- Trang chủ
- Dược lý
- Cây thuốc đông y: y học cổ truyền
- Giổi găng: cây thuốc hạ nhiệt
Giổi găng: cây thuốc hạ nhiệt
Phân bố: Mọc tự nhiên ở các khu rừng nhiệt đới ẩm, thường gặp ở các tỉnh miền núi phía Bắc Việt
Biên tập viên: Trần Tiến Phong
Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương
Giổi găng, Giổi xương, Đạm cúc - Paramichelia baillonii (
Mô tả
Cây gỗ lớn: Thường xanh, có thể cao tới 30m, vỏ màu xám, có nhiều nốt sần.
Lá đơn: Hình bầu dục đến hình trứng, mọc cách, mặt trên bóng, mặt dưới có lông.
Hoa lớn: Màu trắng thơm, mọc đơn độc ở đầu cành.
Quả tụ hợp: Hình cầu, gồm nhiều quả hạch mọng.
Bộ phận dùng
Vỏ thân: Được sử dụng phổ biến nhất trong y học cổ truyền.
Lá: Ít được sử dụng hơn, chủ yếu dùng ngoài.
Nơi sống và thu hái
Phân bố: Mọc tự nhiên ở các khu rừng nhiệt đới ẩm, thường gặp ở các tỉnh miền núi phía Bắc Việt
Thu hái: Vỏ cây được thu hái quanh năm, thường lấy từ cây bị chặt hoặc cây già. Sau khi bóc vỏ, đem phơi khô hoặc sấy khô.
Thành phần hóa học
Alkaloid: Đây là nhóm hợp chất chính có hoạt tính sinh học trong vỏ cây giổi.
Tinh dầu: Chứa các thành phần như limonen, cineol, và các hợp chất thơm khác.
Các hợp chất khác: Flavonoid, tannin, saponin.
Tính vị
Vị: Cay, đắng.
Tính: Ấm.
Tác dụng
Kháng khuẩn: Hiệu quả với nhiều loại vi khuẩn gây bệnh.
Giảm đau: Giúp giảm đau nhức xương khớp.
Chống viêm: Làm giảm sưng viêm.
Kích thích tiêu hóa: Hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
Công dụng
Điều trị các bệnh về xương khớp: Viêm khớp, đau lưng, thấp khớp.
Các bệnh về da: Mụn nhọt, lở loét.
Rối loạn tiêu hóa: Chán ăn, đầy bụng, khó tiêu.
Sốt rét: Hỗ trợ điều trị sốt rét.
Chỉ định
Không nên tự ý sử dụng, cần có sự chỉ dẫn của thầy thuốc.
Phụ nữ mang thai và cho con bú nên thận trọng khi sử dụng.
Người mẫn cảm với các thành phần của cây nên tránh sử dụng.
Phối hợp
Thường được kết hợp với các vị thuốc khác để tăng cường hiệu quả điều trị.
Cách dùng
Dạng thuốc sắc: Vỏ cây giổi khô sắc uống.
Dạng thuốc ngâm rượu: Ngâm rượu uống.
Dạng thuốc bột: Dùng ngoài để trị các bệnh ngoài da.
Đơn thuốc
Cần có sự kê đơn của thầy thuốc để có liều lượng và cách dùng phù hợp.
Lưu ý
Liều lượng: Cần tuân thủ đúng liều lượng quy định.
Tác dụng phụ: Có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, tiêu chảy.
Kiêng kỵ: Tránh dùng chung với một số loại thuốc khác.
Thông tin bổ sung
Giá trị kinh tế: Gỗ giổi có vân đẹp, thường được sử dụng trong xây dựng và làm đồ nội thất.
Bảo tồn: Do bị khai thác quá mức, cây giổi đang có nguy cơ bị suy giảm số lượng.
Bài viết cùng chuyên mục
Gùi da, cây thuốc trị bệnh lậu
Công dụng, chỉ định và phối hợp, Quả ăn được, có thể là do áo hạt, Rễ đun sôi làm thành thuốc uống trị bệnh lậu
Lục thảo, thanh nhiệt giải độc
Vị ngọt, hoi đắng, tính bình, có tác dụng thanh nhiệt giải độc, tiêu viêm, trừ ho, lưỡng phế, hoá đàm
Mộc tiền to: thuốc trị ho
Ở Ân Độ và Malaixia, rễ lấy trong các lá hình bầu dùng phối hợp với lá Trầu không làm thuốc trị ho; các thân bò cũng có thể thay thế cho rễ.
Quao nước: làm thuốc điều kinh
Dân gian thường dùng lá Quao, phối hợp với ích mẫu, Ngải cứu, Cỏ gấu, Muồng hoè để làm thuốc điều kinh, sửa huyết, bổ huyết.
