợp dùng ngoài, nâng cao chức năng miễn dịch của cơ thể, phù chính, bồi bản, tiêu lưu kháng nham.
Vị nham: ung thư dạ dày
Bản chất bệnh thuộc về bản hư tiêu thực, phương pháp trị liệu thường phải kết hợp chặt chẽ giữa phù chính với trừ tà, nhằm kéo dài đời sống.
Y học cổ truyền viêm đại tràng mạn
Gần đây, khi xét nghiệm huyết thanh của một số bệnh nhân, người ta thấy có kháng thể kháng đại tràng nên người ta cho rằng bệnh có liên quan đến phản ứng tự thân miễn dịch.
Y học cổ truyền viêm gan mạn tính hoạt động
Viêm gan cấp tính điều trị không triệt để hoặc không được điều trị, bệnh tà lưu lại ở cơ thể, thấp nhiệt tích tụ ở can tỳ hoặc trung tiêu, khí cơ uất trệ, tạng phủ hư tổn, khí - huyết bất túc nặng hơn.
Y học cổ truyền viêm gan mạn (đông y)
Do ăn uống không điều độ, lao lực quá mức, kết hợp với uống rượu khiến cho công năng tiêu hóa của Tỳ Vị bị rối loạn sinh ra thấp.
Y học cổ truyền viêm khớp dạng thấp
Viêm khớp dạng thấp là một bệnh mạn tính được coi là một bệnh tự miễn quan trọng thứ hai trong nhóm các loại bệnh tự miễn (sau bệnh Lupus đỏ hệ thống) và là bệnh quan trọng nhất trong nhóm bệnh khớp do Thấp.
Viêm khớp phong thấp tính (viêm khớp dạng thấp tiến triển)
Bản chất bệnh là phản ứng tự kháng nguyên - kháng thể, yếu tố thấp là một IgM; yếu tố thấp chiếm đa số ổ 80% các trường hợp, còn kháng thể kháng nhân chiếm 20%.
Y học cổ truyền viêm loét dạ dày tá tràng
Loét dạ dày tá tràng là một bệnh khá phổ biến, với chừng 5 - 10% dân số có viêm loét dạ dày tá tràng trong suốt cuộc đời mình và nam giới hay gặp gấp 4 lần nữ giới .
Y học cổ truyền viêm não tủy cấp (hội chứng não cấp)
Tà phạm vệ khí (thể não)Phát sốt, sợ rét hoặc không, đau đầu, miệng khát, phiền táo, cổ cứng, co giật, đầu và rìa lưỡi đỏ, rêu lưỡi trắng mỏng hoặc vàng mỏng; mạch phù sác.
Y học cổ truyền viêm màng não do não mô cầu
Khả năng kháng thuốc của màng não cầu rất mạnh, ngoài khả năng kháng lại hầu hết các thuốc kháng sinh thông thường.
Y học cổ truyền viêm phế quản (đông y)
Có thể gặp viêm phế quản cấp ở mọi lứa tuổi, nhưng chủ yếu là ở trẻ em và người cao tuổi. Thường gặp viêm phế quản cấp khi trời lạnh hoặc khi thay đổi thời tiết đột ngột.
Y học cổ truyền viêm teo niêm mạc dạ dày mạn tính
Viêm teo niêm mạc dạ dày mạn tính là bệnh danh của y học hiện đại. Y học cổ truyền thường mô tả chứng bệnh này trong các phạm trù.
Y học cổ truyền viêm thận tiểu cầu thận cấp tính
Viêm thận cấp tính không phải do các nguyên nhân viêm nhiễm trực tiếp kể trên gây nên, mà là sau viêm nhiễm do phản ứng miễn dịch phức hợp giữa kháng nguyên.
Y học cổ truyền viêm tiểu cầu thận mạn tính
Y học cổ truyền mô tả bệnh viêm cầu thận mạn tính trong chứng: thủy thũng, niệu huyết, yêu thống; thời kỳ sau thường là phạm trù hư lao.
Y học cổ truyền xơ gan (đông y)
Hình ảnh lâm sàng của xơ gan xuất phát từ những thay đổi hình thái học sẽ phản ảnh mức độ trầm trọng của tổn thương hơn là nguyên nhân của các bệnh đưa tới xơ gan.
Y học cổ truyền xơ vữa động mạch
Trong một thời gian dài, tiến triển của xơ vữa động mạch rất yên lặng, không triệu chứng và đơn thuần chỉ là những thay đổi về giải phẫu.
Y học cổ truyền với miễn dịch và khả năng kháng khuẩn
Phản ứng miễn dịch bao gồm ; choáng phản vệ loại bỏ protein lạ, mày đay nổi mẩn... cố định các dị nguyên ở vùng viêm không cho lan rộng ra toàn thân.
Y học cổ truyền huyết áp thấp (đông y)
Chứng huyết áp thấp do bất kỳ nguyên nhân nào, theo y học cổ truyền đều thuộc chứng Hư, Nhẹ thì do Tâm dương bất túc, Tỳ khí suy nhược, nặng thì thuộc thể Tâm.
Y học cổ truyền chứng bất lực (đông y)
Ngoài vai trò của tủy sống đáp ứng lại kích thích cường dương bằng sờ mó còn có vai trò quan trọng của não bộ trong việc điều hòa các kích thích thông qua phản xạ tủy.
Chữa chứng nấc cụt
Kích thích mũi họng bằng kéo lưỡi, nâng lưỡi gà bằng thìa, dùng ống thông kích thích vùng mũi họng và ăn một thìa nhỏ đường kính khô hoặc một mẫu chanh lạnh.
