Duy trì sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật

2016-05-30 09:42 PM

Dự phòng bước đầu là phương pháp khống chế bệnh hiệu nghiệm và tiết kiệm nhất, hơn xa so với các phương pháp khác, nhưng phần lớn các thầy thuốc còn thiếu sót trong hành nghề.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Phòng bệnh quan trọng hơn chữa bệnh. Y học dự phòng được phân loại thành bước đầu, bước hai và bước ba. Dự phòng bước đầu nhằm loại bỏ hoặc làm giảm các nhân tố nguy cơ (như tiêm chủng, bỏ hoặc không bắt đầu hút thuốc lá). Các kỹ thuật dự phòng bước hai nhằm thúc đẩy sự phát hiện bệnh sớm hoặc các trạng thái báo trước (như kiểm tra Papanicolaou thường lệ cho cổ tử cung để phát hiện ung thư biểu mô xâm nhập hoặc tại chỗ, thử nghiệm tuberculin để xác định những người cần phòng bệnh bằng hóa dược đối với bệnh lao). Các biện pháp dự phòng bước ba nhằm hạn chế ảnh hưởng của bệnh đã xác định (như cắt bỏ tuyến vú một phần và liệu pháp chiếu xạ để loại bỏ và khống chế ung thư vú khu trú). Dự phòng bước đầu là phương pháp khống chế bệnh hiệu nghiệm và tiết kiệm nhất, hơn xa so với các phương pháp khác, nhưng phần lớn các thầy thuộc còn thiếu sót trong hành nghề tư vấn của họ liên quan đến các bệnh có thể dự phòng.

Bảng liệt kê những nguyên nhân hàng đầu về tử vong ở Hoa Kỳ cùng với các nhân tố quan trọng liên quan với các nguyên nhân này. Các thầy thuốc có thể giữ vai trò chủ yếu trong việc làm giảm hầu hết các nhân tố nguy cơ này. Bảng dự tính những năm có thể sống bị mất đi do chín nguyên nhân gây chết hàng đầu cũng như tỷ lệ phần trăm các tử vong có thể quy cho việc lạm dụng các chất.

Duy trì sức khỏe và dự phòng bệnh thường bắt đầu bằng sự gặp gỡ tại phòng bác sĩ hoặc phòng khám chuyên khoa. Bảng so sánh và đối chiếu những khuyến nghị về thăm khám sức khỏe định kỳ được phát triển bởi đơn vị chuyên trách Dịch vụ - Dự phòng Hoa kỳ, Hội thày thuốc Mỹ và Đơn vị chuyên trách thăm khám sức khỏe định kỳ. Mặc dù có sự nhất trí rõ ràng về các dịch vụ dự phòng khuyến nghị, vẫn còn tranh luận về nhiều dịch vụ khác. Gần đây đã có sự chuyển đổi từ các lời khuyên chỉ dựa trên tuổi và giới của bệnh nhân sang các lời khuyên dựa trên các yếu tố nguy cơ cộng thêm.

Bảng. Năm nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở Hoa Kỳ và các yếu tố nguy cơ liên quan có thể được biến cải

Nguyên nhân gây chết

Các yếu tố nguy cơ

1. Bệnh tim mạch

Hút thuốc lá

Tăng cholesterol huyết thanh

Cao huyết áp

Béo phì

Đái tháo đường

Lối sống tĩnh tại

2. Ung thư

Hút thuốc lá

Chế độ ăn không thích hợp

3. Bệnh mạch não

Rượu

Tiếp xúc vỏi các yếu tố nghề nghiệp và môi trưòng

Cao huyết áp

Hút thuốc lá

Tăng cholesterol huyết thanh

4. Các tổn thương bất ngờ

Không tuân thủ việc dùng dal an toàn

Không tuân thú việc đội mũ bảo vệ đi xe máy

Lạm dụng rượu và ma túy

Lái xe thiếu thận trọng

Các rủi ro nghề nghiệp

Đồ súng ở trong nhà

Stress và mệt mỏi

5. Bệnh phổi mạn tính

Hút thuốc lá

Tiếp xúc với các yếu tố nghầ nghiệp và môi trường

Bảng. Chín nguyên nhân hàng đầu gây mất khả năng sống với tỳ lệ có thể quy cho việc lạm dụng các chất ở Hoa kỳ

Ung thư

Bệnh tim

Các tai nạn và chấn thương

Tự vẫn

Bị giết

Nhiễm HIV

Bệnh mạch não

Bệnh phổi mạn tính

Bệnh gan

Bảng. Các khuyến nghị chuyên môn về chăm sóc dự phòng cho người lớn có nguy cơ thấp, không có triệu chứng

Khám thực thể

Huyết áp

Khám lâm sàng vú

Các TEST labo

Phết bản kính

Papanicolaou (khám khi 18 tuổi(1), số lần tối thiểu cứ mỗi 3 năm(2))

Xét nghiệm phân tìm máu kín đáo

Nội soi đại tràng sigma

Chụp tuyến vú

Cholesterol

Tiêm chủng

Tăng cưòng bạch hầu

Uốn ván

Tiêm phòng cúm

Tiêm phòng phế cầu khuẩn

Tư vấn (3)

(1) Hoặc sau khi bắt dầu hoạt động tình dục.

