Những điều cần chú ý trong chăm sóc nguời già

Bao giờ cũng phải tìm nguyên nhân bệnh tật và suy giảm chức năng. Không nên quy tất cả cho tuổi tác

Tám mưới phần trăn người ngoài 80 tuổi có thể sinh hoạt được bình thường, có khả năng sống độc lập không bị lệ thuộc, vì vậy không nên nghĩ tất cả các người già là sa sút trí tuệ, không thể chạy chữa được, không thể làm gì để giúp đỡ họ chữa được, không có hy vọng gì cải thiện tình hình, cũng cần nhớ là ở tuổi 75, họ vẫn có hy vọng sống đến 84 tuổi. Ở tuổi 85 họ vẫn có hy vọng sống đến 92 tuổi. Khi cần quyết định một phương pháp xử trí, kể cả can thiệp ngoại khoa, bản thân tuổi tác đơn độc không phải là một chống chỉ định.

Phòng bệnh

Nhiều việc có thể làm để ngăn ngừa sự phát sinh một bệnh ở người cao tuổi, cũng như dự phòng sự tiến triển xấu của bệnh đó. Những điểm chính cần đặc biệt chú ý là:

Vấn đề dinh dưỡng: Cần sửa những cách ăn uổng không hợp lý. Mỗi ngày cần đưa vào cơ thể 400 - 800 IU vitamin D, cần hạn chế đến mức tối đa thuốc lá, rượu. Nếu không bỏ được ngay thuốc lá và rượu thì bắt đàu từ tuổi 65, nên có kế hoạch dùng ngày càng ít, tiến tới loại bỏ hoàn toàn.

Vấn đề sử dụng thuốc: Nên rà soát lại tất cả các loại thuốc đang dùng, loại bỏ những thứ không cần thiết hoặc có hại.

Vấn đề điều trị ngoại trú: Những công trình nghiên cứu gần đây chứng minh sự cần thiết điều trị ngoại trú người tăng huyết áp tâm thu và tâm trương cũng như chỉ có tăng huyết áp tâm thu đơn thuần. Việc điều trị các bệnh nhân này làm giảm một cách rõ rệt nguy cơ tai biến mạch máu não cũng như tử vong do bệnh tim. Nên sử dụng liệu tháp thiazid hoặc giống thiazid (ví dụ chlorthalidon 12,5 - 25mg) coi như bước 1 và sau đó dùng liều thấp reserpin (0,05 - 0,10 mg) hoặc Atenolol (25 - 50mg) mỗi ngày khi cần - Dùng như vậy, tác dụng phụ không đáng kể và giá cả cũng rẻ, rất ít độc hại. Vì vậy không nên chạy theo những thuốc đắt tiền, những thuốc vừa nêu đã được thử thách là hiệu quả, rẻ, nên được coi là thuốc đầu tay.

Vấn đề glôcôm: Cần phát hiện sớm bệnh này, tốt nhất là đưa qua chuyên khoa mắt xác định. Điều chỉnh kịp thời giảm sút thị lực, thính lực. Cần khám răng, chữa răng, làm hàm răng giả nếu cần. Chú ý phát hiện những tổn thương vùng miệng.

Sử dụng cận lâm sàng trong những trường hợp lâm sàng không rõ ràng. Thăm dò bằng test Papanicolaou (15 - 25% phụ nữ không chịu làm test này). Tạo miễn dịch (với cúm influenza, viêm phổi do phế cầu khuẩn, uốn ván). Làm test đối với những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh lao (nếu test âm tính cần làm lại một tuần sau). Định lượng TSH huyết thanh có thể làm trong buổi khám đầu tiên. Định lượng cholestorol huyết thanh đặc biệt với bệnh nhân suy mạch vành hoặc có những yếu tố nguy cờ mác bệnh mạch vành.

Vấn đề ung thư. Trái với quan niệm phổ biến, ngày càng nhiều phụ nữ cao tuổi mắc bệnh ung thư vú và chết vì bệnh này. Kiểm tra bằng chụp tuyến vú, có chỉ định thực hiện 1- 2 năm một lần cho đến ít nhất 75 tuổi. Quá tuổi này, chưa đủ dữ kiện để chứng minh sự cần thiết. Đối với aspirin liều thấp, việc đánh giá lợi và hại, cũng như đối với estrogen (cho bệnh nhân nữ) hiện nay chưa đủ cơ sở để khuyến cáo về việc sử dụng chúng như một biện pháp thường quy. Tuy nhiên những thuốc này có thể thích hợp với những người thường dùng và dung nạp được chúng.

