Nguyên lý tìm hiểu tiền sử của bệnh nhân cao tuổi

2016-06-02 04:07 PM

Nhiều người chưa đánh giá đúng mức tình hình, và hiệu quả của việc dùng quá nhiều thuốc, cũng như vai trò của nghiện rượu đối vối bệnh tật của người già.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Người già khi được hỏi kỹ về tiền sử bệnh tật, sức khỏe của họ, có thể cung cấp cho thầy thuốc những thông tin cần thiết. Tuy nhiên việc khai thác tiền sử đòi hỏi nhiều thời gian hơn so với bệnh nhân trẻ. Họ cũng có thể kể lể than phiền miên man mà không đi vào những điều đáng quan tâm hơn. Trong buổi tiếp xúc đầu tiên thầy thuốc cần kiểm tra xem bệnh nhân có nghe rõ không, có khó khăn trong nói và diễn đạt không, tình trạng tâm thần ra sao, những yếu tố đó ít nhiều đều có ảnh hưởng đến việc hỏi tiền sử bệnh cũng như đánh giá các thông tin thu được. Nếu bệnh nhân có khó khăn trong tiếp xúc và đối thoại, có thể hỏi thêm người nhà hoặc người xung quanh quen biết bệnh nhân. Điều quan trọng là phải lưu ý đến sự khác nhau giữa lời bệnh nhân và nhận xét của người xung quanh.

Tiền sử về dùng thuốc

Phải cố gắng nắm được tất cả các thuốc mà bệnh nhân đã dùng vì 75% người già đã dùng nhiều thuốc quá mức, dẫn đến các biểu hiện bất thường. Nhiều thuốc dùng đồng thời cũng có thể có tác động qua lại bất lợi cho sức khỏe. Nhiều người già coi những thuốc đã dùng là bình thường không đáng báo cáo với thầy thuốc. Bệnh nhân hoặc gia đình có thể đưa ra những thuốc đã được kê theo đơn và cả những thuốc không có trong đơn.

Nhiều người chưa đánh giá đúng mức tình hình và hiệu quả của việc dùng quá nhiều thuốc cũng như vai trò của nghiện rượu đối vối bệnh tật của người già, đặc biệt với người trầm cảm. Cần thấy rõ sự chuyển hóa của các thuốc ở cơ thể già không hoàn toàn giống như ở người trẻ.

Tiền sử về ăn uống

Nhiều người già có một chế độ dinh dưỡng không đảm bảo về protein năng lượng, sắt, calci và vitamin D. Dinh dưỡng không đủ và không hợp lý, ngoài những nguyên nhân bệnh tật còn có vai trò của kinh tế, thu nhập thấp, khó khăn về mua bán, nấu ăn, tập quán, rối loạn vị giác và khứu giác, hàm răng hỏng, rối loạn trí thức, trầm cảm. Ngược lại, ở một số người già có sự lạm dụng vitamin (ví dụ vitamin A và D) dẫn đến tích lũy các chất đó trong có thể ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe, vì vậy, đặc biệt với người già gày, giảm cân, phải có nhiều chẩn đoán phân biệt, chú ý đến yếu tố dinh dưỡng bên cạnh các nguyên nhân do bệnh tật.

Tiền sứ bị ngã

Một phần ba người già sống ở các trại dưỡng lão bị ngã hàng năm. Bên cạnh những tổn thương nặng có thể xẩy ra, còn xuất hiện một trạng thái tâm lý rất có hại, đó là tâm lý ám ảnh "sợ ngã" làm cho nhiều người già giảm rất nhiều mọi hoạt động của họ và khước từ tham gia đời sống cộng đồng. Những nguyên nhân gây ngã có nhiều, thường là có thể khắc phục được nếu có sự quan tâm thích đáng. Hậu quả của ngã thường nghiêm trọng vì vậy trong hỏi bệnh cần tlm hiểu tiền sử ngã.

Tiền sứ đại tiếu tiện không tụ chủ

Mặc dầu một phần ba người già có đại tiểu tiện không tự chủ nhưng đa số trong họ không nêu hiện tượng này cho thầy thuốc. Rối loạn này ảnh hưởng đáng kể đến tâm lý và mọi quan hệ với xã hội. Nhưng phần lớn có thể chữa được, vì vậy trong hỏi bệnh phải tlm hiểu kỹ tiền sử này.

Tiền sử bệnh tâm thần

Trầm cảm và lo âu thường gặp ở tuổi già. Ở Mỹ, tỷ lệ tự tử tăng sau 75 tuổi đối với người da trắng. Nhiều rối loạn tâm thần ở người cao tuổi có thể chữa được. Khi đã loại trừ được nguyên nhân do thuốc hoặc do một bệnh thực thể, nếu trong tiền sử thấy có những trạng thái bất thường về cảm xúc, tâm lý, cần đưa đi khám chuyên khoa tâm thần để có chẩn đoán. Cũng cần hỏi bệnh nhân về cảm giác tình dục. Một số biểu hiện tâm thần có thể khắc phục được bằng thuốc hay không dùng thuốc, ví dụ tổ chức các cuộc trao đổi tâm tình, giúp tháo gỡ những vướng mắc trong cuộc sống.