(2) Sau hai làn soi bản kính bình thưòng.

(3) Về việc hút thuốc lá, dinh dưỡng, luyện tập, hành vi tình dục, lạm dụng ma túy, dự phòng thương tích và chăm sóc răng.

Bài viết cùng chuyên mục

Chăm sóc và điều trị bằng thuốc an thần gây ngủ

Lo âu có thể là một bộ phận của phức hợp triệu chứng, gặp ỏ trầm cảm nặng, rối loạn, hoảng loạn, nhiễm độc thuốc hoặc hội chứng cắt thuốc.

Chăm sóc và điều trị giảm đau cho bệnh nhân

Đau cấp thường chỉ đòi hỏi giảm đau tạm thời nhằm vào nguyên nhân được dự đoán. Đau mạn tính có thể gặp trong nhiều hoàn cảnh. Khi có thể thì nên dùng những chế phẩm không gây ngủ.

Chăm sóc và điều trị sốt cho bệnh nhân

Sốt có thể gây tăng dị hóa tổ chức, mắt nước, kịch phát suy tim, mê sảng và co giật, điều trị sốt được chỉ định khi các tác dụng có hại đó được bộc lộ.

Chỉ định và thực hiện điều trị bằng thuốc cho bệnh nhân

Phản ứng phụ của thuốc xảy ra thường xuyên và mức độ tăng lên tỷ lệ với số thuốc dùng. Các phản ứng đó có thể là dị ứng, đặc ứng hoặc tăng thêm, các tác dụng đã biết do tăng liều.

Y lệnh điều trị và chăm sóc bệnh nhân

Những y lệnh đầu tiên cần được ghi càng sớm càng tốt, sau khi tiếp nhận và đánh giá bệnh nhân, mỗi một phiếu y lệnh phải kèm theo ngày giờ viết, và chữ ký rõ ràng của thầy thuốc.

Tiếp cận bệnh nhân mệt nhọc

Hội chứng mệt nhọc mạn tính không phải là bệnh đồng nhất và không có một cơ chế sinh bệnh duy nhất. Không có phát hiện thực thể hoặc test ở labô nào có thể xác minh chẩn đoán về hội chứng này.

Tiếp cận bệnh nhân sụt cân

Sụt cân từ từ và nhẹ xẩy ra ở một số người già. Đó là do các thay đổi sinh lý trong cấu tạo cơ thể, bao gồm sụt cân và khối cơ thể gầy mảnh, mức chuyển hóa cơ bản thấp hơn.

Tiếp cận điều trị sốt và tăng thân nhiệt

Tăng thân nhiệt không có sự điều chỉnh của cytokin xảy ra khi sự sản xuất nhiệt do chuyển hóa của cơ thể hoặc tái nhiệt của môi trường vượt quá khả năng mất nhiệt bình thường.

Tiếp cận triệu chứng đau và thuốc điều trị

Các thuốc giảm đau dạng thuốc phiện, được chỉ định cho đau nặng, mà các tác nhân kém hiệu lực hơn không thể làm giảm nhẹ.

Tiếp cận và dự phòng lạm dụng các chất

Mặc dù số những người Mỹ dùng các chất ma túy phi pháp giảm xuống đều đặn, kể cả cocain lác đác từng nơi hoặc thất thường từng lúc, song việc sử dụng các chất này vẫn là một vấn đề quan trọng.

Tiếp cận và dự phòng các tai nạn và bạo lực

Mới đây, các tư liệu nghiên cứu đã xác minh rằng việc nghiện rượu kinh niên ảnh hưởng xấu đến kết quả điều trị chấn thương và làm tăng nguy cơ vào viện do chấn thương mới.

Tiếp cận và dự phòng bệnh ung thư

Có những kỹ thuật được mọi người chấp nhận để dự phòng cấp hai các ung thư vú, ruột kết, cổ tử cung bằng các thủ tục kiểm tra phát hiện ung thư.

Phòng bệnh do thiếu hoạt động thân thể và lối sống tĩnh tại

Những người nam và nữ bị viêm khớp xương triệu chứng mạn tính ở một hoặc hai bên đầu gối nhận được lợi ích từ một chương trình đi bộ có giám sát.

Tiếp cận và dự phòng các bệnh tim mạch và mạch não

Trên 50 triệu người lớn tại Hoa Kỳ bị tăng huyết áp, Ở mỗi nhóm tuổi người lớn, các giá trị cao hơn về huyết áp tâm thu và tâm trương mang đến các nguy cơ cao hơn.

Tiếp cận và dự phòng các bệnh truyền nhiễm

Thủ nghiệm da tìm bệnh lao và sau đó điều trị các bệnh nhân có lựa chọn, phản ứng da dương tính với isoniazid phòng bệnh làm giảm nguy cơ bệnh lao hoạt động trở lại.

Tiếp cận chẩn đoán với bệnh nhân

Nói chung, các bệnh nhân có vẻ có khả năng tốt nhớ lại các hướng dẫn dùng thuốc theo đơn hơn là theo đúng các lời khuyên bảo theo một chế độ ăn, tập luyện đều đặn.