Giẻ có cuống, cây thuốc chữa tê thấp
Có một thứ có rễ được dùng trong phạm vi dân gian làm thuốc chữa tê thấp, mụn nhọt và sốt như các loại giẻ khác
Cà trời: hạt để trị đau răng
Dùng ngoài, người ta lấy rễ nấu tắm trị sốt về đêm và dùng đắp trị ghẻ, các vết đứt, vết thương, dao chém và đau bìu dái
Hoa ki nhọn, cây thuốc trị thần kinh suy nhược
Công dụng, chỉ định và phối hợp, Ở Trung Quốc, cây được dùng chữa thần kinh suy nhược, viêm gan mạn tính
Chiêng chiếng: dùng làm thuốc lợi tiểu chữa bệnh về thận
Rễ được dùng làm thuốc lợi tiểu chữa bệnh về thận và sỏi trong bàng quang, Hạt và thân cành giã ra dùng để duốc cá
Chuối hột: sử dụng trị sỏi đường tiết niệu
Người ta thường trồng Chuối hột lấy lá gói bánh tét tốt hơn lá các loài chuối khác, quả xanh dùng ăn chấm nước mắm, mắm tôm, bắp chuối dùng ăn gỏi
Ba kích: cây thuốc chữa phong thấp
Nước sắc Ba kích làm tăng sức dẻo dai, tăng cường sức đề kháng chung cho cơ thể, chống viêm, làm tăng sự co bóp của ruột và giảm huyết áp.
Chuồn chuồn (cây): sắc uống để chữa bệnh tim đập nhanh
Nước hãm thân cây mang lá được dùng sắc uống để chữa bệnh tim đập nhanh và dùng nấu nước tắm để làm cho sự mọc răng được dễ dàng
Màn màn tím, hạ khí tiêu đờm
Màn ri tía được dùng chữa các chứng cám cúm nóng lạnh, nhức đầu, ho hen, và chứa cả rắn cắn. Lá dùng chữa viêm đau thận. Ở Ân Độ, rễ dùng làm thuốc trị giun
Lấu ông: cây thuốc
Lấu ông, một loài cây thuộc họ Cà phê, là một loại dược liệu quý giá trong y học cổ truyền. Cây thường được tìm thấy ở các vùng rừng núi và được sử dụng để điều trị nhiều bệnh khác nhau.
Ngải nạp hương đầu to, thuốc lợi tiêu hoá
Ở Malaixia, lá và cuống lá được dùng như thuốc lợi tiêu hoá, sát trùng và làm ra mồ hôi. Rễ được dùng sắc uống trị ho. Rễ cũng có thể sắc uống bổ máu cho phụ nữ sau khi sinh
Cỏ gân cốt hạt to: có tác dụng thanh nhiệt giải độc
Ngoài dùng cây tươi rửa sạch, giã với muối đắp chỗ đau, cũng dùng trị các chứng viêm, bỏng lửa, tổn thương do ngã
Chút chít chua: làm toát mồ hôi, lợi tiểu
Ở Âu Châu, người ta dùng uống trong làm thuốc nhuận tràng, trị mụn nhọt, bệnh ngoài da, cũng dùng làm thuốc trị rối loạn đường tiết niệu và thận
Lạc thạch lông gỉ, thuốc trị chấn thương
Ở Trung Quốc, người ta dùng mầm cây làm thuốc trị đòn ngã tổn thương. Còn nhựa mủ có thể chế cao su
Đơn lộc ớt, cây thuốc thanh nhiệt giải độc
Ở nhiều vùng của nước ta, cũng như ở Ân Độ, người ta lấy lá làm gia vị, hoặc có thể lấy ngọn và lá non thái nhỏ xào hay nấu canh
Bìm bìm trắng: điều trị các vết thương rắn cắn
Gốc ở Mỹ châu nhiệt đới, được nhập vào các xứ nhiệt đới trồng là m cây cảnh. Thường trồng trong một số vườn và có khi gặp phát tán hoang dại. Hoa nở về đêm.
Lan quạt dẹt, thuốc trị bò cạp cắn
Loài phân bố ở Xri Lanca, Nam Trung Quốc Thái Lan, Campuchia và Việt Nam từ Quảng Trị đến Khánh Hoà, Công dụng, chỉ định và phối hợp, Cây dùng để trị bò cạp cắn
Keo cắt: cây thuốc
Được sử dụng trong Y học dân gian ở Lào, Vỏ cũng được dùng chế nước gội đầu ở Campuchia, Ở Ân độ, hoa được phụ nữ sử dụng khi có triệu chứng rối loạn.
Địa tiền, cây thuốc thanh nhiệt giải độc
Ở Trung Quốc, cây được dùng trị bỏng lửa, dao chém, gãy xương, lở chân, bệnh nấm ngoài da, Thường dùng ngoài giã tươi xoa đắp hay tán bột rắc
Gùi da có cánh: cây thuốc có độc
Ở Campuchia, người ta dùng quả để ăn nhưng hạt được xem như là độc, Gỗ thân được dùng làm hàng rào.
Hoàng tinh hoa đỏ, cây thuốc bổ trung ích khí
Là vị thuốc bổ được dùng chữa các chứng hư tổn, suy nhược, chứng mệt mỏi, Còn được dùng chữa bệnh tăng huyết áp
Ô dược: đau bàng quang đái són đái dắt
Thường được dùng chữa Ngực bụng đầy trướng, khí nghịch suyễn cấp, bệnh sa nang, đau bàng quang, đái són, đái dắt, đau bụng kinh