Chi khí quản háo suyễn (hen phế quản)
Hen phế quản dị ứng (90% ở tuổi < 30, 50% tuổi > 40). Do hít phải nấm, bụi nhà: ở Việt Nam nguyên nhân do bụi chiếm tới 60% trong số các nguyên nhân.
Can nham (ung thư gan nguyên phát)
Y học cổ truyền cho rằng, bản chất can nham là đặc điểm bản hư và tiêu thực. Điều trị chủ yếu lấy “Công bổ kiêm thi” hoặc công tà là chủ hoặc phù chính là chủ.
Biện chứng luận trị viêm tắc tĩnh mạch
Giai đoạn đầu cấp tính, bệnh nhân thấysợ lạnh, phát sốt, miệng khát muốn uống, chi sưng nề đau nhức rõ, khi đi lại thấy đau kịch liệt, đại tiện táo, tiểu tiện ngắn đỏ.
Bì phu nham (ung thư da)
Bì phu nham phát sinh và phát triển chủ yếu là do hỏa độc ngoại xâm tỳ trệ mất kiện vận, thấp trọc nội sinh dẫn đến khí trệ hỏa uất
Viêm sinh dục nữ: bệnh học y học cổ truyền, đông y
Đặc điểm lâm sàng khởi đầu bằng tình trạng viêm niêm mạc cơ quan sinh dục nữ, gây viêm tại chỗ sau đó lan theo chiều dài bộ phận sinh dục.
Y học cổ truyền bệnh tiểu đường (đông y)
Tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường rất khác nhau bởi nó phụ thuộc vào các yếu tố: địa lý, chủng tộc, lứa tuổi, mức sống, thói quen ăn uống sinh hoạt và tiêu chuẩn chẩn đoán.
Y học cổ truyền viêm đa dây thần kinh (đông y)
Phần lớn các trường hợp là tổn thương sợi trục dẫn đến bệnh cảnh rối loạn cảm giác, hoặc rối loạn cảm giác vận động, rất hiếm khi chỉ biểu hiện rối loạn vận động.
Y học cổ truyền tăng huyết áp nguyên phát (đông y)
Tăng huyết áp ác tính chiếm 2 - 5% các trường hợp tăng huyết áp. Tất cả các loại tăng huyết áp do nguyên nhân khác nhau đều có thể chuyển thành tăng huyết áp ác tính.
Y học cổ truyền bại não (đông y)
Mặc dù bất thường về vận động là dấu hiệu nổi bật nhất, nhưng rất thường gặp kèm theo những sa sút về trí thông minh, về phát triển tình cảm, ngôn ngữ và nhận thức.
Bệnh học tỳ vị
Tất cả vị khí tinh ba của ngũ tạng đều từ đó mà có, Thiên Linh Lan bí điển luận viết Tỳ Vị giã, thương lẫm chi quan, ngũ vị xuất yên..
Bệnh học thận bàng quang
Con người mới sinh ra đầu tiên là nhờ tinh khí tiên thiên mà sống và phát triển. Do đó Thận chủ tiên thiên.
Chức năng sinh lý tạng tâm (tâm bào, phủ tiểu trường, phủ tam tiêu)
Tâm thuộc Thiếu Âm, thuộc hành Hỏa, Tâm đứng đầu 12 khí quan nên gọi là Thiếu Âm quân chủ, Tâm có Tâm âm là Tâm huyết, Tâm dương là Tâm khí, Tâm hỏa.
Bệnh học phế đại trường
Chức năng của Đại trường là tống chất cặn bã ra ngoài. Linh lan bí điển luận/Tố vấn viết: “Đại trường giả tiền đạo chi quan, biến hóa xuất yên”.
Bệnh học ngoại cảm thương hàn
Thái dương kinh đi ở lưng, song song với Đốc mạch. Đốc mạch là tổng các kinh dương, là bể của dương mạch, tương thông với Thái dương.
Đại cương ngoại cảm ôn bệnh
Bệnh ngoại cảm ôn bệnh diễn tiến có quy luật và đi từ ngoài vào trong, đi từ nhẹ đến nặng, Theo Diệp Thiên Sỹ bệnh sẽ diễn biến từ Vệ phận đến Khí phận, Dinh phận và cuối cùng là Huyết phận.
Bệnh học ngoại cảm lục dâm: nhiệt kết bàng quang (thấp nhiệt bàng quang)
Bài thứ nhất có xuất xứ từ Chứng trị chuẩn thằng, dùng tả Can hỏa và tư âm huyết. Bài thứ 2 xuất xứ từ Y tông kim giám, dùng trị mục nhọt vùng eo lưng.
Bệnh học can đởm
Gió và sấm sét là hiện tượng tự nhiên cùng xuất hiện. Sấm sét tượng cho quẻ Chấn, Do đó, người xưa cho là Can Đởm có quan hệ với nhau.
Cách kê đơn thuốc đông y (y học cổ truyền)
Ngoài 10 -11 vị thuốc dùng để nhuận tiểu, nhuận gan, nhuận tràng, nhuận huyết, giải độc cơ thể, kích thích tiêu hóa, khai khiếu, việc sử dụng toa căn bản còn gia thêm Quế chi, Tía tô, Hành, Kinh giới, Bạch chỉ.
Bệnh học ngoại cảm
Bệnh ngoại cảm bao gồm tất cả các bệnh có nguyên nhân từ môi trường khí hậu tự nhiên bên ngoài; do khí hậu, thời tiết của môi trường bên ngoài trở nên thái quá.