Việc hỏi bệnh đối với một người già mới bị lú lẫn phải hết sức thận trọng. Để có thể kết luận, lú lẫn là một biểu hiện của sa sút trí tuệ, phải loại trừ các nguyên nhân bệnh lý thực tổn. Cũng như vậy, hoang tưởng, mê sảng có thể là do một bệnh tâm thần nhưng cũng có thể do dùng thuốc không đúng, dùng quá liều. Những thiếu sót trong hỏi bệnh đó có thể dẫn đến xử trí sai, đưa đến hậu quả nghiêm trọng, ví dụ như đưa vào trại giữ những người bị bệnh tâm thần trong lúc nhiều nguyên nhân có thể loại trừ được giúp bệnh nhân khỏi bệnh

Hỏi về nguyện vọng của người bệnh già

Dầu sao thì mắc bệnh ở tuổi già cũng là một điều hệ trọng, có thể có những hậu quả không lường trước được, vì vậy hỏi về nguyện vọng của họ trước cũng là một điều cần thiết. Có thể hỏi về những vấn đề sau đây.

Đối với những bệnh đòi hỏi phải sự chăm sóc lâu dài và tình trạng của bệnh nhân không cho phép họ tự lực được, thì họ có ủy nhiệm cho một người nào chịu trách nhiệm hoặc có thẩm quyền quyết định mọi vấn đề liên quan đến sức khỏe của họ.

Đề phòng trường hợp bệnh của họ có diễn biến xấu và có thể không còn tỉnh táo để quyết định mọi việc, họ cố nguyện vọng làm một chúc thư gì trong lúc họ còn tỉnh táo không.

Những nguyện vong đó có thể được điều chỉnh hoặc bổ sung và để có giá trị pháp lý, có thể viết ra với sự có mặt của người làm chứng, không cần có luật sư hay cố vấn pháp luật trong mỗi lần bổ sung, điều chỉnh.

Khuyến khích bệnh nhân trao đổi với thầy thuốc cũng như người được chỉ định chăm sóc họ khi ốm đau về mọi biện pháp pháp xử lý chuyên môn mà họ còn băn khoăn: hồi sức cấp cứu, đặt xông, đặt ống nuôi dưỡng, việc điều trị tại bệnh viện hay tại nhà, kể cả thắc mắc của họ về bệnh tật. Những cuộc trao đổi như vậy rất bổ ích cả cho thày thuốc lẫn người bệnh và có thể thực hiện bất cứ lúc nào.

Bài viết cùng chuyên mục

Những điều cần chú ý trong chăm sóc nguời già

Những công trình nghiên cứu gần đây chứng minh, sự cần thiết điều trị ngoại trú người tăng huyết áp tâm thu, và tâm trương cũng như chỉ có tăng huyết áp tâm thu đơn thuần.

Phản ứng thuốc: bệnh do thuốc gây nên ở người cao tuổi

Chỉ sử dụng thuốc khi, các biện phấp điều trị không dùng thuốc không có kết quả, hoặc không đủ hiệu lực, hoặc không thể thực hiện được.

Tiểu tiện không tự chủ ở người cao tuổi

Tiểu tiện tự chủ liên quan đến trạng thái tâm thần, hoạt động của thần kinh vận động, tình trạng các đường tiểu tiện dưới, sinh lý bàng quang. Tiểu tiện không tự chủ thường là vấn đề của lão khoa.

Trạng thái mất ổn định ở người cao tuổi

Giữ được cân bằng cơ thể, khả năng di chuyển được, đòi hỏi sự tham gia của nhiều bộ phận, chức năng. Phải có sự nhận biết bình thường, hệ thần kinh nguyên vẹn, hệ cơ xương khớp hoạt động nhịp nhàng.

Nguyên lý xét nghiệm labo và ghi hình ảnh bệnh nhân cao tuổi

Khi không có suy thận, ở những bệnh nhân có giảm mức lọc cầu thận do tuổi, cũng không có tăng créatinin huyết thanh.

Nguyên lý thăm dò chức năng bệnh nhân cao tuổi

Cần có sự hỗ trợ của một trợ lý xã hội, người này luôn tiếp xúc với gia đình, bạn bè, các tổ chức dịch vụ công cộng để giải quyết các nhu cầu về chăm sóc.

Nguyên lý khám tâm thần bệnh nhân cao tuổi

Cần nhớ là phân biệt sa sút trí tuệ giai đoạn đầu mới chỉ có rối loạn trí nhớ với giảm sút trí nhớ trong hội chứng trầm cảm là tương đối khó.

Nguyên lý khám thực thể bệnh nhân cao tuổi

Đối với bệnh nhân có suy giảm nhận thức cần xem có liên quan đến rối loạn tư thế không. Nếu hiện tượng đó xuất hiện đột ngột cũng cần phát hiện bệnh lý của thùy thái dương không trội.

Nguyên lý chung trong y học tuổi già

Những yếu tố bất thường, cộng với sự suy giảm dự trữ ổn định nội môi họ dễ bị thương tổn bệnh lý, ở một số cơ quan trong cơ thể.

Tình trạng bất động ở bệnh nhân cao tuổi

Nguy cơ của trạng thái nằm bất động lâu dài, liệt giường, đối với người già rất nhiều nghiêm trọng, trạng thái này xuất hiện nhanh nhưng lại phục hồi rất chậm.

Giảm sút trí tuệ ở người cao tuổi

Triệu chứng sớm nhất của sa sút trí tuệ thông thường là giảm trí nhớ, khi giảm trí nhớ không phải do nguyên nhân trầm cảm hoặc do kém tập trung sự chú ý.