Vấn đề luyện tập thân thể. Nên khuyến khích luyện tập thân thể chẳng những vì có nhữnp lợi ích đối với huyết áp, hệ tim mạch, hằng định nội môi về glucose, tỷ trọng xương, tuổi thọ mà cả vì chúng có tác dụng tốt đối với toàn thân, chóng mất ngủ, táo bón, dự phòng khỏi ngã, cần loại bỏ những động tác quá mạnh với cột sống nhất là với những người đã mất chất xương. Thường trong việc luyện tập nên có sự hướng dẫn của nhân viên vật lý trị liệu. Cần có những biện pháp để đề phòng ngã. Tránh việc tự lái xe hơi nhất là với người không hoàn toàn minh mẫn; cần có ý kiến của bác sỹ tâm thần

Vấn đề quản lý bệnh tật: Biện pháp có giá trị hơn cả trong việc đề phòng bệnh tật, tránh tai biến là nắm vững tình hình sức khỏe, tiền sử, bệnh sử. Chú ý chẳng những đối với những vấn đề bệnh nhân than phiền nhiều nhất, mà cả những điều tưởng như nhỏ nhặt như ngã, hay quên, lú lẫn, rối loạn tình dục, tiểu tiện không tự chủ. Cần làm rõ những nguy cơ có thể có thể có và tlm cách ngăn chặn, ví dụ đối với bệnh nhân giảm nhận thức, hay hút thuốc lá, có thể gây nên hỏa hoạn do vô ý. Hoặc bệnh nhân dùng nhiều thuốc ngủ có nguy cơ tắc ruột do ứ phân, mê sảng, lú lẫn.

Sẵn sàng can thiệp nhanh chóng

Do giảm sức đề kháng nên các triệu chứng bệnh thường không rõ rệt, đặc hiệu, khi có bệnh cấp tính, cần cấp cứu (ví dụ bệnh nhân có viêm phổi nhưng không sốt; lú lẫn do tiểu tiện không tự chủ dẫn đến ngã) vì vậy ngay cả đối với những biến đổi nhẹ về chức phận của người già, cũng cần quan sát kỹ, xác minh và nếu cần, xử lý khẩn trương.

Những người có nguy cơ cao ở tuổi già

Những người sau đây có nguy cơ lớn dễ bị suy sụp có thể nhanh chóng cần được đưa vào các trại nuôi dưỡng tập trung. Họ phải được theo rõi chặt chẽ hơn những người khác.

Người trên 80 tuổi.

Người sống một mình.

Người trầm cảm, không nơi nương tựa.

Người giảm sút trí tuệ.

Người bị ngã nhiều lần.

Người đại tiểu tiện không tự chủ.

Người trước đây không được quản lý tốt.

Chăm sóc tại nhà

Phấn đấu để đa số người già được chăm sóc tại nhà. Dành một số kinh phí của cộng đồng cho các dịch vụ sau: nhân viên dọn dẹp nhà cửa, nhân viên chăm sóc sức khỏe. Khi cần có thể gửi tại nhà chăm sóc sức khỏe ban ngày, người phục vụ bệnh nhân tại giường. Hỗ trợ các gia đình phải chăm sóc người già tại nhà. Tổ chức xe đưa cơm nước đến nhà, có dịch vụ di chuyển cho bệnh nhân tàn phế. Hệ thống báo động, cấp cứu, giúp gia đình người già thu xếp cuộc sống tại nhà, đáp ứng yêu cầu chăm sóc và biểu thị sự quan tâm đối với người già, chú ý thích đáng đến công tác động viên, tâm lý liệu pháp.

Hỗ trợ cho gia đình

Nếu bệnh nhân bị sa sút trí tuệ hoặc có những vấn đề phức tạp về bệnh tật, tâm lý xã hội, nhiều khi chính gia đình lại cần sự hỗ trợ của thày thuốc hơn cả người bệnh.